۸۷٬۷۷۵
ویرایش
طرح تقریب و مشكلات آگاهى دينى قرائتى در منطق تقريب و گونه‌هاى فرهنگ دينى (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها
طرح تقریب و مشكلات آگاهى دينى قرائتى در منطق تقريب و گونه‌هاى فرهنگ دينى (مقاله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۴ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۴:۴۳
، ۱۴ نوامبر ۲۰۲۲جایگزینی متن - 'وحدت گرا' به 'وحدت‌گرا'
جز (جایگزینی متن - '[[رده: کتاب ها' به '[[رده: کتاب‌ها') |
جز (جایگزینی متن - 'وحدت گرا' به 'وحدت‌گرا') |
||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
شک و تردید مذاهب اسلامى در مشروعیت طرح وحدت، یا دست‌کم نگرانى آن‌ها از آن، نقش بسیار بالایى در ناکامى این طرح و توقف از فعل و انفعال آن در جامعه دارد و باعث پیچیدگى امور در برابر طرح مجدد هر پروژه مشابه‌ان خواهد بود.<br> | شک و تردید مذاهب اسلامى در مشروعیت طرح وحدت، یا دست‌کم نگرانى آن‌ها از آن، نقش بسیار بالایى در ناکامى این طرح و توقف از فعل و انفعال آن در جامعه دارد و باعث پیچیدگى امور در برابر طرح مجدد هر پروژه مشابه‌ان خواهد بود.<br> | ||
تلاش طرفداران وحدت را در تشریح خواست آن‌ها از اصطلاح وحدت نادیده نمى‌گیریم، چراکه‌آن‌ها بارها و بارها چه در گذشته و چه در حال، تصریح کرده‌اند که نمى‌خواهند شیعه سنى یا سنى شیعه شود. هیچ یک از این‌ها نیست، بلکه هدف دسترسى به فصل مشترک است نسبت به‌ان چه طرفین دست یافته و پذیرفته‌اند و در مواردى که طرفین نسبت به برخى مسائل اختلاف دارند از یک‌دیگر گذشت کنند. این گفته‌از طرف نسل اول طرفداران تقریب هم‌چون جمال الدین، محمد عبده، قمى، شلتوت، امین، شرف الدین، عبدالمجید سلیم و... و از سوى نسل بعدى هم‌چون تسخیرى، قرضاوى، واعظ‌زاده خراسانى، محمدمهدى شمس الدین، محمد حسین فضل‌الله و... نیز تکرار شده‌است. هدف ما، مورد تحلیل قرار دادن ساختار این اصطلاح یعنى وحدت و اتحاد است، نه محاکمه نیت‌هاى وحدت خواهان و یا دست کم برخى از آن‌ها. چون گروه دیگرى از آن‌ها طرفدار اسلام بدون مذهب بوده‌اند که‌این ایده‌از سوى برخى طرفداران وحدت مورد نقد قرار گرفت. | تلاش طرفداران وحدت را در تشریح خواست آن‌ها از اصطلاح وحدت نادیده نمى‌گیریم، چراکه‌آن‌ها بارها و بارها چه در گذشته و چه در حال، تصریح کرده‌اند که نمى‌خواهند شیعه سنى یا سنى شیعه شود. هیچ یک از این‌ها نیست، بلکه هدف دسترسى به فصل مشترک است نسبت به‌ان چه طرفین دست یافته و پذیرفته‌اند و در مواردى که طرفین نسبت به برخى مسائل اختلاف دارند از یک‌دیگر گذشت کنند. این گفته‌از طرف نسل اول طرفداران تقریب هم‌چون جمال الدین، محمد عبده، قمى، شلتوت، امین، شرف الدین، عبدالمجید سلیم و... و از سوى نسل بعدى هم‌چون تسخیرى، قرضاوى، واعظ‌زاده خراسانى، محمدمهدى شمس الدین، محمد حسین فضل‌الله و... نیز تکرار شده‌است. هدف ما، مورد تحلیل قرار دادن ساختار این اصطلاح یعنى وحدت و اتحاد است، نه محاکمه نیت‌هاى وحدت خواهان و یا دست کم برخى از آن‌ها. چون گروه دیگرى از آن‌ها طرفدار اسلام بدون مذهب بوده‌اند که‌این ایده‌از سوى برخى طرفداران وحدت مورد نقد قرار گرفت. | ||
'''ایراد دوم:''' واژه وحدت در ذات خود اشکال داخلى دارد، چون به جاى تعدد و کثرت به فرهنگ | '''ایراد دوم:''' واژه وحدت در ذات خود اشکال داخلى دارد، چون به جاى تعدد و کثرت به فرهنگ وحدت‌گرایش دارد. کسى که‌اصطلاح وحدت را بررسى مى‌کند در نظر دارد که مسلمانان با هم همزیستى مسالمت آمیز یا نزدیکى سیاسى داشته باشند و این از نظر ساختار معرفتى اتحاد را بر تعدد و وحدت را بر کثرت ترجیح مى‌دهد. ما از نظر «[[ایبستوبیولوجى]]» یا معرفتى، ایرادهایى بر این موضوع داریم. مفهوم وحدت غیر مقدور بلکه‌اصلا مطلوب نیست. منظور ما از این مطلب این است که ما از تعدد و کثرت استقبال مى‌کنیم و نه‌از وحدت، چرا که در کثرت، تنوع نقطه نظر و مظاهر اجتماعى آن‌ها وجود دارد، و این تنوع خود ضامن وجود تحرک دینامیکى داخلى در جامعه‌اسلامى خواهد بود. به عبارت دیگر، ما در نظر نداریم که مسلمانان را به رنگ واحدى از نظر اندیشه و رفتار در بیاوریم، چرا که چنین چیزى توهم است و تجربه‌هاى زندگى و تاریخ ادیان، عدم وجود چنین چیزى را از نظر میدانى به‌اثبات رسانده‌است. بنابراین هیچ معنایى براى مصرف کردن وجود انسانى در راه رسیدن به‌ارمان هاى موهوم وجود ندارد و چنین چیزى فراتر از یک آرزوى در حال تعلیق نخواهد بود.<br> | ||
وجود مظاهر اتحاد در رفتار و اجتماع و دیدگاه‌ها، یک هدف ضرورى براى ایجاد وحدت اجتماعى است که مى‌تواند در زندگى نقش داشته باشد. ولى سخن گفتن از وحدت اسلامى در زمانى که در تحلیل این اصطلاح متعهدانه توجه کنیم بى‌معنا خواهد بود. اصطلاحى که به ما خبر مى‌دهد برخى از سازندگان آن معتقد بودند زدودن اختلاف یک اصل اصیل است که طرح‌هاى تقریب جهت حل مشکلات مسلمانان روى آن بنا نهاده شده‌است، بى آن که توجه داشته باشند اختلافات مشکل اصلى نیستند بلکه مشکل اصلى در جاى دیگرى است که باید در جستوجوى آن بود. در آینده نزدیک ان‌شاء‌الله به‌ان اشاره خواهیم کرد.<br> | وجود مظاهر اتحاد در رفتار و اجتماع و دیدگاه‌ها، یک هدف ضرورى براى ایجاد وحدت اجتماعى است که مى‌تواند در زندگى نقش داشته باشد. ولى سخن گفتن از وحدت اسلامى در زمانى که در تحلیل این اصطلاح متعهدانه توجه کنیم بى‌معنا خواهد بود. اصطلاحى که به ما خبر مى‌دهد برخى از سازندگان آن معتقد بودند زدودن اختلاف یک اصل اصیل است که طرح‌هاى تقریب جهت حل مشکلات مسلمانان روى آن بنا نهاده شده‌است، بى آن که توجه داشته باشند اختلافات مشکل اصلى نیستند بلکه مشکل اصلى در جاى دیگرى است که باید در جستوجوى آن بود. در آینده نزدیک ان‌شاء‌الله به‌ان اشاره خواهیم کرد.<br> | ||
* ب ـ اما درباره مفهوم تقریب، ما ایرادى نسبت به آن داریم دایر بر لزوم فراگیر بودن پیام به‌گونه‌اى که همه جنبه‌هاى وضع را در برگیرد. | * ب ـ اما درباره مفهوم تقریب، ما ایرادى نسبت به آن داریم دایر بر لزوم فراگیر بودن پیام به‌گونه‌اى که همه جنبه‌هاى وضع را در برگیرد. | ||