۸۷٬۷۷۹
ویرایش
طاهر الجزایری: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'آنها' به 'آنها'
جز (جایگزینی متن - 'دانش آموزان' به 'دانش‌آموزان') |
جز (جایگزینی متن - 'آنها' به 'آنها') |
||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
او هنگام مطالعه کتاب، چنانچه نکته‌ای به ذهنش می‌رسید آن را در ورقه‌ای کوچک یادداشت می‌کرد، و اخیراً همه این یادداشت‌ها در دو جلد بزرگ بعنوان «تذکره طاهر الجزایری» چاپ و نشر شده است. | او هنگام مطالعه کتاب، چنانچه نکته‌ای به ذهنش می‌رسید آن را در ورقه‌ای کوچک یادداشت می‌کرد، و اخیراً همه این یادداشت‌ها در دو جلد بزرگ بعنوان «تذکره طاهر الجزایری» چاپ و نشر شده است. | ||
ایشان در کسب علوم و معارف دنیوی از پدرش تأثیر پذیرفته بودند و تبحر زیادی در علوم تاریخ، جغرافی، باستان شناسی، ریاضیات، فیزیک، سیاست بین الملل، و آشنایی با اوضاع شرق و غرب داشت و از مشکلات جوامع و اسباب آن بخوبی آگاه بود. هنگامی که برخی دوستان وی از کودتای جمعیت اتحاد و ترقی علیه سلطان عبدالحمید دوم در سال ۱۳۲۷ هجری قمری برابر با ۱۹۰۹ میلادی شاد شدند، او با وجود اینکه بخاطر برخی شایعات، از مخالفان سلطان عبدالحمید محسوب می‌شد بابت این خبر شاد نشد، یاران او به دمشق بازگشتند اما وی در استانبول باقی ماند و بر این باور بود که با قدرت گرفتن جمعیت اتحاد و ترقی وضعیت جهان اسلام آشفته‌تر خواهد شد چرا که | ایشان در کسب علوم و معارف دنیوی از پدرش تأثیر پذیرفته بودند و تبحر زیادی در علوم تاریخ، جغرافی، باستان شناسی، ریاضیات، فیزیک، سیاست بین الملل، و آشنایی با اوضاع شرق و غرب داشت و از مشکلات جوامع و اسباب آن بخوبی آگاه بود. هنگامی که برخی دوستان وی از کودتای جمعیت اتحاد و ترقی علیه سلطان عبدالحمید دوم در سال ۱۳۲۷ هجری قمری برابر با ۱۹۰۹ میلادی شاد شدند، او با وجود اینکه بخاطر برخی شایعات، از مخالفان سلطان عبدالحمید محسوب می‌شد بابت این خبر شاد نشد، یاران او به دمشق بازگشتند اما وی در استانبول باقی ماند و بر این باور بود که با قدرت گرفتن جمعیت اتحاد و ترقی وضعیت جهان اسلام آشفته‌تر خواهد شد چرا که آنها از دریچه تنگ قوم‌گرایی ترکی به قضایا می‌نگرند و هیچ توجهی به اصول و ارزش‌های دینی ندارند. دیری نپایید که دوراندیشی وی بر همگان ثابت شد و در تاریخ ۶ مه ۱۹۱۶ میلادی جمال پاشا والی خونریز جمعیت اتحاد و ترقی بسیاری از شاگردان او را به دار آویخت. | ||
در سال ۱۹۱۴ میلادی زمانی که ولیعهد اتریش در سرایوو بوسنی ترور شد او به اطرافیانش گفت: «بدون شک اروپایی‌ها جنگ گسترده‌ای را آغاز خواهند کرد»، و این حادثه بهانه‌ای برای [[جنگ جهانی اول]] شد. | در سال ۱۹۱۴ میلادی زمانی که ولیعهد اتریش در سرایوو بوسنی ترور شد او به اطرافیانش گفت: «بدون شک اروپایی‌ها جنگ گسترده‌ای را آغاز خواهند کرد»، و این حادثه بهانه‌ای برای [[جنگ جهانی اول]] شد. | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
استاد کرد علی می‌گوید: ایشان بارها می‌گفت: اگر می‌خواهی خانه‌های انسان‌های ثروتمند و صاحب منصب و پرنفوذ و اعیان را اصلاح کنی سعی کن از هر خانه یک نفر را آموزش دهی، زیرا آن فرد کل خانواده را متحول و دگرگون می‌کند. او همیشه می‌گفت: از درون خانه‌های ثروتمندان فرزندانی را بیرون می‌آوریم که با سلاح تربیت درست با آنان مبارزه کنند». | استاد کرد علی می‌گوید: ایشان بارها می‌گفت: اگر می‌خواهی خانه‌های انسان‌های ثروتمند و صاحب منصب و پرنفوذ و اعیان را اصلاح کنی سعی کن از هر خانه یک نفر را آموزش دهی، زیرا آن فرد کل خانواده را متحول و دگرگون می‌کند. او همیشه می‌گفت: از درون خانه‌های ثروتمندان فرزندانی را بیرون می‌آوریم که با سلاح تربیت درست با آنان مبارزه کنند». | ||
زمانی که در بستر وفات بود به کسانی که به زیارتش آمده بودند نصیحتی کرد که خلاصه تجربه او در زندگی است، به | زمانی که در بستر وفات بود به کسانی که به زیارتش آمده بودند نصیحتی کرد که خلاصه تجربه او در زندگی است، به آنها گفت: «مردانتان را آماده کنید، از اشتباهاتشان چشم‌پوشی کنید، آنان را نگه‌دارید تا امت از آنان بهره‌مند شود، آنان را از خود نرانید تا از خدمت به شما اجتناب نکنند». | ||
=نقش اصلاحگرانه= | =نقش اصلاحگرانه= | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
شیخ علی طنطاوی می‌گوید: «در آن زمان آموزش در دمشق در قالب مکتبخانه‌ها برای کودکان و حلقه‌های تدریس مسجد برای بزرگسالان بود، و شیخ طاهر الجزایری از بزرگترین کسانی بود که برای راه‌اندازی مدارس مدرن و نوین تلاش کرد». | شیخ علی طنطاوی می‌گوید: «در آن زمان آموزش در دمشق در قالب مکتبخانه‌ها برای کودکان و حلقه‌های تدریس مسجد برای بزرگسالان بود، و شیخ طاهر الجزایری از بزرگترین کسانی بود که برای راه‌اندازی مدارس مدرن و نوین تلاش کرد». | ||
۳- تأسیس «سازمان خیریه اسلامی» با همکاری شیخ علاءالدین عابدین، و بهاء بک منشی والی دمشق. تأسیس این سازمان برای مبارزه با فعالیت‌های تبشیری بیگانگان صورت گرفت که تلاش می‌کردند دانش‌آموزان مسلمان و غیر مسلمان را جذب برنامه‌های خود کرده و به خدمت نشر و تبلیغ اندیشه‌های خود در آورند، و | ۳- تأسیس «سازمان خیریه اسلامی» با همکاری شیخ علاءالدین عابدین، و بهاء بک منشی والی دمشق. تأسیس این سازمان برای مبارزه با فعالیت‌های تبشیری بیگانگان صورت گرفت که تلاش می‌کردند دانش‌آموزان مسلمان و غیر مسلمان را جذب برنامه‌های خود کرده و به خدمت نشر و تبلیغ اندیشه‌های خود در آورند، و آنها را بگونه‌ای تربیت کنند که در آینده عهده‌دار پست‌های مهم شده و برنامه‌های آنان را پیش ببرند. طاهر الجزایری تلاش کرد مدارسی ملی برای نشر علم و دانش راه‌اندازی کند تا دانش‌آموزان را در مقابل تهاجم فرهنگی غرب حفظ کند و رهبرانی ملی و دانش آموخته تربیت نماید. | ||
این خود نشان می‌دهد که ایشان تا چه اندازه به اهمیت فعالیت سازمان یافته و گروهی در اصلاح جامعه باور داشتند و می‌دانستند که هرچند افراد بسیار توانمند باشند، باز هم فعالیت گروهی نتیجه‌ای خواهد داد که فعالیت‌های فردی نخواهند داشت. | این خود نشان می‌دهد که ایشان تا چه اندازه به اهمیت فعالیت سازمان یافته و گروهی در اصلاح جامعه باور داشتند و می‌دانستند که هرچند افراد بسیار توانمند باشند، باز هم فعالیت گروهی نتیجه‌ای خواهد داد که فعالیت‌های فردی نخواهند داشت. | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۶: | ||
ایشان موفق شد با همکاری و حمایت مدحت پاشا والی وقت دمشق، هشت مدرسه برای پسران و دو مدرسه برای دختران راه‌اندازی کند. شیخ طاهر و دوستانش توجه زیادی به آموزش دختران بعنوان مادران نسل آینده داشتند. | ایشان موفق شد با همکاری و حمایت مدحت پاشا والی وقت دمشق، هشت مدرسه برای پسران و دو مدرسه برای دختران راه‌اندازی کند. شیخ طاهر و دوستانش توجه زیادی به آموزش دختران بعنوان مادران نسل آینده داشتند. | ||
سازمان خیریه اسلامی در سال ۱۲۹۵ هجری برابر با ۱۸۷۹ میلادی به «دیوان معارف» (چیزی شبیه وزارت آموزش و پرورش) تغییر نام داد و طاهر الجزایری بعنوان بازرس مدارس ابتدایی انتخاب شد. او از این فرصت برای آشنایی بیشتر با اوضاع شام و انتشار اندیشه‌های خود در میان معلمان و راهنمایی | سازمان خیریه اسلامی در سال ۱۲۹۵ هجری برابر با ۱۸۷۹ میلادی به «دیوان معارف» (چیزی شبیه وزارت آموزش و پرورش) تغییر نام داد و طاهر الجزایری بعنوان بازرس مدارس ابتدایی انتخاب شد. او از این فرصت برای آشنایی بیشتر با اوضاع شام و انتشار اندیشه‌های خود در میان معلمان و راهنمایی آنها استفاده کرد و در این دوره، تأثیر ایشان گسترش بیشتری یافت. | ||
۴- از آنجایی که در دمشق آن‌روز کتاب‌های قدیمی و نا متناسب با سطح دانش نسل جدید تدریس می‌شد، شیخ طاهر الجزایری بسیاری از کتاب‌های درسی ابتدایی مانند علوم شرعی، ریاضیات و علوم طبیعی را تألیف کردند. | ۴- از آنجایی که در دمشق آن‌روز کتاب‌های قدیمی و نا متناسب با سطح دانش نسل جدید تدریس می‌شد، شیخ طاهر الجزایری بسیاری از کتاب‌های درسی ابتدایی مانند علوم شرعی، ریاضیات و علوم طبیعی را تألیف کردند. | ||
| خط ۹۲: | خط ۹۲: | ||
۵- تلاش‌های طاهر الجزایری برای راه‌اندازی یک چاپخانه دولتی برای چاپ کتاب‌های عمومی و کتاب‌های درسی نتیجه داد. | ۵- تلاش‌های طاهر الجزایری برای راه‌اندازی یک چاپخانه دولتی برای چاپ کتاب‌های عمومی و کتاب‌های درسی نتیجه داد. | ||
۶- شیخ طاهر الجزایری تا آخر عمرش به تربیت و آموزش دانش‌آموزان ادامه داد. وی با وجود اینکه بعدها از کار اخراج شد و از دمشق گریخت، اما از ارائه راهنمایی‌های لازم برای بهتر شدن سیستم آموزشی در دمشق دریغ نمی‌کرد و بعدها که شاگرد او استاد محمد کرد علی وزیر معارف سوریه شد نامه‌نگاری میان | ۶- شیخ طاهر الجزایری تا آخر عمرش به تربیت و آموزش دانش‌آموزان ادامه داد. وی با وجود اینکه بعدها از کار اخراج شد و از دمشق گریخت، اما از ارائه راهنمایی‌های لازم برای بهتر شدن سیستم آموزشی در دمشق دریغ نمی‌کرد و بعدها که شاگرد او استاد محمد کرد علی وزیر معارف سوریه شد نامه‌نگاری میان آنها متوقف نشد و کرد علی همیشه از استاد خود راهنمایی می‌خواست. او در کتابش «گنج‌های پدران» درباره پیشنهاد طاهر الجزایری در رابطه با آموزش صنایع به دانش‌آموزان ابتدایی، و آغاز این پروژه در یک مدرسه، و نصایح ایشان در مورد توجه به رفتارهای دانش‌آموزان و عدم اکتفا به آموزش آنان توضیح داده است. | ||
==دوم: کتابخانه‌های عمومی== | ==دوم: کتابخانه‌های عمومی== | ||
| خط ۱۱۶: | خط ۱۱۶: | ||
نتیجه این نشست‌ها یافتن راه حل برای برخی قضایای علمی و مشکلاتی بود که در جهان عرب بوجود می‌آمد، کما اینکه در این نشست‌ها دعوت بسوی اجتهاد و تحقیق و بررسی و پژوهش و بازگشت به قرآن و سنت و مبارزه با نادانی و خرافات و بدعت‌ها نهادینه می‌شد و سرکوب و استبداد و سوء مدیریت‌ها محکوم و آزادی و عدالت و مدیریت درست مطالبه می‌شد. | نتیجه این نشست‌ها یافتن راه حل برای برخی قضایای علمی و مشکلاتی بود که در جهان عرب بوجود می‌آمد، کما اینکه در این نشست‌ها دعوت بسوی اجتهاد و تحقیق و بررسی و پژوهش و بازگشت به قرآن و سنت و مبارزه با نادانی و خرافات و بدعت‌ها نهادینه می‌شد و سرکوب و استبداد و سوء مدیریت‌ها محکوم و آزادی و عدالت و مدیریت درست مطالبه می‌شد. | ||
شیخ طاهر الجزایری در دفتر خود در مدرسه عبدالله پاشا دانش‌آموزان را می‌پذیرفت و | شیخ طاهر الجزایری در دفتر خود در مدرسه عبدالله پاشا دانش‌آموزان را می‌پذیرفت و آنها را راهنمایی می‌کرد. او همچنین در «مکتب عنبر» که نخستین دبیرستان دمشق بود و رهبران آینده شام از این مدرسه فارغ‌التحصیل شدند به تدریس مشغول بود و تلاش می‌کرد عقل‌ها و دل‌های دانش‌آموزان را به‌دست بیاورد. | ||
از نمونه‌های توجه او به شاگردانش می‌توان به رفتار او با محب الدین خطیب پس از درگذشت پدرش و انصراف او از تحصیل در «مکتب عنبر» اشاره کرد. طاهر الجزایری او را بجای پدرش که درگذشته بود مسئول «کتابخانه ظاهریه» کرد اما از آنجا که محب الدین خطیب کودکی بیش نبود کسی را به نیابت از او تعیین کرد تا اینکه محب الدین به‌سن رشد برسد، و طی این مدت محب الدین خطیب به تحصیل در «مکتب عنبر» بازگشت. | از نمونه‌های توجه او به شاگردانش می‌توان به رفتار او با محب الدین خطیب پس از درگذشت پدرش و انصراف او از تحصیل در «مکتب عنبر» اشاره کرد. طاهر الجزایری او را بجای پدرش که درگذشته بود مسئول «کتابخانه ظاهریه» کرد اما از آنجا که محب الدین خطیب کودکی بیش نبود کسی را به نیابت از او تعیین کرد تا اینکه محب الدین به‌سن رشد برسد، و طی این مدت محب الدین خطیب به تحصیل در «مکتب عنبر» بازگشت. | ||
| خط ۱۳۳: | خط ۱۳۳: | ||
گفتیم که شیخ طاهر الجزایری برای بهبود سطح آموزشی مدارس شام بسیاری از کتاب‌های درسی آن‌دوره را خود به رشته تحریر در آورد. | گفتیم که شیخ طاهر الجزایری برای بهبود سطح آموزشی مدارس شام بسیاری از کتاب‌های درسی آن‌دوره را خود به رشته تحریر در آورد. | ||
شیخ طاهر الجزایری همچنین نقش بسیار مهمی در بازچاپ و نشر کامل و یا خلاصه‌ای از کتاب های مهمی‌داشت که زبان عربی و اخلاق را در وجود خوانندگان نهادینه می‌کرد و | شیخ طاهر الجزایری همچنین نقش بسیار مهمی در بازچاپ و نشر کامل و یا خلاصه‌ای از کتاب های مهمی‌داشت که زبان عربی و اخلاق را در وجود خوانندگان نهادینه می‌کرد و آنها را به پژوهش و تحقیق و ترک جمود و تعصب وا می‌داشت، مانند کتاب‌های «تفصیل النشأتین و تحصیل السعادتین» تألیف راغب اصفهانی، کتاب «الادب والمروءه» و کتاب «الادب الکبیر» و «الادب الصغیر» تألیف ابن المقفع، و کتاب «روضه العقلاء» تألیف ابن حبان که آنرا بطور کامل منتشر کرد یا کتاب‌هایی مثل «ادب الکاتب» نوشته ابن قتیبه، و «البیان و التبیین» نوشته جاحظ و کتاب «امثال المیدانی» که مختصری از آنرا چاپ و نشر کرد. | ||
ایشان برای تقریب و تحقیق برخی مسائل بدور از حاشیه و تکرار کتاب‌هایی مانند: «التبیان لبعض المباحث المتعلقه بالقرآن علی طریق الاتقان» و کتاب «توجیه النظر إلی أصول الأثر» و کتاب «الجواهر الکلامیه فی ایضاح العقیده الاسلامیه» «التقریب لأصول التعریب» و «تمهید العُروض فی فن العَروض» را به رشته تحریر در آورد. | ایشان برای تقریب و تحقیق برخی مسائل بدور از حاشیه و تکرار کتاب‌هایی مانند: «التبیان لبعض المباحث المتعلقه بالقرآن علی طریق الاتقان» و کتاب «توجیه النظر إلی أصول الأثر» و کتاب «الجواهر الکلامیه فی ایضاح العقیده الاسلامیه» «التقریب لأصول التعریب» و «تمهید العُروض فی فن العَروض» را به رشته تحریر در آورد. | ||
| خط ۱۶۲: | خط ۱۶۲: | ||
ایشان شخصیتی با قامتی متوسط، رنگ گندمی، موها و چشمان سیاه، پیشانی عریض و محاسنی پرپشت، و تند مزاج بود، در راه رفتن گام های بلند بر می‌داشت. | ایشان شخصیتی با قامتی متوسط، رنگ گندمی، موها و چشمان سیاه، پیشانی عریض و محاسنی پرپشت، و تند مزاج بود، در راه رفتن گام های بلند بر می‌داشت. | ||
انسانی بسیار پارسا و پرهیزگار بود که از تساهل در احکام دین اجتناب می‌کرد، لباس‌هایی بسیار ساده بر تن می‌کرد، تا آخر عمرش مجرد ماند و ازدواج نکرد، هیچ کمکی از کسی نمی‌پذیرفت، سال‌ها در مصر با فروش کتاب و نسخه‌های خطی ارتزاق می‌کرد و با وجود تنگدستی و فقر از فقرا غافل نمی‌شد و به | انسانی بسیار پارسا و پرهیزگار بود که از تساهل در احکام دین اجتناب می‌کرد، لباس‌هایی بسیار ساده بر تن می‌کرد، تا آخر عمرش مجرد ماند و ازدواج نکرد، هیچ کمکی از کسی نمی‌پذیرفت، سال‌ها در مصر با فروش کتاب و نسخه‌های خطی ارتزاق می‌کرد و با وجود تنگدستی و فقر از فقرا غافل نمی‌شد و به آنها کمک می‌کرد. | ||
نسبت به وقتش که آنرا صرف تعلیم و تعلّم و مطالعه و پژوهش می‌کرد بسیار حریص بود تا جایی که در بستر خوابش کتاب، اوراق، دوات و قلم او را دربر گرفته بودند. | نسبت به وقتش که آنرا صرف تعلیم و تعلّم و مطالعه و پژوهش می‌کرد بسیار حریص بود تا جایی که در بستر خوابش کتاب، اوراق، دوات و قلم او را دربر گرفته بودند. | ||