۱۵
ویرایش
محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله) پیام آور صلح (مقاله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۲ ژوئیهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۳۵
، ۱۲ ژوئیهٔ ۲۰۲۱بدون خلاصۀ ویرایش
(محمد صلی الله علیه و آله پیام آور صلح) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
=محمد(صلی‌الله‌علیه‌وآله) پیام آور صلح= | |||
یکی از برنامه‌های سازمان‌دهی شده رسانه‌های غربی برای خشونت‌طلب معرفی کردن مسلمانان، اتهام جنگ مقدس و یا به تعبیر مسلمانان، جهاد، به عنوان ریشه تروریسم مذهبی، به آنها است. در این مقاله جهت پاسخ به این اتهام، به چند نکته اشاره شده است: اولاً اصطلاح جنگ مقدس ساخته غربی‌هاست و در اسلام جهاد به معنای دفاع مقدس است. ثانیاً قریب به اتفاق علمای اسلام، جهاد ابتدایی را در حال حاضر ممنوع دانسته‌اند. ثالثاً اگر در قرآن کریم، آیات جهاد مقرر شده است، در مقابل، دو اصل برتری صلح و اصل پای‌بندی به پیمان‌های بین‌المللی هم به عنوان مهم‌ترین اصول حاکم در روابط بینالملل مورد تأکید قرار گرفته و حاکم بر اصل جهاد است. در ذیل، هریک از این نکات به تفصیل بررسی می‌گردد: | یکی از برنامه‌های سازمان‌دهی شده رسانه‌های غربی برای خشونت‌طلب معرفی کردن مسلمانان، اتهام جنگ مقدس و یا به تعبیر مسلمانان، جهاد، به عنوان ریشه تروریسم مذهبی، به آنها است. در این مقاله جهت پاسخ به این اتهام، به چند نکته اشاره شده است: اولاً اصطلاح جنگ مقدس ساخته غربی‌هاست و در اسلام جهاد به معنای دفاع مقدس است. ثانیاً قریب به اتفاق علمای اسلام، جهاد ابتدایی را در حال حاضر ممنوع دانسته‌اند. ثالثاً اگر در قرآن کریم، آیات جهاد مقرر شده است، در مقابل، دو اصل برتری صلح و اصل پای‌بندی به پیمان‌های بین‌المللی هم به عنوان مهم‌ترین اصول حاکم در روابط بینالملل مورد تأکید قرار گرفته و حاکم بر اصل جهاد است. در ذیل، هریک از این نکات به تفصیل بررسی می‌گردد: | ||
==الف) معنای جهاد در اسلام== | |||
بر اساس دیدگاه فقه شیعه، در زمان غییت | بر اساس دیدگاه فقه شیعه، در زمان غییت | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
==ب) صلح و دوستی به عنوان اصل اوّلی در روابط بین الملل== | |||
در راستای تبیین بحث پیشین، باید به این نکته کلیدی توجه شود که آیا بر اساس دیدگاه اسلام اصل اولی در روابط بینالملل بر دوستی و صلح و سازش است و یا اصل بر جنگ و ستیزهجویی است؟ اگر اصل بر صلح و دوستی باشد، بهترین وسیله برای تحقق و دوام دوستی بین ملت‌ها میثاقهای بین‌المللی و التزام به آنها است. با تفحّص در آیات و روایات میتوان دریافت که اصل در روابط بین المللی بر صلح و سازش است و ستیزهگری امری ثانوی و مربوط به مواقع ضرورت میباشد. در آیات شریفه بر این اصل تأکید شده است: | در راستای تبیین بحث پیشین، باید به این نکته کلیدی توجه شود که آیا بر اساس دیدگاه اسلام اصل اولی در روابط بینالملل بر دوستی و صلح و سازش است و یا اصل بر جنگ و ستیزهجویی است؟ اگر اصل بر صلح و دوستی باشد، بهترین وسیله برای تحقق و دوام دوستی بین ملت‌ها میثاقهای بین‌المللی و التزام به آنها است. با تفحّص در آیات و روایات میتوان دریافت که اصل در روابط بین المللی بر صلح و سازش است و ستیزهگری امری ثانوی و مربوط به مواقع ضرورت میباشد. در آیات شریفه بر این اصل تأکید شده است: | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
«'''وَ إِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَها'''؛ ای پیامبر اگر دشمنان برای صلح و سازش نزد تو آمدند آغوش صلح و صفا به روی آنان بگشای.» (انفال/61). | «'''وَ إِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَها'''؛ ای پیامبر اگر دشمنان برای صلح و سازش نزد تو آمدند آغوش صلح و صفا به روی آنان بگشای.» (انفال/61). | ||
« '''لا يَنْهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ لَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ'''؛ خدا شما را از دوستی با کسانی که در دین قتال و دشمنی با شما نکرده و شما را از دیارتان بیرون نراندند نهی نمیکند، بلکه با آنها به عدالت و انصاف رفتار کنید که خدا مردم با عدل و داد را دوست دارد.» (ممتحنه/8). | « '''لا يَنْهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ لَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ'''؛ خدا شما را از دوستی با کسانی که در دین قتال و دشمنی با شما نکرده و شما را از دیارتان بیرون نراندند نهی نمیکند، بلکه با آنها به عدالت و انصاف رفتار کنید که خدا مردم با عدل و داد را دوست دارد.» <ref>(ممتحنه/8)</ref>. | ||
در این آیه خداوند مسلمانان را تشویق میکند با کفّاری که آنها را اذیت و آزار نکردهاند با دوستی و عدالت و انصاف رفتار کنند. | در این آیه خداوند مسلمانان را تشویق میکند با کفّاری که آنها را اذیت و آزار نکردهاند با دوستی و عدالت و انصاف رفتار کنند. | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
در روایات نیز بر این اصل تأکید زیادی شده است. حضرت علی در عهدنامه معروف خود به مالک اشتر میفرماید: | در روایات نیز بر این اصل تأکید زیادی شده است. حضرت علی در عهدنامه معروف خود به مالک اشتر میفرماید: | ||
صلحی را که دشمن به تو پیشنهاد کرد و رضایت خدا در آن بود رد نکن. همانا، صلح و آشتی موجب پشتیبانی لشکریان تو و راحتی از غم و اندوه و سبب امنیت کشور است. (نهج‌البلاغه، ص1027). | صلحی را که دشمن به تو پیشنهاد کرد و رضایت خدا در آن بود رد نکن. همانا، صلح و آشتی موجب پشتیبانی لشکریان تو و راحتی از غم و اندوه و سبب امنیت کشور است. <ref>(نهج‌البلاغه، ص1027)</ref>. | ||
نکتهای که شایسته یادآوری است این است که اصل بر صلح و سازش بودن به این معنا نیست که در مورد دشمنان همپیمان به ساده‌لوحی و ساده‌اندیشی دچار شده و از نقشه‌های احتمالی آنان غافل باشیم، یا آنان را در امور مهم داخلی کشور دخالت داده و از اسرار خود آگاه سازیم و یا از موضع ضعف، با دشمنان روبه‌رو شویم، بلکه همواره باید نسبت به دشمنان سابق خود مراقبت نماییم و از حسن ظنّ بی‌جا نسبت به آنها بپرهیزیم. چنان‌چه حضرت علی بعد از این که مالک را به قبول پیشنهاد صلح از جانب دشمنان تشویق میکند، میفرماید: | نکتهای که شایسته یادآوری است این است که اصل بر صلح و سازش بودن به این معنا نیست که در مورد دشمنان همپیمان به ساده‌لوحی و ساده‌اندیشی دچار شده و از نقشه‌های احتمالی آنان غافل باشیم، یا آنان را در امور مهم داخلی کشور دخالت داده و از اسرار خود آگاه سازیم و یا از موضع ضعف، با دشمنان روبه‌رو شویم، بلکه همواره باید نسبت به دشمنان سابق خود مراقبت نماییم و از حسن ظنّ بی‌جا نسبت به آنها بپرهیزیم. چنان‌چه حضرت علی بعد از این که مالک را به قبول پیشنهاد صلح از جانب دشمنان تشویق میکند، میفرماید: | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
==ج) اصل پای‌بندی به میثاقهای بین‌المللی== | |||
در حال حاضر یکی از ریشه‌های اصلی تروریسم، عدم پای‌بندی به میثاق‌ها و عهد‌نامه‌های بین‌المللی است که این عمل بیشتر توسط کشورهای قدرتمند انجام می‌شود و در پی آن، توجیهی برای عملکرد سازمان‌های تروریستی و نیز کشورهای حامی تروریسم به وجود می‌آورد. | در حال حاضر یکی از ریشه‌های اصلی تروریسم، عدم پای‌بندی به میثاق‌ها و عهد‌نامه‌های بین‌المللی است که این عمل بیشتر توسط کشورهای قدرتمند انجام می‌شود و در پی آن، توجیهی برای عملکرد سازمان‌های تروریستی و نیز کشورهای حامی تروریسم به وجود می‌آورد. | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر این آیه میفرماید: | مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر این آیه میفرماید: | ||
«کلمه عهد با اطلاقی که دارد هر وعده و عهدی که انسان یا یک گروهی به آن ملتزم شود را شامل است... و هر عقد و پیمانی را که در معاملات یا در معاشرت‌ها و روابط منعقد کند شامل است.» (طباطبایی، 1362ش، ج1، ص437). | «کلمه عهد با اطلاقی که دارد هر وعده و عهدی که انسان یا یک گروهی به آن ملتزم شود را شامل است... و هر عقد و پیمانی را که در معاملات یا در معاشرت‌ها و روابط منعقد کند شامل است.» <ref>(طباطبایی، 1362ش، ج1، ص437)</ref>. | ||
در آیه دیگر، خداوند به جهت احترامی که برای میثاق بینالملل قائل است حتی به مسلمین اجازه نمیدهد برای دفاع از کشور مسلمان دیگر، با یک کشور همپیمان از درِ جنگ و ستیز وارد شود: | در آیه دیگر، خداوند به جهت احترامی که برای میثاق بینالملل قائل است حتی به مسلمین اجازه نمیدهد برای دفاع از کشور مسلمان دیگر، با یک کشور همپیمان از درِ جنگ و ستیز وارد شود: | ||
«'''وَ إِنِ اسْتَنْصَرُوكُمْ فِي الدِّينِ فَعَلَيْكُمُ النَّصْرُ إِلاَّ عَلى قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَهُمْ مِيثاقٌ'''؛ اگر مؤمنین غیر مهاجر از شما در امر دین کمک خواستند پس باید به یاری آنان بشتابید مگر آن که علیه قوم هم پیمان شما کمک خواسته باشند (که در این صورت نباید به این مؤمنین کمک کنید)؛ (انفال/72). | «'''وَ إِنِ اسْتَنْصَرُوكُمْ فِي الدِّينِ فَعَلَيْكُمُ النَّصْرُ إِلاَّ عَلى قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَهُمْ مِيثاقٌ'''؛ اگر مؤمنین غیر مهاجر از شما در امر دین کمک خواستند پس باید به یاری آنان بشتابید مگر آن که علیه قوم هم پیمان شما کمک خواسته باشند (که در این صورت نباید به این مؤمنین کمک کنید)؛ <ref>(انفال/72)</ref>. | ||
و در برخی از آیات قرآن، خداوند وفای به عهد و میثاق را از تقوای انسان و عهدشکنی را ناشی از عدم تقوا دانسته است: «'''فَأَتِمُّوا إِلَيْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلى مُدَّتِهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ'''؛ با مشرکانی که پیمان بستهاید تا وقتی که مدت آن پیمان به سر نیامده باید بر عهد خود پایدار باشید همانا خداوند پرهیزکاران را دوست دارد.» (توبه/4). در این آیه حتی وفای به پیمانی که با مشرکین منعقد شده از تقوای مؤمنین شمرده شده است و نه یک سیاست و تاکتیک مصلحتی! و در دو آیه دیگر از قرآن نیز همین مضمون آمده است. (آل‌عمران/76 و انفال/56) در آیه دیگر، خداوند عهد با مشرکین را عهد با خدا میداند: | و در برخی از آیات قرآن، خداوند وفای به عهد و میثاق را از تقوای انسان و عهدشکنی را ناشی از عدم تقوا دانسته است: «'''فَأَتِمُّوا إِلَيْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلى مُدَّتِهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ'''؛ با مشرکانی که پیمان بستهاید تا وقتی که مدت آن پیمان به سر نیامده باید بر عهد خود پایدار باشید همانا خداوند پرهیزکاران را دوست دارد.» (توبه/4). در این آیه حتی وفای به پیمانی که با مشرکین منعقد شده از تقوای مؤمنین شمرده شده است و نه یک سیاست و تاکتیک مصلحتی! و در دو آیه دیگر از قرآن نیز همین مضمون آمده است. <ref>(آل‌عمران/76 و انفال/56)</ref> در آیه دیگر، خداوند عهد با مشرکین را عهد با خدا میداند: | ||
«'''وَ أَوْفُوا بِعَهْدِ اللَّهِ إِذا عاهَدْتُمْ'''...؛ به عهد خدا وفا کنید آن‌گاه که عهدی بستید.» (نحل/91). | «'''وَ أَوْفُوا بِعَهْدِ اللَّهِ إِذا عاهَدْتُمْ'''...؛ به عهد خدا وفا کنید آن‌گاه که عهدی بستید.» <ref>(نحل/91)</ref>. | ||
بنا‌براین، یکی از مشکلات و ریشه‌های خشونت و تروریسم، عدم پای‌بندی به اصول و پیمان‌های بین‌المللی است که مسلمانان به تبعیت از آموزه‌های دینی، باید در این زمینه پیشگام باشند. | بنا‌براین، یکی از مشکلات و ریشه‌های خشونت و تروریسم، عدم پای‌بندی به اصول و پیمان‌های بین‌المللی است که مسلمانان به تبعیت از آموزه‌های دینی، باید در این زمینه پیشگام باشند. | ||
در کلام معصومین نیز سراسر سخن از لزوم وفای به عهد و پایداری بر میثاق بینالملل میباشد. علی در عهدنامه خود به مالک اشتر، نقض عهد با دشمن و پیمان شکنی را، تجرّی بر خداوند میداند: «لاتخیسن بعهدک و لاتختِلَنَّ عدوک فانه لاتجتری علی الله إلّا جاهل شقیّ؛ ای مالک! با عهد و پیمان خود دشمن را فریب مده همانا بر خداوند تجری نمیکند مگر شخص جاهل و شقی.» (نهج‌البلاغه، ص1028). | در کلام معصومین نیز سراسر سخن از لزوم وفای به عهد و پایداری بر میثاق بینالملل میباشد. علی در عهدنامه خود به مالک اشتر، نقض عهد با دشمن و پیمان شکنی را، تجرّی بر خداوند میداند: «لاتخیسن بعهدک و لاتختِلَنَّ عدوک فانه لاتجتری علی الله إلّا جاهل شقیّ؛ ای مالک! با عهد و پیمان خود دشمن را فریب مده همانا بر خداوند تجری نمیکند مگر شخص جاهل و شقی.» <ref>(نهج‌البلاغه، ص1028)</ref>. | ||
در همین عهدنامه، حضرت وفای به عهد را از فرائض[[محمدصلی‌الله‌علیه‌وآله پیام آور صلح#%20ftn7|[7]]] الهی میداند: | در همین عهدنامه، حضرت وفای به عهد را از فرائض[[محمدصلی‌الله‌علیه‌وآله پیام آور صلح#%20ftn7|[7]]] الهی میداند: | ||
| خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
«فانّه لیس من فرائض الله شئ الناس اشدّ علیه اجتماعاً مع تفرق اهوائهم و تشتت آرائهم من تعظیم الوفاء بالعهود؛ هیچ فریضهای از فرائض الهی، مهم‌تر از بزرگداشت وفای به عهد نیست که مردم با این که خواستههای متفرق و آرای متعدد دارند بیشتر از هر چیز بر این وفای به عهد اجتماع و اتفاق دارند.» (پیشین). | «فانّه لیس من فرائض الله شئ الناس اشدّ علیه اجتماعاً مع تفرق اهوائهم و تشتت آرائهم من تعظیم الوفاء بالعهود؛ هیچ فریضهای از فرائض الهی، مهم‌تر از بزرگداشت وفای به عهد نیست که مردم با این که خواستههای متفرق و آرای متعدد دارند بیشتر از هر چیز بر این وفای به عهد اجتماع و اتفاق دارند.» (پیشین). | ||
سیره عملی پیامبر
و دیگر معصومین نیز هیچ‌گاه خلاف این معنا را ثابت نکرد و همواره این رادمردان اسلام پای‌بندی خود را به هرگونه عهدی که با دشمنان بستند، نشان دادند، مانند: معاهده پیامبر با بنی قینقاع و بنی قریضه از قوم یهود و پیمان ایشان با قریش در حدیبیه. (ر.ک: طباطبایی، پیشین، ج9، ص195). | سیره عملی پیامبر
و دیگر معصومین نیز هیچ‌گاه خلاف این معنا را ثابت نکرد و همواره این رادمردان اسلام پای‌بندی خود را به هرگونه عهدی که با دشمنان بستند، نشان دادند، مانند: معاهده پیامبر با بنی قینقاع و بنی قریضه از قوم یهود و پیمان ایشان با قریش در حدیبیه. <ref>(ر.ک: طباطبایی، پیشین، ج9، ص195)</ref>. | ||
اما با وجود تأکید بسیاری که نسبت به پیمان‌های بین‌المللی به عنوان راه‌کار اصلی برای هم‌زیستی مسالمت‌آمیز شده است، در قرآن کریم به خصوص در سوره توبه از پیمان شکنی مشرکین و کفار بسیار مذمت شده و از مجموع این آیات چنین برداشت می‌شود که مشرکین و کفّار نه در نظر اعتقادی وفای به عهد داشتند و نه در عمل بر میثاقشان استوار ماندند. به این جهت میفرماید: «'''كَيْفَ يَكُونُ لِلْمُشْرِكِينَ عَهْدٌ عِنْدَ اللَّهِ وَ عِنْدَ رَسُولِهِ'''...؛ چگونه با مشرکان که عهد خدا و رسول شکستند، خدا و رسولش عهد آنان را نگه دارند.» (توبه/7). | اما با وجود تأکید بسیاری که نسبت به پیمان‌های بین‌المللی به عنوان راه‌کار اصلی برای هم‌زیستی مسالمت‌آمیز شده است، در قرآن کریم به خصوص در سوره توبه از پیمان شکنی مشرکین و کفار بسیار مذمت شده و از مجموع این آیات چنین برداشت می‌شود که مشرکین و کفّار نه در نظر اعتقادی وفای به عهد داشتند و نه در عمل بر میثاقشان استوار ماندند. به این جهت میفرماید: «'''كَيْفَ يَكُونُ لِلْمُشْرِكِينَ عَهْدٌ عِنْدَ اللَّهِ وَ عِنْدَ رَسُولِهِ'''...؛ چگونه با مشرکان که عهد خدا و رسول شکستند، خدا و رسولش عهد آنان را نگه دارند.» (توبه/7). | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۳: | ||
=فرجام سخن= | |||
حال که میتوان بر اساس آموزه‌های دین اسلام، جهان را بر اساس صلح و پای‌بندی به میثاق‌ها و پیمان‌های بین‌المللی اداره کرد، بدون این‌که نیازی به کشور‌گشایی و جنگ و خشونت باشد، چگونه نمی‌توان کشورهای اسلامی را در قالب پیمان‌ها و کنوانسیون‌های مورد توافق میان این کشورها اداره نمود؟! به بیان دیگر، وقتی جهانی را میتوان بر اساس «أیمان» و نه «إیمان» اداره نمود، به طریق اولی بر مبنای ایده‌ای برگرفته از قرآن کریم، میتوان کشورهای اسلامی را در قالب یک «اتحادیه کشورهای اسلامی» اداره نمود، زیرا این کشورها علاوه بر این‌که خود را پای‌بند به «أیمان» می‌دانند، دارای «إیمان» نیز هستند. إیمان به یک پیامبر و یک کتاب آسمانی می‌تواند ما را نسبت به توافق بر سر «أیمان» و پیمان‌های استوار، زودتر به نتیجه برساند؛ نتیجه‌ای که کشورهای عضو اتحادیه اروپا با تمام تنوع فرهنگی و اختلاف‌نظرهایی که دارند، به آن دست یافتند و با تشکیل اتحادیه اروپا توانستند از کشورهای متفرق اروپایی یک اروپای واحد با پول واحد، پارلمان واحد و قوانین واحد بسازند، و حتی قصد دارند تا قانون اساسی واحدی را به تصویب کشورهای عضو اتحادیه اروپا برسانند که بر اساس آن، یک رئیس جمهور برای تمام کشورهای عضو اتحادیه به رسمیت شناخته شود. این در حالی است که کشورهای اسلامی برای برقراری یک نشست جهت اظهار هم‌دردی با مردم غزه و محکوم کردن اسراییل متجاوز به عنوان دشمن مشترک تمامی کشورهای اسلامی، نتوانستند به اجماع برسند! | حال که میتوان بر اساس آموزه‌های دین اسلام، جهان را بر اساس صلح و پای‌بندی به میثاق‌ها و پیمان‌های بین‌المللی اداره کرد، بدون این‌که نیازی به کشور‌گشایی و جنگ و خشونت باشد، چگونه نمی‌توان کشورهای اسلامی را در قالب پیمان‌ها و کنوانسیون‌های مورد توافق میان این کشورها اداره نمود؟! به بیان دیگر، وقتی جهانی را میتوان بر اساس «أیمان» و نه «إیمان» اداره نمود، به طریق اولی بر مبنای ایده‌ای برگرفته از قرآن کریم، میتوان کشورهای اسلامی را در قالب یک «اتحادیه کشورهای اسلامی» اداره نمود، زیرا این کشورها علاوه بر این‌که خود را پای‌بند به «أیمان» می‌دانند، دارای «إیمان» نیز هستند. إیمان به یک پیامبر و یک کتاب آسمانی می‌تواند ما را نسبت به توافق بر سر «أیمان» و پیمان‌های استوار، زودتر به نتیجه برساند؛ نتیجه‌ای که کشورهای عضو اتحادیه اروپا با تمام تنوع فرهنگی و اختلاف‌نظرهایی که دارند، به آن دست یافتند و با تشکیل اتحادیه اروپا توانستند از کشورهای متفرق اروپایی یک اروپای واحد با پول واحد، پارلمان واحد و قوانین واحد بسازند، و حتی قصد دارند تا قانون اساسی واحدی را به تصویب کشورهای عضو اتحادیه اروپا برسانند که بر اساس آن، یک رئیس جمهور برای تمام کشورهای عضو اتحادیه به رسمیت شناخته شود. این در حالی است که کشورهای اسلامی برای برقراری یک نشست جهت اظهار هم‌دردی با مردم غزه و محکوم کردن اسراییل متجاوز به عنوان دشمن مشترک تمامی کشورهای اسلامی، نتوانستند به اجماع برسند! | ||
| خط ۱۱۲: | خط ۱۱۲: | ||
=منابع و مآخذ= | |||
1ـ قرآن کریم. | 1ـ قرآن کریم. | ||