کاتبان وحی: تفاوت میان نسخه‌ها

=نزول آیات=

<br>

پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) طبق آیات قرآن کریم<ref>عنکبوت/سوره۲۹، آیه۴۸.</ref><ref>جمعه/سوره۶۲، آیه۲.</ref> و به شهادت تاریخ<ref>صالحی شامی، محمدبن یوسف، سبل الهدی، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۴، اول، ج۵، ص۵۴.</ref> فردی '''امی''' و درس نخوانده بود.

<br>

به افرادی که دست‌اندرکار نگارش قرآن بودند، '''کاتبان وحی''' گفته‌اند.

=لقب امی برای پیامبر(ص)=

پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به ظاهر خواندن و نوشتن نمی‌دانست، و در میان قوم خود به‌داشتن سواد معروف نبود زیرا هرگز ندیده بودند چیزی بخواند یا بنویسد، بنابراین‌ او را «امی‌» می‌خواندند. قرآن هم او را با همین وصف یاد کرده است:

<br>

امی «منسوب به ام» (مادر) است و کسی را گویند که همچون روزی که از مادر زاده شده است فاقد سواد باشد.

<br>

«هو الذی بعث فی الامیین رسولا منهم...»<ref>جمعه/سوره۶۲، آیه۲.</ref>

شاید مقصود منسوبین به شهر مکه باشد، ولی ‌احتمال نخست مشهورتر است و با آیه‌های دیگر قرآن بیشتر سازش دارد: «و منهم‌ امیون لا یعلمون الکتاب الا امانی...»<ref>بقره/سوره۲، آیه۷۸.</ref>، در این آیه جمله «لا یعلمون الکتاب‌» ظاهرا تفسیر «امیون‌» است و نیز از مقابله آنان (عرب) با اهل کتاب که باسواد بودند، به دست می‌آید (به جهت تناسب در عطف) که مقصود، فاقد کتابت و سواد است و حدیث منقول از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) که فرمود: «إنّا امة امیة لا نکتب و لا نحسب؛<ref>[http://lib.eshia.ir/41730/15/380/%D8%A5%D9%90%D9%86%D9%91%D9%8E%D8%A7 رازی، فخرالدین، تفسیر کبیر، ج۱۵، ص۳۸۰.]</ref> ما مردمی هستیم فاقد سواد کتابت و نگارش حساب‌» معنای نداشتن سواد را تایید می‌کند.

=شمار کاتبان وحی=

روند نگارش آیات به این صورت بود که پس از نزول آیات بر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آن حضرت آیات را بر «کاتبان وحی» املاء می‌کرد و آنها آیات را می‌نوشتند.<ref>[http://lib.eshia.ir/44786/9/334/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%D9%8A%D9%86 مقریزی، احمدبن علی، امتاع الاسماع، بیرت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۲۰، اول، ج۹، ص۳۳۴.]</ref>

<br>

<br>

دکتر محمود رامیار می‌نویسد:

<br>

«در شماره کاتبان وحی اختلاف نظر بسیار است. حافظ، ابن عساکر در تاریخ دمشق ۲۳ نفر را یاد می‌کند. ابن عبدالبر ۲۵ نفر را ذکر می‌کند. برهان الدین حلبی ۴۳ نفر را ذکر می‌کند و مجتهد زنجانی نیز همین عدد را نقل می‌کند.»<ref>رامیار، محمود، تاریخ قرآن، تهران، امیر کبیر، ۱۳۸۰، پنجم، ص۲۶۲- ۲۶۱.</ref>

=اولین کاتبان مکه و مدینه=

'''کتابت وحی در مکه'''

<br>

<br>

<br>

<br>

<br>

'''کتابت وحی در مدینه'''

<br>

<br>

<br>

<br>

<br>

<br>

=روش کتابت در زمان پیامبر(ص)=

به دستور پیامبر‌اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آیه‌های قرآن پس از نوشته شدن، به گونه‌ای منظم و مرتب، در هر سوره ثبت می‌شد و نزد پیامبر(ص) و در خانه ایشان نگهداری می‌گردید.

<br>

هر سوره با نزول ‌بسم الله آغاز یافته و با نزول بسم الله جدید ختم آن سوره اعلام می‌شد و سوره‌ها با این رویه هر یک جدا و مستقل از یکدیگر ثبت و ضبط می‌شد.<ref>معرفت، محمد‌هادی، تاریخ قرآن، تهران، سمت، ۱۳۸۱، چهارم، ص۳۰.</ref>

<br>

<br>

کاتبان غالبا قرآن را با خط نسخ می‌نوشتند. «عقیده عده‌ای بر آن است که برای نگارش قرآن بیشتر از خط کوفی استفاده می‌شد... اما کهن‌ترین نسخه قرآن که در موزه بریتانیای لندن قرار دارد، به خط نسخ بیشتر از خط کوفی شباهت دارد».<ref>حجتی کرمانی، محمد باقر، تاریخ قرآن کریم، تهران، دفتر نشرفرهنگ اسلامی، ۱۳۷۹، ‌پانزدهم، ص۲۱۲و۲۱۳.</ref>

<br>

«قرآن به صورت امروزی در عهد رسالت ترتیب داده‌ نشده بود، جز سوره‌های پراکنده بدون ترتیب و آیه‌هایی که در دست این و آن بود و در میان مردم به طور متفرق وجود داشت‌».<ref>[http://lib.eshia.ir/12016/3/77/%D9%81%D8%A5%D9%86 طباطبایی، محمدحسین، المیزان، ج۳، ص۷۸-۷۷.]</ref>