۸۵٬۷۶۴
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - '[[علی بن موسی بن جعفر' به '[[علی بن موسی (رضا)') |
||
(۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
| مذهب = | | مذهب = | ||
| آثار = | | آثار = | ||
| فعالیتها = پنجمین خلیفه عباسی | | فعالیتها = پنجمین [[عباسیان|خلیفه عباسی]] | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
}} | }} | ||
'''هارون الرشید''' پنجمین [[عباسیان|خلیفه عباسی]] و یکی از سفاکترین و عیّاشترین خلفای عباسی بود. او در طول زندگی خود چند صد نفر از فرزندان [[ | '''هارون الرشید''' پنجمین [[عباسیان|خلیفه عباسی]] و یکی از سفاکترین و عیّاشترین خلفای عباسی بود. او در طول زندگی خود چند صد نفر از فرزندان [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|حضرت فاطمه (سلام الله علیها)]] را کشت. او همچنین امام هفتم شیعیان [[موسی بن جعفر (کاظم)|امام موسی کاظم (علیه السلام)]] را به شهادت رساند. | ||
عصر هارون به جهت درآمد زیاد، اموال فراوان، رونق تجارت، پیشرفت علم، [[فلسفه]] و موفقیت در فتوحات، عصر طلایی دوران حکومت عباسی نامیده میشود. | عصر هارون به جهت درآمد زیاد، اموال فراوان، رونق تجارت، پیشرفت علم، [[فلسفه]] و موفقیت در فتوحات، عصر طلایی دوران حکومت عباسی نامیده میشود. | ||
خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
== تضاد در رفتار هارون الرشید == | == تضاد در رفتار هارون الرشید == | ||
هارون که در دربار خلافت رشد کرده بود، زندگی همراه با خوشی و لذتی را گذرانده بود و اکنون بخاطر موقعیت وی در | هارون که در دربار خلافت رشد کرده بود، زندگی همراه با خوشی و لذتی را گذرانده بود و اکنون بخاطر موقعیت وی در کشور اسلامی، مجبور بود که در ظاهر پایبند به قوانین شرع باشد. | ||
هارون خصوصیات متضادی داشت، رحم و خشونت، ظلم و عدل. روزی نزد فضیل عیاض که از مردان وارسته بود رفت و در اثر موعظه او گریست و از شدت گریه بیهوش شد و این واقعه چند بار تکرار شد<ref> پیشوائی، مهدی، سیره پیشوایان، ص۴۳۷، قم، انتشارات موسسه امام صادق، چاپ سیزدهم، ۱۳۸۱هش</ref> و از طرفی در بارگاه او دو هزار کنیزک بود که سیصد نفر از آنان مخصوص آواز و رقص بودند<ref>جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ج۵، ص۱۶۲، ترجمه علی جواهر کلام، تهران، موسسه مطبوعاتی امیرکبیر، ۱۳۳۶ هـش</ref>. | هارون خصوصیات متضادی داشت، رحم و خشونت، ظلم و عدل. روزی نزد [[فضیل بن عیاض|فضیل عیاض]] که از مردان وارسته بود رفت و در اثر موعظه او گریست و از شدت گریه بیهوش شد و این واقعه چند بار تکرار شد<ref> پیشوائی، مهدی، سیره پیشوایان، ص۴۳۷، قم، انتشارات موسسه امام صادق، چاپ سیزدهم، ۱۳۸۱هش</ref> و از طرفی در بارگاه او دو هزار کنیزک بود که سیصد نفر از آنان مخصوص آواز و رقص بودند<ref>جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ج۵، ص۱۶۲، ترجمه علی جواهر کلام، تهران، موسسه مطبوعاتی امیرکبیر، ۱۳۳۶ هـش</ref>. | ||
برخی از تواریخ او را فردی زاهد و پرهیزکار میدانند و نوشتهاند که او روزی صد رکعت نماز میخواند<ref> طبری، ابوجعفر، تاریخ طبری، ج۸، ص۳۴۷</ref>. و بر این امر مداومت داشت، دوستدار علم بود و حرمات الهی را تعظیم مینمود<ref> سیوطی، جلالالدین، تاریخ الخلفاء، ص۲۱۰</ref>. | برخی از تواریخ او را فردی زاهد و پرهیزکار میدانند و نوشتهاند که او روزی صد رکعت [[نماز]] میخواند<ref> طبری، ابوجعفر، تاریخ طبری، ج۸، ص۳۴۷</ref>. و بر این امر مداومت داشت، دوستدار علم بود و حرمات الهی را تعظیم مینمود<ref> سیوطی، جلالالدین، تاریخ الخلفاء، ص۲۱۰</ref>. | ||
و این قبیل توصیفات از هارون برگرفته از همین خصلت اوست. | و این قبیل توصیفات از هارون برگرفته از همین خصلت اوست. | ||
هارون سعی میکرد که به تمام اعمال خود صبغه شرعی بدهد. نقل شده در یکی از سالهای خلافتش به [[مکه]] رفت و هنگام اعمال برای پزشک مسیحی خود بسیار دعا کرد. برخی اعتراض کردند که او [[مسیحی]] است و [[دعا]] در حق او جایز نیست هارون در جواب گفت: چون سلامتی من در دست اوست و سلامتی من بر صلاح [[مسلمین]] است، پس صلاح مسلمین در دست اوست و دعا برای او اشکالی ندارد<ref> وردی، علی، نقش وعاظ در اسلام، ص۵۵، ترجمه محمدعلی خلیلی، تهران، انتشارات مجله ماه نو</ref>. | هارون سعی میکرد که به تمام اعمال خود صبغه شرعی بدهد. نقل شده در یکی از سالهای خلافتش به [[مکه]] رفت و هنگام اعمال برای پزشک [[مسیحی]] خود بسیار [[دعا]] کرد. برخی اعتراض کردند که او [[مسیحی]] است و [[دعا]] در حق او جایز نیست هارون در جواب گفت: چون سلامتی من در دست اوست و سلامتی من بر صلاح [[مسلمین]] است، پس صلاح مسلمین در دست اوست و دعا برای او اشکالی ندارد<ref> وردی، علی، نقش وعاظ در اسلام، ص۵۵، ترجمه محمدعلی خلیلی، تهران، انتشارات مجله ماه نو</ref>. | ||
== حوادث خلافت هارون الرشید == | == حوادث خلافت هارون الرشید == | ||
هارون در آغاز حکومتش خواست سیاست خشن هادی را در برابر [[علویان]] جبران کند لذا با آنان ملایمت و همدردی نشان داد و به آنان امان داد و علویان ساکن [[بغداد]] را به [[مدینه]] بازگرداند و استاندار مدینه را به جهت آزار علویان درگذشته برکنار کرد<ref> طبری، پیشین، 8/235</ref>. | هارون در آغاز حکومتش خواست سیاست خشن هادی را در برابر [[علویان]] جبران کند لذا با آنان ملایمت و همدردی نشان داد و به آنان امان داد و علویان ساکن [[بغداد]] را به [[مدینه]] بازگرداند و استاندار مدینه را به جهت آزار علویان درگذشته برکنار کرد<ref> طبری، پیشین، 8/235</ref>. | ||
اما علویان از اعتقاد راسخ خود مبنی بر این که خلافت حق ایشان است برنگشتند و برای رسیدن به آن دست به مبارزه و شورش زدند. قیام یحیی بن عبدالله، از جمله قیام های علویان، در دوران هارون الرشید اتفاق افتاد. یحیی بن عبدالله بن حسن بن حسن برادر نفس زکیه از داعیان و مبلغان او بود. او هنگامی که قیام نفس زکیه با شکست روبرو شد و پیروانش مورد تعقیب عباسیان قرار گرفتند به دیلم رفت و خود را امام خواند و مردم نیز با وی بیعت کردند و او را فرمانروای دولت نامیدند. هارون الرشید برای از بین بردن خطر یحیی، وی را به همراه امان نامهای که به امضای قاضیان و بزرگان بنیهاشم رسانده بود به بغداد دعوت کرد و یحیی نیز با فضل به بغداد آمد. هارون ابتدا مقدم یحیی را گرامیداشت ولی اندکی بعد فقیهان و قاضیان را به صدور فتوایی مبنی بر مشروعیت نقض آن پیمان نامه مجبور کرد و سپس یحیی را به قتل رساند. قتل یحیی موجب برانگیخته شدن عواطف و احساسات مردم دیلم شد و زمینهی تاسیس دولتی مستقل و شیعی را در قلمرو خلافت عباسی یعنی علویان طبرستان را فراهم کرد<ref>طبری، پیشین، 4/ 633-628</ref>. | اما علویان از اعتقاد راسخ خود مبنی بر این که خلافت حق ایشان است برنگشتند و برای رسیدن به آن دست به مبارزه و شورش زدند. قیام یحیی بن عبدالله، از جمله قیام های علویان، در دوران هارون الرشید اتفاق افتاد. یحیی بن عبدالله بن حسن بن حسن برادر [[نفس زکیه]] از داعیان و مبلغان او بود. او هنگامی که قیام نفس زکیه با شکست روبرو شد و پیروانش مورد تعقیب عباسیان قرار گرفتند به دیلم رفت و خود را امام خواند و مردم نیز با وی [[بیعت]] کردند و او را فرمانروای دولت نامیدند. هارون الرشید برای از بین بردن خطر یحیی، وی را به همراه امان نامهای که به امضای قاضیان و بزرگان [[بنیهاشم]] رسانده بود به [[بغداد]] دعوت کرد و یحیی نیز با فضل به بغداد آمد. هارون ابتدا مقدم یحیی را گرامیداشت ولی اندکی بعد فقیهان و قاضیان را به صدور فتوایی مبنی بر مشروعیت نقض آن پیمان نامه مجبور کرد و سپس یحیی را به قتل رساند. قتل یحیی موجب برانگیخته شدن عواطف و احساسات مردم دیلم شد و زمینهی تاسیس دولتی مستقل و [[مذهب شیعه|شیعی]] را در قلمرو خلافت عباسی یعنی [[علویان طبرستان]] را فراهم کرد<ref>طبری، پیشین، 4/ 633-628</ref>. | ||
دوران طولانی خلافت هارون با قیامها و شورشهای مختلفی همراه بود. گروهی از [[خوارج]] که قدرت خلفا و احکام شرعی آنان را قبول نداشتند در منطقه جزیره (قسمت شمالی عراق) به فرماندهی ولید بن طریف شاری فعال شدند و قدرت خود را به آذربایجان و ارمنستان و سواد عراق گسترش دادند که هارون نیروی نظامی به رهبری یزید بن مزید شیبانی به رویارویی با آنان فرستاد و در سال 179 ه. ق بر آنان چیره شد. | دوران طولانی خلافت هارون با قیامها و شورشهای مختلفی همراه بود. گروهی از [[خوارج]] که قدرت خلفا و احکام شرعی آنان را قبول نداشتند در منطقه جزیره (قسمت شمالی [[عراق]]) به فرماندهی ولید بن طریف شاری فعال شدند و قدرت خود را به آذربایجان و ارمنستان و سواد عراق گسترش دادند که هارون نیروی نظامی به رهبری یزید بن مزید شیبانی به رویارویی با آنان فرستاد و در سال 179 ه. ق بر آنان چیره شد. | ||
در سرزمین [[شام]] نیز برخوردهای قبیلهای بین یمنیها و عرنانیها در سال 176 ه. ق، در [[دمشق]] به بالاترین حد خود رسید و نزدیک دو سال این درگیریها طول کشید و هارون با کمک برمکیان توانست اوضاع را سامان دهد<ref>طبری، پیشین، 8/ 262-251</ref>. | در سرزمین [[شام]] نیز برخوردهای قبیلهای بین یمنیها و عرنانیها در سال 176 ه. ق، در [[دمشق]] به بالاترین حد خود رسید و نزدیک دو سال این درگیریها طول کشید و هارون با کمک برمکیان توانست اوضاع را سامان دهد<ref>طبری، پیشین، 8/ 262-251</ref>. | ||
خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
برخی کتابهای تاریخی برخورد هارون با شیعیان را شدید دانستهاند<ref>جعفریان، حیات فکری وسیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۶ش، ص۳۹۱</ref>. از [[ابوالفرج اصفهانی]] و [[طبری]] نقل کردهاند، هارون در دوران خلافت خود، درگیریهای مختلفی با علویان داشته و به کشتار آنان اقدام کرده است. | برخی کتابهای تاریخی برخورد هارون با شیعیان را شدید دانستهاند<ref>جعفریان، حیات فکری وسیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۶ش، ص۳۹۱</ref>. از [[ابوالفرج اصفهانی]] و [[طبری]] نقل کردهاند، هارون در دوران خلافت خود، درگیریهای مختلفی با علویان داشته و به کشتار آنان اقدام کرده است. | ||
برخی مورخان نقل میکنند، هارون برای حفظ حکومت و جلوگیری از قیام [[شیعیان]]، آنان را سرکوب میکرد. شخصی به نام سفیان بن بزار میگوید روزی نزد مأمون بودم و او در جمعی گفت، [[مذهب تشیع]] را پدرم هارون به من آموخت و اگر شیعیان را به قتل میرساند، بهخاطر حکومت بود؛ چراکه حکومت عقیم و نازا است<ref>نجفی یزدی، مناقب اهل بیت (علیه السلام)، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۳۵۱</ref>. | برخی مورخان نقل میکنند، هارون برای حفظ حکومت و جلوگیری از قیام [[مذهب شیعه|شیعیان]]، آنان را سرکوب میکرد. شخصی به نام سفیان بن بزار میگوید روزی نزد مأمون بودم و او در جمعی گفت، [[مذهب تشیع]] را پدرم هارون به من آموخت و اگر شیعیان را به قتل میرساند، بهخاطر حکومت بود؛ چراکه حکومت عقیم و نازا است<ref>نجفی یزدی، مناقب اهل بیت (علیه السلام)، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۳۵۱</ref>. | ||
== مرگ هارون الرشید == | == مرگ هارون الرشید == | ||
بنا بر برخی منابع تاریخی در پی آشوبهای خراسان به وسیله رافع بن لیث و آرام نشدن منطقه به وسیله نماینده هارون خود خلیفه در سال ۱۹۲ق راهی خراسان شد تا منطقه را آرام کند؛ ولی در طوس<ref>جعفریان، حیات فکری وسیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۶ش، ص۴۶۲</ref> در روستایی به نام سناباد به علت بیماری در [[جمادی الاول|جمادی الاولی]] سال ۱۹۳ق در چهل و شش سالگی درگذشت و پسرش صالح نماز میت را بر او خواند. بعدها محل دفن هارون به بقعه هارونیه معروف شد<ref>جعفریان، حیات فکری وسیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۶ش، ص۹۳</ref>. شب مرگ هارون در طوس مردم با پسر او امین در [[بغداد]] بیعت کردند<ref>ابن اثیر، الکامل، دارصادر، ج۶، ص۲۸۷</ref>. در سال ۲۰۳ به خواست مأمون [[علی بن موسی | بنا بر برخی منابع تاریخی در پی آشوبهای خراسان به وسیله رافع بن لیث و آرام نشدن منطقه به وسیله نماینده هارون خود خلیفه در سال ۱۹۲ق راهی خراسان شد تا منطقه را آرام کند؛ ولی در [[طوس]]<ref>جعفریان، حیات فکری وسیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۶ش، ص۴۶۲</ref> در روستایی به نام سناباد به علت بیماری در [[جمادی الاول|جمادی الاولی]] سال ۱۹۳ق در چهل و شش سالگی درگذشت و پسرش صالح [[نماز میت]] را بر او خواند. بعدها محل دفن هارون به بقعه هارونیه معروف شد<ref>جعفریان، حیات فکری وسیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۶ش، ص۹۳</ref>. شب مرگ هارون در طوس مردم با پسر او امین در [[بغداد]] بیعت کردند<ref>ابن اثیر، الکامل، دارصادر، ج۶، ص۲۸۷</ref>. در سال ۲۰۳ به خواست مأمون [[علی بن موسی (رضا)|امام رضا (علیه السلام)]] در این مکان در کنار هارون دفن شد<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ ق، ص۴۶۴</ref>. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:عباسیان]] | ||
[[رده:شخصیتها]] | |||
[[رده:تاریخ اسلام]] |