نقد و بررسی دیدگاه جریانهای تکفیری در زمینه حرمت بناء مسجد ‌بر قبور اولیا: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'رده:مقالات' به 'رده:مقاله‌ها'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'رده:مقالات' به 'رده:مقاله‌ها')
 
(۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class="wikiInfo">
از جمله مبانی جریان‌های تکفیری حرمت بناء ‌بر قبور انبیاء‌و اولیای الهی است. اینان برای اثبات مدعای خود به آیات و روایاتی استناد می‌کنند که مورد نقد بسیاری از عالمان [[فریقین|فریقین]] قرار گرفته است. در مقاله ذیل به برخی از این ادله اشاره شده است.
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
|-
!عنوان مقاله!! data-type="authorName" | نقد و بررسي ديدگاه جريانهاي تكفيري در زمينه  حرمت بناء مسجد ‌بر قبوراولياي الهي
|-
|زبان مقاله
| data-type="authorfatherName" |فارسی
|-


|-
== حرمت بناء مسجد ‌بر قبور اولیای الهی ==
|نویسنده
| data-type="authorBirthPlace" |سید مصطفی حسینی رودباری
|-


|}
از جمله مبانی جریان‌های تکفیری حرمت بناء‌بر قبول انبیاء‌و اولیای الهی است. [[ابن تیمیه|ابن تیمیه]] دراین زمینه می‌نویسد:‌
</div>


علمای ما می‌گویند:‌ ساختن مسجد بر قبور جایز نیست و هیچیک از عالمان استحباب نماز در کنار قبور یا مشاهدی که در آن قبور قرار داده است را مستحب یا سبب فضیلتی ندانست است....عالمان اتفاق نظر دارند بر اینکه نماز در مساجد و خانه‌ها ثوابش بیشتر از ثواب نمازی است که در کنار قبور انبیاء‌ و اولیا خوانده شود. <ref>مجموعه الفتاوی ج 27ص 77-78</ref>


از جمله مباني جريانهاي تكفيري حرمت بناء ‌بر قبول انبياء‌و اولياي الهي است .اينان براي اثبات مدعاي خود به آيات و رواياتي استناد مي كنند كه مورد نقد بسياري از عالمان [[فريقين]] قرار گرفته است . در مقاله ذيل به برخي از اين ادله اشاره شده است .
== دلائل وهابیت بر حرمت بناء‌ مسجد در کنار قبور اولیای الهی ==


== حرمت بناء مسجد ‌بر قبوراولياي الهي == 
مهمترین دلیل اینان بر عدم مشروعیت بناء‌ مسجد بر قبور اولیای الهی احادیثی است که در منابع روائی اهل سنت ذکر شده است که برخی از آنان عبارتند از :‌


از جمله مباني جريانهاي تكفيري حرمت بناء‌بر قبول انبياء‌و اولياي الهي است . [[ابن تيميه]] دراين زمينه مي نويسد :
روایت اول:‌ از عائشه نقل شده است که پیامبر هنگام وفات فرمود: لعنت خداوند بر یهود و نصاری باد که قبرهای پیامبران خو را مسجد اتخاذ کرده‌اند. عائشه در ادامه می‌گوید: اگر بیم این نبود که قبر پیامبر مسجد گردد، قطعا قبر او را آشکار می‌کردند، (و دور او حائلی قرار نمی‌دادند) جز اینکه بیم آن دارم که قبر او مسجد اتخاذ شود.<ref>صحیح البخاری ج 2ص 91 :‌‌ عن عروة عن عائشة رضی الله عنها عن النبی صلى الله علیه وسلم قال فی مرضه الذی مات فیه لعن الله الیهود والنصارى اتخذوا قبور أنبیائهم مسجدا قالت ولولا ذلك لأبرزوا قبره غیر أنی أخشى أن یتخذ مسجدا</ref>


علماي ما مي گويند :‌ ساختن مسجد بر قبور جايز نيست و هيچيك از عالمان استحباب نماز در كنار قبور يا مشاهدي كه در ان قبور قرار داده است را مستحب يا سبب فضيلتي ندانست است . ...عالمان اتفاق نظر دارند بر اينكه نماز در مساجد و خانه ها ثوابش بيشتراز ثواب نمازي است كه در كنار قبور انبياء‌ و اوليا خوانده شود. <ref>مجموعه الفتاوي ج 27ص 77-78</ref>  
روایت دوم:‌ جندب می‌گوید پیامبر بهنگام وفات فرمود: آگاه باشید که پیشینیان از شما قبرهای پیامبران و صالحان خود را مسجد قرار می‌دادند. آگاه باشید که هرگز قبور را مسجد اتخاذ نکنید و من شما را از آن باز می‌دارم. ‌ <ref>صحیح مسلم ج2 ص67 :‌ عن جندب قال سمعت النبی صلى الله علیه وسلم قبل ان یموت ...الا وان من كان قبلكم كانوا یتخذون قبورأنبیائهم وصالحیهم مساجد الا فلا تتخذوا القبور مساجد انى أنهاكم عن ذلك </ref>


روایت سوم: عائشه می‌گوید:‌ ام حبیبه و ام سلمه (همسران رسول خدا) در کشور حبشه (موقعی که همراه گروهی به آنجا مهاجرت کرده بودند) تصویری از پیامبر خدا دیدند. پیامبر فرمود: آنان مردمی هستند که هر وقت مرد صالحی از آنان می‌مرد، بر قبر او مسجدی می‌ساختند و صورت‌هایی را تصویر می‌کردند. آنان بدترین مردم نزد خدا در روز قیامت می‌باشند. <ref>همان ص 66:‌‌ عن عائشة ان أم حبیبة وأم سلمة ذكرتا كنیسة رأینها بالحبشة فیها تصاویر لرسول الله صلى الله علیه وسلم فقال رسول الله صلى الله علیه وسلم ان أولئك إذا كان فیهم الرجل الصالح فمات بنوا على قبره مسجدا وصوروا فیه تلك الصور أولئك شرار الخلق عند الله یوم القیامة</ref>


== دلائل وهابيت بر حرمت بناء‌ مسجد در كنار قبور اولياي الهي ==
روایت چهارم: ابن عباس می‌گوید:‌ رسول خدا زنانی را که قبور را زیارت می‌کنند و کسانی که آنها را مساجد اتخاذ کرده و چراغ روشن می‌کنند لعن کرد. <ref>سنن النسائی ج 4ص 94: عن ابن عباس قال لعن رسول الله صلى الله علیه وسلم زائرات القبور والمتخذین علیها المساجد والسرج التشدید فی الجلوس على القبور؛ روایت دیگر :‌ ‌عن ‌أبو سلمة وابن المسیب أن أبا هریرة أخبرهما أن رسول الله صلى الله علیه وسلم نعى لهم النجاشی صاحب الحبشة فی الیوم الذی مات فیه فقال استغفروا لأخیكم التغلیظ فی اتخاذ السرج على القبور</ref>


مهمترين دليل اينان بر عدم مشروعيت بناء‌ مسجد بر قبور اولياي الهي احاديثي است كه در منابع روائي اهل سنت ذكر شده است كه برخي از آنان عبارتند از :‌
== نقد و بررسی :‌==


1- باید گفت ساختن مسجد در کنار مزار اولیای دین که مورد انکار وهابیت است امری است که در قرآن کریم با صراحت مشروعیت آن ذکر شده است. در آیه 21سوره کهف می‌خوانیم :‌


روايت اول :‌ از عائشه نقل شده است كه پيامبر هنگام وفات فرمود : لعنت خداوند بر یهود و نصاری باد كه قبرهای پیامبران خو را مسجد اتخاذ کرده اند . عائشه درادامه مي گويد : اگر بیم این نبود که قبر پیامبر مسجد گردد، قطعا قبر او را آشکار می کردند، (و دور او حائلی قرار نمی دادند) جز اینکه بیم آن دارم که قبر او مسجد اتخاذ شود.<ref>صحيح البخاري ج 2ص 91  :‌‌ عن عروة عن عائشة رضي الله عنها عن النبي صلى الله عليه وسلم قال في مرضه الذي مات فيه لعن الله اليهود والنصارى اتخذوا قبور أنبيائهم مسجدا قالت ولولا ذلك لأبرزوا قبره غير أني أخشى أن يتخذ مسجدا</ref>
و کذلک أعثرنا علیهم لیعلموا أن وعد الله حق و أن الساعة لا ریب فیها إذ یتنازعون بینهم أمرهم فقالوا ابنوا علیهم بنیانا ربهم أعلم بهم قال الذین غلبوا على أمرهم لنتخذن علیهم مسجدا.


مفاد آیه شریفه این است که: آنگاه که قضیه اصحاب کهف بعد از سیصد سال و اندی برای مردم روشن گردید بین موحدین و مشرکین آن زمان نسبت به جریان اصحاف کهف اختلاف واقع گردید. مشرکین می‌گفتند که دیوار و بنائی بر اجساد آنان کشیده شود تا داستانشان بتدریج فراموش گردد اما مومنین و موحدین می‌گفتند که شایسته است مسجدی در کناب قبورشان بنا گردد تا یاد آنان درنسل‌های بعدی برای همیشه زنده مانده و مردم در کنار مرقد آنان به عبادت الهی بپردازند.


روايت دوم :‌ جندب مي گويد پيامبر بهنگام وفات فرمود : آگاه باشید كه پیشینیان از شما، قبرهای پیامبران و صالحان خود را مسجد قرار می دادند . اگاه باشيد كه هرگز قبور را مسجد اتخاذ نکنید و من شما را از آن باز می دارم.‌ <ref>صحيح مسلم ج2 ص67 :‌ عن جندب قال سمعت النبي صلى الله عليه وسلم قبل ان يموت ...الا وان من كان قبلكم كانوا يتخذون قبورأنبيائهم وصالحيهم مساجد الا فلا تتخذوا القبور مساجد انى أنهاكم عن ذلك </ref>
در تفسیر نمونه نسبت به دلالت آیه مذکور بر نفی دیدگاه وهابیت در عدم مشروعیت ساخت مسجد در کنار قبور اولیای الهی امده است :‌


ظاهر تعبیر قرآن این است که اصحاب کهف سرانجام بدرود حیات گفتند و به خاک سپرده شدند، و کلمه" علیهم" شاهد این مدعا است، سپس علاقه‏مندان به آنها تصمیم گرفتند معبدى در کنار آرامگاه آنان بسازند، قرآن این موضوع را در آیات فوق با لحن موافقى آورده است و این نشان مى‏دهد که ساختن معبد به احترام قبور بزرگان دین نه تنها حرام نیست- آن چنان که وهابیها می‌پندارند- بلکه کار خوب و شایسته‏اى است.


روايت سوم : عائشه مي گويد :‌ ام حبیبه و ام سلمه (همسران رسول خدا) در کشور حبشه (موقعی که همراه گروهی به آنجا مهاجرت کرده بودند) تصویری از پیامبر خدا دیدند. پیامبر فرمود: آنان مردمی هستند که هر وقت مرد صالحی از آنان می مرد، بر قبر او مسجدی می ساختند و صورت هایی را تصویر می کردند. آنان بدترین مردم نزد خدا در روز قیامت می باشند. <ref>همان ص 66:‌‌ عن عائشة ان أم حبيبة وأم سلمة ذكرتا كنيسة رأينها بالحبشة فيها تصاوير لرسول الله صلى الله عليه وسلم فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم ان أولئك إذا كان فيهم الرجل الصالح فمات بنوا على قبره مسجدا وصوروا فيه تلك الصور أولئك شرار الخلق عند الله يوم القيامة</ref>
در ادامه آمده است :‌ اصولا بناهاى یادبود که خاطره افراد برجسته و با شخصیت را زنده مى‏دارد همیشه در میان مردم جهان بوده و هست، و یک نوع قدردانى از گذشتگان، و تشویق براى آیندگان در آن کار نهفته است، اسلام نه تنها از این کار نهى نکرده بلکه آن را مجاز شمرده است. وجود این‌گونه بناها یک سند تاریخى بر وجود این شخصیت‌ها و برنامه و تاریخشان است، به همین دلیل پیامبران و شخصیت‌هایى که قبر آنها متروک مانده تاریخ آنها نیز مورد تردید و استفهام قرار گرفته است. این نیز واضح است که این گونه بناها کمترین منافاتى با مسئله توحید و اختصاص پرستش به" الله" ندارد، زیرا" احترام"، مطلبى است، و" عبادت" و پرستش مطلبى دیگر.<ref>تفسیر نمونه ج‏12 ص 388</ref>  


روايت چهارم ‌: ابن عباس مي گويد :‌ رسول خدا، زنانی را که قبور را زیارت می کنند و کسانی که آنها را مساجد اتخاذ کرده و چراغ روشن می کنند، لعن کرد. <ref>سنن النسائي ج  4ص 94: عن ابن عباس قال لعن رسول الله صلى الله عليه وسلم زائرات القبور والمتخذين عليها المساجد والسرج  التشديد في الجلوس على القبور ؛ روايت ديگر :‌ ‌عن ‌أبو سلمة وابن المسيب أن أبا هريرة أخبرهما أن رسول الله صلى الله عليه وسلم نعى لهم النجاشي صاحب الحبشة في اليوم الذي مات فيه فقال استغفروا لأخيكم التغليظ في اتخاذ السرج على القبور</ref>
فخر رازی در تفسیر مفاتیح الغیب اقوال گوناگونی را در زمینه تنازعی که در آیه شریفه نسبت به داستان اصحاب کهف اشاره شده است (إذ یتنازعون بینهم أمرهم) بیان نموده که قول سوم و چهارم آن بیانگر نفی دیدگاه وهابیت در مشروعیت بناء‌ مسجد در کنار قبور اولیای الهی است بدون آن‌که آنها را مورد نقد قرار دهد.  


ایشان در بیان قول سوم می‌گوید :‌ مشرکین گفتند قسمت ورودی غار اصحاب کهف بطور کلی مسدود گردیده تا هیچکس امکان ورود در آن را نیابد اما موحدین و مسلمانان گفتند بر کنار قبورشان مسجدی ساخته شود تا مکان عبادت برای بندگان بوده و یاد آنان نیز همیشه در خاطره‌ها جاودان باشد.


== نقد و بررسي :‌ ==
ایشان در بیان قول چهارم نیز می‌گوید :‌ کفار گفتند از آنجا که اصحاب کهف بر دین ما بوده‌اند از اینرو (طبق اعتقاد آنان) بر قبورشان بنائی ساخته شود اما مسلمانان و موحدان گفتند بر کنار قبور آنان مسجدی بنا گردیده تا مکانی برای عبادت خداوند باشد. <ref>مفاتیح الغیب ج‏21 ص 447</ref>  
 
 
1- بايد گفت ساختن مسجد در كنار مزار اولياي دين كه مورد انكار وهابيت است امري است كه در قران كريم با صراحت مشروعيت ان ذكر شده است . در  ايه 21سوره كهف مي خوانيم :‌                                                         
 
و كذلك أعثرنا عليهم ليعلموا أن وعد الله حق و أن الساعة لا ريب فيها إذ يتنازعون بينهم أمرهم فقالوا ابنوا عليهم بنيانا ربهم أعلم بهم قال الذين غلبوا على أمرهم لنتخذن عليهم مسجدا.
 
 
مفاد ايه شريفه اين است كه : انگاه كه قضيه اصحاب كهف بعد از سيصد سال و اندي براي مردم روشن گرديد بين موحدين و مشركين ان زمان نسبت به جريان اصحاف كهف اختلاف واقع گرديد . مشركين مي گفتند كه ديوار و بنائي بر اجساد انان كشيده شود تا داستانشان بتدريج فراموش گردد اما مومنين و موحدين مي گفتند كه شايسته است مسجدي در كناب قبورشان  بنا گردد تا ياد انان در نسلهاي بعدي براي هميشه زنده  مانده و مردم در كنار مرقد انان به عبادت الهي بپردازند .
 
 
در تفسير نمونه نسبت به دلالت ايه مذكور بر نفي ديدگاه وهابيت در عدم مشروعيت ساخت مسجد در كنار قبور اولياي الهي امده است :‌
 
 
ظاهر تعبير قرآن اين است كه اصحاب كهف سرانجام بدرود حيات گفتند و به خاك سپرده شدند، و كلمه" عليهم" شاهد اين مدعا است، سپس علاقه‏مندان به آنها تصميم گرفتند معبدى در كنار آرامگاه آنان بسازند، قرآن اين موضوع را در آيات فوق با لحن موافقى آورده است و اين نشان مى‏دهد كه ساختن معبد به احترام قبور بزرگان دين نه تنها حرام نيست- آن چنان كه وهابيها مى‏پندارند- بلكه كار خوب و شايسته‏اى است.
 
 
در ادامه آمده است :‌ اصولا بناهاى يادبود كه خاطره افراد برجسته و با شخصيت را زنده مى‏دارد هميشه در ميان مردم جهان بوده و هست، و يك نوع قدردانى از گذشتگان، و تشويق براى آيندگان در آن كار نهفته است، اسلام نه تنها از اين كار نهى نكرده بلكه آن را مجاز شمرده است. وجود اينگونه بناها يك سند تاريخى بر وجود اين شخصيتها و برنامه و تاريخشان است، به همين دليل پيامبران و شخصيتهايى كه قبر آنها متروك مانده تاريخ آنها نيز مورد ترديد و استفهام قرار گرفته است. اين نيز واضح است كه اين گونه بناها كمترين منافاتى با مسئله توحيد و اختصاص پرستش به" الله" ندارد، زيرا" احترام"، مطلبى است، و" عبادت" و پرستش مطلبى ديگر.<ref>تفسير نمونه    ج‏12  ص  388</ref>   
 
 
فخر رازي در تفسير مفاتيح الغيب  اقوال گوناگوني را  در زمينه تنازعي كه در ايه شريفه نسبت به داستان اصحاب كهف  اشاره شده است (إذ يتنازعون بينهم أمرهم) بيان نموده  كه قول سوم و چهارم ان بيانگر نفي ديدگاه وهابيت در مشروعيت بناء‌ مسجد در كنار قبور اولياي الهي است بدون انكه انها را مورد نقد قرار دهد .
 
 
ايشان  در بيان  قول سوم مي گويد :‌ مشركين گفتند قسمت ورودي غار اصحاب كهف بطور كلي مسدود گرديده تا هيچكس امكان ورود در ان را نيابد اما  موحدين و مسلمانان گفتند بر كنار قبورشان مسجدي ساخته شود تا مكان عبادت براي بندگان بوده  و ياد انان نيز هميشه  در خاطره ها جاودان باشد.
 
 
ايشان در بيان قول چهارم نيز مي گويد :‌ كفار گفتند از انجا كه اصحاب كهف بر دين ما بوده اند از اينرو (طبق اعتقاد انان ) بر قبورشان بنائي ساخته شود اما مسلمانان و موحدان گفتند بر كنار قبور انان مسجدي بنا گرديده تا مكاني براي عبادت خداوند باشد . <ref>مفاتيح الغيب    ج‏21 ص 447</ref>  


   
   
اگر به مفاد رواياتي كه وهابيت به انها استناد كرده اند توجه شود بطلان برداشت انها بخوبي معلوم مي گدردد بدين معنا كه مفاد روايات مذكور در مذمت كساني است كه قبور اولياي الهي را بعنوان مسجد و معبد خويش قرار داده و انها را عبادت مي كنند . بديهي است كه چنين عملي با توحيد منافات داشته و شرك در عبوديت خواهد بود. اما اين سخن كجا و سخن كساني كه معتقدند در كنار قبور مطهر اولياي الهي شايسته است مسجدي ساخته شود كه در ان مسجد عبادت الله انجام گيرد .  
اگر به مفاد روایاتی که وهابیت به آنها استناد کرده‌اند توجه شود بطلان برداشت آنها بخوبی معلوم می‌گردد بدین معنا که مفاد روایات مذکور در مذمت کسانی است که قبور اولیای الهی را بعنوان مسجد و معبد خویش قرار داده و آنها را عبادت می‌کنند. بدیهی است که چنین عملی با توحید منافات داشته و شرک در عبودیت خواهد بود. اما این سخن کجا و سخن کسانی که معتقدند در کنار قبور مطهر اولیای الهی شایسته است مسجدی ساخته شود که در آن مسجد عبادت الله انجام گیرد.  


در اینصورت ساختن مسجد کنار قبور اولیای الهی نوعی تعظیم و تکریم آنان بوده و ارتباطی با پرستش آنان نخواهد داشت چون عبادت و پرستش مبتنی بر دو رکن است که هیجیک در اینجا موجود نیست :‌


در اينصورت ساختن مسجد كنار قبور اولياي الهي نوعي تعظيم و تكريم انان بوده و ارتباطي با پرستش انان نخواهد داشت چون عبادت و پرستش مبتني بر دو ركن است كه هيجيك در اينجا موجود نيست :‌
الف – اظهار نهایت ذلت و اعتقاد به الوهیت یا فاعلیت استقلالی.


الف – اظهار نهايت ذلت و اعتقاد به الوهيت يا فاعليت استقلالي .
ب- تعظیم و تکریم مقرون به تقدیس است، خواه امرى در کار باشد و یا نباشد، خواه آنکه قصد امتثال امر شده باشد یا نشده باشد.<ref>یادداشتهاى استاد مطهرى، ج‏8، ص: 180-179
 
ب- تعظيم و تكريم مقرون به تقديس است، خواه امرى در كار باشد و يا نباشد، خواه آنكه قصد امتثال امر شده باشد يا نشده باشد.<ref>يادداشتهاى استاد مطهرى، ج‏8، ص: 180-179
</ref>
</ref>


بنابر اين  اتخاذ قبور اولياي الهي( كه در ورايات مذكور از انها نهي شده است ) بعنوان مسجد و معبد با بناء‌ مسجد در كنار قبور مطهر انان كاملا متفاوت بوده و محذوري از جنبه عقلي و شرعي نخواهد داشت .
بنابر این اتخاذ قبور اولیای الهی(که در ورایات مذکور از آنها نهی شده است) بعنوان مسجد و معبد با بناء‌ مسجد در کنار قبور مطهر آنان کاملا متفاوت بوده و محذوری از جنبه عقلی و شرعی نخواهد داشت.


== منابع ==
== منابع ==


==پانويس==
== پانویس ==
{{پانویس|2}}
{{پانویس|2}}


 
[[رده:مقاله‌ها]]
 
[[رده: مقاله]]