confirmed، مدیران
۳۷٬۴۴۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
=کنیهها و القاب= | =کنیهها و القاب= | ||
[[شیخ مفید]] در شمار فرزندان [[علی بن ابی طالب|امیرالمؤمنین علیه السلام]]، نام او را زینب صغری ذکر میکند که مُکَنّا به امکلثوم است<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۳۵۴.</ref>. این کنیه را پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به سبب شباهت زینب صغری به خالهاش – امکلثوم دختر [[رسول خدا(ص)]] | [[شیخ مفید]] در شمار فرزندان [[علی بن ابی طالب|امیرالمؤمنین علیه السلام]]، نام او را زینب صغری ذکر میکند که مُکَنّا به امکلثوم است<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۳۵۴.</ref>. این کنیه را پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به سبب شباهت زینب صغری به خالهاش – امکلثوم دختر [[رسول خدا(ص)|رسول خدا]] صلی الله علیه و آله و سلم به او داد<ref>قمی، الکنی و الالقاب، مکتبة الصدر، ج۱، ص۲۲۸.</ref>. در بسیاری از منابع [[فریقین]](شیعه واهل سنت)، از او تعبیر به امکلثوم کبری شده است. | ||
[[سید محسن امین]] دراینباره میگوید: دختران [[علی بن ابی طالب|امیر مؤمنان علیه السلام]] که اسم یا کنیه آنان امکلثوم باشد سه یا چهار تن هستند: | [[سید محسن امین]] دراینباره میگوید: دختران [[علی بن ابی طالب|امیر مؤمنان علیه السلام]] که اسم یا کنیه آنان امکلثوم باشد سه یا چهار تن هستند: | ||
خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
=ازدواج با عمر بن خطاب= | =ازدواج با عمر بن خطاب= | ||
بنابر برخی گزارشهای تاریخی، امکلثوم دختر علی بن ابی | بنابر برخی گزارشهای تاریخی، امکلثوم دختر علی بن ابی طالب علیه السلام با عمر خلیفه دوم ازدواج کرده است<ref> کلینی، الکافی، ۱۳۶۳ش، ج۵، ص۳۴۶؛ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۳۶۴ش، ج۸، ص۱۶۱؛ طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۹۷؛ مفید، المسائل العکبریه، ۱۴۱۴ق، ص۶۰؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۲۰ق، ص۱۸۹.</ref>. تاریخ این ازدواج، [[ماه ذی القعده]] سال ۱۷ هجری قمری ذکر شده است<ref> نویری، نهایه الارب، ۱۴۲۳ق، ج۱۹، ص۳۴۷.</ref>. | ||
در مقابل، عدهای از علمای شیعه مانند شیخ مفید این ازدواج را انکار کردهاند و [[آقا بزرگ تهرانی]]، از چندین کتاب نام میبرد که در ردّ این ازدواج نوشته شدهاند<ref>مدخل ازدواج ام کلثوم با عمر بن خطاب، بخش مخالفان ازدواج.</ref>. | در مقابل، عدهای از علمای شیعه مانند شیخ مفید این ازدواج را انکار کردهاند و [[آقا بزرگ تهرانی]]، از چندین کتاب نام میبرد که در ردّ این ازدواج نوشته شدهاند<ref>مدخل ازدواج ام کلثوم با عمر بن خطاب، بخش مخالفان ازدواج.</ref>. | ||
خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
برخی مقاتل از حضور امکلثوم در کربلا سخن گفتهاند؛ به گونهای که از او در بسیاری از موارد در کنار [[حضرت زینب کبری (س)|حضرت زینب سلام الله علیها]] نام برده شده است و مصیبتهایی برای او نقل کردهاند. مجلسی نقل میکند: پس از شهادت امامعلیه السلام و هنگام آتش زدن خیمهها، گوشواره را از گوش امکلثوم خواهر [[امام حسین|حسین علیه السلام]] کشیدند<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۶۰.</ref>. امکلثوم راوی [[واقعه عاشورا]] بوده و در [[کوفه]] و مجلس [[ابن زیاد]] خطبه خوانده است. [[ابن طیفور]] در کتاب خویش، خطبهای را از امکلثوم میآورد که در کوفه و جریان اسارت [[اهل بیت]] پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم روی داده است<ref>ابن طیفور، بلاغات النساء، ۱۳۷۲ش، ص۲۳.</ref>. | برخی مقاتل از حضور امکلثوم در کربلا سخن گفتهاند؛ به گونهای که از او در بسیاری از موارد در کنار [[حضرت زینب کبری (س)|حضرت زینب سلام الله علیها]] نام برده شده است و مصیبتهایی برای او نقل کردهاند. مجلسی نقل میکند: پس از شهادت امامعلیه السلام و هنگام آتش زدن خیمهها، گوشواره را از گوش امکلثوم خواهر [[امام حسین|حسین علیه السلام]] کشیدند<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۶۰.</ref>. امکلثوم راوی [[واقعه عاشورا]] بوده و در [[کوفه]] و مجلس [[ابن زیاد]] خطبه خوانده است. [[ابن طیفور]] در کتاب خویش، خطبهای را از امکلثوم میآورد که در کوفه و جریان اسارت [[اهل بیت]] پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم روی داده است<ref>ابن طیفور، بلاغات النساء، ۱۳۷۲ش، ص۲۳.</ref>. | ||
علامه مجلسی نیز سخنان و اشعار امکلثوم در مجلس ابن زیاد را ذکر کرده است<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۱۱۲–۱۱۵.</ref>. | علامه مجلسی نیز سخنان و اشعار امکلثوم در مجلس ابن زیاد را ذکر کرده است<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۱۱۲–۱۱۵.</ref>. | ||
در مقابل، برخی منابع به غیر فاطمی بودن امکلثوم حاضر در کربلا تصریح کردهاند<ref> بری، الجوهره فی نسب الامام علی و آله، ۱۴۰۲ق، ص۴۵.</ref>.سید محسن امین این مسئله را رد کرده و میگوید: | در مقابل، برخی منابع به غیر فاطمی بودن امکلثوم حاضر در کربلا تصریح کردهاند<ref> بری، الجوهره فی نسب الامام علی و آله، ۱۴۰۲ق، ص۴۵.</ref>.[[سید محسن امین عاملی|سید محسن امین]] این مسئله را رد کرده و میگوید: امیرمؤمنان علیه السلام دو دختر به نام امکلثوم داشته که یکی امکلثوم کبری فرزند [[حضرت فاطمه زهرا|حضرت زهراسلام الله علیها]] بوده که قبل از واقعه کربلا از دنیا رفت و دیگری که مادرش کنیز بود، در کربلا حضور داشته و در کوفه خطبه خوانده است. وی همسر مسلم بن عقیل بوده است<ref>امین، اعیان الشیعه، دار التعارف، ج۱، ص۳۲۷؛ ج۳، ص۴۸۴.</ref>. | ||
=خطبه امکلثوم در کوفه= | =خطبه امکلثوم در کوفه= | ||
ام کلثوم از جمله کسانی دانسته شده که بعد از [[شهادت]] [[امام حسین علیه السلام]]، در کوفه، خطبه خوانده است<ref> ابن طاووس، لهوف، ص۱۷۴.</ref>. | ام کلثوم از جمله کسانی دانسته شده که بعد از [[شهادت]] [[امام حسین علیه السلام]]، در کوفه، خطبه خوانده است<ref> ابن طاووس، لهوف، ص۱۷۴.</ref>. | ||
به نقل [[سید بن طاووس]] در [[لهوف]]، امکلثوم درحالیکه صدایش به گریه بلند بود مردم کوفه را به دلیل کشتن امام | به نقل [[سید بن طاووس]] در [[لهوف]]، امکلثوم درحالیکه صدایش به گریه بلند بود مردم کوفه را به دلیل کشتن امام حسین علیه السلام و یارانش و به اسارت گرفتن اهل بیت او و همچنین غارت اموالش سرزنش کرد و نفرین کرد و در همان حال اشعاری خواند که صدای گریه و ناله از مردم برخاست، به صورتی که هیچ موقع مردم بیش از آن روز گریه نکرده بودند<ref>مرتضی زبیدی، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۸۱۳.</ref>. | ||
=راوی احادیث= | =راوی احادیث= | ||
خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
[[علامه مجلسی]] در روایتی طولانی مینویسد: «ام کلثوم گفت: شب نوزدهم [[ماه رمضان]] که رسید برای [[افطار]] پدرم دو قرص نان جو و شیر و نمک آماده کردم. پس از فراغت از نماز بر سر افطار حاضر شد. به غذایش نگاه کرد و با صدای بلند گریست و فرمود:… دخترم اگر یکی از این دو طعام را برنداری به خدا [[قسم]] چیزی نمیخورم… و قرص نانی با نمک خورد<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۲، ص۲۷۶–۲۷۸.</ref>. | [[علامه مجلسی]] در روایتی طولانی مینویسد: «ام کلثوم گفت: شب نوزدهم [[ماه رمضان]] که رسید برای [[افطار]] پدرم دو قرص نان جو و شیر و نمک آماده کردم. پس از فراغت از نماز بر سر افطار حاضر شد. به غذایش نگاه کرد و با صدای بلند گریست و فرمود:… دخترم اگر یکی از این دو طعام را برنداری به خدا [[قسم]] چیزی نمیخورم… و قرص نانی با نمک خورد<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۲، ص۲۷۶–۲۷۸.</ref>. | ||
شیخ مفید نقل میکند: در شبی که | شیخ مفید نقل میکند: در شبی که علی علیه السلام فردای آن به شهادت رسید، تا صبح بیدار بود. امکلثوم علت را جویا شد. حضرت فرمود: اگر شب را به صبح برسانم کشته میشوم. امکلثوم پدر را باز داشت؛ اما امام علیه السلام فرمود: از مرگ گریزی نیست و از خانه به سمت [[مسجد]] خارج شد<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۱۶.</ref>. | ||
همچنین امکلثوم در پی شهادت امیرالمؤمنین علیه السلام مجلسی، در حالی که میگریست به [[ابن ملجم]] خطاب کرد: وای بر تو! [[خداوند]] تو را در دنیا و آخرت ذلیل ساخت و جایگاهت آتش ابدی [[جهنم]] خواهد بود<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۲، ص۲۸۹.</ref>. | همچنین امکلثوم در پی شهادت امیرالمؤمنین علیه السلام مجلسی، در حالی که میگریست به [[ابن ملجم]] خطاب کرد: وای بر تو! [[خداوند]] تو را در دنیا و آخرت ذلیل ساخت و جایگاهت آتش ابدی [[جهنم]] خواهد بود<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۲، ص۲۸۹.</ref>. | ||
عبدالکریم بن احمد بن طاووس حلی، حدیثی را از [[شیخ صدوق]] نقل میکند که در آن، امکلثوم از [[وصیت]] امیرالمؤمنین به فرزندان، مراسم تشییع و تدفین آن | عبدالکریم بن احمد بن طاووس حلی، حدیثی را از [[شیخ صدوق]] نقل میکند که در آن، امکلثوم از [[وصیت]] امیرالمؤمنین به فرزندان، مراسم تشییع و تدفین آن امام علیه السلام سخن میگوید. در بخشی از این روایت آمده است: … امکلثوم گفت: هنگام دفن، قبر شکافته شد. نمیدانم سرورم (پدرم) در زمین دفن گردید یا به آسمان عروج کرد. ناگهان صدای تسلیتدهندهای را شنیدم که گفت: خداوند شما را در عزای سید و حجت خدا بر خلقش تعزیت دهد<ref> ابن طاووس حلی، فرحة الغری فی تعیین قبر امیر المؤمنین علی علیهالسلام، مرکز الغدیر، ص۶۳، ۶۴.</ref>. | ||
=واقعه عاشورا و حوادث پس از آن= | =واقعه عاشورا و حوادث پس از آن= | ||
[[ابن طاووس]] میگوید: چون امام | [[ابن طاووس]] میگوید: چون امام حسین علیه السلام وداع کرد، امکلثوم ندا سرداد و گفت: یا ابا عبدالله! وای بر ما بعد از مصیبت از دست دادن شما. امام علیه السلام هم امکلثوم، زینب سلام الله علیها و رباب را تسلی داد<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۱۱۴.</ref>. | ||
در جریان اسارت، هنگامی که کوفیان برای اطفال غذا آوردند امکلثوم فریاد زد و گفت: ای اهل کوفه [[صدقه]] بر ما ( | در جریان اسارت، هنگامی که کوفیان برای اطفال غذا آوردند امکلثوم فریاد زد و گفت: ای اهل کوفه [[صدقه]] بر ما (اهلبیت پیامبر) [[حرام]] است<ref>ابن طاووس، لهوف، ص۱۷۴.</ref>. | ||
روایتی که به هنگام ورود کاروان اسرا به [[شام]]، امکلثوم از [[شمر]] خواست که سرهای شهدا را از میان اسیران به سمتی ببرد که همه نگاهها به آن طرف برود و نظاره به سوی آنان کمتر شود<ref>مرتضی زبیدی، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۸۱۳.</ref>. | روایتی که به هنگام ورود کاروان اسرا به [[شام]]، امکلثوم از [[شمر]] خواست که سرهای شهدا را از میان اسیران به سمتی ببرد که همه نگاهها به آن طرف برود و نظاره به سوی آنان کمتر شود<ref>مرتضی زبیدی، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۸۱۳.</ref>. | ||
خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
[[ابن بطوطه]] در سفرنامهاش مینویسد: در نزدیکی شهر شام و یک فرسخ مانده به آن، مزار امکلثوم دختر [[علی بن ابی طالب علیه السلام]] از [[فاطمه]] است<ref> ابن بطوطه، الرحله، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۲۳.</ref>. | [[ابن بطوطه]] در سفرنامهاش مینویسد: در نزدیکی شهر شام و یک فرسخ مانده به آن، مزار امکلثوم دختر [[علی بن ابی طالب علیه السلام]] از [[فاطمه]] است<ref> ابن بطوطه، الرحله، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۲۳.</ref>. | ||
[[یاقوت حموی]] هم مینویسد: قبر امکلثوم در راویه دمشق است<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۳۹۹ق، ج۳، ص۲۰.</ref>. | [[یاقوت حموی]] هم مینویسد: قبر امکلثوم در راویه دمشق است<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۳۹۹ق، ج۳، ص۲۰.</ref>. | ||
[[ابن عساکر]] دراینباره میگوید: این قبری که در راویه دمشق است مدفن امکلثوم، دختر علی بن | [[ابن عساکر]] دراینباره میگوید: این قبری که در راویه دمشق است مدفن امکلثوم، دختر علی بن ابیطالب علیه السلام از فاطمه نیست… وی در [[مدینه]] درگذشت و در [[قبرستان بقیع]] مدفون گردید<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۳۰۹.</ref>. | ||
برخی نیز گفتهاند که این قبر، مدفن زینب کبری ، دختر علیعلیه السلام و فاطمه سلام الله علیها است که کنیهاش امکلثوم است<ref> البیطار، حلیة البشر، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۱۲۸۳.</ref>. | برخی نیز گفتهاند که این قبر، مدفن زینب کبری ، دختر علیعلیه السلام و فاطمه سلام الله علیها است که کنیهاش امکلثوم است<ref> البیطار، حلیة البشر، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۱۲۸۳.</ref>. | ||