نعمت‌الله قویم

نعمت‌الله قویم
نام کامل	نعمت‌الله قویم
نام‌های دیگر	مفتی نعمت، ملا نعمت
اطلاعات شخصی
فعالیت‌ها	جنگجوی افغان و عالم سلفی

نعمت‌الله قویم که به نام مفتی نعمت‌ یا ملا نعمت مفتی نیز شهرت دارد، یک جنگجوی افغان و عالم سلفی است. وی به عنوان فرمانده نظامی برای گروه طالبان و پس از آن برای ولایت خراسان داعش در شمال افغانستان به ویژه در ولایت جوزجان خدمت می‌کرد. مفتی نعمت در جریان مدتی که بر علیه دولت افغانستان شورش می‌کرد، متهم به ارتکاب جرایم جنگی شده‌است.

خدمت به طالبان

نعمت که از قوم اوزبیک است .اوایل در زادگاه معاون اول رئیس‌جمهور افغانستان عبدالرشید دوستم در ولایت جوزجان به تدریس علوم دینی می‌پرداخت و مفتی بود. بعدها او جزو سلفیان شد و به گروه طالبان پیوست و برای خود یک ارتش کوچک ساخت تا در ولسوالی قوش‌تپه به جنگ بپردازد. وی در نهایت به ریاست کمیته نظامی طالبان در ولسوالی درزآب و قوش‌تپه رسید و یکی از فرماندهان نظامی مهم شورشی‌ها پنداشته می‌شد. [۳] این احتمال وجود دارد که نعمت در «عملیات بدر» که یک حمله بزرگ طالبان در مناطق شمالی افغانستان در ۲۰۱۱ محسوب می‌گردید، حضور داشته است. طبق گفته آژانس خبری پژواک، وی در مقطعی به عنوان والی طالبان در ولایت جوزجان خدمت کرد و لقب افتخاری «مولوی» به وی داده شد. علی‌رغم این موارد، نعمت به‌طور فزاینده از جانب آمران خود به دلیل بی‌نظمی‌ها، از جمله سوءاستفاده از صلاحیت، آزار و شکنجه مردم محلی برای اخذ مالیات و فساد مورد انتقاد قرار می‌گرفت. زمانی‌که نعمت در سال ۲۰۱۳ میلادی به کشور پاکستان رفت، به خاطر همین مسائل دست‌گیر شد و از جنبش شورشی‌ها در ۲۰۱۴ اخراج گردید.

نعمت در واکنش به این دست‌گیری، با معاون رئیس‌جمهور دوستم در دسامبر ۲۰۱۴ وارد معامله شد و به‌طور رسمی با ۲۲۰ تن از سربازان خود در فوریه ۲۰۱۵ به دولت افغانستان تسلیم شد. برای او وعده داده شد تا برای مدت شش ماه از وی و جنگ جویانش حمایت خواهد شد. نعمت برای دو سال در شبرغان ماند به این امید که در جایی به عنوان فرمانده نظامیان دولتی تعیین گردد. وی در این زمان یک مدرسه دینی سلفی تحت عنوان احیای سنت تأسیس کرد و کلاس‌هایی برای مردان و زنان تشکیل داد. نظریه‌های سلفی وی باعث شد تا مدرسه‌های محلی که حنفی مذهب بودند شدیداً مخالفت نشان دهند و در نتیجه چندین مناظره علنی میان نعمت و تعدادی از مخالفین وی صورت گرفت. در نهایت مقامات دولتی در نوامبر ۲۰۱۶ مدرسه وی را بستند و او را از تدریس تعلیمات دینی در ولایت جوزجان منع کردند. نعمت براین باور شد که نه دوستم و نه بقیه حکومت به توافق خود وفادار نیستند و این امر وی را واداشت تا فعالیت مخاصمه جویانه خود را از سر گیرد. او به نیروهای قاری حکمت که رهبر منطقهٔ دولت اسلامی ولایت خراسان بود پیوست. هرچند نعمت بعدتر استدلال نمود که پیوستن وی به دولت اسلامی ولایت خراسان ریشه در اعتقادهای ایدئولوژیک وی دارد اما یک پژوهشگر از شبکه تحلیل‌گران افغان گفت که احتمالاً انگیزه وی بیشتر از «فرصت طلبی برای حفظ قدرت» نشأت می‌گیرد.

فرمانده داعش

نعمت که ۸۰ جنگ‌جو را فرمان‌دهی می‌کرد، به فرمان‌دهی نیروهای دولت اسلامی-ولایت خراسان در ناحیه سر دره ولسوالی درزآب رسید و هم‌چنین توسط قاری حکمت به عنوان مسئول محکمه نظامی دولت-اسلامی ولایت خراسان در آن منطقه گماشته شد. دولت اسلامی-ولایت خراسان طی سال ۲۰۱۷ به‌طور فزاینده در مناطق شمالی افغانستان رشد کرد و تقریباً کل ولسوالی درزآب را از نیروهای طالبان گرفت، شامل ملیشه‌های دوستم در ماه آوریل همان سال در این زمان، مقامات دولتی افغانستان نعمت را یکی از مهم‌ترین فرماندهان دولت اسلامی (داعش) قلم‌داد نموده و بیان نمودند که، «وی بخوبی با منطقه ولسوالی درزآب آشنایی دارد و او یک فرد خطرناک است». در نتیجه درزآب به دژ مستحکم این گروه مبدل شد و آنها چندین مرتبه تلاش نمودند تا قلمروی خود را گسترش دهند. قاری حکمت در آوریل ۲۰۱۸ طی یک حمله هوایی ایالات متحده کشته شد و پس از آن سایر فرماندهان مناطق شمالی دولت اسلامی-ولایت خراسان مولوی حبیب الرحمن که شوهر همشیره نعمت بود را به عنوان رهبر جدید خود انتخاب نمودند یکی از پژوهش‌گران احتمال می‌دهد که ممکن است نعمت نقش مهمی در انتخاب جانشینی داشته است؛ به هر حال، وی بعد از ریاست مولوی حبیب الرحمن دومین فرد دولت اسلامی-ولایت خراسان در ولایت جوزجان شد.

تسلیم شدن

دولت اسلامی-ولایت خراسان علی‌رغم موفقیت‌های نظامی خود در ۲۰۱۷ میلادی هنوز هم در شمال افغانستان از جانب طالبان در تهدید قرار داشتند چون گروه طالبان به‌طور مکرر تلاش نمودند تا نظامی‌های دولت اسلامی (داعش) را از درزآب بیرون کنند. تهاجم بزرگی که از سوی گروه طالبان در ۲۰۱۸ صورت گرفت در نهایت دفاع دولت اسلامی-ولایت خراسان را در هم کوبید و شاخه شمالی این گروه را به انهدام نزدیک کرد. طالبان درخواست آتش‌بس را رد کردند و تقاضا نمودند تا نعمت همراه با مولوی حبیب الرحمن و صبغت الله که مسئول مالی داعش-خراسان در آن محل بود به آنها تحویل داده شود. شاخه شمالی دولت اسلامی-ولایت خراسان در این مقطع زمانی از هم پاشید و تعداد قابل توجه از اعضای آن‌ به گروه طالبان تسلیم شدند، اما سه فرمانده هم‌راه با افراد وفادار خود تصمیم گرفتند تا با دولت افغانستان تماس بگیرند و تسلیمی خود را در بدل محافظت از آنها در مقابل گروه طالبان پیشکش نمایند. نعمت و جنگ جویان وی هم‌راه با خانواده‌های خود در نتیجه از طرف شب و تحت محافظت نیروهای ویژه و قوای هوایی افغان به خطوطی تحت تسلط دولت فرار کردند.

جنگ جویان دولت اسلامی-ولایت خراسان پس از تسلیمی به دولت علی‌رغم اعترضات غیرنظامیان و سربازان محلی به شهر شبرغان انتقال داده شد و با آنها برخورد خوب صورت گرفت. پس از آن، نعمت چندین بار با رسانه‌ها مصاحبه نمود. وی ادعا کرد که تنها علتی که او و همراهانش شورش نمودند این بود که آنها با خصومت «کل دنیا» روبرو شدند و این‌که آنها می‌خواستند تا مردم ایدئولوژی دولت اسلامی-ولایت خراسان را «با قلب نه، با زور» بپذیرند. نعمت در رابطه به آینده خود گفت، «حکومت افغانستان باید زندگی من را نجات دهد و امنیت من را تأمین کند» همان‌گونه که قبل از تسلیم شدن متعهد شده‌است و این‌که وی هیچ جرمی انجام نداده‌است. با وجود این ادعاها، چندین زن قبلاً وی را به ربودن و تجاوز جنسی متهم کرده بودند. این اتهام‌ها قابل تأمل بود، چون این «نخستین بار بود که زنان افغان جنگ‌جوهای دولت اسلامی (داعش) را به تجاوز جنسی متهم می‌کردند». معمولاً قربانی‌های تجاوز جنسی در افغانستان قربانی بودن خود را علنی نمی‌کنند چون تجاوز جنسی در اجتماع این کشور یک تابو پنداشته می‌شود. عده‌ای دولت اسلامی (داعش) ولایت خراسان را به اعدام بیشتر از صد فرد شامل اطفال و اجرای نظام برده‌داری متهم می‌کردند. دولت به علت «اقدام بدون شرح خود مبنی بر پناه‌دادن و محافظت از جنگ‌جوهای دولت اسلامی (داعش) ولایت خراسان» به‌طور گسترده مورد انتقاد قرار گرفت و این انتقادها مقامات دولتی را واداشت تا اعلام نمایند که جنگ‌جوهای دولت اسلامی (داعش) به پنجه قانون سپرده خواهند شد.