۸۵٬۹۶۳
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
== ولادت == | == ولادت == | ||
آن بزرگوار در [[ماه مبارک رمضان]] سال ۱۹۵ هجری قمری، در شهر [[مدینه|مدینة النبی]] دیده به جهان گشود. پدر بزرگوار آن حضرت، [[علی بن موسی (رضا)|امام علی بن موسی الرضا (علیه‌السلام)]] امام هشتم شیعیان می‌باشند. نام مادر ایشان «سَبیکه» بود که از خاندان [[ماریه قبطیه|ماریه قِبطیه]] همسر [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه وآله وسلم)]] به شمار می‌رفت و از نظر [[اخلاق|فضائل اخلاقی]] در درجه والایی قرار داشت و برترین زنان زمان خود بود؛ به طوری که علی بن موسی (رضا) (علیه‌السلام) از او به‌عنوان بانویی منزه و پاک‌دامن و با‌فضیلت یاد می‌کرد. [[کلینی|کلینی]]، [[شیخ مفید]] | آن بزرگوار در [[ماه مبارک رمضان]] سال ۱۹۵ هجری قمری، در شهر [[مدینه|مدینة النبی]] دیده به جهان گشود. پدر بزرگوار آن حضرت، [[علی بن موسی (رضا)|امام علی بن موسی الرضا (علیه‌السلام)]] امام هشتم شیعیان می‌باشند. نام مادر ایشان «سَبیکه» بود که از خاندان [[ماریه قبطیه|ماریه قِبطیه]] همسر [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه وآله وسلم)]] به شمار می‌رفت و از نظر [[اخلاق|فضائل اخلاقی]] در درجه والایی قرار داشت و برترین زنان زمان خود بود؛ به طوری که علی بن موسی (رضا) (علیه‌السلام) از او به‌عنوان بانویی منزه و پاک‌دامن و با‌فضیلت یاد می‌کرد. [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]]، [[محمد بن محمد بن نعمان|شیخ مفید]] و [[محمد بن حسن طوسی|شیخ طوسی]] تولد آن حضرت را در [[رمضان|ماه رمضان]] دانسته‌اند<ref>الکافی، ج ۱، ص ۴۹۲؛ الارشاد، ص ۲۹۷؛ التهذیب، ج ۶، ص ۹۰.</ref>. ولی در مصباح کفعمی آمده است که: ''ابن عیاش'' گفت توقیعی توسط شیخ بزرگوار أبوالقاسم با این جملات خارج شد: «اللهم انی اسألک بالمولودین فی رجب: محمّد بن علی الثانی و ابنه علی بن محمّد المنتخب». ''ابن عیاش'' می‌گوید ولادت حضرت جواد (علیه‌السلام) در دهم [[رجب|ماه رجب]] بود<ref>زندگانی حضرت جواد و عسکریین (علیهماالسلام)، ترجمه بحار الانوار؛ ص۱۳.</ref>. | ||
در خانوادۀ امام رضا (علیه‌السلام) و در محافل [[شیعه]] از حضرت جواد (علیه‌السلام) به‌عنوان مولودی پرخیر و برکت یاد میشد. چنانکه ''ابویحیای صنعانی'' می‌گوید: روزی در محضر امام رضا (علیه‌السلام)، فرزندش ابوجعفر را که خردسال بود، آوردند. امام فرمود: «این مولودی است که برای شیعیان ما، با برکتتر از او زاده نشده است»<ref>شیخ مفید، الاًّرشاد، قم مکتبْ بصیرتی، ص ۳۱۹ – طبرسی، اعلام الوری، الطبعْ الثالثْ، المکتبْ الاًّسلامیْ، ص۳۴۷ – فتّال نیشابوری، روض الواعظین، الطبع الأولی، بیروت، مؤسس الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۶ ق، ص ۲۶۱ – کلینی، اصول کافی؛ تهران، مکتب الصدوق؛ ۱۳۸۱ ق؛ ج ۱، ص ۳۲۱ – علی بن عیسی الاًّربلی، کشف الغم، تبریز، مکتب بنی‌هاشمی، ۱۳۸۱ ق؛ ج ۳، ص ۱۴۳.</ref>. | در خانوادۀ امام رضا (علیه‌السلام) و در محافل [[شیعه]] از حضرت جواد (علیه‌السلام) به‌عنوان مولودی پرخیر و برکت یاد میشد. چنانکه ''ابویحیای صنعانی'' می‌گوید: روزی در محضر امام رضا (علیه‌السلام)، فرزندش ابوجعفر را که خردسال بود، آوردند. امام فرمود: «این مولودی است که برای شیعیان ما، با برکتتر از او زاده نشده است»<ref>شیخ مفید، الاًّرشاد، قم مکتبْ بصیرتی، ص ۳۱۹ – طبرسی، اعلام الوری، الطبعْ الثالثْ، المکتبْ الاًّسلامیْ، ص۳۴۷ – فتّال نیشابوری، روض الواعظین، الطبع الأولی، بیروت، مؤسس الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۶ ق، ص ۲۶۱ – کلینی، اصول کافی؛ تهران، مکتب الصدوق؛ ۱۳۸۱ ق؛ ج ۱، ص ۳۲۱ – علی بن عیسی الاًّربلی، کشف الغم، تبریز، مکتب بنی‌هاشمی، ۱۳۸۱ ق؛ ج ۳، ص ۱۴۳.</ref>. | ||
== کنیه و لقب‌ها == | == کنیه و لقب‌ها == | ||
محمد بن علی بن موسی بن جعفر، امام نهم شیعیان [[اثناعشری]] است که به جواد الائمه شهرت دارد. نسب او با شش واسطه به [[علی بن | محمد بن علی بن موسی بن جعفر، امام نهم شیعیان [[اثنی عشریه|اثناعشری]] است که به جواد الائمه شهرت دارد. نسب او با شش واسطه به [[علی بن ابی‌طالب|علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام)]] پیشوای اول شیعیان، می‌رسد. پدرش امام رضا (علیه‌السلام)، پیشوای هشتم شیعیان است<ref>طبری، دلائل الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۳۹۶</ref>. مادر او کنیز بود و سَبیکَه نوبیه نام داشت<ref>کلینی، الکافی؛ ۱۴۰۷ ق، ج ۱، ص ۴۹۲؛ مسعودی، اثبات الوصیه؛ ۱۴۲۶ ق، ص ۲۱۶.</ref>. | ||
کُنیه وی ابوجعفر و ابوعلی است<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ ق، ج ۱، ص ۴۹۲؛ مسعودی، اثبات الوصیه؛ ۱۴۲۶ ق، ص ۲۱۶.</ref>. در منابع روایی، از وی با عنوان ابوجعفر ثانی یاد می‌شود<ref> کلینی، الکافی؛ ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۸۲.</ref>. تا با ابوجعفر اول [[محمد بن علی (باقر العلوم)|امام باقر (علیه‌السلام)]]<ref> ر. ک: مقاله امام باقر(علیه‌السلام)</ref> اشتباه نشود<ref>اربلی، کشف الغمه، ۱۴۲۱ ق، ج ۲، ص۸۵۷</ref>. | کُنیه وی ابوجعفر و ابوعلی است<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ ق، ج ۱، ص ۴۹۲؛ مسعودی، اثبات الوصیه؛ ۱۴۲۶ ق، ص ۲۱۶.</ref>. در منابع روایی، از وی با عنوان ابوجعفر ثانی یاد می‌شود<ref> کلینی، الکافی؛ ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۸۲.</ref>. تا با ابوجعفر اول [[محمد بن علی (باقر العلوم)|امام باقر (علیه‌السلام)]]<ref> ر. ک: مقاله امام باقر(علیه‌السلام)</ref> اشتباه نشود<ref>اربلی، کشف الغمه، ۱۴۲۱ ق، ج ۲، ص۸۵۷</ref>. | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
# ۲۱۴ ق. تولد [[موسی مبرقع]]<ref>بحرانی، عوالم العلوم و المعارف؛ ج ۲۳، ص ۵۵۳.</ref>. | # ۲۱۴ ق. تولد [[موسی مبرقع]]<ref>بحرانی، عوالم العلوم و المعارف؛ ج ۲۳، ص ۵۵۳.</ref>. | ||
# ۲۱۵ ق. ازدواج با ام‌فضل<ref>مسعودی، اثبات الوصیه؛ ۱۴۲۶ ق، ص ۲۲۳.</ref>. | # ۲۱۵ ق. ازدواج با ام‌فضل<ref>مسعودی، اثبات الوصیه؛ ۱۴۲۶ ق، ص ۲۲۳.</ref>. | ||
# ۱۸ رجب ۲۱۸ ق. مرگ [[مأمون]] و آغاز خلافت [[معتصم]]<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک؛ ۱۳۸۷ ق، ج ۸، ص۶۴۶.</ref>. | # ۱۸ رجب ۲۱۸ ق. مرگ [[مأمون عباسی|مأمون]] و آغاز خلافت [[معتصم عباسی|معتصم]]<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک؛ ۱۳۸۷ ق، ج ۸، ص۶۴۶.</ref>. | ||
# ۲۸ محرم ۲۲۰ ق. احضار امام جواد (علیه‌السلام) به [[بغداد]] توسط معتصم<ref>مفید، الارشاد؛ ۱۴۱۳ ق، ج ۲، ص ۲۹۵.</ref>. | # ۲۸ محرم ۲۲۰ ق. احضار امام جواد (علیه‌السلام) به [[بغداد]] توسط معتصم<ref>مفید، الارشاد؛ ۱۴۱۳ ق، ج ۲، ص ۲۹۵.</ref>. | ||
# آخر [[ذی القعده|ذ‌ی‌القعده]] ۲۲۰ ق. شهادت امام جواد (علیه‌السلام)<ref>اشعری، المقالات و الفرق؛ ۱۳۶۱ ش؛ ص ۹۹؛ طبرسی، اعلام الوری؛ ۱۴۱۷ ق، ج ۲، ص ۱۰۶.</ref>. | # آخر [[ذی القعده|ذ‌ی‌القعده]] ۲۲۰ ق. شهادت امام جواد (علیه‌السلام)<ref>اشعری، المقالات و الفرق؛ ۱۳۶۱ ش؛ ص ۹۹؛ طبرسی، اعلام الوری؛ ۱۴۱۷ ق، ج ۲، ص ۱۰۶.</ref>. | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
از برخی روایات برمی‌آید که قبل از تولد جواد الائمه، برخی از [[واقفیه]] می‌گفتند علی بن موسی، نسلی از خود باقی نمی‌گذارد و با مرگ او سلسله امامت قطع می‌شود<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲۰</ref>. از این‌رو وقتی که جواد الأئمه به دنیا آمد، امام رضا (علیه‌السلام) او را مولودی بابرکت برای [[شیعیان]] توصیف کرد<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۰، ص۲۰،۲۳،۳۵</ref>. با این حال حتی پس از تولد او نیز برخی از واقفیان انتساب او به امام رضا (علیه‌السلام) را منکر شدند. آنان می‌گفتند جواد الأئمه از نظر چهره به پدرش شباهت ندارد، تا اینکه قیافه‌شناسان را حاضر کردند و آنان نسبت بین امام جواد و امام رضا را تأیید نمودند<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲۳</ref>. | از برخی روایات برمی‌آید که قبل از تولد جواد الائمه، برخی از [[واقفیه]] می‌گفتند علی بن موسی، نسلی از خود باقی نمی‌گذارد و با مرگ او سلسله امامت قطع می‌شود<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲۰</ref>. از این‌رو وقتی که جواد الأئمه به دنیا آمد، امام رضا (علیه‌السلام) او را مولودی بابرکت برای [[شیعیان]] توصیف کرد<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۰، ص۲۰،۲۳،۳۵</ref>. با این حال حتی پس از تولد او نیز برخی از واقفیان انتساب او به امام رضا (علیه‌السلام) را منکر شدند. آنان می‌گفتند جواد الأئمه از نظر چهره به پدرش شباهت ندارد، تا اینکه قیافه‌شناسان را حاضر کردند و آنان نسبت بین امام جواد و امام رضا را تأیید نمودند<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲۳</ref>. | ||
دربارۀ زندگی حضرت جواد (علیه‌السلام) اطلاعات چندانی در منابع تاریخی نیامده است. دلیل آن را محدودیت‌های سیاسی [[حکومت عباسی]]، [[تقیه]] و عمر کوتاه ایشان دانسته‌اند<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۴۷۶-۴۷۷</ref>. حضرت در مدینه زندگی می‌کرد. بنا بر گزارش ابن بیهق، یک بار برای دیدار پدر به [[خراسان]] سفر کرد<ref>بیهقی، تاریخ بیهق، ۱۳۶۱ش، ص۴۶</ref>. و پس از امامت نیز چندین بار از سوی خلفای عباسی به [[بغداد]] احضار شد. | دربارۀ زندگی حضرت جواد (علیه‌السلام) اطلاعات چندانی در منابع تاریخی نیامده است. دلیل آن را محدودیت‌های سیاسی [[عباسیان|حکومت عباسی]]، [[تقیه]] و عمر کوتاه ایشان دانسته‌اند<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۴۷۶-۴۷۷</ref>. حضرت در مدینه زندگی می‌کرد. بنا بر گزارش ابن بیهق، یک بار برای دیدار پدر به [[خراسان]] سفر کرد<ref>بیهقی، تاریخ بیهق، ۱۳۶۱ش، ص۴۶</ref>. و پس از امامت نیز چندین بار از سوی خلفای عباسی به [[بغداد]] احضار شد. | ||
== ازدواج == | == ازدواج == | ||
[[مأمون عباسی]] در سال ۲۰۲ ق<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوکY ۱۳۸۷ ق، ج ۸، ص ۵۶۶.</ref> یا ۲۱۵ ق <ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۴۲۶ ق، ص ۲۲۳.</ref> دختر خود ام‌فضل را به عقد امام جواد (علیه‌السلام) در آورد. برخی گفته‌اند: احتمالاً در دیداری که جواد الأئمه با پدر در [[طوس]] داشت<ref>بیهقی، تاریخ بیهق، ۱۳۶۱ش، ص۴۶.</ref> مأمون، ام‌فضل را به عقد او درآورد. [[ابن کثیر]]<ref>ر. ک: مقاله ابن کثیر</ref> بر این باور است که خطبه عقد او با دختر مأمون در زمان حیات علی بن موسی الرضا (علیه‌السلام) خوانده شد، اما ازدواج آنها در سال ۲۱۵ ق. در تکریت بوده است<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه؛ ۱۴۰۸ ق؛ ج ۱۰، ص ۲۹۵.</ref>. | [[مأمون عباسی]] در سال ۲۰۲ ق<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوکY ۱۳۸۷ ق، ج ۸، ص ۵۶۶.</ref> یا ۲۱۵ ق <ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۴۲۶ ق، ص ۲۲۳.</ref> دختر خود ام‌فضل را به عقد امام جواد (علیه‌السلام) در آورد. برخی گفته‌اند: احتمالاً در دیداری که جواد الأئمه با پدر در [[طوس]] داشت<ref>بیهقی، تاریخ بیهق، ۱۳۶۱ش، ص۴۶.</ref> مأمون، ام‌فضل را به عقد او درآورد. [[ابن کثیر]]<ref>ر. ک: مقاله ابن کثیر</ref> بر این باور است که خطبه عقد او با دختر مأمون در زمان حیات علی بن موسی الرضا (علیه‌السلام) خوانده شد، اما ازدواج آنها در سال ۲۱۵ ق. در تکریت بوده است<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه؛ ۱۴۰۸ ق؛ ج ۱۰، ص ۲۹۵.</ref>. | ||
ازدواج جواد الأئمه با ام‌فضل، به درخواست مأمون صورت گرفت<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۸۱</ref>. مأمون هدف خود را این می‌دانست که پدر بزرگ کودکی از نسل پیامبر (صلی‌الله علیه وآله وسلم) و [[علی بن | ازدواج جواد الأئمه با ام‌فضل، به درخواست مأمون صورت گرفت<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۸۱</ref>. مأمون هدف خود را این می‌دانست که پدر بزرگ کودکی از نسل پیامبر (صلی‌الله علیه وآله وسلم) و [[علی بن ابی‌طالب|امام علی (علیه‌السلام)]]<ref>ر. ک:مقاله امام علی</ref> باشد<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۴۵۵</ref>. شیخ مفید در کتاب الارشاد آورده است، مأمون به دلیل شخصیت علمی محمد بن علی و شوق و شعفی که نسبت به او داشت، ام فضل دختر خود را به ازدواج آن حضرت درآورد<ref>مفید، الارشاد، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۲۸۱-۲۸۲</ref>،<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۸۱</ref>. | ||
اما برخی از پژوهش‌گران بر این باورند که این ازدواج با انگیزه و اهداف سیاسی انجام شده است از جمله اینکه مأمون می‌خواست از این راه، امام جواد و ارتباط او با شیعیان را کنترل کند<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۴۷۸</ref>. یا خود را علاقمند به علویان نشان دهد و آنان را از قیام علیه خود باز دارد<ref>پیشوایی، سیره پیشوایان، ۱۳۷۹ش، ص۵۵۸</ref>. این ازدواج اعتراض برخی اطرافیان مأمون را در پی داشت؛ زیرا بیم آن داشتند که خلافت از عباسیان به علویان منتقل شود.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۸۱؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، نشر علامه، ج۴، ص۳۸۰-۳۸۱</ref> امام جواد (علیه‌السلام) مهریه ام‌فضل را معادل مهریه [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|حضرت زهرا (سلام‌الله علیها)]]<ref>ر. ک:مقاله حضرت زهرا(س)</ref> (۵۰۰ درهم) تعیین کرد<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۸۵</ref>. | اما برخی از پژوهش‌گران بر این باورند که این ازدواج با انگیزه و اهداف سیاسی انجام شده است از جمله اینکه مأمون می‌خواست از این راه، امام جواد و ارتباط او با شیعیان را کنترل کند<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۴۷۸</ref>. یا خود را علاقمند به علویان نشان دهد و آنان را از قیام علیه خود باز دارد<ref>پیشوایی، سیره پیشوایان، ۱۳۷۹ش، ص۵۵۸</ref>. این ازدواج اعتراض برخی اطرافیان مأمون را در پی داشت؛ زیرا بیم آن داشتند که خلافت از عباسیان به علویان منتقل شود.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۸۱؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، نشر علامه، ج۴، ص۳۸۰-۳۸۱</ref> امام جواد (علیه‌السلام) مهریه ام‌فضل را معادل مهریه [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|حضرت زهرا (سلام‌الله علیها)]]<ref>ر. ک:مقاله حضرت زهرا(س)</ref> (۵۰۰ درهم) تعیین کرد<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۸۵</ref>. | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
== فرزندان == | == فرزندان == | ||
بنابر نقل [[شیخ مفید]]<ref>ر. ک:مقاله شیخ مفید</ref> امام جواد (علیه‌السلام) ۴ فرزند به نام‌های علی، موسی، فاطمه و امامه داشت<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۹۵.</ref>. برخی دختران امام را ۳ تن به نام‌های حکیمه، خدیجه و ام‌کلثوم می‌دانند<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، نشر علامه، ج۴، ص۳۸۰؛ طبری، دلائل الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۳۹۷</ref>. در برخی از منابع متأخر از ام‌محمد و زینب نیز به‌عنوان دختران آن حضرت یاد شده است<ref>محلاتی، ریاحین الشریعه، ج۴، ص۳۱۶؛ شیخ عباس قمی، منتهی الامال، ج۲، ص۴۳۲</ref>. | بنابر نقل [[محمد بن محمد بن نعمان|شیخ مفید]]<ref>ر. ک:مقاله شیخ مفید</ref> امام جواد (علیه‌السلام) ۴ فرزند به نام‌های علی، موسی، فاطمه و امامه داشت<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۹۵.</ref>. برخی دختران امام را ۳ تن به نام‌های حکیمه، خدیجه و ام‌کلثوم می‌دانند<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، نشر علامه، ج۴، ص۳۸۰؛ طبری، دلائل الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۳۹۷</ref>. در برخی از منابع متأخر از ام‌محمد و زینب نیز به‌عنوان دختران آن حضرت یاد شده است<ref>محلاتی، ریاحین الشریعه، ج۴، ص۳۱۶؛ شیخ عباس قمی، منتهی الامال، ج۲، ص۴۳۲</ref>. | ||
== دوران امامت == | == دوران امامت == | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
== مناظره‌ها == | == مناظره‌ها == | ||
در زمان [[مأمون]] خلیفه، یک نهضت علمی پیدا شد. مأمون مجلس مباحثه و مناظره زیادی برقرار می‌کرد و به تمام ادیان و مذاهب آزادی میداد. | در زمان [[مأمون عباسی|مأمون]] خلیفه، یک نهضت علمی پیدا شد. مأمون مجلس مباحثه و مناظره زیادی برقرار می‌کرد و به تمام ادیان و مذاهب آزادی میداد. | ||
امام محمد تقی (علیه‌السلام) در دوران امامت خود چندین بار با برخی از فقیهان دربار عباسی مناظره کرد. گزارش‌های تاریخی حاکی از آن است که برخی از این مناظره‌ها به درخواست درباریان [[مأمون عباسی|مأمون]] و [[معتصم عباسی|معتصم]] و با هدف آزمایش پیشوای نهم شیعیان انجام می‌گرفته است و نتیجه آن باعث شگفتی و تحسین حاضران می‌شده است<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ص۴۴۳.</ref>. منابع چند مناظره و گفتگو از جواد الأئمه را گزارش کرده‌اند که چهار مورد آنها با ''یحیی بن اکثم'' و یک مورد با ا''حمد بن ابی‌داوود'' قاضی القضاتهای [[بغداد]] بوده است. همچنین گفتگوهایی از وی با ''عبدالله بن موسی''، ''ابوهاشم جعفری''، [[عبدالعظیم حسنی]] و معتصم نیز گزارش شده است. موضوع این گفتگوها مباحث فقهی مربوط به حج، طلاق، حد سرقت و مباحثی دیگر همچون ویژگی یاران امام دوازدهم، فضایل شیخین و اسماء و صفات خدا بوده است<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ص۴۴۱-۴۴۹؛ میانجی، مکاتیب الائمه(علیه‌السلام)، ج۵ ص۳۸۱٬۴۲۷ و...</ref>. | امام محمد تقی (علیه‌السلام) در دوران امامت خود چندین بار با برخی از فقیهان دربار عباسی مناظره کرد. گزارش‌های تاریخی حاکی از آن است که برخی از این مناظره‌ها به درخواست درباریان [[مأمون عباسی|مأمون]] و [[معتصم عباسی|معتصم]] و با هدف آزمایش پیشوای نهم شیعیان انجام می‌گرفته است و نتیجه آن باعث شگفتی و تحسین حاضران می‌شده است<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ص۴۴۳.</ref>. منابع چند مناظره و گفتگو از جواد الأئمه را گزارش کرده‌اند که چهار مورد آنها با ''یحیی بن اکثم'' و یک مورد با ا''حمد بن ابی‌داوود'' قاضی القضاتهای [[بغداد]] بوده است. همچنین گفتگوهایی از وی با ''عبدالله بن موسی''، ''ابوهاشم جعفری''، [[عبدالعظیم حسنی]] و معتصم نیز گزارش شده است. موضوع این گفتگوها مباحث فقهی مربوط به حج، طلاق، حد سرقت و مباحثی دیگر همچون ویژگی یاران امام دوازدهم، فضایل شیخین و اسماء و صفات خدا بوده است<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ص۴۴۱-۴۴۹؛ میانجی، مکاتیب الائمه(علیه‌السلام)، ج۵ ص۳۸۱٬۴۲۷ و...</ref>. | ||