|
|
| (۷۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| <div class="wikiInfo">[[پرونده:شمس الدین.jpg|جایگزین=|بندانگشتی|علامه محمد مهدی شمس الدین]] | | <div class="wikiInfo">[[پرونده:شمس الدین.jpg|جایگزین=|بندانگشتی|علامه محمد مهدی شمس‌الدین]] |
| {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | |
| |- | | |- |
| !نام | | !نام |
| !محمد مهدی شمس الدین | | !محمد مهدی شمس‌الدین |
| |- | | |- |
| |نام پدر | | |نام پدر |
| خط ۱۹: |
خط ۱۹: |
| </div> | | </div> |
| | | |
| '''علامه شیخ محمد مهدی شمس الدین''' عالم دینی، نظریه‌پرداز سیاسی لبنانی و رئیس مجلس اعلای شیعیان لبنان بود،وی عضو هیئت موسس حزب الدعوه عراق نیز بوده است.او از منادیان [[وحدت اسلامی]] بود و در این راه مقالات و سخنرانی‌های متعددی از خویش به یادگار نهاد و ضمن تلاش برای گسترش روابط مسلمانان با مسیحیان، نقش مهمی در ایجاد وفاق ملی لبنان و لغو بنیان فرقه گرایانه نظام سیاسی لبنان، ایفا کرد و از پیشتازان و فعالان علمای لبنان در راه وحدت بین مسلمانان بوده است.<ref>روزنامه اطلاعات، ضمیمه، شماره ۲۲۱۰۹، ص</ref> | | '''علامه شیخ محمد مهدی شمس‌الدین''' عالم دینی، نظریه‌پرداز سیاسی لبنانی، رئیس سابق [[مجلس اعلای شیعیان لبنان]]، عضو هیئت موسس [[حزب الدعوه عراق]] و از منادیان [[وحدت اسلامی]] بود و در این موضوع مقالات و سخنرانی‌های متعددی از خویش به یادگار نهاده است. او ضمن تلاش برای گسترش روابط [[مسلمانان]] با مسیحیان، نقش مهمی در ایجاد وفاق ملی [[لبنان]] و لغو بنیان فرقه‌گرایانه نظام سیاسی کشورش ایفا کرد و از پیشتازان و فعالان علمای [[لبنان]] در راه وحدت بین مسلمانان بوده است.<ref>روزنامه اطلاعات، ضمیمه، شماره ۲۲۱۰۹، ص</ref> |
|
| |
|
| | =زندگینامه= |
|
| |
|
| <br><br> | | شمس الدین محمد مهدی شمس‌الدین در سال۱۹۳۶ میلادی<ref>مصادف با۱۳۵۴ ه. ق</ref> در خانواده شیخ عبدالکریم در [[نجف اشرف]] به دنیا آمد. پدرش از لبنانیهای مقیم [[عراق]] و از روحانیان سرشناس و [[مدرس علوم دینی]] بود. سلسله خاندان او به [[شمس الدین محمد مکی]] معروف به [[شهید اول]] می‌رسد. |
| =زندگی نامه=
| |
|
| |
|
| [[شمس الدین محمد مهدی شمس الدین]] در سال۱۹۳۶ میلادی،مصادف با۱۳۵۴ ه.ق در [[خانواده]] شیخ عبد الکریم در [[نجف اشرف]] به دنیا آمد. پدرش از لبنانیهای مقیم عراق و از روحانیان سرشناس و [[مدرس علوم دینی]] بود. سلسله خاندان او به [[شمس الدین محمد مکی]] معروف به [[شهید اول]] می‌رسد. دوازده ساله بود که پدرش عزم بازگشت به [[لبنان]] (۱۹۴۸) نمود. وی محمد مهدی را به رفتن از نجف یا ماندن در آن مخیرکرد. اما از آنجا که شیفته فراگیری علوم اسلامی بود، با وجود همهٔ دشواریهای زندگی و فقر شدید، اقامت در نجف را ترجیح داد و ۳۵ سال به تحصیل و پژوهش پرداخت.
| | دوازده ساله بود که پدرش عزم بازگشت به لبنان (۱۹۴۸) نمود. وی محمد مهدی را به رفتن از نجف یا ماندن در آن مخیرکرد. اما از آنجا که شیفته فراگیری علوم اسلامی بود، با وجود همه دشواریهای زندگی و فقر شدید، اقامت در نجف را ترجیح داد و ۳۵ سال به تحصیل و پژوهش پرداخت. |
| | =کسب مقام اجتهاد= |
|
| |
|
| با سختکوشی در کسب معرفت و دانش, سریعاً به درجهٔ [[اجتهاد]] رسید و در مقام یکی از استادان [[سطح عالی حوزه]] علمیه نجف قرار گرفت. شمس الدین به عنوان متفکر و پژوهشگر در میان حوزویان شناخته شده بود. از سوی دیگر وی ملازم مرجع تقلید مطلق آن زمان؛ یعنی آیت الله سید محسن حکیم بود. این موقعیت، زمینه مناسبی را فراهم می‌آورد تا وی بتواند استعدادهای ذاتی خود را به شکوفایی برساند و در کوران حوادث مختلف آبدیده گردد. بعلاوه حضورش در بیت [[مرجعیت]] موجب آشنایی او با شخصیتهایی همچون سید موسی صدر, سید محمد باقر صدر, سید محمد باقر حکیم, سید مهدی حکیم, سید محمد تقی حکیم ـ که همگی به خانه [[ حکیم|آیت الله سید محسن حکیم]] رفت و آمد داشتند ـ گردید. | | با سختکوشی در کسب معرفت و دانش، سریعاً به درجة اجتهاد رسید و در مقام یکی از استادان سطح عالی حوزه علمیه [[نجف]] قرار گرفت. شمس الدین به عنوان متفکر و پژوهشگر در میان حوزویان شناخته شده بود. از سوی دیگر وی ملازم [[مرجع تقلید]] مطلق آن زمان؛ یعنی [[سید محسن حکیم]] بود. این موقعیت، زمینه مناسبی را فراهم می‌آورد تا وی بتواند استعدادهای ذاتی خود را به شکوفایی برساند و در کوران حوادث مختلف آبدیده گردد. |
|
| |
|
| پیوستن او به تشکیلات مرجعیت [[خوئی|آیت الله سید ابوالقاسم خوئی]] پس از رحلت آیت الله [[سید محسن حکیم]], از وی شخصیت بارزتری ساخت. در نجف اشرف، جدا از تدریس و نویسندگی، در انتشار [[مجله الاضواء]] همکاری داشت. خودش بعدها آن مجله را همانند مجلههای مکتب اسلام و حوزه, نشریات ویژهٔ حوزهٔ علمیه میدانست و از آنها به نیکی یاد میکرد. شمس الدین ساختار و عملکرد موجود حوزه را مطلوب و کارآمد نمیدانست؛ از این رو به اصلاح ساختار آموزشی و پرورشی حوزه میاندیشید و در جهت اصلاح شیوه تدریس و متون آموزشی طلّاب اقداماتی انجام داد. شکی وجود ندارد که نظام حوزههای علمیه تا زمانهای متأخر، نظامی قاصر و به دور از هر گونه تجدد و پیشرفت و نوآوری بوده، به طوری که از پاسخ به نیازهای دینی امروز جوامع عاجز مانده است.
| | بعلاوه حضورش در بیت [[مرجعیت]] موجب آشنایی او با شخصیتهایی همچون [[سید موسی صدر]]، [[سید محمد باقر صدر]]، [[سید محمد باقر حکیم]]، [[سید مهدی حکیم]]، [[سید محمد تقی حکیم]] ـ که همگی به خانه [[سید محسن حکیم|آیت الله سید محسن حکیم]] رفت و آمد داشتند ـ گردید. |
| | =فعالیت در عراق، انتشار مجله الاضواء= |
|
| |
|
| یکی از اقدامات شمس الدین، اصلاح مراسم عزاداری حسینی بود، به گونهای که با اقتضائات این دوره سازگار باشد. «جمعیهٔ منتدی النشر» که محمد رضا مظفر و محمد تقی حکیم در رأس آن قرار داشتند و شمس الدین در آن فعالیت میکرد, اولین گروهی بود که با جدیت به اصلاح شکل عزاداریها پرداخت. این جمعیت پس از مدتی دانشکده فقه (کلیهٔ الفقه) را تأسیس کرد و شمس الدین یکی از اعضای هیئت علمی این دانشکده بود. جلسهای منظم از [[سید موسی صدر]], [[سید محمد باقر صدر]], [[سید محمد تقی فقیه]], محمد مهدی شمس الدین در نجف تشکیل میشد که در آن به بحث و بررسی مسائل حوزه و جهان اسلام میپرداختند.
| | پیوستن او به تشکیلات مرجعیت [[سید ابوالقاسم خوئی|آیت الله سید ابوالقاسم خوئی]] پس از رحلت آیت‌الله [[سید محسن حکیم]]، از وی شخصیت بارزتری ساخت. در نجف اشرف، جدا از تدریس و نویسندگی، در انتشار [[مجله الاضواء]] همکاری داشت. خودش بعدها آن مجله را همانند مجلههای مکتب اسلام و حوزه، نشریات ویژة حوزه علمیه میدانست و از آنها به نیکی یاد میکرد. شمس الدین ساختار و عملکرد موجود حوزه را مطلوب و کارآمد نمیدانست؛ از این رو به اصلاح ساختار آموزشی و پرورشی حوزه میاندیشید و در جهت اصلاح شیوه تدریس و متون آموزشی طلّاب اقداماتی انجام داد. |
|
| |
|
| پس از عزیمت سید موسی صدر به لبنان, روابط آنها گسسته نشد و مکاتبات بین آنها ادامه یافت. در طول ۳۵ سال اقامت در عراق، علاوه بر فعالیتهای علمی و درسی، به کارهای اجتماعی مانند شرکت در حرکتهای مردمی علیه استعمار, ساختن مساجد و کتابخانهها مشغول بود. با شروع انقلاب چهاردهم تموز ۱۹۵۸ عراق, وارد جرگه مبارزات سیاسی شد و خود از فعالیتهایش در این دوره میگوید. بین سالهای ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۹ در منطقهٔ فرات میانه و بویژه شهر دیوانیه، میان مردم زیست و همراه آنها در فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی مشارکت داشت. در این شهر، مرکز اسلامی و کتابخانهٔ عمومی بزرگی تأسیس کرد. همچنین بالغ بر بیست مسجد در آن ساخت. وی نمایندهٔ تام الاختیار آیت الله حکیم در این منطقه بود. دورهٔ اقامت او در عراق با حوادث بسیاری در جهان اسلام مانند مصائب فلسطین و درگیریهای شدید اعراب و اسرائیل, انقلابها و جنبشهای گوناگون در خاور میانه مصادف بود.
| | =اصلاح مراسم‌های عزاداری= |
|
| |
|
| او همراه با دیگر عالمان دینی نجف اشرف در جریان این حوداث قرار داشت. او با توجه به تجربه پیشتاز در قاهره و نیز تجربه روابط مستحکم مرحوم «[[حسن البنا]]» با علمای شیعه، از گفتمان وحدت در اعتقادات و شریعت سخن به میان می آورد و تأکید می کند فراخوان به حذف دیگری، فراخوانی غیر طبیعی است و خدمتی به روند وحدت نمیکند. سپس بر این نکته تأکید میکند که ما باید تحقق «تقریب» میان همه مذاهب اسلامی را آن چنان که میان مذاهب مختلف اشعری صورت گرفت، هدف قرار دهیم.از جمله سیاست هایی که وی مطرح می سازد، مسئله منع تبشیر و تبلیغ در میان مسلمانان و واداشتن پیروان یک مذهب به ترک مذهب خویش و پیروی از مذهب دیگر به شیوه تبشیری است.
| | یکی از اقدامات شمس الدین، اصلاح مراسم [[عزاداری حسینی]] بود، به گونهای که با اقتضائات این دوره سازگار باشد. [[جمعیهٔ منتدی النشر|جمعیة منتدی النشر]] که [[محمد رضا مظفر]] و [[محمد تقی حکیم]] در رأس آن قرار داشتند و شمس الدین در آن فعالیت میکرد، اولین گروهی بود که با جدیت به اصلاح شکل عزاداریها پرداخت. این جمعیت پس از مدتی دانشکده فقه<ref>کلیهٔ الفقه</ref> را تأسیس کرد و شمس الدین یکی از اعضای هیئت علمی این دانشکده بود. جلسهای منظم از سید موسی صدر، سید محمد باقر صدر، سید محمد تقی فقیه، محمد مهدی شمس الدین در نجف تشکیل میشد که در آن به بحث و بررسی مسائل حوزه و جهان اسلام میپرداختند.<ref>[[http://ensani.ir/fa/article/64521/%D9%82%D9%85%D9%87-%D8%B2%D9%86%DB%8C-%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D8%AA%DB%8C%D8%BA-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%B2%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1%20برگرفته%20از%20سایت برگرفته از پرتال جامع علوم انسانی]]</ref> |
|
| |
|
| =ویژگی های فکری و اندیشه ای= | | =ارتباط با امام موسی صدر و انجام فعالیتهای اجتماعی= |
| اندیشه‌های شیخ محمد شمس‌الدین از نخستین روزهای حیات علمی و سیاسی تا آخرین لحظات وجود ایشان، شاهد تحولات چشمگیری بوده است. بااین‌حال، عامل مشترک میان همه این اندیشه‌ها، مطالعات و پژوهش‌ها، برخورداری آنها از ثبات، استحکام علمی و روشمندی است که ناشی از دریافتی آگاهانه و بینش دقیق و ژرف‌اندیشی ایشان نسبت به مسائل بود. ویژگی قابل‌تحسین دیگر مرحوم شمس‌الدین که هر آشنای با افکار وی بدان اذعان دارد، تلاش پیوسته ایشان در نواندیشی، نوآوری و خلق ایده‌ها و اندیشه‌های بدیع بود. <br>
| |
| سومین ویژگی، تکیه وی بر نوعی عقلانیت اصولی که شامل رویکرد فلسفی است در نگاه به امور و ارزیابی‌ها بود، به‌طوری‌که در بررسی هر معنا و مفهومی، همواره ذهن اصولی و حوزوی خویش را به کار می‌گیرد و از عقل فلسفی نقاد خود بهره می‌برد. می‌توان ویژگی دیگری را برای او شمرد و آن «به‌روز بودن» است. او هنگام بررسی یک مسئله‌ی اجتماعی یا هر اندیشه‌ی دیگر، همواره تلاش میکند اندیشه‌ی اسلامی و هویت اسلامی را در قالب و پوشش به‌روز ارائه کند که برآمده از عقلانیت پویا و مطابق با نیاز روز و معاصر مسلمان است.<br>
| |
|
| |
|
| ویژگی دیگر اینکه او همواره درصدد بررسی تاریخ اندیشه‌ها و مسائل بود. به‌عنوان‌مثال در پرداختن و بررسی حرکت امام حسین (ع)، به آن به‌عنوان یک رویداد تاریخی نمی‌نگرد، بلکه برخورد او با این موضوع به‌عنوان مسئله‌ای است که می‌تواند مجرای تاریخ‌پژوهی روشمند باشد. این رویکرد به تحقیقات تاریخی، یکی از اصول شمس‌الدین است. آنچه در مرحله‌ی نخست زندگی شیخ محمدمهدی شمس‌الدین، ذهن او را به خود اختصاص داد مسائل اجتماعی مردم و مسلمانان بود. البته این دغدغه در تمام هم‌نسلان او مثل شهید سید محمدباقر صدر یا علامه سید محمدحسین فضل‌الله و اندیشمندان دیگر وجود داشت. چیزی که می‌توان در میان اندیشمندان بزرگ اهل سنت نیز یافت. شاید نقطه‌ی محوری این دغدغه‌ها، ضرورت حضور اسلام در زندگی مردم و اندیشه‌ی «امت» باشد. ابعاد اعتقادی و اندیشه‌ی سیاسی امت، اداره، حکمرانی، انقلاب، بحرانهای سیاسی و اجتماعی از این موارد است.<br>
| | پس از عزیمت سید موسی صدر به لبنان، روابط آنها گسسته نشد و مکاتبات بین آنها ادامه یافت. در طول ۳۵ سال اقامت در عراق، علاوه بر فعالیتهای علمی و درسی، به کارهای اجتماعی مانند شرکت در حرکتهای مردمی علیه استکبار و استعمار، ساختن مساجد و کتابخانهها مشغول بود. با شروع انقلاب چهاردهم تموز ۱۹۵۸ [[عراق]]، وارد جرگه مبارزات سیاسی شد و خود از فعالیتهایش در این دوره میگوید. |
|
| |
|
| او در مراحل پایانی عمر به‌عنوان مسئول و ناظر بر بسیاری از جنبشهای سیاسی وارد نبرد سیاسی شد. در اینجا می‌بینیم توجه به ملیت، جایگاه ویژه‌ای در اندیشه‌ی او یافت. می‌بینیم آن خط فکری که ممکن است در باطن و درون تمام جنبشهای مردمی باشد با خط فکری فقه و قانون در هم آمیخته شد. شاید بتوان این‌چنین گفت که در بررسی مسائل اجتماعی و سیاسی یا مسائل شخصی یا مسئله‌ی ولایت امت بر خود، بعد مردمی و ملی بر طرز تفکر او سایه انداخت. همچنین این تفکر در ارائه مفهوم دولت مدنی دیده می‌شود؛ اگرچه اجل مهلت نداد تا جزییات این نظریه را ارائه داده و تکمیل نماید؛ بنابراین ما شاهد تغییر و تحولی هستیم که به ایجاد فاصله‌ی زیادی با نظریه‌ی ولایت‌فقیه از یک‌سو و با نظریه‌ی وحدت امت بر اساس عقاید انجامید.<br>
| | =انجام فعالیتهای فرهنگی و ارتباط با مردم= |
|
| |
|
| او وحدت مسلمانان را بسان یکی از ارزش‌های اخلاقی قلمداد کرد که چاره‌ای جز تحقق آن نیست و به یک معنا می‌تواند به اصل امامت بازگردد؛ یعنی مسئله‌ای را مطرح کرد و آن اینکه میان دو گزینه‌ی وحدت مسلمانان و اصل امامت کدام را بپذیریم؟ لذا او اندیشه وحدت مسلمانان را انتخاب کرد. وحدت امت بر اساس اعتقاد، ما را به اصل امامت می‌رساند اما وقتی او امت را با بُعد سیاسی آن در مناطق یا کشورهای مختلف موردبررسی قرار داد، به اصل وحدت مسلمانان رسید و در اواخر عمر اندیشه‌های خود را بر آن مبتنی نمود.
| | بین سالهای ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۹ در منطقة فرات میانه و بویژه شهر دیوانیه، میان مردم زندکی کرد و همراه آنها در فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی مشارکت داشت. در این شهر، مرکز اسلامی و کتابخانه عمومی بزرگی تأسیس کرد. همچنین بالغ بر بیست مسجد در آن ساخت. وی نمایندة تام الاختیار آیت الله محسن حکیم در این منطقه بود. دورة اقامت او در عراق با حوادث بسیاری در جهان اسلام مانند موضوع اشغال فلسطین و درگیریهای شدید اعراب و اسرائیل، انقلابها و جنبشهای گوناگون در خاورمیانه مصادف بود. |
|
| |
|
| | =پیشگام در عرصه تقریب مذاهب اسلامی= |
|
| |
|
| | او همراه با دیگر عالمان دینی نجف اشرف در جریان این حوداث قرار داشت. او با توجه به تجربه پیشتاز در قاهره و نیز تجربه روابط مستحکم مرحوم [[حسن البنا]] با علمای [[شیعه]]، از گفتمان وحدت در اعتقادات و شریعت سخن به میان می‌آورد و تأکید میکند فراخوان به حذف دیگری، فراخوانی غیر طبیعی است و خدمتی به روند وحدت نمیکند. <br> |
| | سپس بر این نکته تأکید میکند که ما باید تحقق [[تقریب]] میان همه [[مذاهب اسلامی]] را آن چنان که میان مذاهب مختلف [[اشعری]] صورت گرفت، هدف قرار دهیم. از جمله سیاست‌هایی که وی مطرح می‌سازد، مسئله منع تبشیر و تبلیغ در میان مسلمانان و واداشتن پیروان یک مذهب به ترک مذهب خویش و پیروی از مذهب دیگر به شیوه تبشیری است. |
|
| |
|
| | =ویژگیهای فکری و اندیشه‌ای= |
|
| |
|
| | == استحکام علمی و روشمندی == |
|
| |
|
| | <ref>[https://hawzah.net/fa/Discussion/View/74098/%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D9%81%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86 پایگاه اطلاع رسانی حوزه ،مروری بر افکار محمد مهدی شمس الدین]</ref> |
| | اندیشه‌های شیخ محمد شمس‌الدین از نخستین روزهای حیات علمی و سیاسی تا آخرین لحظات وجود ایشان، شاهد تحولات چشمگیری بوده است. بااین‌حال، عامل مشترک میان همه این اندیشه‌ها، مطالعات و پژوهش‌ها، برخورداری آنها از ثبات، استحکام علمی و روشمندی است که ناشی از دریافتی آگاهانه و بینش دقیق و ژرف‌اندیشی ایشان نسبت به مسائل بود. |
| | == نواندیشی == |
|
| |
|
| همچنان که به گشودگی فقهی در سطح مطالعه و پژوهش و اجتهاد از طریق تأسیس هیئتی ویژه مسائل وحدت و «تقریب» و انتشار مجله ای جهانی به زبان های زنده فرا می خواند و آنگاه بر تهیه میثاقی مبتنی بر ضرورت کوشش برای پذیرش دیگری با یاری گرفتن از روند گفت وگوی ادیان و تمدن ها تأکید نموده و به حل اختلاف های سیاسی با ریشه های فرقه ای و فتواهای تعصب آمیز دعوت می کند و علم کلام جدیدی را بر اساس در نظر گرفتن حقایق زیر مطرح می سازد:
| | ویژگی قابل تحسین دیگر مرحوم شمس‌الدین که هر آشنای با افکار وی بدان اذعان دارد، تلاش پیوسته ایشان در نواندیشی، نوآوری و خلق ایده‌ها و اندیشه‌های بدیع بود. |
| | == تکیه بر عقلانیت اصولی == |
|
| |
|
| ۱۔ وحدت از جمله حقایق اعتقادی است.
| | سومین ویژگی، تکیه وی بر نوعی عقلانیت اصولی که شامل رویکرد فلسفی است در نگاه به امور و ارزیابی‌ها بود، به‌طوری‌که در بررسی هر معنا و مفهومی، همواره ذهن اصولی و حوزوی خویش را به کار می‌گیرد و از عقل فلسفی نقاد خود بهره می‌برد. |
| | == به روز بودن در حل مسائل == |
|
| |
|
| ۲- تأکید بر تأثیر عملی اصول دین .
| | می‌توان ویژگی دیگری را برای او شمرد و آن «به‌روز بودن» است. او هنگام بررسی یک مسئله‌ی اجتماعی یا هر اندیشه‌ی دیگر، همواره تلاش میکند اندیشه‌ی اسلامی و هویت اسلامی را در قالب و پوشش به‌روز ارائه کند که برآمده از عقلانیت پویا و مطابق با نیاز روز و معاصر مسلمان است. |
| | == اعتقاد به بررسی تاریخ اندیشه‌ها == |
|
| |
|
| ٣- فراخوان به وحدت به معنای لغو مذاهب یا ادغام و تلفیق آنها در یکدیگر نیست بلکه به معنای تکیه کردن بر ثوابت عام و مشترک در عقیده و شریعت است.
| | ویژگی دیگر اینکه او همواره درصدد بررسی تاریخ اندیشه‌ها و مسائل بود. به‌عنوان‌مثال در پرداختن و بررسی حرکت [[حسین بن علی (سید الشهدا)]] (ع)، به آن به‌عنوان یک رویداد تاریخی نمی‌نگرد، بلکه برخورد او با این موضوع به‌عنوان مسئله‌ای است که می‌تواند مجرای تاریخ‌پژوهی روشمند باشد. این رویکرد به تحقیقات تاریخی، یکی از اصول شمس‌الدین است. آنچه در مرحله‌ی نخست زندگی شیخ محمدمهدی شمس‌الدین، ذهن او را به خود اختصاص داد مسائل اجتماعی مردم و مسلمانان <ref>[https://hawzah.net/fa/Discussion/View/74098/%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D9%81%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86 پایگاه اطلاع رسانی حوزه، مروری بر افکار محمد مهدی شمس الدین]</ref> |
|
| |
|
| ۴- اختلاف های میان اهل سنت و شیعه، از جنس اختلاف میان خود مذاهب اهل سنت است.
| | == دغدغه ضرورت اسلام در زندگی مردم == |
|
| |
|
| 5- تکیه بر مطالعات مقایسه ای در عرصه های مختلف قرآنی و مباحث سنت.
| | البته این دغدغه در تمام هم‌نسلان او مثل شهید سید محمدباقر صدر یا علامه سید محمدحسین فضل‌الله و اندیشمندان دیگر وجود داشت. چیزی که می‌توان در میان اندیشمندان بزرگ [[اهل سنت]] نیز یافت. شاید نقطه‌ی محوری این دغدغه‌ها، ضرورت حضور اسلام در زندگی مردم و اندیشه‌ی امت باشد. ابعاد اعتقادی و اندیشه‌ی سیاسی امت، اداره، حکمرانی، انقلاب، بحرانهای سیاسی و اجتماعی از این موارد است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Discussion/View/74098/%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D9%81%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86 پایگاه اطلاع رسانی حوزه ،مروری بر افکار محمد مهدی شمس الدین]</ref> |
|
| |
|
| 6- اختلافهای سیاسی حاکمان به اختلاف های مذهبی، جنبه سیاسی بخشیده و لازم است گرایش های سیاسی، از ساختار معرفتی اسلام زدوده شود.
| | == توجه به بحث ملیت در مسائل == |
|
| |
|
| وی پس از آن، تأکید میکند که وحدت به معنای از میان رفتن کیان های ویژه نیست و از این رو در پلورالیسم سیاسی و سازمانی مانعی وجود ندارد و شیوه اهل بیت(ع) نیز بر همین اساس است.
| | او در مراحل پایانی عمر به‌عنوان مسئول و ناظر بر بسیاری از جنبشهای سیاسی وارد نبرد سیاسی شد. در اینجا می‌بینیم توجه به ملیت، جایگاه ویژه‌ای در اندیشه‌ی او یافت. می‌بینیم آن خط فکری که ممکن است در باطن و درون تمام جنبشهای مردمی باشد با خط فکری فقه و قانون در هم آمیخته شد. شاید بتوان این‌چنین گفت که در بررسی مسائل اجتماعی و سیاسی یا مسائل شخصی یا مسئله‌ی ولایت امت بر خود، بعد مردمی و ملی بر طرز تفکر او سایه انداخت. همچنین این تفکر در ارائه مفهوم دولت مدنی دیده می‌شود؛ اگرچه اجل مهلت نداد تا جزییات این نظریه را ارائه داده و تکمیل نماید؛ بنابراین ما شاهد تغییر و تحولی هستیم که به ایجاد فاصله‌ی زیادی با نظریه‌ی [[ولایت فقیه]] از یک‌سو و با نظریه‌ی وحدت امت بر اساس عقاید انجامید. |
|
| |
|
| و در همین راستا، به ارائه تفسیر دیگری از «تقیه» می پردازد و از آن به عنوان یکی از کوششهای عملی شیعیان برای پاسداری از وحدت امت اسلامی نام می برد.
| | == اعتقاد به رجحان نظریه وحدت امت بر نظریه ولایت فقیه == |
| در ۱۹۶۹ یعنی پس از تأسیس مجلس اعلای شیعیان لبنان و ضرورت حضور شمس الدین, وی به لبنان عزیمت کرد تا از نزدیک به همکاری با سید موسی صدر مشغول گردد. با هجرت به لبنان, عصر جدیدی در زندگانی و فعالیتهای وی گشوده شد. مؤسسه‌ها و مراکز مختلف اجتماعی و فرهنگی را تأسیس و اداره کرد. نام برخی از این مراکز بدین قرار است: المعهد الفنّی الإسلامی, معهد الشهید الأول للدراسات السلامیهٔ, مدرسهٔ الضّحی, معهد الغدیر و الجمعیهٔ الخیریهٔ الثقافیهٔ. شمس الدین از سوی آیت الله خوئی وکالت تام در امور اداری و مالی این مؤسسه داشت. پس ازمفقود شدن سید موسی صدر، به ریاست مجلس اعلای شیعیان لبنان انتخاب شد و بدین وسیله رهبری شیعیان لبنان را بر عهده گرفت و به عنوان یک شخصیت سیاسی در صحنه لبنان حضور یافت. فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی او همگام با پیشرفتهای علمی و فنآوری روز بود، مثلاً با بهره‌گیری از اطلاع رسانی روی اینترنت , سایتی راهاندازی کرد و شخصا ًبه سؤالات فقهی و کلامی افراد پاسخ میگفت. اخبار سیاسی, اجتماعی و فرهنگی مربوط به او, همچنین سخنرانی‌های او در این سایت درج میشد.
| |
| | |
| با آنکه در دورهٔ طلبگی به شدت درگیر فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی بود، از همان دوره، شمس الدین در نجف به نگارش و تألیف روی آورْد. آثار زیادی در زمینه های فقه، فلسفه، تاریخ و جهان اسلام ارائه نمود. نوآوری و خلاقیت همراه با واقع گرایی و توجه به مقتضیات حقیقی جهان اسلام، در تألیفات او موج میزند. با نگارش کتاب نظام الحکم فی الإسلام، به مسائلی پرداخت که دیگران چندین سال بعد به آنها پی بردند. وی به این ترتیب پیشگامی خود را ثابت کرد. برخی آثار او در عراق, اعجاب بزرگانی نظیر سید محمد باقر صدر را برانگیخت. آثار وی به چند طبقهٔ آثار چاپی, آثار چاپ نشده, مقالات نشریات, مقالات ارائه شده به کنگرهها, سخنرانیها و بالاخره آثار در بارهٔ او طبقه بندی و معرفی میگردد. یکی از ویژگیهای مهم آثار او, اتکا بر میراث فرهنگی تشیع و وفاداری به آنهاست. همانند برخی تجدد گرایان پشت به گذشته اسلام ننمود، بلکه سنت و تجدد را با هم میخواست و سعی در ایجاد هماهنگی بین آنها داشت. از این رو به نهج البلاغه علاقه وافر داشت به طوری که چهار اثر در بارهٔ مسائل نهج البلاغه نوشت.
| |
| | |
| =کتابشناسی محمد مهدی شمس الدین= | |
| ==تألیفات چاپ شده==
| |
| ۱)الاجتهاد و التجدید فی الفکر الإسلامی, بیروت, المؤسسهٔ الدّولیهٔ للدراسات و النشر. به ضمیمه مجموعهای از مقالات منتشر شده در نشریات عربی. ۲) الاجتهاد و التقلید: بحث فقهی استدلالی مقارن, بیروت, المؤسسهٔ الدولیهٔ للدراسات و النشر, ۱۹۸۸ م. ۳)الاحتکار فی الشّریعهٔ الإسلامیهٔ، بحث فقهی مقارن, بیروت, المؤسسهٔ الدّولیهٔ للدراسات و النشر, ۱۴۱۰ق / ۱۹۹۰ م. بخشی از مجموعه مباحث فقهی بوده که در حمله اسرائیل به منزل ایشان در عرمون مفقود شده و فقط همین قسمت مانده است. بررسی تطبیقی احتکار در قالب فقه مقارن است. این اثر مشتمل بر مباحث زیر میباشد: احتکار در لغت و اصطلاح, احکام احتکار, وادار کردن بر فروش اجناس احتکاری, احتکار در شرکتها و دولتها.<br>
| |
|
| |
|
| | او وحدت مسلمانان را بسان یکی از ارزش‌های اخلاقی قلمداد کرد که چاره‌ای جز تحقق آن نیست و به یک معنا می‌تواند به اصل امامت بازگردد؛ یعنی مسئله‌ای را مطرح کرد و آن اینکه میان دو گزینه‌ی وحدت مسلمانان و اصل امامت کدام را بپذیریم؟ لذا او اندیشه وحدت مسلمانان را انتخاب کرد. وحدت امت بر اساس اعتقاد، ما را به اصل امامت می‌رساند اما وقتی او امت را با بُعد سیاسی آن در مناطق یا کشورهای مختلف موردبررسی قرار داد، به اصل وحدت مسلمانان رسید و در اواخر عمر اندیشه‌های خود را بر آن مبتنی نمود. |
| | =تقریب مذاهب و گفت وگوی ادیان و تمدن‌ها= |
|
| |
|
| ترجمه فارسی احتکار در اسلام, پژوهشی تطبیقی در فقه از دیدگاه مذاهب اسلامی, ترجمه سید مرتضی آیت الله زاده شیرازی, تهران, سازمان تبلیغات اسلامی, ۱۳۷۸, ۳۳۸ ص, چاپ اول. ۴) الأمّهٔ و الدولهٔ و الحرکهٔ الإسلامیهٔ, بیروت، منشورات الغدیر, ۱۴۱۴ ق/ ۱۹۹۴ م. ۵) أنصار الحسین ، الرجال و الدّلالات، بیروت، دار الفکر، ۱۳۹۵ ق / ۱۹۷۵ م؛ تهران، مؤسسهٔ البعثهٔ, ۱۴۰۷ ق؛ بیروت، المؤسسهٔ الدولیهٔ للدراسات و النشر, ۱۹۹۶م/ ۱۴۱۶ ق. گزارشی از زندگینامه و فداکاریهای اصحاب امام حسین (ع) است. وی صرفاً به زندگینامهٔ آنها نپرداخته بلکه درس آموزیها از سیره و عملکرد آنها را هم مطرح کرده است. ۶) أهلیّهٔ المرأهٔ لتولّی السلطهٔ, بیروت, المؤسسهٔ الدولیهٔ للدراسات و النشر, ۱۹۹۶م, ص ۱۶۸. ۷) بین الجاهلیهٔ و الإسلام, بیروت و قاهره, دار الکتاب اللبنانی و دار الکتاب المصری, ۱۳۹۵ ق / ۱۹۷۵م. الطبعهٔ الثالثهٔ, بیروت , المؤسسهٔ الدولیهٔ للدراسات و النشر, ۱۹۹۶ م/ ۱۴۱۶ ق. شمس الدین در صدد ایجاد مرز بین اسلام و غیر اسلام و تعیین قلمرو اسلام است. وی اسلام را به دلیل اشتمال بر طرحهای نجاتبخش بس قابل اعتماد میدانست و ایدئولوژیهای شرق و غرب را در اردوی جاهلیت قرار میداد. شهید محمد باقر صدر این اثر را گرامی میداشت. ۸) التجدید فی الفکر الإسلامی, بیروت, دار المنهل, ۱۹۹۷ م / ۱۴۱۸ ق. ۹) « تحدید النسل, مشروعیته و وسائله, دراسات و مواقف», بیروت, مؤتمر الإسلام وتنظیم الوالدیهٔ, ۱۴۱۰ ق, ص ۲۴۲- ۲۴۶. ۱۰) التطبیع بین ضروراتِ الأنظمهٔ و خیاراتِ الأمّهٔ، طبعهٔ ثالثهٔ, بیروت, المؤسسهٔ الدولیهٔ للدراسات و النشر, ۱۹۹۷ م , ۱۴۱۷ ق. ۱۱) تفسیر آیات الصّوم, الجمعیهٔ الخیریهٔ الثقافیهٔ, بیروت, ۱۳۸۶ ق. ۱۲) ثورهٔ الحسین: ظروفها الإجتماعیهٔ و آثارها الإنسانیهٔ, الطبعهٔ الأولی, بیروت, دار الأندلس، الطبعهٔ الثانیهٔ , بغداد, مکتبهٔ التربیهٔ؛ الطبعهٔ الثالثهٔ, بیروت, التّراث الإسلامی, ۱۳۹۵ق/ ۱۹۷۵م؛ الطبعهٔ الرابعهٔ, بیروت, دار التعارف, ۱۳۹۷ ق/۱۹۷۷ م؛ الطبعهٔ الخامسهٔ, بیروت, دار التعارف, ۱۳۹۸ ق/ ۱۹۷۸ م؛ الطبعهٔ السادسهٔ, بیروت, المؤسسهٔ الدولیهٔ للدراسات و النشر, ۱۹۹۵ م/ ۱۴۱۵ ق؛ الطبعهٔ السابعهٔ, بیروت, المؤسسهٔ الدّولیهٔ للدراسات و النشر, ۱۹۹۷ م/ ۱۴۱۷ ق.
| | همچنان که به گشودگی فقهی در سطح مطالعه و پژوهش و اجتهاد از طریق تأسیس هیئتی ویژه مسائل وحدت و تقریب و انتشار مجله‌ای جهانی به زبان‌های زنده فرا می‌‍خواند و آنگاه بر تهیه میثاقی مبتنی بر ضرورت کوشش برای پذیرش دیگری با یاری گرفتن از روند گفت وگوی ادیان و تمدن‌ها تأکید نموده و به حل اختلافهای سیاسی با ریشه‌های فرقه‌ای و فتواهای تعصب‌آمیز دعوت میکند و علم کلام جدیدی را بر اساس در نظر گرفتن حقایق زیر مطرح می‌سازد: |
|
| |
|
| ترجمه انگلیسی: The rising of al-Husayn: its Impact on the consciousness of Muslim Society, Shaykh Muhammad Mahdi Shams al-Din, Tra. byI. K. A. Howard, London: Muhammadi Trust, ۱۹۸۵, pp. ۲۱۸ از نگاه جدید به بررسی قیام امام حسین (ع) پرداخته است. واقعهٔ کربلا را بر اساس مفاهیم امروزین مانند کرامت انسانی و عدالت اجتماعی و ارتقای معنویت بشر بررسی کرده است. این اثر توسط مهدی پیشوایی به فارسی ترجمه و زیر عنوان ارزیابی انقلاب امام حسین (ع) از دیدگاه جدید (قم, دفتر تبلیغات اسلامی) منتشر شد. در مرتبه دوم زیر عنوان پژوهشی پیرامون زندگانی امام حسین (ع) به چاپ رسید[۱۸].
| | ۱۔ وحدت از جمله حقایق اعتقادی است.<br> |
| | ۲- تأکید بر تأثیر عملی اصول دین.<br> |
| | ٣- فراخوان به وحدت به معنای لغو مذاهب یا ادغام و تلفیق آنها در یکدیگر نیست بلکه به معنای تکیه کردن بر ثوابت عام و مشترک در عقیده و شریعت است.<br> |
| | ۴- اختلافهای میان اهل سنت و شیعه، از جنس اختلاف میان خود مذاهب اهل سنت است.<br> |
| | 5- تکیه بر مطالعات مقایسه‌ای در عرصه‌های مختلف قرآنی و مباحث سنت.<br> |
| | 6- اختلافهای سیاسی حاکمان به اختلافهای مذهبی، جنبه سیاسی بخشیده و لازم است گرایش‌های سیاسی، از ساختار معرفتی اسلام زدوده شود.<br> |
| | وی پس از آن، تأکید میکند که وحدت به معنای از میان رفتن کیان‌های ویژه نیست و از این رو در پلورالیسم سیاسی و سازمانی مانعی وجود ندارد و شیوه اهل بیت(ع) نیز بر همین اساس است.<br> |
| | و در همین راستا، به ارائه تفسیر دیگری از [[تقیه]] می‌پردازد و از آن به عنوان یکی از کوششهای عملی شیعیان برای پاسداری از وحدت امت اسلامی نام می‌برد. |
| | =عزیمت به لبنان= |
|
| |
|
| غیر از ترجمه انگلیسی مزبور، توسط سید حسن امین هم به انگلیسی ترجمه و در دائرهٔ المعارف الإسلامیهٔ درج گردید. ۱۳) ثورهٔ الحسین فی الوجدان الشعبی, بیروت, منشورات الجمعیهٔ الخیریهٔ الثقافیهٔ، [بیتا]. زیر عنوان واقعهٔ کربلاء فی الوجدان الشعبی همراه با اضافات و این مشخصات منتشر شد: الطبعهٔ الثالثهٔ, بیروت , المؤسسهٔ الدولیهٔ للدراسات و النشر, ۱۹۹۶ م / ۱۴۱۶ ق. این اثر در مقام اثبات این مطلب است که قیام امام حسین (ع), بین قیامها و جنبشهای دیگر نمونه است و از این رو تا اعماق وجود شیعیان و مردم نفوذ کرده و تأثیر گذاشته است. دارای این مباحث است: انقلاب امام حسین (ع) و تأثیرات اجتماعی آن، زیارت امام حسین (ع) و مشروعیت آن, زیارت ابوالفضل و علی اکبر و دیگر شهدای کربلا, شعر رثائی, عزاداری, گریه برای امام و شهیدان. ۱۴) حرکهٔ التاریخ عند الإمام علی, دراسهٔ فی نهج البلاغهٔ، الطبعهٔ الرابعهٔ, بیروت, المؤسسهٔ الدّولیهٔ للدراسات و النشر, ۱۹۹۷م , ۱۴۱۸ ق؛ تهران, بنیاد نهج البلاغه, ۱۴۰۵ ق. شامل مبنای تاریخ و حرکت پیشرفت بشری از دیدگاه امام علی (ع) است.
| | در ۱۹۶۹ یعنی پس از تأسیس مجلس اعلای شیعیان لبنان و ضرورت حضور شمس الدین، وی به لبنان عزیمت کرد تا از نزدیک به همکاری با سید موسی صدر مشغول گردد. با هجرت به لبنان، عصر جدیدی در زندگانی و فعالیتهای وی گشوده شد. مؤسسه‌ها و مراکز مختلف اجتماعی و فرهنگی را تأسیس و اداره کرد. نام برخی از این مراکز بدین قرار است: المعهد الفنّی الإسلامی، معهد الشهید الأول للدراسات السلامیة، مدرسة الضّحی، معهد الغدیر و الجمعیة الخیریة الثقافیة. |
|
| |
|
| آخرین بحث وی فتنه و موضع امام علی (ع) در برابر آن میباشد. مباحث دیگر آن عبارت است از: تاریخ و حرکت پیشرفت بشری, امام علی (ع) در مواجهه با تاریخ، دانش تاریخ و استفاده علمی و سیاسی و فکری از آن. ۱۵) حقوق الزوجیهٔ و حق العمل للمرأهٔ. الطبعهٔ الأولی, بیروت, المؤسسهٔ الدولیهٔ للدراسات و النشر, ۱۹۹۵ م/ ۱۴۱۵ ق؛ الطبعهٔ الثانیهٔ, بیروت, المؤسسهٔ الدولیهٔ للدراسات و النشر, ۱۹۹۶م/۱۴۱۶ ق. ۱۶) دراسات فی نهج البلاغهٔ, الطبعهٔ الأولی, النجفالأشرف, ۱۳۷۵ ق/ ۱۹۵۶ م؛ الطبعهٔ الثانیهٔ, بیروت، دار الزهراء , ۱۳۹۲ ق/ ۱۹۷۲ م؛ الطبعهٔ الثالثهٔ, بیروت, الدار الإسلامیهٔ, ۱۹۸۱ م. این کتاب به بررسی نصوص نهج البلاغه در زمینه مباحث اجتماعی و سیاسی می‌پردازد.
| | == انتخاب به عنوان رئیس مجلس اعلای شیعیان لبنان == |
|
| |
|
| شمس الدین، آن را در سال ۱۹۵۶ در عراق نوشت. این اثر توسط محمود عابد به فارسی ترجمه شد و زیر عنوان جستجوی نهج البلاغه منتشر گردید. ۱۷) دراسات و مواقف فی الفکر و السیاسهٔ و المجتمع، ۳ أجزاء، بیروت, المؤسسهٔ الدولیهٔ للدراسات و النشر, ۱۹۹۰ م / ۱۴۱۰ ق. مجموعهای از سخنرانیها و مباحثات ایشان در لبنان و خارج و یا مقالات در روزنامه‌ها و مجلات در موضوعات اجتماعی و سیاسی است. ۱۸) رسالهٔ الحقوق للإمام زین العابدین, بیروت, منشورات الجمعیهٔ الخیریهٔ الثقافیهٔ, ۱۳۸۶ق. ۱۹) السّتر و النظر، قم, مؤسسه المنار, بیتا. ص ۳۰۰. اولین کتاب از سلسله کتابهای مسائل حرجهٔ فی فقه المرأهٔ است. نویسنده چهار مسئله را برای زنان مسلمان امروزی، مهم و بحرانی تشخیص داده است: حجاب, ریاست دولت, حقوق زوجیت و فعالیت اقتصادی و اجتماعی زنان در جامعه. مسئله اول در این کتاب بررسی شده است. مباحث این کتاب عبارتاند از: فقه المرأهٔ (حقوق زن) در شریعت اسلام, جایگاه زن در نظام اخلاقی و حقوقی اسلام, نگاه قرآن به زن, گزارشهایی از تاریخ اسلام, حجاب قبل از اسلام و در دورهٔ اسلامی, اصل عملی در حجاب, زینت زن, لباس زن, موارد استثناء از پوشش, نگاه به زن, طبقهبندی زنان, نگاه زن به مرد. ۲۰) السلم و قضایا الحرب عند الإمام علی, دراسهٔ فی نهج البلاغهٔ, بیروت, ۱۹۸۱م. بررسی دیدگاههای امام علی (ع) در بارهٔ جنگ و صلح در روابط بین دولتها وملتهاست. این کتاب به فارسی ترجمه و در تهران در مجموعه کنگره هزارهٔ نهج البلاغه منتشر شد . ۲۱) شرح عهد الأشتر, بیروت, مؤسسهٔ الوفاء, ۱۹۸۴ م, چاپ اول. نامهٔ امام علی (ع) به مالک اشتر والی مصر از سندهای مهم سیاسی و اجتماعی است که به بسیاری از نکات یک نظام مطلوب اجتماعی پرداخته است. | | شمس الدین از سوی [[آیت الله خوئی]] وکالت تام در امور اداری و مالی این مؤسسه داشت. پس ازمفقود شدن سید موسی صدر، به ریاست مجلس اعلای شیعیان لبنان انتخاب شد و بدین وسیله رهبری شیعیان لبنان را بر عهده گرفت و به عنوان یک شخصیت سیاسی در صحنه لبنان حضور یافت. فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی او همگام با پیشرفتهای علمی و فنآوری روز بود. |
|
| |
|
| شمس الدین این نکات را با توجه به نیازهای روز مسلمانان توضیح داده است. ۲۲) عاشوراء، الطبعهٔ الاولی, بیروت, مجد, ۱۴۱۲ ق / ۱۹۹۱ م. عاشوراء (ج۲) ـ مجموعهٔ محاضرات فی ذکر عاشوراء, الطبعهٔ الثالثهٔ, بیروت, المؤسسهٔ الدولیهٔ للدراسات و النشر, ۱۹۹۵ م/ ۱۴۱۵ ق. این کتاب شامل درسهایی در بارهٔ سیاست و دین است که به اهتمام جمعی از عالمان گردآوری شد. دارای این مباحث است: عزاداری و مصیبت برای امام حسین (ع), انقلاب امام و زمینههای اجتماعی و تاریخی آن , انقلاب و تأثیرات اجتماعی آن, تجدید انقلاب, اهداف انقلاب . ۲۳) عقائد الشیعهٔ الامامیهٔ, بیروت, منشورات الجمعیهٔ الخیریهٔ الثقافیهٔ, ۱۳۸۶ ق. ۲۴) العِلمانیهٔ: تحلیل و نقد للعلمانیهٔ محتوی و تاریخاً فی مواجههٔ المسیحیهٔ و الإسلام و هل تصلح لمشاکل لبنان, الطبعهٔ الثانیهٔ: لبنان, مجد, ۱۹۸۲ م. طبعهٔ جدیدهٔ, بیروت, المؤسسهٔ الدولیهٔ للدراسات و النشر, ۱۹۹۱ م / ۱۴۱۱ ق. بیروت, المؤسسهٔ الدولیهٔ للدراسات و النشر, ۱۹۹۶ م / ۱۴۱۶ ق. این کتاب مشتمل بر دو بخش است: درمان وضعیت مسلمانان در مواجهه با تمدن غربی و سکولاریزم, بررسی سکولاریزم و نقد راه حلهای سکولاریزم در لبنان و تحلیل تفاوت دو نوع سکولاریزم به اصطلاح دینی و سکولاریزم الحادی.
| | =بهره‌گیری از علوم روز= |
|
| |
|
| ترجمه فارسی ▪ حکومت منهای دین: بررسی همه جانبه از مفهوم و تاریخ پیدایش علمانیت (سکولاریزم) در رویارویی با مسیحیت و اسلام, ترجمه حسن شمس گیلانی, تهران, ۱۳۶۲, ۱۸۸ ص. ۲۵) الغدیر, دراسهٔ تحلیلیهٔ اجتماعیهٔ سیاسیهٔ لمسألهٔ الحکم الإسلامی بعد وفاهٔ الرسول، بیروت, منشورات الجمعیهٔ الخیریهٔ الثقافیهٔ, ۱۳۸۶ ق. ۲۶) فی الاجتماع السیاسی الإسلامی, المجتمع السیاسی الإسلامی / محاولهٔ تأصیل فقهی و تاریخی, بیروت, المؤسسهٔ الدولیهٔ للدراسات و النشر, ۱۴۱۲ ق/ ۱۹۹۲ م. شمس الدین در این کتاب بُعد سیاسی جامعه اسلامی را از دو نگاه فقهی و تاریخی تحلیل کرده است. نتیجهگیری او این است که جامعهسیاسی و دولت در اسلام، جزئی از شریعت نیست، بلکه نتیجه نظری و عملی و زاییده تاریخ اسلام است. ۲۷) لبنان الکیان و الدور, بیروت, منشورات الغدیر, ۱۴۱۴ ق/ ۱۹۹۴ م. ۲۸) محاضَرات فی التاریخ الاسلامی, النجف, ۱۹۶۵ م. ۲۹) مطارحات فی الفکر المادی و الفکر الدینی, بیروت, دار التعارف, ۱۳۹۸ ق؛ الطبعهٔ الثانیهٔ, بیروت, دار التعارف, ۱۴۰۶ ق / ۱۹۸۶ م؛ الطبعهٔ الرابعهٔ, بیروت, المؤسسهٔ الدولیهٔ للدراسات و النشر, ۱۹۹۷ م / ۱۴۱۸ ق. بررسی و نقادی مباحثی است که از طریق نشریات و از سوی دانشگاهیان ونخبگان در زمینهٔ اندیشه‌های مادی و تعارض آنها با اندیشه‌های دینی مطرح گردیده بود.
| | با بهره‌گیری از اطلاع رسانی روی اینترنت، سایتی راهاندازی کرد و شخصا ً به سؤالات فقهی و کلامی افراد پاسخ میگفت. اخبار سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مربوط به او، همچنین سخنرانی‌های او در این سایت درج میشد.<br>با آنکه در دورة طلبگی به شدت درگیر فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی بود، از همان دوره، شمس الدین در نجف به نگارش و تألیف روی آورْد. آثار زیادی در زمینههای فقه، فلسفه، تاریخ و جهان اسلام ارائه نمود. نوآوری و خلاقیت همراه با واقع گرایی و توجه به مقتضیات حقیقی جهان اسلام، در تألیفات او موج میزند. <br>با نگارش کتاب نظام الحکم فی الإسلام، به مسائلی پرداخت که دیگران چندین سال بعد به آنها پی بردند. وی به این ترتیب پیشگامی خود را ثابت کرد. |
|
| |
|
| بیشتر این مباحث نقدهایی بر سرمایهداری و مارکسیسم است. ۳۰) مع الإمام الرضا فی ذکری وفاته, بیروت, الجمعیهٔ الخیریهٔ الثقافیهٔ , ۱۳۸۶ ق. ۳۱) المقاومهٔ فی الخطاب الفقهی السیاسی، بیروت, الجامعهٔ الإسلامیهٔ فی لبنان و مرکز الدراسات و التوثیق، ۱۹۹۸ م، ۳۹۷ ص. مجموعهای از سخنرانیها و نوشتارهای کوتاه در باره جهاد و مقاومت مردم لبنان بویژه شیعیان جنوب از منظر علوم سیاسی و فقه شیعه است. مقالات این مجموعه در بخش مقالات نشریات معرفی شده است. ۳۲) نظام الحکم و الإدارهٔ فی الإسلام, الطبعهٔ الاولی, بیروت, منشورات حمد, ۱۳۷۴ ق/ ۱۹۵۵ م, الطبعهٔ الثانیهٔ: بیروت, دار المجد, ۱۹۹۲م/ ۱۴۱۲ ق؛ الطبعهٔ الثالثهٔ: المؤسسهٔ الدولیهٔ للدرسات و النشر, ۱۹۹۵م/ ۱۴۱۵ ق؛ قم, دار الثقافهٔ, ۱۴۱۲ ق, ۶۷۴ ص. مباحث آن در این زمینه است که دو نظام خلافت در اهل سنت و ولایت فقیه در شیعه, بحرانهای نظری و عملی در بطن خود دارند. پس از توضیح این بحرانها (ص ۴۰۲ - ۴۱۰ از ترجمه) راه حلی برای رفع بحران ارائه کرده است. خلاصه این راه حل, ولایت امت بر خود است (ص ۴۱۰ از ترجمه). از چاپ اول این اثر، حدود ۴۶ سال میگذرد.
| | =دارای آثاری فاخر= |
|
| |
|
| می‌توان آن را به عنوان اولین متن تحلیلی شیعی در بارهٔ نظام سیاسی اسلام پس از کتاب تنبیه الأمهٔ و تنزیه الملهٔ نائینی دانست. چاپ اول در هشت فصل تدوین شد ولی چاپ دوم همراه با اضافاتی به چاپ رسید؛ یعنی دو فصل ماهیت امامت معصومین و مدیریت در اسلام و برخی اسناد و نصوص فقهی و کلامی بدان افزوده گردید. سید محمد باقر صدر این اثر را دوست میداشت. بین چاپ اول تا چاپ دوم سی و هفت سال فاصله افتاد! این اثر توسط سید مرتضی آیت الله زاده شیرازی زیر عنوان حکومت و مدیریت در اسلام به فارسی ترجمه شد ( تهران, دانشگاه تهران، ۱۳۷۵). مباحث این اثر عبارتاند از: اسلام و واقعیتهای زندگی، ضرورت و ماهیت و روش تحقق حکومت اسلامی, مراحل تاریخی حکومت اسلامی در صدر اسلام, حکومت اسلامی از دیدگاه فرق اسلامی, راه ثبوت امامت و مشروعیت سلطه, شیوههای تعیین امام, شرایط رهبر, عزل و انعزال رهبر, ویژگیهای اساسی نظام حکومت در اسلام, حکومت الهی بشری, حکومت الهی, رویدادهای سیاسی صدر اسلام, ماهیت امامت معصوم, وحدت امت و حکومت و دولت, بحران مشروعیت و اقتدار, دورنمای آینده, مدیریت در اسلام, تفکیک قوا در حکومت اسلامی, سازمان اداری در دوران رسول خدا.
| | برخی آثار او در عراق، اعجاب بزرگانی نظیر سید محمد باقر صدر را برانگیخت. آثار وی به چند طبقة آثار چاپی، آثار چاپ نشده، مقالات نشریات، مقالات ارائه شده به کنگرهها، سخنرانیها و بالاخره آثار در بارة او طبقه بندی و معرفی میگردد. یکی از ویژگیهای مهم آثار او، اتکا بر میراث فرهنگی تشیع و وفاداری به آنهاست.<br> |
| ==آثار مفقود==
| | همانند برخی تجدد گرایان پشت به گذشته اسلام ننمود، بلکه سنت و تجدد را با هم میخواست و سعی در ایجاد هماهنگی بین آنها داشت. از این رو به نهج‌البلاغه علاقه وافر داشت به طوری که چهار اثر در بارة مسائل نهج‌البلاغه نوشت. |
| ۱) التأمین, الضِّمان و الإقرار. این نوشته در حمله اسرائیلیها به خانه شمس الدین در عرمون بیروت مفقود گردید. گویا بخشهایی از این آثار باقی مانده است. ۲) تعلیقه و شرح بر شرایع الإسلام. این اثر نیز در حمله اسرائیل به بیروت از بین رفت و تنها قسمتی از آن باقی ماند. ۳) تقریر مبحث اجاره درس آیت الله سید علی فانی. آقای فانی این نوشته را دیده و از درک و قلم شمس الدین ستایش کرده و از او خواسته بود که آن را منتشر کند. اما در حمله اسرائیل به عرمون, این نوشته در منزل ایشان مفقود گردید.
| | =کتابشناسی محمد مهدی شمس‌الدین= |
| ==مقالات و سخنرانی ها==
| |
| مقالات ارائه شده در کنگرهها و سخنرانیها آمار همه همایشهایی که شمس الدین در آنها مشارکت داشته در دسترس نیست و گردآوری اطلاعات آنها هم کاری دشوار است. در اینجا به تعدادی از آنها اشاره می‌شود: ۱) « الإسلام و الغرب». ارائه شده به کنگره شئون اسلامی (المؤتمر العام التاسع للشؤون الاسلامیهٔ)، قاهره، ۱۹۹۷ م. این مقاله به زبان عربی در سایت اینترنتی مجلس اعلای شیعیان لبنان موجود است. ۲)« أهداف المأمون من مشروع إسناد ولایهِٔ العهد إلی الإمام الرضا (ع) و أسباب قبوله و خطهٔ الإمام فی إحباط مشروع المأمون و استغلاله لصالحه». ارائه شده به کنگره امام رضا در دانشگاه رضویه مشهد, ۱۹۸۶ م. ۳) « أهم الإتجاهات الفکریهٔ السائدهٔ فی العالم المعاصر و الثقافهٔ الإسلامیهٔ». ارائه شده به کنگره ملتقی الفکر الإسلامی التاسع عشر, الجزائر, ۱۹ - ۲۶ شوال ۱۴۰۵/ ۸-۱۵ تموز ۱۹۸۵« ثلاثهٔ أبحاث حول الدولهٔ الإسلامیهٔ». ارائه شده به کنگره چهارم اندیشه اسلامی در تهران, ۱۹۸۶م. و در مجموعه زیر چاپ شده است: المؤتمر الرابع للفکر الإسلامی, تهران, چاپخانه سپهر, ۱۹۸۶ م. ترجمه فارسی آن زیر عنوان « نظام اداری در حکومت اسلامی» در مجموعهٔ درآمدی بر اندیشه سیاسی اسلام, ص ۳۹۵-۴۱۲ آمده است.
| |
|
| |
|
| ۵) « الجهاد فی القرآن». ارائه شده به کنگره المسلمون فی النّضال من أجل الإسلام, آذربایجان شوروی, اول تا سوم، تشرین اول ۱۹۸۶. ۶) « الحکومهٔ الإسلامیهٔ فی إیران». ارائه شده به کنگره سوم اندیشه اسلامی, تهران, ۱۹۸۶. چاپ شده در المؤتمر الثالث للفکر الإسلامی, تهران, سپهر, ۱۹۸۶ م. ۷) « السلم و قضایا الحرب عند الإمام علی (ع), دراسهٔ فی نهج البلاغهٔ». ارائه شده به کنگره هزارهٔ نهج البلاغه , تهران، مؤسسه نهج‌البلاغه, ۵/۱۰/۱۴۰۰ ق - ۱۵/۸/۱۹۸۰ م. ۸) شرکت در کنگره جهانی چهاردهمین سده واقعه غدیر, لندن, ۱۹۹۰[۲۳]. ۹) « کتابهٔ التاریخ الاسلامی فی الإشکالیهٔ و المنهج». ارائه شده به کنگره نگارش تاریخ اسلام (مؤتمر إعادهٔ کتابهٔ التاریخ الإسلامی) است که از سوی مرکز الدراسات فی الجامعهٔ الإسلامیهٔ وابسته به مجلس اعلای شیعیان لبنان در بیروت, ۱۴- ۱۶ تشرین ثانی ۱۹۹۷ برگزار شد. این سخنرانی در سایت اینترنتی مجلس اعلای شیعیان موجود است. ۱۰) « کفاح المسلم فی وجه التعدی الصّهیونی». سخنرانی در دانشکده حقوق دانشگاه لبنان, ۲۵/۳/۱۹۸۸. ۱۱) « المسیحیهٔ فی المفهوم الثّقافی فی الإسلام المعاصر».
| | == تألیفات چاپ شده == |
|
| |
|
| سخنرانی در کنگره بین المللی الإسلام و أوروبا در رم, ۶ تا ۸ مه ۲۰۰۰. این سخنرانی در سایت مجلس اعلای شیعیان لبنان موجود است و دارای این عناوین میباشد: دیدگاه اسلام در بارهٔ انسان, هدایت دینی, وحدت تاریخ ایمان, رابطه اسلام با اهل کتاب, مسیحیت و مسیحیان از دیدگاه اسلام, تعامل و همزیستی مسلمان و مسیحیان, انسانیت واحد و جامعه واحد, اهل ذمه از دیدگاه اسلام و مسیحیت, گفتگوی اسلام و مسیحیت, ترس خیالی غرب از اسلام, کوشش برای مصالحه و همکاری جدید. ۱۲) « نظرهٔ الإسلام إلی الأسرهٔ فی مجتمع متطور». ارائه شده به کنگرهٔ اسلامی (المؤتمر الاسلامی), رباط, ۱۹۷۱ م.
| | ۱)الاجتهاد و التجدید فی الفکر الإسلامی، [[بیروت]]، المؤسسة الدّولیة للدراسات و النشر. به ضمیمه مجموعهای از مقالات منتشر شده در نشریات عربی.<br> |
| ==مقالات منتشر شده در نشریات و مجموعه ها==
| | ۲) الاجتهاد و التقلید: بحث فقهی استدلالی مقارن، [[بیروت]]، المؤسسة الدولیة للدراسات و النشر، ۱۹۸۸ م.<br> |
| ۱) « إتفاق أیار یجب أن یُسقط رسمیاً», المقاومهٔ[۲۴], ص ۱۶۹-۱۷۲. قبلاً در روزنامه النهار به تاریخ ۱۸/۴/۱۹۸۴ چاپ شده است. ۲) « الاجتهاد فی الإسلام», الاجتهاد, سال سوم, ش ۹, پاییز ۱۹۹۰, ص ۱۵-۵۵. ۳) « الاجتهاد و الحیاهٔ», الاجتهاد و الحیاهٔ حوار علی الورق, به کوشش محمد الحسینی, بیروت, ۱۹۹۷ م.، ص ۹-۲۵. ۴) « إجماع اللبنانیین حول المقاومهٔ», المقاومهٔ, ص ۲۱۸-۲۲۱. قبلاً در روزنامه السفیر به تاریخ ۳/۹/۱۹۸۴ چاپ شده است.
| | ۳) الاحتکار فی الشّریعة الإسلامیة، بحث فقهی مقارن، بیروت، المؤسسژ الدّولیة للدراسات و النشر، ۱۴۱۰ق / ۱۹۹۰ م. <br> |
| | بخشی از مجموعه مباحث فقهی بوده که در حمله اسرائیل به منزل ایشان در عرمون مفقود شده و فقط همین قسمت مانده است. بررسی تطبیقی احتکار در قالب فقه مقارن است. این اثر مشتمل بر مباحث زیر میباشد: احتکار در لغت و اصطلاح، احکام احتکار، وادار کردن بر فروش اجناس احتکاری، احتکار در شرکتها و دولتها. |
| | == احتکار در اسلام == |
| | ترجمه فارسی احتکار در اسلام، پژوهشی تطبیقی در فقه از دیدگاه مذاهب اسلامی، ترجمه سید مرتضی آیت الله زاده شیرازی، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۸، ۳۳۸ ص، چاپ اول.<br>۴)الأمّة و الدولة و الحرکة الإسلامیة، بیروت، منشورات الغدیر، ۱۴۱۴ ق/ ۱۹۹۴ م.<br> |
| | ۵)أنصار الحسین، الرجال و الدّلالات، بیروت، دار الفکر، ۱۳۹۵ ق / ۱۹۷۵ م؛ تهران، مؤسسة البعثة، ۱۴۰۷ ق؛ بیروت، المؤسسة الدولیة للدراسات و النشر، ۱۹۹۶م/ ۱۴۱۶ ق. گزارشی از زندگینامه و فداکاریهای اصحاب امام حسین (ع) است.<br> |
| | وی صرفاً به زندگینامه آنها نپرداخته بلکه درس آموزیها از سیره و عملکرد آنها را هم مطرح کرده است.<br> |
| | ۶)أهلیّة المرأة لتولّی السلطة، بیروت، المؤسسة الدولیة للدراسات و النشر، ۱۹۹۶م، ص ۱۶۸.<br>۷) بین الجاهلیة و الإسلام، بیروت و قاهره، دار الکتاب اللبنانی و دار الکتاب المصری، ۱۳۹۵ ق / ۱۹۷۵م.<br> |
| | شمس‌الدین در صدد ایجاد مرز بین اسلام و غیر اسلام و تعیین قلمرو اسلام است. وی اسلام را به دلیل اشتمال بر طرحهای نجاتبخش بس قابل اعتماد میدانست و ایدئولوژیهای شرق و غرب را در اردوی جاهلیت قرار میداد. شهید محمد باقر صدر این اثر را گرامی میداشت.<br>۸) التجدید فی الفکر الإسلامی، بیروت، دار المنهل، ۱۹۹۷ م / ۱۴۱۸ ق.<br>۹) «تحدید النسل، مشروعیته و وسائله، دراسات و مواقف»، بیروت، مؤتمر الإسلام وتنظیم الوالدیة، ۱۴۱۰ ق، ص ۲۴۲- ۲۴۶.<br>۱۰) التطبیع بین ضروراتِ الأنظمة و خیاراتِ الأمّة، طبعة ثالثة، بیروت، المؤسسة الدولیة للدراسات و النشر، ۱۹۹۷ م، ۱۴۱۷ ق.<br>۱۱) تفسیر آیات الصّوم، الجمعیة الخیریة الثقافیة، بیروت، ۱۳۸۶ ق.<br>۱۲) ثورة الحسین: ظروفها الإجتماعیة و آثارها الإنسانیة، الطبعة الأولی، بیروت، دار الأندلس، الطبعة الثانیة، بغداد، مکتبة التربیة؛ الطبعة الثالثة، بیروت، التّراث الإسلامی، ۱۳۹۵ق/ ۱۹۷۵م؛ الطبعة الرابعة، بیروت، دار التعارف، ۱۳۹۷ ق/۱۹۷۷ م؛ الطبعة الخامسة، بیروت، دار التعارف، ۱۳۹۸ ق/ ۱۹۷۸ م؛ الطبعة السادسة، بیروت، المؤسسة الدولیة للدراسات و النشر، ۱۹۹۵ م/ ۱۴۱۵ ق؛ الطبعة السابعة، بیروت، المؤسسة الدّولیة للدراسات و النشر، ۱۹۹۷ م/ ۱۴۱۷ ق. <br> |
| | ترجمه انگلیسی: The rising of al-Husayn: its Impact on the consciousness of Muslim Society، Shaykh Muhammad Mahdi Shams al-Din، Tra. byI. K. A. Howard، London: Muhammadi Trust، ۱۹۸۵، pp. ۲۱۸ از نگاه جدید به بررسی قیام امام حسین (ع) پرداخته است. واقعة کربلا را بر اساس مفاهیم امروزین مانند کرامت انسانی و عدالت اجتماعی و ارتقای معنویت بشر بررسی کرده است. این اثر توسط مهدی پیشوایی به فارسی ترجمه و زیر عنوان ارزیابی انقلاب امام حسین (ع) از دیدگاه جدید (قم، دفتر تبلیغات اسلامی) منتشر شد. در مرتبه دوم زیر عنوان پژوهشی پیرامون زندگانی امام حسین (ع) به چاپ رسید. |
|
| |
|
| ۵) « أخطار الصُّمود و الوجود و الدعوهٔ إلی قِمّهٔ تُعالج وضعَ الجنوب»، المقاومهٔ, ص ۱۸-۲۲. خطبه نماز جمعه در مسجد الصفا در ۲۸ نیسان ۱۹۷۹. ۶) « أزمهٔ تفعیل الفکر الإسلامی» , قضایا إسلامیهٔ معاصرهٔ, ش ۵ (۱۴۱۹ ق), ص ۱۳-۲۶. ۷) « إستقدام وفود عالمیهٔ إلی الجَنوب», المقاومهٔ, ص ۲۷۱-۲۷۹. قبلاً در روزنامه السفیر به تاریخ ۱۳/۳/۱۹۸۵ به چاپ رسید. ۸)« إسرائیل إنسحبتْ مُکْرِهَهٔ», المقاومهٔ, ص ۲۵۹-۲۶۱. قبلاً در روزنامه السفیر به تاریخ ۱۸/۲/۱۹۸۵ به چاپ رسید.
| | غیر از ترجمه انگلیسی مزبور، توسط سید حسن امین هم به انگلیسی ترجمه و در دائرة المعارف الإسلامیة درج گردید.<br>۱۳) ثورة الحسین فی الوجدان الشعبی، بیروت، منشورات الجمعیة الخیریة الثقافیة، [بیتا]. زیر عنوان واقعة کربلاء فی الوجدان الشعبی همراه با اضافات و این مشخصات منتشر شد: الطبعة الثالثة، بیروت، المؤسسة الدولیة للدراسات و النشر، ۱۹۹۶ م / ۱۴۱۶ ق. این اثر در مقام اثبات این مطلب است که قیام امام حسین (ع)، بین قیامها و جنبشهای دیگر نمونه است و از این رو تا اعماق وجود شیعیان و مردم نفوذ کرده و تأثیر گذاشته است. دارای این مباحث است: انقلاب امام حسین (ع) و تأثیرات اجتماعی آن، زیارت امام حسین (ع) و مشروعیت آن، زیارت ابوالفضل و علی اکبر و دیگر شهدای کربلا، شعر رثائی، عزاداری، گریه برای امام و شهیدان.<br>۱۴) حرکة التاریخ عند الإمام علی، دراسة فی نهج البلاغة، الطبعة الرابعة، بیروت، المؤسسة الدّولیة للدراسات و النشر، ۱۹۹۷م، ۱۴۱۸ ق؛ تهران، بنیاد نهج‌البلاغه، ۱۴۰۵ ق. شامل مبنای تاریخ و حرکت پیشرفت بشری از دیدگاه امام علی (ع) است. |
|
| |
|
| ۹) « إسرائیل کیان غاصب یجب أن یُقْتََلَع», المقاومهٔ, ص ۲۹۲-۳۰۵. گفتگو با مجله سروش در تهران و منتشر شده در روزنامه القرار وابسته به مجلس اعلای شیعیان لبنان در تاریخ ۲۷ ذیالقعده ۱۴۰۵ مطابق با ۱۶/۸/۱۹۸۵. ۱۰)« إسرائیل لنْ ترتاحَ فی لبنان», المقاومهٔ, ص ۱۵۰-۱۵۱. قبلاً در روزنامه النهار در تاریخ ۱۹/۳/۱۹۸۴ چاپ شده است. ۱۱) « الإسلام الأصولی تعبیر خاطئ و لا خطاب سیاسیاً خاصاً بالشیعهٔ فی لبنان», الشرق الأوسط, ۴/۵/۱۹۹۱ م. در این مقاله, شمس الدین به ریشه‌های فکری اختلافات دو گرایش بنیاد گرایی در لبنان و بویژه دو مصداق آن «امل» و «حزب الله» می‌پردازد. ۱۲) « الإسلام لم یَمنعْ تداولَ کتب الضّلال بین العلماء و طلبهٔ العلم»؛ السفیر, ۳۰/۱۰/۱۹۹۵م. ۱۳) « الإسلام والعولمهٔ: أشکال المواجههٔ»، النهار، ۹/۷/۱۹۹۸. ۱۴) « الإسلام و الغرب: الواقع القائم و آفاق المستقبل», الموسم, ش ۳۲ (۱۹۹۷ م/ ۱۴۱۸ ق)، ص۱۶-۳۶. شمس الدین به دعوت وزارت اوقاف مصر در ۱۲ تا ۲۳ تموز ۱۹۹۷ (۱۴۱۸ ق) به مصر مسافرت کرد. هدف اصلی از این سفر شرکت در المؤتمر التاسع للمجلس الأعلی للشؤون الإسلامیهٔ (۱۳-۱۶ تموز/ ۸ –۱۱ ربیع الاول) بود. هیئتهای رسمی از سوی دولتهای مختلف در این کنگره شرکت کردند. هیئت لبنانی به سرپرستی محمد مهدی شمس الدین و محمد رشید قبانی بود.
| | == فتنه و موضع امام علی در برابر آن == |
|
| |
|
| این کنگره به ریاست محمد حسنی مبارک منعقد شد. شمس الدین در این کنگره مقالهای ارائه کرد. وی در این مقاله پس از بررسی تاریخچه روابط مسلمانان و غربیها به این نتیجهگیری پرداخته است که باید اسلام و غرب با گفتگوی مسالمتآمیز و صادقانه, روابط همکاری مناسبی با یکدیگر داشته باشند. عناوین این مقاله عبارتاند از: همکاری اساسْ در شریعت اسلامی, ابزار همکاری در سطح بین الملل, همکاری و گفتگوی کدام اسلام با کدام غرب, موانع گفتگو, تصویر اسلام در غرب, موضع غرب نسبت به اسلام, روابط غرب با اسلام, نظام جهانی جدید, گفتگوی اسلام با غرب مسیحی. ۱۵) « الإسلام و متغیرات العصر: نحو مشروع حَضاری لنهضهٔ العالم الإسلامی»، المستقبل , ۸/۹/۲۰۰۰ . ۱۶) « الأسلوب العربی أضاع فلسطین», المقاومهٔ, ص ۴۰. سخنرانی به مناسبت دومین سال پیروزی انقلاب اسلامی ایران در ۱۶/۲/۱۹۸۱ که در النهار منتشر شده است.
| | آخرین بحث وی فتنه و موضع امام علی (ع) در برابر آن میباشد. مباحث دیگر آن عبارت است از: تاریخ و حرکت پیشرفت بشری، امام علی (ع) در مواجهه با تاریخ، دانش تاریخ و استفاده علمی و سیاسی و فکری از آن.<br> |
| | ۱۵) حقوق الزوجیة و حق العمل للمرأة. الطبعة الأولی، بیروت، المؤسسة الدولیة للدراسات و النشر، ۱۹۹۵ م/ ۱۴۱۵ ق؛ الطبعة الثانیة، بیروت، المؤسسة الدولیة للدراسات و النشر، ۱۹۹۶م/۱۴۱۶ ق.<br>۱۶) دراسات فی نهجالبلاغة، الطبعة الأولی، النجفالأشرف، ۱۳۷۵ ق/ ۱۹۵۶ م؛ الطبعة الثانیة، بیروت، دار الزهراء، ۱۳۹۲ ق/ ۱۹۷۲ م؛ الطبعة الثالثة، بیروت، الدار الإسلامیة، ۱۹۸۱ م. این کتاب به بررسی نصوص نهج البلاغه در زمینه مباحث اجتماعی و سیاسی می‌پردازد. |
|
| |
|
| ۱۷) « أضواء علی واقع القضیهٔ الفلسطینیهٔ», مجلهٔ کلیهٔ الفقه (نجف اشرف), ش۷ (جمادی الاولی ۱۳۸۸/ آب ۱۹۶۸)؛ المقاومهٔ, صفحه ب تا صفحه ل. ۱۸) « الإعلام و الغرب صورهٔ الآخر دقوقهٔ الموقف منه»، النهار، ۱۸/۷/۱۹۹۷. ۱۹) « إعلان المقاومهٔ المدنیهٔ الشاملهٔ ضد العدو الصّهیونی», المقاومهٔ, ص ۱۰۸- ۱۱۷. سخنرانی به تاریخ ۱۰ محرم ۱۴۰۴ برابر با ۱۵ تشرین الاول ۱۹۸۳. ۲۰) « إنقاذ بیروت و لبنان من الإحتلال», المقاومهٔ, ص ۹۲-۹۳. در روزنامه النهار به تاریخ ۲۹/۶/۱۹۸۲ چاپ شده است. ۲۱) « إیدیولوجیهٔ المسلمین الشیعهٔ مقاومهٔ الإحتلال», المقاومهٔ, ص ۹۶-۹۷. در روزنامه السفیر به تاریخ ۱۹/۷/۱۹۸۲ چاپ شده است. | | شمس الدین، آن را در سال ۱۹۵۶ در عراق نوشت. این اثر توسط محمود عابد به فارسی ترجمه شد و زیر عنوان جستجوی نهج‌البلاغه منتشر گردید.<br>۱۷) دراسات و مواقف فی الفکر و السیاسة و المجتمع، ۳ أجزاء، بیروت، المؤسسة الدولیة للدراسات و النشر، ۱۹۹۰ م / ۱۴۱۰ ق. مجموعهای از سخنرانیها و مباحثات ایشان در لبنان و خارج و یا مقالات در روزنامه‌ها و مجلات در موضوعات اجتماعی و سیاسی است.<br>۱۸) رسالة الحقوق للإمام زین العابدین، بیروت، منشورات الجمعیة الخیریة الثقافیة، ۱۳۸۶ق. |
|
| |
|
| ۲۲) « برکات جهانی حیات امام خمینی», کتاب سروش, بررسی ابعاد علمی شخصیت حضرت امام خمینی, ص ۱۷۵ – ۱۸۲. ۲۳) « تأکید علی خیار المقاومهٔ», المقاومهٔ, ص ۲۲۹-۲۳۴. قبلاً در روزنامه السفیر به تاریخ ۱۳/۱۰/۱۹۸۴ به چاپ رسید. ۲۴) « تأملات فی صیغهٔ الحوار الاسلإمی - المسیحی», به عنوان مقدمه کتاب الحوار الإسلامی المسیحی ضرورهٔ المغامرهٔ نوشتهٔ سعود المولی (بیروت, دار المنهل اللبنانی, ۱۹۹۶ م) چاپ شده است. ۲۵) « تحذیر من خطورهٔ المخطّط الإسرائیلی: سَنُواجِه مخطّطات إسرائیل بکلّ أسالیب المقاومهٔ», المقاومهٔ, ص ۱۴۷-۱۴۹. قبلاً در روزنامه النهار به تاریخ ۱۹ آذار ۱۹۸۴ چاپ شده است. ۲۶) « تقصیر الدولهٔ تِجاهَ الجَنوب», المقاومهٔ, ص ۲۱۳-۲۱۷. قبلا در روزنامه السفیر به تاریخ ۲۳/۸/۱۹۸۴ چاپ شده است. ۲۷) « التقصیر العربی و اللبنانی و المؤامرهٔ علی الجَنوب», المقاومهٔ، ص ۱۲-۱۷. خطبه نماز جمعه در مسجد الصفا در ۳ شباط ۱۹۷۹. ۲۸) « التلاحم مع سوریا خیار أساسی», المقاومهٔ, ص ۳۷۱-۳۸۴.
| | == حقوق زوجیت و فعالیت اقتصادی و اجتماعی زنان در جامعه == |
|
| |
|
| سخنرانی در نماز جمعه, مصلای المجمع العلمی الثقافی در الغبیری، و منتشر شده در روزنامه القرار به تاریخ ۱۴ حزیران ۱۹۹۶. ۲۹)« التوصیهٔ بالصمود و الصبر فی الجَنوب», المقاومهٔ, ص ۳۳-۳۵. قبلاً در مجله النهار در ۹ تشرین الاول ۱۹۸۰ منتشر شده است. ۳۰) « الثبات فی الجنوب مسؤولیهٔ شرعیهٔ», المقاومهٔ, ص ۵۱. قبلاً در النهار در ۳۰ تموز ۱۹۸۱ منتشر شده است. ۳۱) « ثقافهٔ التّلمیهٔ بین المنهجین الغربی العلمانی و الإیمانی الإسلامی»، المستقبل، ۱۶/۱۰/۲۰۰۰. ۳۲) « الجَنوب بابُ المکافَأَهٔ أو الهاویهٔ», المقاومهٔ, ص ۴۶. قبلاً در النهار (۱۷ حزیران ۱۹۸۱) منتشر شده است. ۳۳) « الجنوب مسؤولیهٔ عربیهٔ و علینا استعمال کلّ الوسائل لإنقاذه», المقاومهٔ, ص ۹-۱۱. سخنرانی در برج البراجنه در ۲۱ کانون الثانی ۱۹۷۹. ۳۴) « الجَنوبیون أحبطوا نهجَ إسرائیل», المقاومهٔ, ص ۱۷۸-۱۷۹. قبلاً در روزنامه النهار به تاریخ ۳۰/۴/۱۹۸۴ چاپ شده است . ۳۵) « جَوهر المقاومهٔ یقوم علی ثلاثهٔ أبعاد», المقاومهٔ, ص ۳۴۵-۳۵۱. سخنرانی در سال ۱۹۹۶، در روزنامه القرار شماره چهارم، سال اول، روز جمعه ۹ ذیالحجه ۱۴۱۶ منتشر شده است.
| | ۱۹) السّتر و النظر، قم، مؤسسه المنار، بیتا. ص ۳۰۰. اولین کتاب از سلسله کتابهای مسائل حرجة فی فقه المرأة است. نویسنده چهار مسئله را برای زنان مسلمان امروزی، مهم و بحرانی تشخیص داده است: حجاب، ریاست دولت، حقوق زوجیت و فعالیت اقتصادی و اجتماعی زنان در جامعه. مسئله اول در این کتاب بررسی شده است. مباحث این کتاب عبارتاند از: فقه المرأة (حقوق زن) در شریعت اسلام، جایگاه زن در نظام اخلاقی و حقوقی اسلام، نگاه قرآن به زن، گزارشهایی از تاریخ اسلام، حجاب قبل از اسلام و در دورة اسلامی، اصل عملی در حجاب، زینت زن، لباس زن، موارد استثناء از پوشش، نگاه به زن، طبقهبندی زنان، نگاه زن به مرد. <br>۲۰) السلم و قضایا الحرب عند الإمام علی، دراسة فی نهجالبلاغة، بیروت، ۱۹۸۱م. بررسی دیدگاههای امام علی (ع) در بارة جنگ و صلح در روابط بین دولتها و ملتهاست. این کتاب به فارسی ترجمه و در تهران در مجموعه کنگره هزاره نهج‌البلاغه منتشر شد.<br>۲۱) شرح عهد الأشتر، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۹۸۴ م، چاپ اول. نامة امام علی (ع) به مالک اشتر والی مصر از سندهای مهم سیاسی و اجتماعی است که به بسیاری از نکات یک نظام مطلوب اجتماعی پرداخته است. |
| | == نیازهای روز مسلمانان == |
| | ۲۲) عاشوراء، الطبعة الاولی، بیروت، مجد، ۱۴۱۲ ق / ۱۹۹۱ م. عاشوراء (ج۲) ـ مجموعة محاضرات فی ذکر عاشوراء، الطبعة الثالثة، بیروت، المؤسسة الدولیة للدراسات و النشر، ۱۹۹۵ م/ ۱۴۱۵ ق. این کتاب شامل درسهایی در بارة سیاست و دین است که به اهتمام جمعی از عالمان گردآوری شد. دارای این مباحث است: عزاداری و مصیبت برای امام حسین (ع)، انقلاب امام و زمینههای اجتماعی و تاریخی آن، انقلاب و تأثیرات اجتماعی آن، تجدید انقلاب، اهداف انقلاب. <br>۲۳) عقائد الشیعة الامامیة، بیروت، منشورات الجمعیة الخیریة الثقافیة، ۱۳۸۶ ق. ۲۴) العِلمانیة: تحلیل و نقد للعلمانیة محتوی و تاریخاً فی مواجهة المسیحیة و الإسلام و هل تصلح لمشاکل لبنان، الطبعة الثانیة: لبنان، مجد، ۱۹۸۲ م. طبعة جدیدة، بیروت، المؤسسة الدولیة للدراسات و النشر، ۱۹۹۱ م / ۱۴۱۱ ق. بیروت، المؤسسة الدولیة للدراسات و النشر، ۱۹۹۶ م / ۱۴۱۶ ق. این کتاب مشتمل بر دو بخش است: درمان وضعیت مسلمانان در مواجهه با تمدن غربی و سکولاریزم، بررسی سکولاریزم و نقد راهحلهای سکولاریزم در لبنان و تحلیل تفاوت دو نوع سکولاریزم به اصطلاح دینی و سکولاریزم الحادی. |
| | ترجمه فارسی ▪ حکومت منهای دین: بررسی همه‌جانبه از مفهوم و تاریخ پیدایش علمانیت (سکولاریزم) در رویارویی با مسیحیت و اسلام، ترجمه حسن شمس گیلانی، تهران، ۱۳۶۲، ۱۸۸ ص.<br> |
| | ۲۵) الغدیر، دراسة تحلیلیة اجتماعیة سیاسیة لمسألة الحکم الإسلامی بعد وفاة الرسول، بیروت، منشورات الجمعیة الخیریة الثقافیة، ۱۳۸۶ ق. |
|
| |
|
| ۳۶) « الحرب الشاملهٔ هی الخیار الوحید أمام العرب», المقاومهٔ, ص ۷۱. سخنرانی در حسینیه الشیاح به مناسبت عاشورا و در روزنامه النهار به تاریخ۲/۱۱/۱۹۸۱ چاپ شده است. ۳۷)« الحرب الشعبیهٔ هی الأصح و الأجدی و یجب إخراج الجنوب من دائرهٔ الخطر المباشر», المقاومهٔ, ص ۸۳. قبلاً در روزنامه النهار در تاریخ ۲۰/۳/۱۹۸۲ به چاپ رسیده است. ۳۸) « الحریات الشخصیهٔ فی المنظور الإسلامی»، المنهاج، ۱/۱۰/۱۹۹۸. ۳۹) «"الحریری" بلا مبالغات», النهار, ۲۱/۷/۱۹۹۵. ۴۰) « الحکومهٔ الإسلامیهٔ و تشکیلاتها الإداریهٔ: إقرار الأمن و النظام فی الحکومهٔ الإسلامیهٔ», التوحید, سال چهارم, ش ۲۱ (۱۹۸۶ م), ص ۱۲۸-۱۵۱. ۴۱) « حول الاعتداءات الإسرائیلیهٔ», المقاومهٔ, ص ۷۶. سخنرانی منتشر شده در روزنامه السفیر به تاریخ ۱۷/۷/۱۹۸۱. ۴۲) « خطاب عاشوراء هو طلب المقاومهٔ، المقاومهٔ لیستْ حزناً و لا إرهاباً», المقاومهٔ, ص ۳۶۰-۳۷۰. سخنرانی در محرم ۱۴۱۷ مطابق با ۲۷/۵/۱۹۹۶. ۴۳) « الخطّهٔ العربیهٔ الشاملهٔ هی الصیغهٔ الوحیدهٔ لمواجههٔ إسرائیل», المقاومهٔ, ص ۵۳. قبلاً در النهار در ۸ آب ۱۹۸۱ چاپ شده است. ۴۴) « خطاب الوحدهٔ و الصّمود فی أثناء العُدوان: الجواب علی المشروع الصهیونی للدولهٔ الواحدهٔ», المقاومهٔ, ص ۳۵۶-۳۵۹. سخنرانی در تاریخ ۲۶/۴/۱۹۹۶.
| | =بُعد سیاسی جامعه اسلامی را از دو نگاه فقهی و تاریخی= |
| | ۲۶) فی الاجتماع السیاسی الإسلامی، المجتمع السیاسی الإسلامی / محاولة تأصیل فقهی و تاریخی، بیروت، المؤسسة الدولیة للدراسات و النشر، ۱۴۱۲ ق/ ۱۹۹۲ م. شمس الدین در این کتاب بُعد سیاسی جامعه اسلامی را از دو نگاه فقهی و تاریخی تحلیل کرده است. نتیجهگیری او این است که جامعه سیاسی و دولت در اسلام، جزئی از شریعت نیست، بلکه نتیجه نظری و عملی و زاییده تاریخ اسلام است.<br>۲۷) لبنان الکیان و الدور، بیروت، منشورات الغدیر، ۱۴۱۴ ق/ ۱۹۹۴ م. ۲۸) محاضَرات فی التاریخ الاسلامی، النجف، ۱۹۶۵ م.<br>۲۹) مطارحات فی الفکر المادی و الفکر الدینی، بیروت، دار التعارف، ۱۳۹۸ ق؛ الطبعة الثانیة، بیروت، دار التعارف، ۱۴۰۶ ق / ۱۹۸۶ م؛ الطبعة الرابعة، بیروت، المؤسسة الدولیة للدراسات و النشر، ۱۹۹۷ م / ۱۴۱۸ ق. بررسی و نقادی مباحثی است که از طریق نشریات و از سوی دانشگاهیان ونخبگان در زمینه اندیشه‌های مادی و تعارض آنها با اندیشه‌های دینی مطرح گردیده بود. |
|
| |
|
| ۴۵) « الدعوهٔ إلی إحیاء الجِهاد: التفتیت و الطائفیهٔ یمنعان الأمن و التحریر», المقاومهٔ, ص ۲۶۲- ۲۶۶. قبلاً در روزنامه السفیر به تاریخ ۱۲/۱/۱۹۸۵ به چاپ رسید. ۴۶) « دعوهٔ إلی تلاقی اللبنانیین فی مواجههٔ الإحتلال», المقاومهٔ, ص ۱۳۵-۱۳۹. قبلاً در روزنامه اللواء به تاریخ ۲۹/۲/۱۹۸۴ چاپ شده است. ۴۷) « دعوهٔ الدولهٔ إلی تبنّی مبدأ المقاومهٔ», المقاومهٔ, ص ۱۴۲- ۱۴۶. قبلاً در روزنامه النهار به تاریخ ۱۳/۳/۱۹۸۴ چاپ شده است. ۴۸) « دعوهٔ العرب إلی مواجههٔ واقعیهٔ وَلْیَکُنْ قرارُ الحرب ولو مِن الجنوبِ الوحدهٔ», المقاومهٔ, ص۶۹. سخنرانی در حسینیه الاوزاعی به مناسبت عاشورای حسینی که در روزنامه النهار در تاریخ ۱/۱۱/۱۹۸۱ منتشر شد. ۴۹) « دعوهٔ المسلمین و المسیحیین إلی المقاومهٔ», المقاومهٔ, ص ۲۴۲ - ۲۴۳. سخنرانی در جمعیت خانه زنان جعفری که در روزنامه النهار به تاریخ ۲۱/۱۲/۱۹۸۴ چاپ شده است. ۵۰) رساله إلی قرّاء العزاء و خطباء عاشوراء, السفیر, ۲۰/۶/۱۹۹۵. ۵۱) « رفض الاحتلال هو المقیاس للوطنیهٔ», المقاومهٔ, ص ۹۸ - ۱۰۰. قبلاً در روزنامه السفیر به تاریخ ۱۸/۸/۱۹۸۲ چاپ شده است.
| | =آثار انتقادی بر سرمایهداری و مارکسیسم است= |
|
| |
|
| ۵۲) « سنُقاوم إسرائیل مائهٔ عام, ولن نصلح للبنان کلّه بأن یستقرّ ما دامتْ إسرائیلُ فی الجنوب», المقاومهٔ, ص ۱۵۲- ۱۵۸. گفتگو با مجله المستقبل به تاریخ ۷/۴/۱۹۸۴ - شماره ۳۷۲. ۵۳) « شرارهٔ المقاومهٔ الشاملهٔ أطلقها المسلمون الملتزمون» , المقاومهٔ, ص ۲۸۰-۲۸۳. سخنرانی برای جوانان منطقه عرقوب که در روزنامه القرار وابسته به مجلس اعلای شیعیان لبنان به تاریخ ۳۱/۵/۱۹۸۵ به چاپ رسید. ۵۴. « شمس الدین فی مهرجان العباسیهٔ: نرفض أن یصبح الجنوب أرضاً محتلّهٔ جدیدهٔ», المقاومهٔ, ص ۴۰سخنرانی در جنوب لبنان در شهر عباسیه در ۲۸ کانون الاول ۱۹۸۰ که در روزنامه الأنوار در همان تاریخ به چاپ رسید.۵۵) « شمس الدین فی نداء إلی الإمام الخمینی: یقترح قمّهٔ عربیهٔ - إیرانیهٔ لإنقاذ الجنوب», المقاومهٔ, ص ۱۵-۲۷. خطبه نماز جمعه در مسجد الصفا در ۱۸ آب ۱۹۷۹. ۵۶)« شمس الدین یطالب القمّهٔ العربیهٔ بقرار الحرب الشاملهٔ ضدّ إسرائیل», المقاومهٔ, ص۱۷-۱۸.
| | ۳۰) مع الإمام الرضا فی ذکری وفاته، بیروت، الجمعیة الخیریة الثقافیة، ۱۳۸۶ ق.<br>۳۱) المقاومة فی الخطاب الفقهی السیاسی، بیروت، الجامعة الإسلامیة فی لبنان و مرکز الدراسات و التوثیق، ۱۹۹۸ م، ۳۹۷ ص. مجموعهای از سخنرانیها و نوشتارهای کوتاه درباره جهاد و مقاومت مردم لبنان به‌ویژه شیعیان جنوب از منظر علوم سیاسی و فقه شیعه است. مقالات این مجموعه در بخش مقالات نشریات معرفی شده است.<br>۳۲) نظام الحکم و الإدارة فی الإسلام، الطبعة الاولی، بیروت، منشورات حمد، ۱۳۷۴ ق/ ۱۹۵۵ م، الطبعة الثانیة: بیروت، دار المجد، ۱۹۹۲م/ ۱۴۱۲ ق؛ الطبعة الثالثة: المؤسسة الدولیة للدرسات و النشر، ۱۹۹۵م/ ۱۴۱۵ ق؛ قم، دار الثقافة، ۱۴۱۲ ق، ۶۷۴ ص. مباحث آن در این زمینه است که دو نظام خلافت در اهل سنت و ولایت فقیه در شیعه، بحرانهای نظری و عملی در بطن خود دارند. پس از توضیح این بحرانها (ص ۴۰۲ - ۴۱۰ از ترجمه) راه حلی برای رفع بحران ارائه کرده است. خلاصه این راه حل، ولایت امت بر خود است (ص ۴۱۰ از ترجمه). از چاپ اول این اثر، حدود ۴۶ سال میگذرد.<ref>https://vista.ir/article/288337</ref> |
|
| |
|
| سخنرانی در حسینیه المصیطبه در روز عاشورا که در النهار, ۵ تشرین ۱۹۸۱ نشر یافت. ۵۷) « شمس الدین یُعلن الجِهادَ ضدَّ إسرائیل, المقاومهٔ, ص ۲۶۷-۲۷۱. قبلاً در روزنامه السفیر به تاریخ ۵/۳/۱۹۸۵ به چاپ رسید. ۵۸) « الطوائف اللبنانیهٔ المتزاحمهٔ حول الموقع الاول الشاغر», النهار, ۲۵/۱۱/۱۹۹۵. ۵۹) « العلاقهٔ الموضوعیهٔ بین العقیدهٔ و وحدهٔ الأمهٔ و وسطیتها» , السفیر, ۱۶/۹/۱۹۸۸. ۶۰) « علی الجنوبیین المودّهٔ و الصُّمود لإحباط المؤامرهٔ», المقاومهٔ, ص ۷۹ - ۸۰. این سخنرانی درجنوب لبنان ایراد گردیده و در روزنامه النهار در تاریخ ۹/۳/۱۹۸۲ به چاپ رسیده است. ۶۱) « علی العرب محاربهٔ إسرائیل من الجنوب», المقاومهٔ, ص ۷۴. سخنرانی منتشر شده در روزنامه النهار در تاریخ ۱۹/۱۱/۱۹۸۱. ۶۲)« علی المسیحیین أن یقتدوا بالمسیح فی المقاومهٔ», المقاومهٔ, ص۲۵۲-۲۵۸. در روزنامه السفیر به تاریخ ۱/۱/۱۹۸۵ به چاپ رسید. ۶۳) « الفتنهٔ تَبحث عن خلل داخلی و خارجی: علی أمریکا وضع حدّ لتوسّع العدوّ», المقاومهٔ, ص۶۶. این مقاله در هفتمین نمایشگاه بین المللی دانشگاه فرهنگی لبنان که در شهر مونترآل در کشور کانادا در سال ۱۹۸۱ برگزار شد، ایراد گشت و در روزنامه السفیر ۲۲ تشرین الاول ۱۹۸۲ نیز به چاپ رسید. ۶۴) « فی ذکری حرب تشرین: الإرادهٔ و التضامن و الکفایهٔ تؤکّد قدرتنا علی تحریر أرضنا», المقاومهٔ, ص ۵۵. مقاله به مناسبت جنگ تشرین که در النهار, ۷ تشرین الاول ۱۹۸۱ نشر یافت.
| | =اولین متن تحلیلی در مورد نظام سیاسی اسلام= |
|
| |
|
| ۶۵) « فی ذکری شهداء المقاومهٔ المدنیهٔ الشاملهٔ», المقاومهٔ, ص ۳۱۵-۳۲۳. سخنرانی در حسینیه روضهٔ الشهیدَین به مناسبت بزرگداشت شهدای مقاومت. ۶۶) « فی رسالهٔ إلی الجَنوبییّن بعد إلغاء إتّفاق أیار», المقاومهٔ, ص ۱۴۷-۱۴۹. در روزنامه اللواء به تاریخ ۷/۳/۱۹۸۴ چاپ شده است. ۶۷) « فی منطقتنا أکثریتان و لا أقلیّات, لا أقول بولایهٔ الفقیه بل بولایهٔ الأمّهٔ علی نفسها», السفیر, ۲۳/۱/۱۹۹۷. ۶۸) « فی لقاء مع ممثّلی الدّول الکبری: نُطالب بنشر الطّوارئ فی الجنوب و تطبیق القرار ۴۲۵», المقاومهٔ, ص ۱۶۴-۱۶۸. قبلاً در روزنامه النهار به تاریخ ۱۴/۴/۱۹۸۴ چاپ شده است. ۶۹) « فی یوم التضامن مع الجنوب و البقاع الغربی: المقاومهٔ لیست إرهاباً, و العدالهٔ الدّولیهٔ تتجلّی فی تطبییق القرار ۴۲۵», المقاومهٔ, ص ۳۴۱-۳۴۴. سخنرانی در سالن بزرگ اجتماعات در مجمع فکری فرهنگی بیروت به مناسبت ۱۴ آذار سال ۱۹۹۶ و در روزنامه القرار شماره سوم تاریخ ۲۹ آذار ۱۹۹۶ چاپ شده است.
| | می‌توان آن را به عنوان اولین متن تحلیلی شیعی در بارة نظام سیاسی اسلام پس از کتاب تنبیه الأمة و تنزیه الملة نائینی دانست. چاپ اول در هشت فصل تدوین شد ولی چاپ دوم همراه با اضافاتی به چاپ رسید؛ یعنی دو فصل ماهیت امامت معصومین و مدیریت در اسلام و برخی اسناد و نصوص فقهی و کلامی بدان افزوده گردید. سید محمد باقر صدر این اثر را دوست میداشت. بین چاپ اول تا چاپ دوم سی و هفت سال فاصله افتاد! این اثر توسط سید مرتضی آیت الله زاده شیرازی زیر عنوان حکومت و مدیریت در اسلام به فارسی ترجمه شد (تهران، [[دانشگاه تهران]]، ۱۳۷۵).<br>مباحث این اثر عبارتاند از: اسلام و واقعیتهای زندگی، ضرورت و ماهیت و روش تحقق حکومت اسلامی، مراحل تاریخی حکومت اسلامی در صدر اسلام، حکومت اسلامی از دیدگاه فرق اسلامی، راه ثبوت امامت و مشروعیت سلطه، شیوههای تعیین امام، شرایط رهبر، عزل و انعزال رهبر، ویژگیهای اساسی نظام حکومت در اسلام، حکومت الهی بشری، حکومت الهی، رویدادهای سیاسی صدر اسلام، ماهیت امامت معصوم، وحدت امت و حکومت و دولت، بحران مشروعیت و اقتدار، دورنمای آینده، مدیریت در اسلام، تفکیک قوا در حکومت اسلامی، سازمان اداری در دوران رسول خدا. |
|
| |
|
| ۷۰) « قطع العلاقات مع الولایات المتحدهٔ الأمریکیهٔ», المقاومهٔ, ص۲۲۲-۲۲۴. قبلاً در روزنامه اللواء به تاریخ ۱۳/۹/۱۹۸۴ چاپ شده است. ۷۱) « الکفاح المسلّح فی وجه التحدی الصهیونی إسرائیل مشروع إمبریالی فی المنطقهٔ الإسلامیهٔ و الأطروحهٔ الحقیقیهٔ هی أن یحمل العرب فکرهٔ الحرب الشعبیهٔ», المقاومهٔ, ۳۲۴-۳۴۰. سخنرانی در دانشگاه حقوق, تحت عنوان: «الکفاح المسلح فی وجه التحدی الصهیونی» به تاریخ ۲۵/۳/۱۹۸۸. ۷۲) « گفت و گو میان اسلام و مسیحیت», ترجمه مهدی پیشوایی, مکتب اسلام, سال۳۷, ش ۸ ( ۱۳۷۶) ص ۳۷ – ۴۱. متن عربی این مقاله در مجله العالم, شماره ۵۸۷ متشر شد. ۷۳) « لا تجعلوا الجنوب رهینهٔ لإسرائیل», المقاومهٔ, ص ۶۳ . سخنرانی در ورزشگاه الحسینی در شهر انصار در جشنی به مناسبت وفات وکیل عبد المنعم عاصی که در ۱ حزیران ۱۹۸۱ در النهار به چاپ رسید.
| | =مصاحبه با روزنامه السفیر= |
|
| |
|
| ۷۴) « لا توجد سلطهٔ تملک حق التفاوض أو التعامل مع العدو», المقاومهٔ, ص۲۸۴-۲۹۱. سخنرانی در جمع علما و روزنامه نگاران که در روزنامه القرار ۲۵ رمضان ۱۴۰۵ مطابق با ۱۳/۶/۱۹۸۵ به چاپ رسید. ۷۵) « لبنان لنْ یکونَ تابعاً لإسرائیل», المقاومهٔ, ص ۱۵۹-۱۶۳. گفتگو با مجله صباح الخیر، شماره ۴۲۶ در تاریخ ۱۴/۴/۱۹۸۴. ۷۶) « لبنان لیس للمسلمین وحدهم و علی المسیحیین التضامن فی مقاومهٔ الاحتلال», المقاومهٔ, ص ۹۰-۹۱. قبلاً در روزنامه النهار به تاریخ ۸/۶/۱۹۸۲ چاپ شده است. ۷۷) « لبنان هو المقاومهٔ و العدالهٔ», المقاومهٔ, ص ۲۰۶-۲۱۲. قبلاً در روزنامه السفیر به تاریخ ۱۸/۸/۱۹۸۴ چاپ شده است. ۷۸) « لبنان یشیّع شهداء قانا», المقاومهٔ, ص ۳۵۲-۳۵۵. در روزنامه السفیر به تاریخ ۱/۵/۱۹۹۶, همچنین در روزنامه الدیار در همان تاریخ. ۷۹) « لبنان یولد من الجنوب», المقاومهٔ, ص ۵۷. سخنرانی به مناسبت مفقود شدن امام موسی صدر که در السفیر، در تاریخ ۲۵/۸/۱۹۸۱ منتشر شد. ۸۰) « مجال الاجتهاد و مناطق الفراغ التشریعی», المنهاج, ش۳ ( ۱۴۱۷ ق ) , ص۷-۳۱. در مجموعه الاجتهاد و الحیاهٔ حوار علی الورق (ص ۲۰۰- ۲۲۶) نیز چاپ شده است. ▪ ترجمه فارسی « اجتهاد و آزادی نظر قانونی», ترجمه محمد حسین شمسایی, مجله اندیشه حوزه, ش ۲۰, ص ۱۰۸ – ۱۳۶. شمس الدین در این مقاله همچون شهید محمد باقر صدر به «منطقه فراغ» یعنی مواردی که احکام آن در شریعت بیان نشده و به خود مردم واگذار گردیده, معتقد است.
| | در مورد ربوده شدن امام موسی صدر: |
| | حقیقت این است که در نشست پیشین با شما که روزنامه‌ها مشروح آنرا منتشر کردند، در موارد مختلفی صحبت شد. در آنجا گفتم که من همواره روزنه‌های امیدی می‌بینم اما پس از گذشت ۲۱ سال امید‌ها کمتر شده است، ولی من امروز تأکید می‌کنم که ناامید نیستم. ما امیدواریم که آنچه را در انتظار آن هستیم همچنان وجود داشته باشد و امام همچنان زنده باشد. آنچه که مورد نظر من بود عبارتست از ضرورت تبیین زوایای ناپیدای مشکل تا بتوان به حل مسأله کمک کرد و من بر ضرورت طرح قضیه در دادگاه عدالت بین‌المللی اصرار دارم. <br> |
| | س: آیا از زمانی که آن مطالب را بیان کرده‌اید با خانم رباب صدر تماسی داشته‌اید؟ |
|
| |
|
| ۸۱) « المسیحیهٔ فی المفهوم الثقافی الإسلامی المعاصر», المنهاج، ۱/۱/ ۲۰۰۰. ۸۲) « مشروع النهضهٔ الحضاریهٔ», آفاق الاسلام , ۱/۱۲/۱۹۹۹. ۸۳)« مصاحبه با حجهٔ الاسلام و المسلمین شیخ مهدی شمس الدین», مجله حوزه, ش۶۶, بهمن و اسفند ۱۳۷۳, ص ۱۹-۴۶. این مصاحبه در ۱۳۶۷ انجام یافته است، ولی شش سال بعد منتشر گردید. محورهای این مصاحبه عبارت است از: زندگینامه شمس الدین, دورهٔ نجف و تحصیلات وی, کاستیهای نظام آموزشی و پرورشی حوزه, لزوم دگرگونی در حوزه علمیه, نواقص متون درسی حوزه, فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی, آثار علمی, مجلس اعلای شیعیان, انقلاب اسلامی ایران. ۸۴) « مطالبهٔ الدولهٔ بمحاکمهٔ المتعاملین مع إسرائیل», المقاومهٔ, ص ۱۲۷-۱۳۴. گفتگو با مجله الحوادث به تاریخ ۲۸/۱/۱۹۸۳. ۸۵) « مطالب لدعم صُمود الجنوب», المقاومهٔ, ص ۱۹۷-۲۰۵. قبلاً در روزنامه الشرق به تاریخ ۱۱/۸/۱۹۸۴ چاپ شده است. ۸۶) « مفاوضات الناقورهٔ فی مصلحهٔ إسرائیل», المقاومهٔ, ص ۲۳۵-۲۴۱. قبلاً در روزنامه السفیر به تاریخ ۱۰/۱۱/۱۹۸۴ به چاپ رسید. ۸۷) « المقاومهٔ للمحتلّ کالهواء و لنْ یحرَّر الجنوبُ إلا مِن خلال أبنائه», المقاومهٔ, ص۱۷۳-۱۷۴. قبلاً در روزنامه النهار به تاریخ ۱۸ نیسان ۱۹۸۴ چاپ شده است. ۸۸) « المقاومهٔ مستمرّهٔ حتی جلاء المحتلّ دونَ قید أو شرط», المقاومهٔ, ص ۱۱۸-۱۲۶.
| | پاسخ: خیر، تاکنون گفتگویی صورت نگرفته است.<ref>[http://www.imam-sadr.com/اخبار/نمایش-اخبار/tabid/99/ArticleId/1789/مصاحبه-با-امام-شیخ-شمس-الدین-پس-از--بازگشت-به-بیروت.aspx مصاحبه با رسانه‌ها]</ref> |
|
| |
|
| گفتگو با مجله الحوادث در تاریخ ۲۳ کانون اول ۱۹۸۳. ۸۹) « مقاومهٔ مشاریع إسرائیل واجب شرعی و أخلاقی», المقاومهٔ, ص ۱۰۱. این سخنرانی در عاشورای حسینی ۱۴۰۳ ق ایراد و در روزنامه السفیر به تاریخ ۱۸/۱۰/۱۹۸۲ منتشر شده است. ۹۰) « المقاومهٔ مشروع لبنانی مفتوح», المقاومهٔ, ص ۲۲۵-۲۲۸. سخنرانی به مناسبت بزرگداشت شهدای سحمر که در روزنامه السفیر به تاریخ ۱/۱۰/۱۹۸۴ چاپ شده است. ۹۱) « المقاومهٔ وحدها تتألّق فی لیل الفتنهٔ اللبنانیهٔ», المقاومهٔ, ص ۳۰۶-۳۱۴. سخنرانی در عاشورای سال۱۹۸۶ برای انجمن خیریه فرهنگی در دانشگاه حقوق و علوم انسانی که در روزنامه القرار در تاریخ ۱۵ محرم ۱۴۰۶ - ۱۹/۹/۱۹۸۶ به چاپ رسید.
| | =بیانیه مجلس اعلای اسلامی شیعیان لبنان= |
|
| |
|
| ۹۲) « المقاومهٔ هی الردّ علی العُدوان», المقاومهٔ, ص ۸۷-۸۹ . قبلاً در روزنامه السفیر به تاریخ ۱۴/۴/۱۹۸۲ چاپ شده است. ۹۳) « المقاومهٔ . . . و روح الشهادهٔ»، العهد، ۱۲/۲/۱۹۹۹. ۹۴) « ممارسات إسرائیل نداء یومی إلی القوی المُحِبّهٔ للعدل و السلام», المقاومهٔ, ص۸۲-۱۸۳. قبلاً در روزنامه النهار به تاریخ ۱۱/۵/۱۹۸۴ چاپ شده است. ۹۵) « مِن أجل مُتَّحَدٍ عربی إسلامی», المستقبل العربی, ۱/۶/۱۹۹۰. ۹۶) « مناشدهٔ الدّول العظمی و مجلس الأمن ردع إسرائیل: شمس الدین یطالب العرب بخطّهٔ شاملهٔ للمواجههٔ, المقاومهٔ, ص ۲۸-۳۲. سخنرانی در باره حوادث جنوب لبنان و انقلاب شیعیان در ۲۷ آب ۱۹۷۹. ۹۷) « مناشدهٔ العالم الضَّغط لوقف العدوان», المقاومهٔ, ص ۴۸. قبلاً در النهار در ۱۸ تموز ۱۹۸۱ م چاپ شده است .
| | از سوی ریاست مجلس اعلای اسلامی شیعه بیانیه‌ای به این شرح صادر شد: باشگاه روزنامه‌نگاران عرب در فرانسه هفته گذشته از حضرت آیت‌الله امام شیخ محمد مهدی شمس‌الدین رئیس مجلس اعلای اسلامی شیعه دعوت به عمل آورد. |
|
| |
|
| ۹۸) « مناقشهٔ لآراء حول موقع المرأهٔ فی الصّحوهٔ الاسلامیهٔ»، النهار، ۲/۲/۱۹۹۸. ۹۹) « منهاج الاجتهاد و تجدید أصول الفقه», مناهج التجدید: إسلامیه المعرفهٔ, إصلاح منهجیهٔ الفکر الإسلامی, تجدید أصول الفقهٔ, به کوشش عبد الجبار الرفاعی, ص ۷-۲۹. ۱۰۰) « موقف الإسلام من العَولَمَهٔ فی المجال الثقافی و السیاسی»، النهار، ۸/۷۱۹۹۸. ۱۰۱) « میزانیهٔ الدولهٔ: یجب أن یقتدوا بالمسیح فی المقاومهٔ», المقاومهٔ, ص۲۴۴-۲۵۱. در روزنامه السفیر به تاریخ ۱۵/۱۲/۱۹۸۴ به چاپ رسید. ۱۰۲) « النتائج المالیهٔ للإنتخابات النیابیهٔ»، النهار، ۷/۹/۲۰۰۰. ۱۰۳) « نداء فی یوم القدس العالمی: القبلهٔ الأولی للمسلمین قبلَ الکعبه», المقاومهٔ, ص ۱۹۵-۱۹۶. در روزنامه السفیر به تاریخ ۲۸/۶/۱۹۸۴ چاپ شده است. ۱۰۴) « نداء فی یوم القدس العالمی», المقاومهٔ, ص ۹۴-۹۵.
| | در این جلسه گروهی از روزنامه نگاران که تعداد آنها بالغ بر ۱۵ نفر از نمایندگان نشریات مختلف عربی و لبنانی بود مصاحبه و گفتگو کردند. ایشان در گفتگوی خود به مسائل لبنان و عرب و مسائل جهان اسلام بالاخص انتفاضه فلسطین و قضیه ربودن امام صدر و همراهانش اشاره نمود. |
|
| |
|
| قبلاً در روزنامه السفیر به تاریخ ۱۸/۷/۱۹۸۲ چاپ شده است. ۱۰۵) « نداء للثبات فی الأرض و المقاومهٔ», المقاومهٔ, ص ۸۴-۸۶ . قبلاً در روزنامه النهار در تاریخ ۱۳/۴/۱۹۸۲ به چاپ رسیده است. ۱۰۶) « نرفض المفاوضات مع إسرائیل», المقاومهٔ, ص ۱۸۴-۱۹۴. قبلاً در روزنامه السفیر به تاریخ ۲۱/۶/۱۹۸۴ چاپ شده است. ۱۰۷) « نَرفَض أن نکونَ لُعبهًٔ دولیهٔ و دَحرُ الخطر بالثبات فی الأرض», المقاومهٔ, ص ۷۸ . این سخنرانی در تسلیت به خانوادههای قربانیان جنوب لبنان ایراد شده و در روزنامه النهار ۷/۳/۱۹۸۲ به چاپ رسیده است. ۱۰۸) « نظرهٔ الاسلام إلی الأسرهٔ فی مجتمع متطور», دراسات و مواقف, بیروت, مؤتمر الاسلام و تنظیم الوالدیهٔ, ۱۴۱۰ ق, ص ۱۸۶- ۲۰۸؛ الإسلام و تنظیم الأسرهٔ: ثبت کامل لأبحاث و مناقَشات المؤتمر الاسلامی، بیروت, الدار المتحدهٔ للنشر, ۱۹۷۳ م. ۱۰۹) « نقاتل مِن أجل قضیّتنا فی الجَنوب», المقاومهٔ, ص ۵۷ . قبلاً در روزنامه السفیر در تاریخ ۱۳/۱۰/۱۹۸۱ منتشر شد.
| | به نظر می‌رسد برخی از دوستان رسانه‌ای در مورد سخنان آن جناب درباره موضوع امام صدر به اشتباه افتاده‌اند لذا برای ما بسیار مهم است که به عنوان حوزه ریاست مجلس اعلا موضع حضرت امام شمس‌الدین و مجلس اعلای اسلامی شیعه را درباره ربودن امام صدر و همراهانشان روشن سازیم، و این در واقع همان مواضعی است که سه هفته پیش در مراسم افتتاح کنفرانس کلمه سواء و نیز در جلسه اختتامیه آنکه در محل دفتر مجلس بار‌ها بار‌ها تکرار شد. نگرش امام شمس‌الدین و مجلس اعلای اسلامی شیعه در مورد قضیه امام صدر و همراهان ایشان شامل: |
|
| |
|
| ۱۱۰) « الوحدهٔ الإسلامیهٔ إطلالهٌٔ علی المُؤثِرین», المنطق, ۱/۹/۱۹۹۵. ۱۱۱) « الوحدهٔ و الإمامهٔ», الغدیر, ش ۸ و ۹ ( ۱۹۹۰). ۱۱۲) « هموم الجنوب و المقاومهٔ فی باکستان», المقاومهٔ, ص۱۷۵-۱۷۷. قبلاً در روزنامه النهار به تاریخ ۲۸/۴/۱۹۸۴ چاپ شده است. ۱۱۳) « هُموم الجنوب و المقاومهٔ فی الهند: الجنوبیون اختاروا الطریق الصّعب», المقاومهٔ, ص ۱۸۰-۱۸۱. قبلاً در روزنامه اللواء به تاریخ ۱۱/۵/۱۹۸۴ چاپ شده است. ۱۱۴) « یجب مقاومهٔ إسرائیل و التلاحم فی الحرب ضدَّها», المقاومهٔ, ص ۱۰۵-۱۰۷. قبلاً در روزنامه السفیر به تاریخ ۲۴/۱۰/۱۹۸۳ چاپ شده است. ۱۱۵) « یوم القدس و الالتزام بقضیهٔ الجنوب», المقاومهٔ, ص ۲۳-۲۴. سخنرانی به مناسبت روز قدس در ۱۵ آب ۱۹۷۹.
| | اول: امام صدر همراه با دو تن از یارانش توسط هواپیمای لیبیایی و بنا به دعوت رسمی آن کشور وارد لیبی شده و تاکنون از آن کشور خارج نشده‌اند. |
| ==نشر الکترونیکی آثار==
| |
| در سالهای اخیر برخی از آثار شمس الدین روی اینترنت در سایت مجلس اعلای شیعیان لبنان[۲۵] انتشار یافت. عناوین این آثار عبارتاند از: ۱) الإسلام و الغرب, ارائه شده به المؤتمر العام التاسع للشؤون الإسلامیهٔ القاهرهٔ. ۲) خطبه ۵ محرم. این سخنرانی در مراسم افتتاحیهٔ جمعیت خیریه فرهنگی در سالن بزرگ مراسم در مجمع علمی فرهنگی شتیلا در روز پنجم محرم ۱۹۹۹ با حضور شخصیتهای بزرگ شیعی لبنان برگزار شد و شمس الدین در بارهٔ این موضوعات به ایراد سخن پرداخت: آزادی و کرامت انسانی, بیعت در فقه سیاسی, مبارزات اهلبیت (ع), بردگی سیاسی, سرنوشت امت اسلامی. ۳) کتابهٔ التاریخ الإسلامی فی الإشکالیهٔ والمنهج, ارائه شده درکنگره اعاده کتابهٔ التاریخ الإسلامی. ۴) المسیحیهٔ فی المفهوم الثقافی الإسلامی المعاصر, که در المؤتمر الدّولی رُم ارائه شد.
| |
| ==شمس الدین در آثار دیگران==
| |
| ۱) خیارات الأمّهٔ و ضروراتُ الأنظمهٔ عند الشیخ محمد مهدی شمس الدین, فرح موسی, بیروت, دار الهادی, ۱۴۱۵ ق/۱۹۹۵ م, چاپ اول. این کتاب به بررسی مناسبات عملکرد جریانها و حرکتهای امت اسلامی در منطقه خاور میانه و کارکرد دولتهای این منطقه بویژه در چارچوب پروژه صلح خاور میانه از دیدگاه محمد مهدی شمس الدین می‌پردازد. عناوین مباحث این کتاب عبارتاند از: اصول گرایی اسلامی, جنبش اسلام گرایی, طرحها و روشهای جنبش اسلام گرایی, امکان صلح با نظامهای سیاسی, ویژگیهای مثبت و منفی حرکت اسلامی, تأثیرات حرکت اسلامی لبنان از خارج, تاریخچهای از جنبش اسلام گرایی لبنان, قوم گرایی سیاسی, جریان سکولاریزم در منطقه, وحدت مسلمانان, تأثیر ایران بر مسلمانان لبنان, نظام دموکراسی, نظام سیاسی اسلامی, حرکت اسلامی پس از وفات امام خمینی, تمدن و فرهنگ اسلامی, ویژگیها و کارکرد فرهنگ پویای اسلام. ۲) شمس الدین مدرسهٔ فی الاجتهاد و الجِهاد, حسن الصفار.
| |
|
| |
|
| این سخنرانی به مناسبت وفات شمس الدین ارائه شده و در سایت مجلس اعلای شیعه موجود است. ۳) « الشیخ شمس الدین بین الإمامهٔ و المجتمع المدنی», عباس عیسی, الدیار, ۱۶/۱۰/۱۹۹۴ م. ۴) الشیخ محمد مهدی شمس الدین بین وَهَج الإسلام و جلید المذاهب, بیروت, دار الهادی, ۱۴۱۳ ق/۱۹۹۳ م. این کتاب دارای مباحث زیر است: زندگی شمس الدین و تألیفات وی, اصلاح سیاسی و اجتماعی از نظر شمس الدین, دموکراسی, گفتگوی اسلام و مسیحیت, جاهلیت جدید و اسلام, جنگ و صلح, فلسفه سیاست, وحدت مسلمانان, عوامل تفرقه.
| | ثانیاً: مسئول ربودن امام صدر و همراهانش در حقیقت رژیم لیبی و شخص سرهنگ معمر قذافی است و هیچ جریان دیگری به جز این جریان نمی‌تواند مسئول این پنهان سازی باشد و این نتیجه‌ای است که قوه قضائیه لبنان و ایتالیا به آن دست یافته‌اند. |
| ==سخن آخر==
| |
| مرحوم شمس الدین مانند بسیاری از اندیشمندان در دورهٔ حیات مورد توجه قرار نگرفت و آن گونه که شایسته شأن و مرتبت او بود, احترام نیافت. بویژه در ایران نظرات علمی و آراء بدیع او مورد توجه واقع نشد. کسی که با نگارش کتاب نظام الحکم سالها قبل در نجف اشرف به این مبحث پرداخت و مورد توجه عالمان دین قرار گرفت و کتابهای دیگر او هر کدام نشانگر عمق فکر, آشنایی با مسائل اسلامی و جهان اسلام و دغدغههای دلسوزانه نسبت به حل معضلات فکری و مشکلات اجتماعی است. رویکرد اصلاحطلبانه وی, آشنایی او با دنیای جدید و تماس ملموس و نزدیک با مشکلات جهان اسلام وجامعه شیعی به وی این امکان را داد که به عنوان یک چهره متفکر و واقعبین در سراسر جهان مطرح گردد و طرحها و برنامهها و راهکارهای او به طور جدی مورد توجه قرار گیرد. متصدیان فرهنگی ایران باید همتی کنند تا آثار او درمجموعهای جامع گردآوری شود و به سهولت در اختیار علاقهمندان قرار گیرد.
| |
|
| |
|
| محمد حسینی یادداشت ۱. مجلهٔ حوزه, ص ۲۱. ۲. گوشههایی از زندگی سخت و طاقت فرسای نجف را خود گزارش کرده است (نگاه کنید به مجله حوزه, ص ۲۲؛ نظام الحکم و الإدارهٔ فی الإسلام, ص ۱۲). ۳. الشیخ محمد مهدی شمس الدین, ص ۳۸. ۴. همان. ۵. مجلهٔ حوزه, ص ۳۵؛ الشیخ محمد مهدی شمس الدین, ص ۳۹. ۶. ثورهٔ الحسین (ع) فی الوجدان الشعبی, ص ۳۰۵-۳۰۶. ۷. الشیخ محمد مهدی شمس الدین, ص ۴۴. ۸. همان, ص ۴۵. ۹. مجلهٔ حوزه , ص ۳۵. ۱۰. همان، ص ۲۱. ۱۱.
| | ثالثاً: برای حضرت امام شمس‌الدین با هیچ دلیل شرعی- قانونی و یا هیچ قرینه قابل قبول وفات امام موسی صدر و یا شهادت او و همراهانش به هیچ شکل و صورتی ثابت نشده است، بلکه بر عکس همواره شواهد و قرائنی در دست بوده که در این رابطه امید را بیشتر میکند. اما آنچه که امام شمس‌الدین در مصاحبه خود با باشگاه روزنامه‌نگاران عرب از قول برخی از آگاهان عرب و دیگران مطرح کرد، مورد قبول و تصدیق آن جناب نبوده و تنها از باب بیان نقطه نظر کسانی بوده که به این مسأله توجه دارند. |
|
| |
|
| الشیخ محمد مهدی شمس‌الدین , ص ۴۴. ۱۲. همان , ص ۵۶-۵۷. ۱۳. The Supreme Islamic Shiite Council. ۱۴. http: //www.Shiite Council.gov.۱b/. ۱۵. الشیخ محمد مهدی شمس الدین, ص۳۷-۳۸. ۱۶. همان, ص ۳۴. ۱۷. همان, ص ۳۸. ۱۸. مشخصات کتابشناختی: قم، مرکز انتشارات دار التبلیغ اسلامی، ۱۳۵۲، ۴۳۱ ص. سرفصلهای این ترجمه عبارت است از: شرایط و اوضاع سیاسی و اجتماعی، موجبات و انگیزههای انقلاب، آثار انقلاب حسین (ع) در حیات جامعه اسلامی. ۱۹.
| | چهارم: امام شمس‌الدین همواره بر احاله قضیه به دادگاه عدل بین‌الملل و محاکمه مسؤولین این جرم تأکید داشته کما اینکه همین درخواست را سالهای متمادی است که تکرار میکند و اخیراً هم در جلسه اختتامیه پنجمین همایش «کلمه سواء» بر آن تأکید نموده است.<ref>[http://www.imam-sadr.com/اخبار/نمایش-اخبار/tabid/99/ArticleId/1822/شمس-الدین-قذافی-را-به-ربودن-امام-و-همراهانش-متهم-میکند.aspx%20بیانیه%20مجلس%20اعلای%20لبنان%20در%20مورد%20مسائل%20جهان%20اسلام%20و%20ربودن%20امام%20موسی%20صدر سایت امام موسی صدر، متن بیانیه مجلس اعلای شیعیان لبنان]</ref> |
|
| |
|
| بر اساس تاریخی که در مصاحبه مجله حوزه آمده, تاریخ تألیف آن ۱۳۴۲ ش است (مجله حوزه، ص ۴۰). ۲۰. الشیخ محمد مهدی شمس الدین, ص ۳۸. ۲۱.مجلهٔ حوزه, ص ۳۷. ۲۲..الشیخ محمد مهدی شمس الدین، ص ۳۴. ۲۳. همان. ۲۴. همان، ص ۹. ۲۵. نظام حکومت و مدیریت در اسلام, ص ۴۱۰ . ۲۶. مشخصات این مجموعه در بخش تألیفات آمده است. ۲۷. آدرس سایت: htt://www. Shiitecouncil.gov.۱b/ عنوان انگلیسی سایت: The Supreme Islamic Shiite Council منبع : فصلنامه کتابهای اسلامی<ref>https://vista.ir/w/a/16/hvflq
| | == پانویس == |
| </ref>
| | {{پانویس}} |
| {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right"
| | == منابع == |
| | |
| |}
| |
| <references />
| |
|
| |
|
| [[رده: عالمان شیعه]] | | [[رده:عالمان]] |
| [[رده: عالمان وحدت گرا]] | | [[رده:عالمان شیعه]] |
| | [[رده:عالمان وحدت‌گرا]] |
