سوره کهف: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سوره کَهْفْ''' هجدهمین سوره و از [[سوره‌های مکی]] [[قرآن]] که در جزء پانزدهم و شانزدهم قرآن. کهف به معنای غار است و دلیل نام‌گذاری این سوره به کهف وجود داستان [[اصحاب کهف]] در آن آمده است. اعتقاد به حق و انجام عمل صالح از توصیه‌های این سوره به مردم است. داستان اصحاب کهف، داستان [[موسی]] و بنده‌ای از بندگان خدا ([[خضر]])، حکایت [[ذوالقرنین]] و داستان باغستان دو نفر، از مهمترین حکایاتی است که در این [[سوره]] بیان شده است. گفته شده سوره کهف هنگامی نازل شد که عده‌ای از [[قریش]] قصد آموختن مسائلی از یهودیان برای آزمودن [[پیامبر (ص)]] را داشتند. این مسائل، پرسش از سه داستان گفته‌شده و زمان برپایی [[قیامت]] بود.

غار وسیع<ref>قاموس قرآن،ج6، ص154.</ref>.

* نمونه های عینی [[معاد]]، مثل زنده شدن اصحاب کهف؛

* آداب تعلیم و تربیت<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 12، ص 183.</ref>.

# کهف،  

# اصحاب کهف،  

# حائلة<ref>همان، ص 183.</ref>.  

«سوره کهف» و «سوره اصحاب کهف»؛ کهْف به معنای غار و شکاف کوه است و نام‌گذاری این سوره به این دو نام بر اساس آیات نهم تا بیست‌وششم این سوره است که داستان [[اصحاب كهف|اصحاب کهف]]، یعنی آن غارنشینان یکتاپرست را مطرح کرده است<ref>همان.</ref>.

«سوره حائلة»؛ به خاطر اینکه این سوره میان آتش و قاری حائل می‌شود<ref>الموسوعة القرآنیة، ج 2، ص 62.</ref>.

=تعداد آیات، کلمات، حروف=

* سوره کهف صدوده آیه دارد<ref>الكشف و البیان، ج 6، ص 144.</ref>.

* عبرت آموزی از سرگذشت‌های عجیب پیشینیان<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 12، ص 183.</ref>.

سوره کهف با حمد و ستایش [[خداوند]] آغاز می‌شود، و با [[توحید]] و [[ایمان]] و عمل صالح پایان می‌یابد.

محتوای این سوره همچون سایر سوره‌های مکی بیشتر بیان مبدء و معاد و بشارت و انذار است، و نیز به مساله مهمی که [[مسلمانان]] در آن روزها سخت به آن نیاز داشتند اشاره می‌کند، و آن اینکه یک اقلیت هر چند کوچک باشد، در برابر یک اکثریت هر چند ظاهرا قوی و نیرومند باشند نباید تسلیم گردد، و در فساد محیط حل شود، بلکه همچون گروه کوچک اصحاب کهف باید حساب خودشان را از محیط فاسد جدا کنند، و بر ضد آن قیام نمایند.آن روز که توانایی دارند به مبارزه ادامه دهند و در صورت عدم توانایی، هجرت نمایند.

همچنین از جمله داستانهای این سوره، داستان دو نفر است که یکی بسیار ثروتمند و مرفه اما بی‌ایمان و دیگری فقیر و تهیدست اما مؤمن بود، ولی او هرگز عزت و شرف خود را در برابر آن فرد بی ایمان از دست نداد، و تا آنجا که می‌توانست او را نصیحت و ارشاد کرد و سرانجام اعلام بیزاری نمود و پیروزی هم با او بود. تا مؤمنان در شرائطی همچون آغاز دعوت [[پیغمبر(ص)]] بدانند اگر ثروتمندان بی‌ایمان جنب و جوشی دارند موقت و خاموش‌شدنی است همانند فقر و تنگدستی افراد با ایمان.

بخش دیگری از این سوره به داستان [[موسى|موسی]] و [[خضر]] (هر چند نام خضر در این سوره نیامده است) اشاره می‌کند که چگونه [[موسى(ع)|موسی(ع)]] در برابر کارهایی که ظاهر آن زننده، اما باطنش پر مصلحت بود نتوانست صبر و حوصله به خرج دهد، ولی پس از توضیحات خضر به عمق مسائل کاملا آگاه شد و از بیتابی خود پشیمان گشت. این نیز درسی است برای همه، تا به ظواهر حوادث و رویدادها ننگرند، و بدانند در زیر این ظواهر باطنی بسیار عمیق و پر معنی وجود دارد.

بخش دیگری از این سوره [[ماجراى ذوالقرنین|ماجرای ذوالقرنین]] را شرح می‌دهد که چگونه شرق و غرب عالم را پیمود، و با اقوام گوناگونی که سنن و آداب بسیار متفاوتی داشتند روبرو شد، و سرانجام با کمک گروهی از مردم به مقابله با توطئه [[یاجوج و ماجوج]] برخاست و سدی آهنین بر سر راه آنها کشید، و نفوذشان را قطع کرد تا مسلمانان با بینش وسیعتر خود را برای نفوذ در شرق و غرب جهان آماده سازند و برای مبارزه با یاجوج‌ها و ماجوج‌ها دست اتحاد به هم دهند.

جالب اینکه در این سوره به سه داستان اشاره شده (داستان اصحاب کهف، داستان موسی و خضر و داستان ذو القرنین) که بر خلاف غالب داستان‌های [[قرآن]] در هیچ جای دیگر از قرآن سخنی از اینها به میان نیامده است (تنها در [[سوره انبیاء]] آیه 96 به مسئله یاجوج و ماجوج بدون ذکر نام ذوالقرنین اشاره شده است) و این یکی از ویژگی‌های این سوره است. و به هر حال محتوایش از هر نظر پر بار، و تربیت‌کننده می‌باشد<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 12، ص 183.</ref>.

=فضائل، خواص و ثواب قرائت=

[[ابى‌بن‌كعب|ابی‌بن‌کعب]]، از پیامبر گرامی اسلام روایت کرده است که هر کس سوره کهف را بخواند، تا هشت روز از هر فتنه‌ای آسوده است. اگر در این هشت روز، [[دجال]] ظهور کند، خداوند او را از فتنه وی حفظ کند و هر کس آیه آخر آن «قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ ...» را هنگام رفتن به بستر خواب بخواند، از بستر او نوری به سوی [[كعبه|کعبه]] می‌درخشد که در کنار آن فرشتگانی از درگاه خدا برایش طلب رحمت می‌کنند، تا از خواب برخیزد. اگر در [[مكه|مکه]] باشد و این آیه را بخواند، نوری از بستر او به [[بیت‌المعمور]] می‌تابد، که در کنار آن فرشتگان برایش طلب رحمت می‌کنند، تا از خواب برخیزد.

[[سمرةبن‌جندب]] از آن بزرگوار روایت کرده است که: هر کس ده آیه از سوره کهف از حفظ بخواند، فتنه دجال به او زیانی نمی‌رساند و هر کس همۀ سوره را بخواند، داخل [[بهشت]] می‌شود. و فرمود: آیا سوره‌ای به شما نشان دهم که وقتی نازل شد، هفتاد هزار [[فرشته]]، آن را همراهی کردند و عظمت آنها آسمان‌ها و زمین را فرا گرفته بود؟ گفتند: آری. فرمود: سوره اصحاب کهف است. هر کس در [[روز جمعه]]، این سوره را بخواند، خداوند تا سه روز بعد از روز جمعه دیگر او را می‌آمرزد و به او نوری می‌بخشد که به آسمان می‌رسد و در فتنه دجال از خطر محفوظ است.

[[واقدى|واقدی]] به اسناد خود از [[ابوالدرداء]] از پیامبر گرامی اسلام روایت کرده است که: هر کس ده آیۀ اول سوره کهف را حفظ کند، اگر دجال را درک کند، ضرری نمی‌بیند. هر کس اواخر سوره کهف را از حفظ کند، در روز قیامت، نوری با اوست. همچنین از آن بزرگوار روایت شده است که: هر کس سوره کهف را در روز جمعه بخواند، تا شش روز از هر فتنه‌ای آسوده است و اگر دجال بیرون آید، از شر او محفوظ است.

[[عیاشى|عیاشی]] به اسناد خود از [[امام صادق(ع)]] روایت کرده است که: هر کس سوره کهف را در هر شب جمعه‌ای بخواند، [[شهید]] از دنیا می‌رود و خداوند او را با شهیدان مبعوث می‌کند و در [[روز قیامت]] در موقف شهیدان میایستد<ref>ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 15، ص 4-3.</ref>.

سوره کهف بعد از [[سوره غاشیه]] و در حدود سالهای هشت تا دوازده بعثت نازل شده است<ref>تفسیر أحسن‌الحدیث، ج 6، ص 166.</ref>.

سوره کهف یکی از پنج سوره‌ای است که با عبارت «الحمدلله» آغاز شده است این سوره‌ها عبارتند از [[سوره فاتحه]]، [[سوره انعام]]، [[سوره کهف]]، [[سوره سبأ]]، [[سوره فاطر]] که همه آنها جزو سور مکی هستند.

همچنین این سوره جزو [[سور مئین]] (صد آیه‌ای‌ها) است [[ابن قتیبه]] می‌گوید سور مئین سوره هایی هستند که بعد از [[سور طوال]] آمده‌اند علت نامگذاری این سوره‌ها به مئین نزدیک بودن تعداد آیه‌های این سوره‌ها به عدد صد می‌باشد<ref>زاد المسیر فى علم التفسیر، ج 4، ص 141.</ref>. گفته شده این سوره‌ها عبارتند از [[سوره بنی إسرائیل]]، کهف، [[سوره مریم]]، [[سوره طه]]، [[سوره أنبیاء]] ، [[سوره حج]] و [[سوره مؤمنون]]»<ref>دراسة حول القرآن الکریم، ص ۳۷</ref>. برخی دیگر نیز سور مئین را سوره‌های «[[سوره توبه]]، [[سوره نحل]]، [[سوره هود]]، [[سوره یوسف]]، سوره کهف، سوره بنی اسرائیل، سوره انبیاء، سوره طه، [[سوره مؤمنون]]، [[سوره شعراء]] و [[سوره صافات]]» ذکر کرده‌اند<ref>]التمهید فی علوم القرآن، ج1، ص313.</ref>.

روایتی است که از [[رسول خدا(ص)]] نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای [[تورات]] و سوره های مئین را به جای [[انجیل]] و سوره های مثانی را به جای [[زبور]] به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره های مفصّل فزونی بخشید<ref>جامع البیان فى تفسیر القرآن، ج 1، ص 34.</ref>.

[[بخارى|بخاری]] از [[ابن مسعود]] روایت کرده که دربارۀ سوره‌های: بنی اسرائیل، کهف، مریم، طه، و الانبیاء گفت: «این سوره‌ها از سوره‌های کهن اول است، و از دیرینه‌ها هستند» سپس به همین ترتیب آنها را ذکر کرد<ref>ترجمه الإتقان فى علوم القرآن، ج 1، ص 215.</ref>.

این سوره با حمد و ستایش خدا آغاز می‌گردد و با ذکر توحید و ایمان و عمل صالح پایان می‌یابد. و در این سوره از برخی داستان های عجیب تاریخ بشر پرده برداشته شده است، و آیۀ آخر این سوره ویژگی خاصی دارد که هر کس آن را قبل از خواب با رعایت شرایطی بخواند، هر ساعتی که اراده کند، از خواب بیدار خواهد شد<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 12، ص 184.</ref>.

نیمه اوّل قرآن با "فا" کلمۀ «وَ لْیَتَلَطَّفْ» از سوره کهف پایان می‌یابد و از آن پس، نیمه دوم قرآن آغاز می‌گردد.