۸۵٬۸۱۰
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'علیه السلام' به 'علیه‌السلام') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
== نام و نسب میرداماد == | == نام و نسب میرداماد == | ||
سید محمد باقر فرزند محمد داماد استرآبادی مشهور به «میرداماد» از علمای بزرگ وحکمای برجسته [[صفویه|عهد صفوی]] است. نسب میرداماد به [[ | سید محمد باقر فرزند محمد داماد استرآبادی مشهور به «میرداماد» از علمای بزرگ وحکمای برجسته [[صفویه|عهد صفوی]] است. نسب میرداماد به [[حسین بن علی (سید الشهدا)|امام حسین (علیه‌السلام)]] می‌رسد. | ||
وی لقب «داماد» را پدرش به وام گرفته بود. پدر او سید محمد داماد استرآبادی به سبب داشتن افتخار دامادی محقق کرکی [[فقیه]] بزرگ عهد شاه طهماسب صفوی ملقب به «داماد» گردید. بعدها این لقب به فرزندش محمد باقر نیز اطلاق شد<ref>فوائد الرضویه، 419; تاریخ عالم آرای عباسی، ج 1، ص 146</ref>. | وی لقب «داماد» را پدرش به وام گرفته بود. پدر او سید محمد داماد استرآبادی به سبب داشتن افتخار دامادی محقق کرکی [[فقیه]] بزرگ عهد شاه طهماسب صفوی ملقب به «داماد» گردید. بعدها این لقب به فرزندش محمد باقر نیز اطلاق شد<ref>فوائد الرضویه، 419; تاریخ عالم آرای عباسی، ج 1، ص 146</ref>. | ||
== ولادت میرداماد == | == ولادت میرداماد == | ||
سید محمد باقر استرآبادی در حدود سال 960 هجری قمری دیده به دنیا گشود<ref>سال وفات وی را 1041 ه 0ق گفته‌اند و سن او در هنگام وفات حدود هشتاد سال بوده بنابراین ولادتش در حدود سال 960 هجری قمری بوده است</ref>. عنوان استرآبادی ظاهرا به دلیل انتساب پدران وی به «استرآباد» بوده و خود وی دراسترآباد به دنیا نیامده است چرا که پدرش سید محمد داماد مسلما در مرکز سیاسی کشور بوده و دلیل و نقلی بر سکونت خانواده میرداماد در استرآباد وجود ندارد<ref>محقق کرکی فقیه نامدار و مرجع برجسته عهد شاه طهماسب صفوی در پایتخت به سر می‌برد و ازموقعیت اجتماعی و سیاسی بسزایی برخوردار بود. به طوری که شاه طهماسب در اواخر عمر حکومت واحکام حکومتی را به وی تفویض کرد. | سید محمد باقر استرآبادی در حدود سال 960 هجری قمری دیده به دنیا گشود<ref>سال وفات وی را 1041 ه 0ق گفته‌اند و سن او در هنگام وفات حدود هشتاد سال بوده بنابراین ولادتش در حدود سال 960 هجری قمری بوده است</ref>. عنوان استرآبادی ظاهرا به دلیل انتساب پدران وی به «استرآباد» بوده و خود وی دراسترآباد به دنیا نیامده است چرا که پدرش سید محمد داماد مسلما در مرکز سیاسی کشور بوده و دلیل و نقلی بر سکونت خانواده میرداماد در استرآباد وجود ندارد<ref>محقق کرکی فقیه نامدار و مرجع برجسته عهد شاه طهماسب صفوی در پایتخت به سر می‌برد و ازموقعیت اجتماعی و سیاسی بسزایی برخوردار بود. به طوری که شاه طهماسب در اواخر عمر حکومت واحکام حکومتی را به وی تفویض کرد. | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۱: | ||
آن خواب بعدها به واقعیت پیوست و میرداماد در جوانی در تمامی علوم شرعی و عقلی تبحر یافت و به استادی رسید و بر همتایان خود برتری یافت. | آن خواب بعدها به واقعیت پیوست و میرداماد در جوانی در تمامی علوم شرعی و عقلی تبحر یافت و به استادی رسید و بر همتایان خود برتری یافت. | ||
== تحصیلات و اساتید میرداماد == | ==تحصیلات و اساتید میرداماد== | ||
از آنجا که محمدباقر در خاندانی شریف و اهل فضل و کمال رشد می‌یافت، از همان اوان کودکی به تحصیل علم تشویق و ترغیب شد. تحصیلات علوم دینی را در خردسالی در [[مشهد]] آغاز نمود و پس از چندی نزد اساتید و فضلای آن دیار به تلمذ پرداخت. | از آنجا که محمدباقر در خاندانی شریف و اهل فضل و کمال رشد می‌یافت، از همان اوان کودکی به تحصیل علم تشویق و ترغیب شد. تحصیلات علوم دینی را در خردسالی در [[مشهد]] آغاز نمود و پس از چندی نزد اساتید و فضلای آن دیار به تلمذ پرداخت. | ||
از اساتید او در مشهد مرحوم سید علی فرزند ابی‌الحسن موسوی عاملی است<ref>اعیان‌الشیعه، سید محسن امین، قطع رحلی، انتشارات دارالتعارف للمطبوعات</ref>. مرحوم [[شیخ حر عاملی]] در [[کتاب امل الامل]] راجع به وی می‌نویسد: «او از بزرگان علما وفضلای عصر خویش و از شاگردان شیخ ما، [[شهید ثانی]] بود. وی فردی زاهد، عابد، فقیه و باورع بود<ref>ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیة و القلب، محمدعلی مدرس، انتشارات کتابفروشی خیام</ref>. سید علی بن ابی الحسن عاملی همان طور که از نام وی برمی‌آید از علمای [[جبل عامل]] لبنان بود و سپس به [[ایران]] مهاجرت کرد. | از اساتید او در مشهد مرحوم سید علی فرزند ابی‌الحسن موسوی عاملی است<ref>اعیان‌الشیعه، سید محسن امین، قطع رحلی، انتشارات دارالتعارف للمطبوعات</ref>. مرحوم [[شیخ حر عاملی]] در [[کتاب امل الامل]] راجع به وی می‌نویسد: «او از بزرگان علما وفضلای عصر خویش و از شاگردان شیخ ما، [[شهید ثانی]] بود. وی فردی زاهد، عابد، فقیه و باورع بود<ref>ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیة و القلب، محمدعلی مدرس، انتشارات کتابفروشی خیام</ref>. سید علی بن ابی الحسن عاملی همان طور که از نام وی برمی‌آید از علمای [[جبل عامل]] لبنان بود و سپس به [[ایران]] مهاجرت کرد. | ||
استاد دیگر میرداماد که در رشد علمی وی تاثیر گذاشت فقیه | استاد دیگر میرداماد که در رشد علمی وی تاثیر گذاشت فقیه بلندمرتبه [[شیخ عزالدین حسین فرزند عبدالصمد عاملی]] (م 984ه 0 ق)، پدر [[شیخ بهایی]] از علمای بزرگ منطقه جبل عامل لبنان بود. وی شاگرد برجسته [[زین الدین علی بن احمد عاملی|زین‌الدین علی بن احمد عاملی]] معروف به شهید ثانی (شهادت در 966ه 0ق) بود و پس از کشته شدن شهید ثانی به دست طرفداران [[عثمان]] جبل عامل را که ناامن شده بود ترک کرد و چون در ایران [[مذهب تشیع]] رسمیت یافته و محل امن و مناسبی برای [[شیعه]] محسوب می‌شد به ایران مهاجرت کرد. در این سفر پسرش محمد، شیخ بهایی که هنوز این لقب را نداشت و بیش از سیزده سال از عمر وی نمی‌گذشت همراه او بود. | ||
شیخ عزالدین حسین بن عبدالصمد پس از چندی [[شیخ الاسلام]] [[قزوین]] پایتخت شاه طهماسب صفوی شد. سپس در حدود سال 969ه 0ق با همین منصب به مشهد رفت. | شیخ عزالدین حسین بن عبدالصمد پس از چندی [[شیخ الاسلام]] [[قزوین]] پایتخت شاه طهماسب صفوی شد. سپس در حدود سال 969ه 0ق با همین منصب به مشهد رفت. | ||
توقف او در مشهد مقدس بیش از دو سال طول نکشید و او در سال 971ه 0ق با همان سمت به [[هرات]] مهاجرت کرد و در آن جا تعلیم [[محمد خدابنده]] ولیعهد شاه طهماسب را به عهده گرفت. در شهر هرات پیروان [[اهل تسنن]] زیاد بودند. پس از مهاجرت وی به هرات گروه بسیاری از علما و طلاب در پیرامون او گرد آمدند. در مدت هشت سال اقامت آن فقیه بلندمرتبه در هرات (در حدود سالهای 971 تا 979) حوزه علمی غنی و پر رونقی تشکیل شد وگروه بسیاری به ارشاد وی شیعه شدند. | توقف او در مشهد مقدس بیش از دو سال طول نکشید و او در سال 971ه 0ق با همان سمت به [[هرات]] مهاجرت کرد و در آن جا تعلیم [[محمد خدابنده]] ولیعهد شاه طهماسب را به عهده گرفت. در شهر هرات پیروان [[اهل سنت و جماعت|اهل تسنن]] زیاد بودند. پس از مهاجرت وی به هرات گروه بسیاری از علما و طلاب در پیرامون او گرد آمدند. در مدت هشت سال اقامت آن فقیه بلندمرتبه در هرات (در حدود سالهای 971 تا 979) حوزه علمی غنی و پر رونقی تشکیل شد وگروه بسیاری به ارشاد وی شیعه شدند. | ||
استفاده میرداماد از حضور این فقیه بزرگ در همین دوران صورت گرفته است. گفتیم که فقیه گرانقدر عزالدین حسین بن عبدالصمد عاملی (ره) تا حدود سال 971ه 0ق را در مشهداقامت داشت و میرداماد نیز تحصیلاتش را در مشهد آغاز نمود. لیکن با توجه به این که درآن سال‌ها میرداماد در حدود یازده سال بیشتر نداشته نمی‌توانسته از محضر درس عالم بزرگی چون شیخ عزالدین حسین که در سطوح عالی تدریس می‌نموده استفاده کرده باشد. | استفاده میرداماد از حضور این فقیه بزرگ در همین دوران صورت گرفته است. گفتیم که فقیه گرانقدر عزالدین حسین بن عبدالصمد عاملی (ره) تا حدود سال 971ه 0ق را در مشهداقامت داشت و میرداماد نیز تحصیلاتش را در مشهد آغاز نمود. لیکن با توجه به این که درآن سال‌ها میرداماد در حدود یازده سال بیشتر نداشته نمی‌توانسته از محضر درس عالم بزرگی چون شیخ عزالدین حسین که در سطوح عالی تدریس می‌نموده استفاده کرده باشد. | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۸: | ||
با توجه به گفته قطب‌الدین لاهیجی باید اذعان داشت که تنها استاد [[فلسفه]] و [[حکمت]] میرداماد (ره) امیر فخرالدین سماک بوده است. امیر فخرالدین سماک فیلسوفی بنام وصاحب آراء مستقل شناخته شده است و حاشیه‌ای بر الهیات (که بخشی از کتاب تجریدالاعتقاد را تشکیل می‌دهد و کتاب کلامی - فلسفی است) تنها تالیف شناخته شده وی است. | با توجه به گفته قطب‌الدین لاهیجی باید اذعان داشت که تنها استاد [[فلسفه]] و [[حکمت]] میرداماد (ره) امیر فخرالدین سماک بوده است. امیر فخرالدین سماک فیلسوفی بنام وصاحب آراء مستقل شناخته شده است و حاشیه‌ای بر الهیات (که بخشی از کتاب تجریدالاعتقاد را تشکیل می‌دهد و کتاب کلامی - فلسفی است) تنها تالیف شناخته شده وی است. | ||
به همین جهت باید گفت آنچه میرداماد را حکیمی | به همین جهت باید گفت آنچه میرداماد را حکیمی صاحب‌نظر و بلندمرتبه گردانیده همانا سعی فکری او و نبوغ وی بوده است. نبوغی که او را در فهم و تحلیل مباحث دقیق و پیچیده فلسفی که به ذهنی دقیق و نقاد نیاز دارد مدد رسانیده است. | ||
از آنجا که ولیعهد، محمد خدابنده در سال 980ه 0ق هرات را ترک کرد و در شیراز اقامت گزید. میرداماد در پایان قامت خدابنده در هرات بیش از بیست سال نداشته است. با تعبیری از کتاب عالم آرای عباسی چنین برمی‌آید که وی دارای نبوغ و استعداد فراوان بوده است. در عالم آرای عباسی آمده است: «- میرداماد - در زمان نواب اسکندر شان - محمدخدابنده - به اردوی معلی - هرات - آمده به صحبت علما و افاضل درگاه معلی مشرف گشته مدتی با امیر فخرالدین سماک استرآبادی و سایر دانشمندان مباحثات نمود و در علوم معقول و منقول سرآمد روزگار خود گشت<ref>الشواهد الربوبیه فی مناهج السلوکیه، صدرالدین شیرازی، تعلیق و تصحیح جلال‌الدین آشتیانی، چاپ دوم، مرکز نشر دانشگاهی</ref>.» | از آنجا که ولیعهد، محمد خدابنده در سال 980ه 0ق هرات را ترک کرد و در شیراز اقامت گزید. میرداماد در پایان قامت خدابنده در هرات بیش از بیست سال نداشته است. با تعبیری از کتاب عالم آرای عباسی چنین برمی‌آید که وی دارای نبوغ و استعداد فراوان بوده است. در عالم آرای عباسی آمده است: «- میرداماد - در زمان نواب اسکندر شان - محمدخدابنده - به اردوی معلی - هرات - آمده به صحبت علما و افاضل درگاه معلی مشرف گشته مدتی با امیر فخرالدین سماک استرآبادی و سایر دانشمندان مباحثات نمود و در علوم معقول و منقول سرآمد روزگار خود گشت<ref>الشواهد الربوبیه فی مناهج السلوکیه، صدرالدین شیرازی، تعلیق و تصحیح جلال‌الدین آشتیانی، چاپ دوم، مرکز نشر دانشگاهی</ref>.» | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۵: | ||
گفتیم که فقیه گرانقدر شیخ عزالدین حسین بن عبدالصمد عاملی، استاد میرداماد در سال 980ه 0ق هرات را ترک کرد و به قزوین بازگشت. در همین سال بود که محمد خدابنده ولیعهد نابینای شاه طهماسب به امر شاه هرات را ترک گفت و به حکومت شیراز منصوب شد و حکمروایی هرات به پسر هشت ساله او حمزه میرزا سپرده شد. انتقال محمد خدابنده از هرات به شیراز به معنای روگردانی شاه از ولی | گفتیم که فقیه گرانقدر شیخ عزالدین حسین بن عبدالصمد عاملی، استاد میرداماد در سال 980ه 0ق هرات را ترک کرد و به قزوین بازگشت. در همین سال بود که محمد خدابنده ولیعهد نابینای شاه طهماسب به امر شاه هرات را ترک گفت و به حکومت شیراز منصوب شد و حکمروایی هرات به پسر هشت ساله او حمزه میرزا سپرده شد. انتقال محمد خدابنده از هرات به شیراز به معنای روگردانی شاه از ولی | ||
* مورد فهرست گلوله‌ای | *مورد فهرست گلوله‌ای | ||
عهد خویش و در واقع عزل وی از منصب ولایت‌عهدی بود. | عهد خویش و در واقع عزل وی از منصب ولایت‌عهدی بود. | ||
در اثنای همین تحولات بود که شیخ عزالدین حسین عاملی هرات را ترک گفته و به پایتخت یعنی قزوین بازگشت. پس از مهاجرت وی، هرات دیگر اهمیت علمی خود را ازدست داد. از همین رو میرداماد نیز باید هرات را در همین سال‌ها ترک گفته باشد. | در اثنای همین تحولات بود که شیخ عزالدین حسین عاملی هرات را ترک گفته و به پایتخت یعنی قزوین بازگشت. پس از مهاجرت وی، هرات دیگر اهمیت علمی خود را ازدست داد. از همین رو میرداماد نیز باید هرات را در همین سال‌ها ترک گفته باشد. | ||
== سایر اساتید شناخته شده میرداماد == | ==سایر اساتید شناخته شده میرداماد== | ||
# دایی میرداماد، شیخ عبدالعالی بن عبدالعالی عاملی کرَکَی، فرزند محقق کرکی، که به میرداماد اجازه روایت داده و این اجازه در [[بحار الانوار]] مذکور است<ref>مجلسی، ج106، ص 84- 86</ref>. از 56 شاگرد شناخته شده محقق کَرکَی، نُه نفر از ایشان اهل استرآباد بوده‌اند و این نشان می‌دهد که استرآبادیان سهم بسیاری در حوزه درسی محقق کَرَکی داشته‌اند. <ref>جعفریان، 1382، ج12، ص 309</ref> | #دایی میرداماد، شیخ عبدالعالی بن عبدالعالی عاملی کرَکَی، فرزند محقق کرکی، که به میرداماد اجازه روایت داده و این اجازه در [[بحار الانوار]] مذکور است<ref>مجلسی، ج106، ص 84- 86</ref>. از 56 شاگرد شناخته شده محقق کَرکَی، نُه نفر از ایشان اهل استرآباد بوده‌اند و این نشان می‌دهد که استرآبادیان سهم بسیاری در حوزه درسی محقق کَرَکی داشته‌اند. <ref>جعفریان، 1382، ج12، ص 309</ref> | ||
# شیخ عزّالدین حسین بن عبدالصمد عاملی (918- 984ق)، شاگرد شهید ثانی (911- 965ق) و والدِ شیخ بهائی (953- 1030 ق)، که به میر اجازه روایت داده و این اجازه هم در بحار الانوار مذکور است<ref>جعفریان، 1382، ج12،ص 87 </ref>. | #شیخ عزّالدین حسین بن عبدالصمد عاملی (918- 984ق)، شاگرد شهید ثانی (911- 965ق) و والدِ شیخ بهائی (953- 1030 ق)، که به میر اجازه روایت داده و این اجازه هم در بحار الانوار مذکور است<ref>جعفریان، 1382، ج12،ص 87 </ref>. | ||
# سید نورالدین علی بن ابی الحسن موسوی عاملی (- 999ق)، شاگرد شهید ثانی<ref>صدر، ج1، ص 252- 254؛ ج 5، ص 219</ref>. | #سید نورالدین علی بن ابی الحسن موسوی عاملی (- 999ق)، شاگرد شهید ثانی<ref>صدر، ج1، ص 252- 254؛ ج 5، ص 219</ref>. | ||
# شیخ عبدعلی بن محمود خادم جایلقی. <ref>میر داماد، 1374، ص 85؛ مهدوی، ص 16</ref>. | #شیخ عبدعلی بن محمود خادم جایلقی. <ref>میر داماد، 1374، ص 85؛ مهدوی، ص 16</ref>. | ||
# سید حسین بن حیدر حسینی کَرَکی عاملی. <ref>میر داماد، 1374، ص 85؛ مهدوی، ص 16</ref>. | #سید حسین بن حیدر حسینی کَرَکی عاملی. <ref>میر داماد، 1374، ص 85؛ مهدوی، ص 16</ref>. | ||
برای شناخت منابع و مصادر اندیشه فلسفی میرداماد، به اهمّ منابع به کار برده او در کتاب قبسات اشاره می‌شود. میرداماد در تمهید مطالب قبسات، بیش از همه به [[ابن سینا]] و آثار او، هم چون الهیات شفا، الإشارات و التنبیهات، نجات، تعلیقات، عیون الحکمه، و پس از وی به آثار خواجه نصیر‌الدین طوسی، شرح اشارات، أجوبة الأسئلة القونویة، شرح رسالة العلم و نقد المحصل، أجوبة الأسئلة القونویة، شرح رسالة العلم و نقد المحصل، توجه داشته است. | برای شناخت منابع و مصادر اندیشه فلسفی میرداماد، به اهمّ منابع به کار برده او در کتاب قبسات اشاره می‌شود. میرداماد در تمهید مطالب قبسات، بیش از همه به [[ابن سینا]] و آثار او، هم چون الهیات شفا، الإشارات و التنبیهات، نجات، تعلیقات، عیون الحکمه، و پس از وی به آثار خواجه نصیر‌الدین طوسی، شرح اشارات، أجوبة الأسئلة القونویة، شرح رسالة العلم و نقد المحصل، أجوبة الأسئلة القونویة، شرح رسالة العلم و نقد المحصل، توجه داشته است. | ||
| خط ۹۸: | خط ۹۷: | ||
[[مدرسه ی صدر|مدرسه صدر]] که میرداماد در آن جا به تدریس مشغول بود، امروزه نیز در اصفهان در باغی بزرگ قرار دارد و هنوز از آن استفاده می‌شود<ref>کربن، ص 148</ref>. | [[مدرسه ی صدر|مدرسه صدر]] که میرداماد در آن جا به تدریس مشغول بود، امروزه نیز در اصفهان در باغی بزرگ قرار دارد و هنوز از آن استفاده می‌شود<ref>کربن، ص 148</ref>. | ||
== مهاجرت میرداماد به اصفهان == | ==مهاجرت میرداماد به اصفهان== | ||
در سال 984ه ق شاه طهماسب (سلطنت از 920 تا 984) که به اجتناب از منهیات وعمل به [[احکام شرعی]] سخت پایبند بود درگذشت و پسرش شاه اسماعیل دوم (سلطنت از984 تا 985) به سلطنت رسید. | در سال 984ه ق شاه طهماسب (سلطنت از 920 تا 984) که به اجتناب از منهیات وعمل به [[احکام شرعی]] سخت پایبند بود درگذشت و پسرش شاه اسماعیل دوم (سلطنت از984 تا 985) به سلطنت رسید. | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۰۸: | ||
در دوره سلطنت شاه عباس صفوی به سال 999ه0ق پایتخت از قزوین به اصفهان منتقل شد. به دلیل حمایت‌ها و تشویق‌های شاه عباس از علما و دانشمندان و به وجود آمدن محیطی امن و برخوردار از تکریم و تشویق حکومت، رفته رفته بر رونق و اهمیت [[حوزه اصفهان]] افزوده شد. | در دوره سلطنت شاه عباس صفوی به سال 999ه0ق پایتخت از قزوین به اصفهان منتقل شد. به دلیل حمایت‌ها و تشویق‌های شاه عباس از علما و دانشمندان و به وجود آمدن محیطی امن و برخوردار از تکریم و تشویق حکومت، رفته رفته بر رونق و اهمیت [[حوزه اصفهان]] افزوده شد. | ||
== برخی از شاگردان میرداماد == | ==برخی از شاگردان میرداماد== | ||
# محمد بن ابراهیم، معروف به «ملاصدرای شیرازی»؛ او شاگرد مشهور و بر جسته میرداماد است و بی‌تردید با نفوذترین فیلسوف دوره صفوی و [[مکتب اصفهان]] بوده است. ملاصدرا تعلیمات اولیه خویش را در زادگاه خویش، شیراز دریافت کرد و سپس به اصفهان رفت و نزد برجسته‌ترین عالمان شیعی آن روزگار و در رأس آنها میرداماد و شیخ بهائی و میر فندرسکی، شاگردی کرد. ملاصدرا بعدها مکتبی فلسفی - انقلابی تأسیس کرد و سعی داشت نه تنها دوگرایش متغیر [[سنت مشائی-اسلامی]] و [[سنت اشراقی-اسلامی]] را با یک دیگر آشتی دهد، بلکه حتی به صورتی بنیادی‌تر آنها را با آموزه‌های عرفانی و آموزه‌های شرعی نیز هم‌سو سازد. | #محمد بن ابراهیم، معروف به «ملاصدرای شیرازی»؛ او شاگرد مشهور و بر جسته میرداماد است و بی‌تردید با نفوذترین فیلسوف دوره صفوی و [[مکتب اصفهان]] بوده است. ملاصدرا تعلیمات اولیه خویش را در زادگاه خویش، شیراز دریافت کرد و سپس به اصفهان رفت و نزد برجسته‌ترین عالمان شیعی آن روزگار و در رأس آنها میرداماد و شیخ بهائی و میر فندرسکی، شاگردی کرد. ملاصدرا بعدها مکتبی فلسفی - انقلابی تأسیس کرد و سعی داشت نه تنها دوگرایش متغیر [[سنت مشائی-اسلامی]] و [[سنت اشراقی-اسلامی]] را با یک دیگر آشتی دهد، بلکه حتی به صورتی بنیادی‌تر آنها را با آموزه‌های عرفانی و آموزه‌های شرعی نیز هم‌سو سازد. | ||
#میر سید احمد علوی عاملی، خاله‌زاده و داماد میرداماد؛ او [[برهان شفا]] را نزد میرداماد خوانده و حاشیه‌ای بر شفا به نام مفتاح‌الشفا [[والعروة الوثقی]] دارد. دیگر آثار او عبارت‌اند از کحل الابصار، که شرحی بر اشارات ابن سینا است و کشف الحقائق، که شرحی بر تقویم الایمان میرداماد است. | |||
# میر سید احمد علوی عاملی، خاله‌زاده و داماد میرداماد؛ او [[برهان شفا]] را نزد میرداماد خوانده و حاشیه‌ای بر شفا به نام مفتاح‌الشفا [[والعروة الوثقی]] دارد. دیگر آثار او عبارت‌اند از کحل الابصار، که شرحی بر اشارات ابن سینا است و کشف الحقائق، که شرحی بر تقویم الایمان میرداماد است. | #علاءالدین حسین بن رفیع‌الدین محمدبن شجاع‌الدین محمود حسینی آملی مازندرانی، ملقب به [[سلطان العلماء]] و [[خلیفه ی سلطان|خلیفه سلطان]]؛ وی داماد شاه عباس اول و وزیر او و مدتی نیز وزیر شاه صفی، شاه عباس ثانی بود. | ||
#شمس‌الدین محمد گیلانی، معروف به [[ملا شمسا|ملا‌شمسا]]؛ مراسله او با ملاصدرای شیرازی، برای پرسیدن چند سؤال فلسفی مشهور است. | |||
# علاءالدین حسین بن رفیع‌الدین محمدبن شجاع‌الدین محمود حسینی آملی مازندرانی، ملقب به [[سلطان العلماء]] و [[خلیفه ی سلطان|خلیفه سلطان]]؛ وی داماد شاه عباس اول و وزیر او و مدتی نیز وزیر شاه صفی، شاه عباس ثانی بود. | #سید حسین بن سید حیدر حسینی کَرَکی؛ او از میرداماد اجازه روایت دارد و این اجازه در بحار الانوار مذکور است. | ||
#[[ملا خلیل بن غازی قزوینی|ملا‌خلیل بن غازی قزوینی]]، صاحب دو شرح معروف فارسی و عربی بر کتاب کافی است. | |||
# شمس‌الدین محمد گیلانی، معروف به [[ملا شمسا|ملا‌شمسا]]؛ مراسله او با ملاصدرای شیرازی، برای پرسیدن چند سؤال فلسفی مشهور است. | #عادل بن مراد اردستانی. | ||
#محمد تقی بن عبدالوهاب استرآبادی؛ او صاحب [[شرحی بر فصوص]] منسوب به [[فارابی]] و رساله‌ای در اخلاق است، که به اشاره استادش، میرداماد نوشته است همچنین رساله‌ای در ردّ برخی فتاوی مرحوم [[ملا عبدالله شوشتری|ملا‌عبدالله شوشتری]] دارد. | |||
# سید حسین بن سید حیدر حسینی کَرَکی؛ او از میرداماد اجازه روایت دارد و این اجازه در بحار الانوار مذکور است. | #سید محمد تقی بن ابی الحسن حسینی استرآبادی؛ آثار وی عبارت‌اند از تذکرة العابدین، [[رساله فی وجوب صلاة الجمعه]]، [[منهاج الصواب فی شرح خلاصة الحساب]]. البته وی شاگرد شیخ بهائی هم بوده است. | ||
#سید محمد میر لوحی سبزواری، صاحب [[کفایة المتهدی]]؛ وی شاگرد شیخ بهائی نیز بوده و بر خلاف هم درس خویش، آخوندملا[[محمد تقی مجلسی]] (1003- 1070ق)، که تحت تأثیر شیخ بهائی گرایش‌های بسیار عارفانهافت، با پیروان این مشی و از جمله با خود ملا‌محمد تقی مجلسی سخت درگیر شد و گویا بیش از شیخ بهائی به میرداماد گرایش داشت. به هر حال، او بارها در کفایة المتهدی به شاگردی نزد شیخ و میر اشاره کرده است. | |||
# [[ملا خلیل بن غازی قزوینی|ملا‌خلیل بن غازی قزوینی]]، صاحب دو شرح معروف فارسی و عربی بر کتاب کافی است. | #میرزا محمد رفیع طباطبائی. | ||
#ملا‌عبدالرزاق لاهیجی، متخلص به «فیاض»، داماد ملاصدار. | |||
# عادل بن مراد اردستانی. | #ملا‌محمد رضا کرمانی. | ||
#میر منصور گیلانی، که میرداماد رسالة الجمع و التوفیق بین رأیی الحکیمین فی حدوث العالم را به درخواست وی نگاشته است. | |||
# محمد تقی بن عبدالوهاب استرآبادی؛ او صاحب [[شرحی بر فصوص]] منسوب به [[فارابی]] و رساله‌ای در اخلاق است، که به اشاره استادش، میرداماد نوشته است همچنین رساله‌ای در ردّ برخی فتاوی مرحوم [[ملا عبدالله شوشتری|ملا‌عبدالله شوشتری]] دارد. | #ملا‌عبدالمطلب بن یحیی طالقانی، صاحب رساله خلاصة الفوائد. | ||
#محمد حسین چلبی؛ میرداماد نبراس الضیاء را به درخواست وی نوشته است. | |||
# سید محمد تقی بن ابی الحسن حسینی استرآبادی؛ آثار وی عبارت‌اند از تذکرة العابدین، [[رساله فی وجوب صلاة الجمعه]]، [[منهاج الصواب فی شرح خلاصة الحساب]]. البته وی شاگرد شیخ بهائی هم بوده است. | #علامه ملا‌محسن فیض کاشانی. | ||
#ملا‌عبدالغفور، برادر فیض کاشانی. | |||
# سید محمد میر لوحی سبزواری، صاحب [[کفایة المتهدی]]؛ وی شاگرد شیخ بهائی نیز بوده و بر خلاف هم درس خویش، آخوندملا[[محمد تقی مجلسی]] (1003- 1070ق)، که تحت تأثیر شیخ بهائی گرایش‌های بسیار عارفانهافت، با پیروان این مشی و از جمله با خود ملا‌محمد تقی مجلسی سخت درگیر شد و گویا بیش از شیخ بهائی به میرداماد گرایش داشت. به هر حال، او بارها در کفایة المتهدی به شاگردی نزد شیخ و میر اشاره کرده است. | #ملا‌محمود مؤمن، برادر دیگر فیض کاشانی. | ||
#عبدالغفار گیلانی؛ او بر الایقاظات استاد حواشی نوشته است. | |||
# میرزا محمد رفیع طباطبائی. | #نظام‌الدین احمد جیلی | ||
#آقا حسین خوانساری (1016- 1098ق) | |||
# ملا‌عبدالرزاق لاهیجی، متخلص به «فیاض»، داماد ملاصدار. | #ملا‌رجبعلی تبریزی. | ||
# ملا‌محمد رضا کرمانی. | |||
# میر منصور گیلانی، که میرداماد رسالة الجمع و التوفیق بین رأیی الحکیمین فی حدوث العالم را به درخواست وی نگاشته است. | |||
# ملا‌عبدالمطلب بن یحیی طالقانی، صاحب رساله خلاصة الفوائد. | |||
# محمد حسین چلبی؛ میرداماد نبراس الضیاء را به درخواست وی نوشته است. | |||
# علامه ملا‌محسن فیض کاشانی. | |||
# ملا‌عبدالغفور، برادر فیض کاشانی. | |||
# ملا‌محمود مؤمن، برادر دیگر فیض کاشانی. | |||
# عبدالغفار گیلانی؛ او بر الایقاظات استاد حواشی نوشته است. | |||
# نظام‌الدین احمد جیلی | |||
# آقا حسین خوانساری (1016- 1098ق) | |||
# ملا‌رجبعلی تبریزی. | |||
24. ملا‌محمد رضا چلبی اصفهانی. | 24. ملا‌محمد رضا چلبی اصفهانی. | ||
25. ملا‌عبدالله بن حاج حسین بابا سمنانی<ref>جهان بخش، ص 45- 49؛ موسوی بهبهانی، ص 53- 56</ref>. | 25. ملا‌عبدالله بن حاج حسین بابا سمنانی<ref>جهان بخش، ص 45- 49؛ موسوی بهبهانی، ص 53- 56</ref>. | ||
== وفات میرداماد == | ==وفات میرداماد== | ||
میرداماد در اواخر عمر به همراه شاه صفی به [[زیارت]] [[عتبات]] به [[عراق]] مسافرت کرد. در آن زمان عراق در محدوده [[صفویان|حکومت صفویان]] بود. | میرداماد در اواخر عمر به همراه شاه صفی به [[زیارت]] [[عتبات]] به [[عراق]] مسافرت کرد. در آن زمان عراق در محدوده [[صفویان|حکومت صفویان]] بود. | ||
| خط ۱۶۷: | خط ۱۴۴: | ||
پیکر آن حکیم الهی را به نجف اشرف آوردند و شاه صفی به همراه سپاه به استقبال جنازه وی از نجف بیرون آمد و پیکر مطهر او را با کمال احترام به نجف اشرف رسانیدند ودر آستانه روضه [[علی بن ابی طالب|حضرت علی (علیه‌السلام)]] دفن کردند<ref>فوائدالرضویه، ص 419. برخی سال وفات میر را 1040 ه 0ق گفته‌اند از جمله روضات الجنات; وبرخی مانند نخبة المقال سال 1042 ه0ق را ذکر کرده‌اند. لیکن مشهور و معروف همان سال 1041ه0ق است</ref>. | پیکر آن حکیم الهی را به نجف اشرف آوردند و شاه صفی به همراه سپاه به استقبال جنازه وی از نجف بیرون آمد و پیکر مطهر او را با کمال احترام به نجف اشرف رسانیدند ودر آستانه روضه [[علی بن ابی طالب|حضرت علی (علیه‌السلام)]] دفن کردند<ref>فوائدالرضویه، ص 419. برخی سال وفات میر را 1040 ه 0ق گفته‌اند از جمله روضات الجنات; وبرخی مانند نخبة المقال سال 1042 ه0ق را ذکر کرده‌اند. لیکن مشهور و معروف همان سال 1041ه0ق است</ref>. | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||