سبب شناسی تغییر فتوا در عصر حاضر (کتاب)
| سبب شناسی تغییر فتوا در عصر حاضر | |
|---|---|
 | |
| نام | سبب شناسی تغییر فتوا در عصر حاضر |
| پدیدآوران | یوسف قرضاوی |
| زبان | فارسی |
| سال نشر | 1389 ش |
| ناشر | مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، معاونت فرهنگی |
| تعداد صفحه | 168 ص |
سبب شناسی تغییر فتوا در عصر حاضر اسباب و علل تغییر فتوای علمای دینی بر اساس شرایط حاکم در جامعه از لحاظ زمانی و مکانی و موقعیت فرهنگی و اجتماعی مردم را مورد بحث و بررسی قرار داده است.
اهداف
در عقیده نویسنده این کتاب بر این باور توجه شده است که علمای مسلمان در هر زمان و مکانی مأموریت خاصی دارند باید با توجه به شرایط جامعه جلوی انحراف دینی مردم را بگیرند و عوامل به وجود آوردن اضطراب و گرفتاری مردم را شناسایی و برای حل آن بکوشند و این موضوع حساسیت و سنگینی مسئولیت علمای دینی را دوچندان می‌کند. وی با توجه به چالش‌های فراروی جهان اسلام به لحاظ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی امروز و فرهنگ و تمدن اسلامی آشکارا از سوی دشمنان اسلام آماج حمله‌های سهمگین تبلیغاتی قرار گرفته است، به ضرورت مقاومت و اتحاد مسلمانان و علمای مسلمان در قبال این حملات فرهنگی دشمن اشاره کرده و ضرورت اتحاد هرچه بیش تر علمای اسلام و اتخاذ مواضع هم‌سو و به دور از اختلاف و چند دستگی توسط آنان را مورد تأکید قرار داده است. وی یکی از مسائلی که به بحران‌های دینی و فرهنگی مسلمانان لطمه سنگینی وارد می‌کند را مسئله فتوا و شرایط مفتی ارزیابی کرده و معتقد است که فرد مفتی باید ضوابط علمی و مقتضیات زمان و مکان برای صدور فتوی را رعایت کند و از وسایل ارتباط جمعی قوی برای ترویج مسائل دینی استفاده نماید.
مقدمه
از دیدگاه نویسنده علم به نحوه و شرایط زمانی و مکانی و توجه به اوضاع و احوال به یک مفتی کمک می‌کند تا فتوای صحیحی با توجه به شرایط زمان و اجتماع خویش ارائه دهد به گونه‌ای که از آن که علمای سلف به آن توجه نموده‌اند غفلت نورزیده و مواردی که موجب تغییر فتوی می‌شود را نیز از لحاظ عرفی و اجتماعی درک کند و با توجه به اطلاعات و داده‌های درست اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مانور شایسته‌ای در تغییر موضع‌گیری فقهی خویش انجام دهد و گره‌های کور فقهی جامعه معاصر را از پیش رو بردارد و هم زمان هم به واقعیات جامعه خویش و هم به احکام شرعی به صورت یک جا توجه نماید. از نظر نویسنده این شیوه تغییر در فتوی بر اساس شرایط پیش آمده با قرآن، سنت و عقل سلیم هیچ منافاتی ندارد.
موضوعات و سرفصل‌ها
توجه به تغییر فتوا در شریعت اسلامی و مشروعیت آن و دلایل شرعی از قرآن کریم و سنت نبوی مبنی بر جواز دگرگونی در فتاوا بر اساس مصالح مسلمین و شیوه و سیره عملی صحابه پیامبر اسلام (ص) را در تغییر فتوی و عوامل و اسبابی تغییر فتاوای علما و فقها مانند تغییرات مکانی، تغییرات زمانی، ایجاد تغییرات عمده در عرف و اجتماع، تغییر در داده‌ها و اطلاعات، دگرگونی نیاز‌های مردم به ویژه در عصر کنونی که اوج تکنولوژی است، تغییر در توانایی‌ها و امکانات مردم، عمومیت یافتن یک مسأله فقهی در یک زمان و مکان خاص، مبتلی به بودن و مستحدثه بودن مسائل فقهی، تغییر در اوضاع اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی مردم و تغییر اندیشه‌ها و دیدگاه‌های مردم نسبت به مسائل دینی و اجتماعی را مورد شرح و بررسی قرار داده شده است.
از دیدگاه نویسنده علم به این قبیل مسائل به یک مفتی کمک می‌کند تا فتوای صحیحی با توجه به شرایط زمان و اجتماع خویش ارائه دهد به گونه‌ای که از آن که علمای سلف به آن توجه نموده‌اند غفلت نورزیده و مواردی که موجب تغییر فتوی می‌شود را نیز از لحاظ عرفی و اجتماعی درک کند و با توجه به اطلاعات و داده‌های درست اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مانور شایسته‌ای در تغییر موضع‌گیری فقهی خویش انجام دهد و گره‌های کور فقهی جامعه معاصر را از پیش رو بردارد و هم زمان هم به واقعیات جامعه خویش و هم به احکام شرعی به صورت یک جا توجه نماید. از نظر نویسنده این شیوه تغییر در فتوی بر اساس شرایط پیش آمده با قرآن، سنت و عقل سلیم هیچ منافاتی ندارد.
مؤلف
نویسنده کتاب دکتر یوسف قرضاوی یکی از علمای تأثیر‌گذار در زمینه تقریب مذاهب اسلامی و رئیس اتحادیه جهانی علمای مسلمان می‌باشد.