پرش به محتوا

حوزه علمیه نجف: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۳۱۹ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۳ اوت ۲۰۲۰
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵۰: خط ۵۰:


====علمای وحدت گرای معاصر====
====علمای وحدت گرای معاصر====
در امتداد سبک علمی وحید بهبهانی کتاب‌های نفیسی در حوزه نجف به رشته تحریر درآمد.
<br />


*نگاشته‌های علامه بحرالعلوم، به استوار کردن مکتب [[اجتهاد]] و کنار زدن جریان اخباری یاری رساند.
===== علامه بحرالعلوم =====
*پس از او [[شیخ جعفر کاشف الغطا|شیخ جعفر بن خضر نجفی]]، معروف به کاشف الغطاء به زعامت امامیه و ریاست حوزه علمیه نجف رسید. با مساعی او، [[میرزا محمد نیشابوری|میرزا محمد نیشابوری]] (متوفی ۱۲۳۲) که به شدت برای حفظ و احیای مکتب اخباری می‌کوشید و حتی به حکومت [[قاجار]] نیز متوسل شده بود، از رقابت با اصولیان بازماند. کاشف الغطاء رساله کشف الغطاء عن معایب المیرزا محمد عدوِّالعلماء خود را برای طرد او نزد [[فتحعلی شاه]] به [[ایران]] فرستاد.<ref>خوانساری، ج ۲، ص۲۰۲؛ امین، ج ۴، ص۱۰۴</ref>
*دیگر دانشمندان حوزه علمیه نجف، همچون [[محمد تقی اصفهانی]] (متوفی ۱۲۴۸) در [[هدایة المسترشدین فی شرح معالم الدین (کتاب)|هدایة المسترشدین فی شرح معالم الدین]]، [[محمد حسین حائری اصفهانی|محمد حسین اصفهانی]] در الفصول الغرویة، [[محمد باقر شفتی|حجةالاسلام سیدمحمدباقر شفتی]] (متوفی ۱۲۶۰) در الزَهْرة البارقة، [[محمد ابراهیم کلباسی|شیخ محمدابراهیم کلباسی]] (متوفی ۱۲۶۱) در اشارات الأصول، [[سید محمد مجاهد|سیدمحمدمجاهد طباطبائی]] نوه دختری وحید بهبهانی در مفاتیح الاصول، [[میرزا ابوالقاسم قمی|میرزاابوالقاسم قمی]] در قوانین الاصول و سرانجام [[مرتضی انصاری|شیخ مرتضی انصاری]] (متوفی ۱۲۸۱) در فرائدالأصول (مشهور به رسائل) هر کدام سهم مهمی در نقد فکر اخباری و توسعه علم اصول داشته‌اند.


===== کاشف الغطاء =====
'''جایگاه شیخ انصاری در حوزه نجف'''
'''جایگاه شیخ انصاری در حوزه نجف'''


خط ۶۴: خط ۶۳:
مکتب فقهی ـ اصولی شیخ انصاری، با پیگیری جدّی چند تن از شاگردان برجسته او، و در رأس آنان [[میرزای شیرازی|میرزامحمد حسن شیرازی]] استقرار یافت. میرزای شیرازی، پس از شیخ انصاری به [[سامرا]] رفت و در آنجا حوزه درسی تأسیس کرد. به دعوت او شماری از [[مجتهدان]] و فضلای حوزه نجف نیز راهی سامرا شدند و با محوریت میرزای شیرازی، که مرجع علی الاطلاق شیعه بود، در تثبیت و تبیین آرای شیخ انصاری کوشیدند. درواقع، [[حوزه علمیه سامرا|حوزه سامرا]] که نزدیک به نیم قرن پایید، بخشی از حوزه نجف بود و صرفاً با آن فاصله مکانی داشت.
مکتب فقهی ـ اصولی شیخ انصاری، با پیگیری جدّی چند تن از شاگردان برجسته او، و در رأس آنان [[میرزای شیرازی|میرزامحمد حسن شیرازی]] استقرار یافت. میرزای شیرازی، پس از شیخ انصاری به [[سامرا]] رفت و در آنجا حوزه درسی تأسیس کرد. به دعوت او شماری از [[مجتهدان]] و فضلای حوزه نجف نیز راهی سامرا شدند و با محوریت میرزای شیرازی، که مرجع علی الاطلاق شیعه بود، در تثبیت و تبیین آرای شیخ انصاری کوشیدند. درواقع، [[حوزه علمیه سامرا|حوزه سامرا]] که نزدیک به نیم قرن پایید، بخشی از حوزه نجف بود و صرفاً با آن فاصله مکانی داشت.


'''تاثیر آخوند خراسانی بر حوزه نجف'''
===== '''آخوند خراسانی''' =====
 
با اینکه دانشمندان دیگری در حوزه نجف، پس از شیخ انصاری، دست به تألیف و تصنیف در علم اصول زدند، ولی هیچ یک به رتبه آخوند [[محمد کاظم خراسانی|ملامحمدکاظم خراسانی]] (متوفی ۱۳۲۹ق) نرسیدند. وی از تربیت شدگان مکتب اصولی شیخ انصاری است، ولی آرای او در همه مباحث با نظریات شیخ انطباق ندارد.<ref>برای بررسی تطبیقی آرای این دو تن رجوع کنید به عنایةالاصول اثر سیدمرتضی فیروزآبادی</ref> پس از شیخ انصاری، او بیشترین تأثیر را بر حوزه‌های علمی شیعی گذاشته است. کتاب [[کفایة الاصول]] او در بردارنده نظریات و بیان‌هایی ابداعی است و چون به طور موجز تألیف شده، شروح و تعلیقات و تقریرات بسیاری بر آن نوشته‌اند. این کتاب نیز به عنوان آخرین متن آموزشی علم اصول در سطح عالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اغلب [[فقیهان]] برجسته اصولی قرن چهاردهم از پرورش یافتگان مکتب اصولی شیخ انصاری و شمار زیادی از آنان شاگردان آخوند خراسانی بوده‌اند. صدها تن محضر خراسانی را درک کردند و برخی چون شیخ [[محمد جواد بلاغی]] (متوفی ۱۳۵۲)، [[ابوالحسن مشکینی]] (متوفی ۱۳۵۸)، [[محمد حسین نائینی]](متوفی ۱۳۵۶)، [[محمد حسین غروی اصفهانی]] (متوفی ۱۳۶۱)، [[آقا ضیاء الدین عراقی]](متوفی ۱۳۶۱)، [[سید ابوالحسن اصفهانی]] (متوفی ۱۳۶۵)، [[محمد حسین کاشف الغطا|شیخ محمدحسین آل کاشف الغطاء]] (متوفی ۱۳۷۳)، [[سید عبدالحسین شرف الدین عاملی|سیدعبدالحسین شرف الدین عاملی]] (متوفی ۱۳۷۷) و [[حسین بروجردی|حاج آقا حسین بروجردی]] (متوفی ۱۳۸۰ق) به بالاترین مدارج [[اجتهاد]] و [[مرجعیت]] نایل آمدند.<ref>موسوعة طبقات الفقهاء، ج ۱۴، قسم ۲، ص۷۸۹</ref>
با اینکه دانشمندان دیگری در حوزه نجف، پس از شیخ انصاری، دست به تألیف و تصنیف در علم اصول زدند، ولی هیچ یک به رتبه آخوند [[محمد کاظم خراسانی|ملامحمدکاظم خراسانی]] (متوفی ۱۳۲۹ق) نرسیدند. وی از تربیت شدگان مکتب اصولی شیخ انصاری است، ولی آرای او در همه مباحث با نظریات شیخ انطباق ندارد.<ref>برای بررسی تطبیقی آرای این دو تن رجوع کنید به عنایةالاصول اثر سیدمرتضی فیروزآبادی</ref> پس از شیخ انصاری، او بیشترین تأثیر را بر حوزه‌های علمی شیعی گذاشته است. کتاب [[کفایة الاصول]] او در بردارنده نظریات و بیان‌هایی ابداعی است و چون به طور موجز تألیف شده، شروح و تعلیقات و تقریرات بسیاری بر آن نوشته‌اند. این کتاب نیز به عنوان آخرین متن آموزشی علم اصول در سطح عالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اغلب [[فقیهان]] برجسته اصولی قرن چهاردهم از پرورش یافتگان مکتب اصولی شیخ انصاری و شمار زیادی از آنان شاگردان آخوند خراسانی بوده‌اند. صدها تن محضر خراسانی را درک کردند و برخی چون شیخ [[محمد جواد بلاغی]] (متوفی ۱۳۵۲)، [[ابوالحسن مشکینی]] (متوفی ۱۳۵۸)، [[محمد حسین نائینی]](متوفی ۱۳۵۶)، [[محمد حسین غروی اصفهانی]] (متوفی ۱۳۶۱)، [[آقا ضیاء الدین عراقی]](متوفی ۱۳۶۱)، [[سید ابوالحسن اصفهانی]] (متوفی ۱۳۶۵)، [[محمد حسین کاشف الغطا|شیخ محمدحسین آل کاشف الغطاء]] (متوفی ۱۳۷۳)، [[سید عبدالحسین شرف الدین عاملی|سیدعبدالحسین شرف الدین عاملی]] (متوفی ۱۳۷۷) و [[حسین بروجردی|حاج آقا حسین بروجردی]] (متوفی ۱۳۸۰ق) به بالاترین مدارج [[اجتهاد]] و [[مرجعیت]] نایل آمدند.<ref>موسوعة طبقات الفقهاء، ج ۱۴، قسم ۲، ص۷۸۹</ref>


===فعالیت‌های سید محمدباقر صدر===
=====سید محمدباقر صدر=====
از دهه ۱۳۵۰ش فعالیت‌های سیاسی [[سید محمد باقر صدر]]، که در آن زمان یکی از استادان برجسته حوزه نجف بود، بیش از پیش در محافل سیاسی شیعه عراق مورد توجه قرار گرفت.<ref>وایلی، ص۴۸</ref> با افزایش اعتراضات مذهبی که غالباً توسط علمای حوزه نجف سازماندهی می‌شد، سرکوب حزب حاکم بعث نیز شدت می‌یافت. [[انتفاضه صفر]] ۱۳۹۷/ بهمن ۱۳۵۵ دولت عراق را متوجه نقش رهبری علما در نهضت اسلامی کرد و به همین جهت محدودیت‌هایی را برای ایشان اعمال داشت<ref>ر.ک:وایلی، ص۵۰ـ۵۱</ref> حامیان آیت اللّه صدر در خرداد ۱۳۵۹ [[انتفاضه رجب]] را در منزل او آغاز کردند ولی این حرکت نیز فرجامی چون اقدامات پیشین یافت<ref>ر.ک:وایلی، ص۵۲</ref> و در پی آن، صدر و خواهرش [[بنت الهدی صدر|بنت الهدی]] دستگیر و اعدام شدند.<ref>ر.ک:وایلی، ص۵۵</ref> [[آیت الله خویی]] در اعتراض به این عمل، درخواست کرد به وی اجازه دهند از عراق خارج شود، ولی دولت علاوه بر رد این درخواست، حساب‌های او را مسدود و برخی از شاگردانش را دستگیر و عده‌ای از آنان را اعدام کرد.<ref>ر.ک:وایلی، ص۵۷</ref> به طور کلی، پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی ایران]]، دولت عراق مشکلات بیشتری برای علما و طلاب علوم دینی حوزه نجف ایجاد کرد و در نتیجه برخی از علمای مبارز حوزه به علت تنگناهای شدید در عراق، ناگزیر از مهاجرت به دیگر کشورها شدند و فعالیت سیاسی خود را در آنجا پی گرفتند.<ref>ر.ک:وایلی، ص۷۸ـ۸۲</ref>
از دهه ۱۳۵۰ش فعالیت‌های سیاسی [[سید محمد باقر صدر]]، که در آن زمان یکی از استادان برجسته حوزه نجف بود، بیش از پیش در محافل سیاسی شیعه عراق مورد توجه قرار گرفت.<ref>وایلی، ص۴۸</ref> با افزایش اعتراضات مذهبی که غالباً توسط علمای حوزه نجف سازماندهی می‌شد، سرکوب حزب حاکم بعث نیز شدت می‌یافت. [[انتفاضه صفر]] ۱۳۹۷/ بهمن ۱۳۵۵ دولت عراق را متوجه نقش رهبری علما در نهضت اسلامی کرد و به همین جهت محدودیت‌هایی را برای ایشان اعمال داشت<ref>ر.ک:وایلی، ص۵۰ـ۵۱</ref> حامیان آیت اللّه صدر در خرداد ۱۳۵۹ [[انتفاضه رجب]] را در منزل او آغاز کردند ولی این حرکت نیز فرجامی چون اقدامات پیشین یافت<ref>ر.ک:وایلی، ص۵۲</ref> و در پی آن، صدر و خواهرش [[بنت الهدی صدر|بنت الهدی]] دستگیر و اعدام شدند.<ref>ر.ک:وایلی، ص۵۵</ref> [[آیت الله خویی]] در اعتراض به این عمل، درخواست کرد به وی اجازه دهند از عراق خارج شود، ولی دولت علاوه بر رد این درخواست، حساب‌های او را مسدود و برخی از شاگردانش را دستگیر و عده‌ای از آنان را اعدام کرد.<ref>ر.ک:وایلی، ص۵۷</ref> به طور کلی، پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی ایران]]، دولت عراق مشکلات بیشتری برای علما و طلاب علوم دینی حوزه نجف ایجاد کرد و در نتیجه برخی از علمای مبارز حوزه به علت تنگناهای شدید در عراق، ناگزیر از مهاجرت به دیگر کشورها شدند و فعالیت سیاسی خود را در آنجا پی گرفتند.<ref>ر.ک:وایلی، ص۷۸ـ۸۲</ref>


خط ۲۵۶: خط ۲۵۴:
==پیوند به بیرون==
==پیوند به بیرون==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
*منبع مقاله: [http://rch.ac.ir/article/Details?id=8197&&searchText دانشنامه جهان اسلام]
*منبع مقاله: [http://rch.ac.ir/article/Details?id=8197&&searchText دانشنامه جهان اسلام]
*[http://www.shareh.com/persian/magazine/uloum_s/44/05.htm ايده روشنفكری و موضع حوزه نجف]
*[http://www.shareh.com/persian/magazine/uloum_s/44/05.htm ايده روشنفكری و موضع حوزه نجف]
۱٬۲۳۲

ویرایش