۸۵٬۸۳۹
ویرایش
جز (تمیزکاری) |
جز (جایگزینی متن - 'پژوهشها' به 'پژوهشها') |
||
(۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
|- | |- | ||
|مبانی | |مبانی | ||
|؟ | |؟؟ ؟ | ||
|- | |- | ||
|جهتگیری نسبت به حاکمیت | |جهتگیری نسبت به حاکمیت | ||
خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
|- | |- | ||
|وضعیت اقتصادی | |وضعیت اقتصادی | ||
|؟ | |؟؟ ؟ | ||
|- | |- | ||
|نحوه تبلیغات جهت جذب افراد | |نحوه تبلیغات جهت جذب افراد | ||
|؟ | |؟؟ ؟ | ||
|- | |- | ||
|وضعیت کنونی | |وضعیت کنونی | ||
خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''جنبش اخوان المسلمین''' زائیده اوضاع سیاسی و اجتماعی تاریخ معاصر [[مصر]] در پی رواج تفکر جدایی دین از سیاست [[سکولاریسم]] میان روشنفکران و آهنگ احساسات | '''جنبش اخوان المسلمین''' زائیده اوضاع سیاسی و اجتماعی تاریخ معاصر [[مصر]] در پی رواج تفکر جدایی دین از سیاست [[سکولاریسم]] میان روشنفکران و آهنگ احساسات ملیگرایانه برای اصلاح این کشور در دوران اختناق بعد از انقلاب 1919 مصر برضد [[بریتانیا|انگلیس]] است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/89/7623/95041/%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%86 به نقل از پایگاه اطلاع رسانی حوزه]</ref> | ||
=مقدمه= | =مقدمه= | ||
بنیانگذار «إخوان المسلمین» [[حسن البنا|امام حسن البنّا]] بود. وی با اینکه هنوز به سن چهل سالگی نرسیده بود توانست مهمترین جریان جهان اسلام؛ یعنی جمعیت اخوانالمسلمین را پایهریزی کند و آن را به یکی از با نفوذترین جریانهای تأثیرگذار در جهان اسلام تبدیل نماید. درک واقعیتها، قدرت یافتن راهحلها و نیز مهارتهای عملی برای اجرای تصمیمات، از ویژگیهای مهم حسن البنّا بود. او توانست «اخوانالمسلمین» را به دو بخش تقسیم کند؛ یک بخش کلی برای بازگرداندن مردم به اسلام و یک بخشِ خاص تحت عنوان «تشکیلات ویژه» برای ایجاد قدرتِ لازم جهت محقق ساختن اهداف. | بنیانگذار «إخوان المسلمین» [[حسن البنا|امام حسن البنّا]] بود. وی با اینکه هنوز به سن چهل سالگی نرسیده بود توانست مهمترین جریان جهان اسلام؛ یعنی جمعیت اخوانالمسلمین را پایهریزی کند و آن را به یکی از با نفوذترین جریانهای تأثیرگذار در جهان اسلام تبدیل نماید. درک واقعیتها، قدرت یافتن راهحلها و نیز مهارتهای عملی برای اجرای تصمیمات، از ویژگیهای مهم حسن البنّا بود. او توانست «اخوانالمسلمین» را به دو بخش تقسیم کند؛ یک بخش کلی برای بازگرداندن مردم به اسلام و یک بخشِ خاص تحت عنوان «تشکیلات ویژه» برای ایجاد قدرتِ لازم جهت محقق ساختن اهداف. | ||
خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
== موج بیداری اسلامی و مواضع منفعلانه اخوانالمسلمین == | == موج بیداری اسلامی و مواضع منفعلانه اخوانالمسلمین == | ||
کار اخوان ادامه پیدا کرد تا موج بیداری اسلامی و انقلابهای عربی فرا رسید. این جمعیت تمام تلاش خود را در این دوران به کار بست تا به نظام داخلی و قدرتهای خارجی تضمین دهد که خطری برای آنها محسوب نمیشود. در واقع اخوانالمسلمین در جریان انقلابهای عربی هیچ موضعی اتخاذ نکرد. | کار اخوان ادامه پیدا کرد تا موج بیداری اسلامی و انقلابهای عربی فرا رسید. این جمعیت تمام تلاش خود را در این دوران به کار بست تا به نظام داخلی و قدرتهای خارجی تضمین دهد که خطری برای آنها محسوب نمیشود. در واقع اخوانالمسلمین در جریان انقلابهای عربی هیچ موضعی اتخاذ نکرد. | ||
با این حال، سلسله اتفاقات مختلفی به وقوع پیوست که موجب شد تا اخوانالمسلمین برای نقشآفرینی در قدرت پس از انقلاب، وارد میدان شود. یکی از این اتفاقات عدم توافق با شورای نظامی بود؛ به ویژه اینکه فردی خونریز نظیر «عمر سلیمان» نیز برای تکیه زدن بر کرسی | با این حال، سلسله اتفاقات مختلفی به وقوع پیوست که موجب شد تا اخوانالمسلمین برای نقشآفرینی در قدرت پس از انقلاب، وارد میدان شود. یکی از این اتفاقات عدم توافق با شورای نظامی بود؛ به ویژه اینکه فردی خونریز نظیر «عمر سلیمان» نیز برای تکیه زدن بر کرسی ریاستجمهوری در انتخابات کاندیدا شد. در این شرایط بود که اخوانیها تصمیم خود برای کاندیداتوری در انتخابات مذکور را گرفتند. از سوی دیگر، سران اخوانالمسلمین به این نتیجه رسیدند که سکولارها تمام تلاش خود را برای به حاشیه راندن اخوانیها در مرحله پساانقلاب به کار بستهاند. لذا رهبران این جمعیت درحالی که تنها به دنبال کاندیداتوری برای کسب یک سومِ کرسیهای پارلمان بودند، تصمیم خود برای به دست گرفتن قدرت در کشور و تصاحب کرسی ریاستجمهوری اتخاذ کردند. به هر حال، شرایطی رقم خورد که رهبران اخوانالمسلمین خود را در برابر 2 گزینه «قصر» یا «قبر» ببینند. ازهمینروی، ناگزیر گزینه «قصر» را انتخاب کردند تا در دوران پساانقلاب از صحنه اسلامی و سیاسی به طور کامل کنار گذاشته نشوند. | ||
=جمعیت اخوانالمسلمین در سایر کشورها= | =جمعیت اخوانالمسلمین در سایر کشورها= | ||
خط ۸۹: | خط ۸۹: | ||
== لبنان == | == لبنان == | ||
=== الجماعة الاسلامیة اخوانالمسلمین لبنان === | === الجماعة الاسلامیة اخوانالمسلمین لبنان === | ||
سازماندهی <ref>مقاله نگاهی به پیشینه اسلامی در لبنان، فصلنامه | سازماندهی <ref>مقاله نگاهی به پیشینه اسلامی در لبنان، فصلنامه پژوهشهای منطقهای، ش 5 پاییز 1393،صص123-146</ref> و تشکیلات از عوامل بنبادین حرکت اسلامی معاصر به ویژه در دنیای اهل سنت است. مسلمانان سنی همواره خود را در پناه خلافت اسلامی آسوده یافتهاند و ضرورتی برای قیام نمیدیدند و به همین دلیل نهضتهای «دولت اسلامی» بر ضد اصلاحطلبان در تاریخ اسلام سنی، وابسته به کارهای فردی مصلحان بود و آنگونه که باید به سازماندهی و تشکیلات اهمیت نمیدادند و ضرورتی برای آن احساس نمیکردند. با سقوط نظام خلافت و از بین رفتن مشروعیت حکومتها در اذهان، دیگر مواضع اصلاحگرایانه مصلحان, کافی به نظر نمیرسید؛ چرا که بنیاد نظام از بین رفته بود و با ظاهرسازی و نقش و نگار نمیشد که ایوان حکومت را مرمت کرد و سر پا نگهداشت. | ||
شاید در میان اهل سنت نخستین کسی که بر ضرورت ایجاد تشکیلات توجه کرد و آن را با مسئله تشکیل نظام اسلامی پیوند داده حسن البنا بود. نخستین نمایندگان اعزامی اخوانالمسلمین به فلسطین، سوریه و لبنان عبدالرحمن الساعاتی و محمد اسعدالحکیم بودند که رهبر تونسی، الْثعالبی نیز آنها را همراهی مینمود. آنها در بیتالمقدس، بیروت و دمشق مورد استقبال قرار گرفتند و در طی این دیدارها افراد زیادی به اخوانالمسلمین اعلام وفاداری نمودند. پس از این بازدیدها به دعوت جمعیت مقاصد خیریه در بیروت محمد الهادی عطیه وکیل دادگستری به نمایندگی از اخوانالمسلمین به بیروت رفت. انجمن اخوانالمسلمین سوریه پس ازانجمن اخوانالمسلمین مصر مهمترین انجمن محسوب میشود. این انجمن آن قدررشد کرد و مورد توجه قرار گرفت که پس ازترور حسن البنا در سال 1949 میلادی و همچنین انحلال انجمن در سال 1954 بیشترین توجه اخوانها به اخوان سوریه و شخص مصطفی السباعی که مهمترین کاندیدای رهبری اخوانالمسلمین محسوب میگردید، جلب شد. | شاید در میان اهل سنت نخستین کسی که بر ضرورت ایجاد تشکیلات توجه کرد و آن را با مسئله تشکیل نظام اسلامی پیوند داده حسن البنا بود. نخستین نمایندگان اعزامی اخوانالمسلمین به فلسطین، سوریه و لبنان عبدالرحمن الساعاتی و محمد اسعدالحکیم بودند که رهبر تونسی، الْثعالبی نیز آنها را همراهی مینمود. آنها در بیتالمقدس، بیروت و دمشق مورد استقبال قرار گرفتند و در طی این دیدارها افراد زیادی به اخوانالمسلمین اعلام وفاداری نمودند. پس از این بازدیدها به دعوت جمعیت مقاصد خیریه در بیروت محمد الهادی عطیه وکیل دادگستری به نمایندگی از اخوانالمسلمین به بیروت رفت. انجمن اخوانالمسلمین سوریه پس ازانجمن اخوانالمسلمین مصر مهمترین انجمن محسوب میشود. این انجمن آن قدررشد کرد و مورد توجه قرار گرفت که پس ازترور حسن البنا در سال 1949 میلادی و همچنین انحلال انجمن در سال 1954 بیشترین توجه اخوانها به اخوان سوریه و شخص مصطفی السباعی که مهمترین کاندیدای رهبری اخوانالمسلمین محسوب میگردید، جلب شد. | ||
بزرگترین تشکل رسمی اخوانالمسلمین در لبنان الجماعة الاسلامیة، که از سال 1964 فعالیت خود را در این کشور آغاز کرده است. این جماعت ضمن اینکه اندیشههای اصلاحطلبانه و میانه را مبنا قرار داده، حامی جریان مقاومت لبنان در قبال تجاوزات رژیم صهیونیستی نیز میباشد. در اوایل دهه پنجاه، جنبش اسلامی در تعدادی از کشورهای عرب رشد نمود و تبدیل به یک روند فکری و سیاسی روشن در عرصه عربی شد. نوشتههای حسن البنا، سید قطب و مصطفی السباعی و کتابهای منتشر شده ابوالعلامودودی در پاکستان ونسخههای از اخوانالمسلمین مثل مجله الدعوه و المسلمون از مصر و الشهاب ازسوریه و الکفاح الاسلامی از اردن شروع به تشکیل روند فکری وسیاسی اسلامی در مناطق مختلفی از لبنان گردید. پناهندگی مصطفی السباعی (رهبر اخوانالمسلمین سوریه) به لبنان در سال 1952 در زمان سلطنت سرهنگ ادیب شیشکلی در سوریه، برای تبلور این روند در لبنان کمک نمود. | |||
هنگام فوران حوادث سال 1958 و همزمان با طبقه بندی ملی و طائفهای تشکیل یک گروه جدید برای پاسخگویی به خواستههای نهضت اسلامی به شکل جامع تحت عنوان الجماعة الاسلامیة در دستور کار قرار گرفت. یکی از رهبران این گروه دبیر کل | هنگام فوران حوادث سال 1958 و همزمان با طبقه بندی ملی و طائفهای تشکیل یک گروه جدید برای پاسخگویی به خواستههای نهضت اسلامی به شکل جامع تحت عنوان الجماعة الاسلامیة در دستور کار قرار گرفت. یکی از رهبران این گروه دبیر کل بنیانگذار فتحی محمد عنایه معروف به فتحی یکن میباشد. افکار اساسی یکن با اندیشه اخوانالمسلمین اشتراک دارد. بعد از ترور رفیق حریری یکن به ائتلاف مخالفان دولت به رهبری حزبالله پیوست. با وجود احترام زیادی که به جایگاه عربستان سعودی میگذارد، به شدت از روش مقاومت و پایداری دفاع میکند. ارتباطات شخصی و دیدارهای متعدد، او را با رهبر تشکیلات القاعده مرتبط کرده از او دفاع میکند و معتقد است بزرگترین دشمن آمریکاست. حوادث 11 سپتامبر را نفی نمیکند ولی با برخی سیاستهای القاعده به ویژه به عملکرد ابومصیب زرقاوی در بریدن سر گروگانها و... بسیار مخالف است. | ||
=== اهداف، ساختار و چارچوبهای الجماعة الاسلامیة === | === اهداف، ساختار و چارچوبهای الجماعة الاسلامیة === | ||
خط ۱۰۱: | خط ۱۰۱: | ||
3- ایجاد یک جامعه جدید که در آن اسلام تنها معیار اقدامات فردی است. اینها | 3- ایجاد یک جامعه جدید که در آن اسلام تنها معیار اقدامات فردی است. اینها | ||
باب و اساس روابط خانوادگی و معاملات بین مردم است. | باب و اساس روابط خانوادگی و معاملات بین مردم است. | ||
4- تلاش برای | 4- تلاش برای جمعآوری آموزههای فرق اسلامی با رجوع به ریشههای اسلام. | ||
5- مبارزه با فرقهگرایی نکوهید. | 5- مبارزه با فرقهگرایی نکوهید. | ||
البته این اهداف در طول سالیان فعالیت متمادی الجماعة الاسلامیة در لبنان با توجه به شرایط موجود تغییر، تعدیل و تکمیل شده است. مهمترین زمینههایی که این گروه به آن توجه دارد، بخش خانواده، بخش عضویت، بخش دانشجویان و بخش فرهنگی است. ساختار منحصر به فرد الجماعة الاسلامیة مانند جنبش اخوان منحصر به فرد است. ساختار هرمی الجماعة الاسلامیة که به جای راس به قاعده، از قاعده به راس میباشد در توسعه وگسترش تفکر این گروه در جامعه لبنان نقش بسزایی داشت. | البته این اهداف در طول سالیان فعالیت متمادی الجماعة الاسلامیة در لبنان با توجه به شرایط موجود تغییر، تعدیل و تکمیل شده است. مهمترین زمینههایی که این گروه به آن توجه دارد، بخش خانواده، بخش عضویت، بخش دانشجویان و بخش فرهنگی است. ساختار منحصر به فرد الجماعة الاسلامیة مانند جنبش اخوان منحصر به فرد است. ساختار هرمی الجماعة الاسلامیة که به جای راس به قاعده، از قاعده به راس میباشد در توسعه وگسترش تفکر این گروه در جامعه لبنان نقش بسزایی داشت. | ||
خط ۱۰۸: | خط ۱۰۸: | ||
پس ازجنگ نیروهای وابسته به جماعت اسلامی لبنان سلاحهای خود را به نیروهای عربی تحویل دادند و مراکز نظامی خود را تعطیل کردند، اما با حمله ارتش صهیونیستی به لبنان در سال 1982 نیروهای وابسته به جماعت اسلامی مجددا مسلح شدند و تا خروج آخرین نظامی اسرائیلی ازجنوب لبنان به مبارزه خود ادامه دادند. | پس ازجنگ نیروهای وابسته به جماعت اسلامی لبنان سلاحهای خود را به نیروهای عربی تحویل دادند و مراکز نظامی خود را تعطیل کردند، اما با حمله ارتش صهیونیستی به لبنان در سال 1982 نیروهای وابسته به جماعت اسلامی مجددا مسلح شدند و تا خروج آخرین نظامی اسرائیلی ازجنوب لبنان به مبارزه خود ادامه دادند. | ||
از آنجایی که این جماعت به جدایی دین از سیاست معتقد نیست و بر این باور است که فعالیتهای سیاسی که در راستای دفاع از حقوق مردم و بر طرف کردن ظلمی از آنان باشد عبادت محسوب میشود. در عرصه سیاسی این کشور حضور فعالی دارد و بعد از ترور رفیق حریری سیاست اعتدال را میان دو جناح اصلی لبنان یعنی 14 مارس و 8 مارس در پیش گرفت. فتحی یکن دبیر کل این جماعت شخصیتی نزدیک به حزبالله لبنان داشت. | از آنجایی که این جماعت به جدایی دین از سیاست معتقد نیست و بر این باور است که فعالیتهای سیاسی که در راستای دفاع از حقوق مردم و بر طرف کردن ظلمی از آنان باشد عبادت محسوب میشود. در عرصه سیاسی این کشور حضور فعالی دارد و بعد از ترور رفیق حریری سیاست اعتدال را میان دو جناح اصلی لبنان یعنی 14 مارس و 8 مارس در پیش گرفت. فتحی یکن دبیر کل این جماعت شخصیتی نزدیک به حزبالله لبنان داشت. | ||
در بیانیه این حزب که در سال 2010 میلادی منتشر شده است بر اساس آخرین تحولات در لبنان | در بیانیه این حزب که در سال 2010 میلادی منتشر شده است بر اساس آخرین تحولات در لبنان چشمانداز سیاسی الجماعة الاسلامیة با توجه به نکات ذیل تبیین گردید: | ||
1- لغو فرقهگرایی سیاسی واتخاذ یک سیستم انتخاباتی با رضایت نسبی و اتخاذعدم تمرکز اداری. َ | 1- لغو فرقهگرایی سیاسی واتخاذ یک سیستم انتخاباتی با رضایت نسبی و اتخاذعدم تمرکز اداری. َ | ||
2- نیاز به حفظ همزیستی اسلامی - مسیحی و کمک به توسعه آن. | 2- نیاز به حفظ همزیستی اسلامی - مسیحی و کمک به توسعه آن. | ||
خط ۱۲۰: | خط ۱۲۰: | ||
با دموکراسی و فرایندهای زندگی مدرن باشد در جوامع مختلف ارائه کند. | با دموکراسی و فرایندهای زندگی مدرن باشد در جوامع مختلف ارائه کند. | ||
=== الجماعة الاسلامیة و کار رسانهای === | === الجماعة الاسلامیة و کار رسانهای === | ||
تقریبا سابقه کار رسانهها در الجماعة الاسلامیة به عمرخود گروه و شاید حتی قبل ازتاسیس گروه برمیگردد. علاوه بر این میدانیم که نسل اول از | تقریبا سابقه کار رسانهها در الجماعة الاسلامیة به عمرخود گروه و شاید حتی قبل ازتاسیس گروه برمیگردد. علاوه بر این میدانیم که نسل اول از بنیانگذاران الجماعة با فکر اخوانالمسلمین و ازطریق مجلههای الدعوة، المسلمون و سپس الشهاب السوریة که در طرابلس توزیع میشد آشنا شدند. اولین مجموعه از مجلهها یا نشریات این گروه تحت عنوان الثائر در سال 1957 منتشر شد. همچنین مجله المجتمع که در ابتدا با مجوز جماعة عباد الرحمن به چاپ میرسید بعد از جدا شدن نسل اول بنیانگذاران الجماعة الاسلامیة از سال 1958بصورت دوماهنامه به چاپ میرسید. ویرایش، چاپ و توزیع این نشریه در طرابلس انجام میپذیرفت. یکی از کارکنان برجسته این نشریه فتحی یکن مسئول الجماعة بود و او تمامی سرمقالات و نظارت بر نشریه را بر عهده داشت؛ در آن زمان سردبیری مجله المجتمع با ابراهیم المصری بود. | ||
بعد از توقیف مجله المجتمع در سال 1966 مجوز چاپ نشریه الشهاب توسط الجماعة الاسلامیة اخذ گردید. این مجله تا سال 1975 منتشر میشد ولی در آن سال بدلیل جنگ لبنان متوقف گردید. مجله الشهاب فقط یک مجله عادی اسلامی نبود بلکه با تشریح سابقه تاریخی آن میتوان از شرایط جهان اسلام درآن زمان مطلع شد. مجله الشهاب تنها نشریه وابسته به حرکت اسلامی در جهان بود بدین خاطر افراد برجستهای مثل فتحی یکن، شیخ فیصل مولوی، ابراهیم المصری، استاد ابوالاعلی مودودی، دکتر یوسف قرضاوی استاد یوسف العظم و برخی مشاهیر دیگر درآن به نگارش مطالب میپرداختند. این مجله به طور قابل توجهی جنبشی (تشکیلاتی) در ذهن و روح خوانندگان خود کمک نمود. مجله الشهاب ادامه مسیر مجله المجتمع بود با این تفاوت که الشهاب کاملا در اختیار الجماعة الاسلامیة بود و در نشر افکار و نظرات هیچ محدودیت و ملاحظهای نداشت. | بعد از توقیف مجله المجتمع در سال 1966 مجوز چاپ نشریه الشهاب توسط الجماعة الاسلامیة اخذ گردید. این مجله تا سال 1975 منتشر میشد ولی در آن سال بدلیل جنگ لبنان متوقف گردید. مجله الشهاب فقط یک مجله عادی اسلامی نبود بلکه با تشریح سابقه تاریخی آن میتوان از شرایط جهان اسلام درآن زمان مطلع شد. مجله الشهاب تنها نشریه وابسته به حرکت اسلامی در جهان بود بدین خاطر افراد برجستهای مثل فتحی یکن، شیخ فیصل مولوی، ابراهیم المصری، استاد ابوالاعلی مودودی، دکتر یوسف قرضاوی استاد یوسف العظم و برخی مشاهیر دیگر درآن به نگارش مطالب میپرداختند. این مجله به طور قابل توجهی جنبشی (تشکیلاتی) در ذهن و روح خوانندگان خود کمک نمود. مجله الشهاب ادامه مسیر مجله المجتمع بود با این تفاوت که الشهاب کاملا در اختیار الجماعة الاسلامیة بود و در نشر افکار و نظرات هیچ محدودیت و ملاحظهای نداشت. | ||
الجماعة الاسلامیة علاوه بر نشر مجلهها مختلف در راهاندازی رادیو نیز فعالیت داشته است. آن جمله میتوان به رادیو صدای لبنان آزاد اشاره کرد که در طول انقلاب سال ۱۹۵۸ نقطه عطفی در حوادث آن سالها به شمار میرفت. بعد از توقف رادیوی صدای آزاد لبنان در تاریخ 26/9/1958 مدتی طولانی فعالیتهای رسانهای شنیداری این گروه متوقف ماند. تا راهاندازی رادیو «المجاهدون» در طول جنگ داخلی لبنان در سال 1975. | الجماعة الاسلامیة علاوه بر نشر مجلهها مختلف در راهاندازی رادیو نیز فعالیت داشته است. آن جمله میتوان به رادیو صدای لبنان آزاد اشاره کرد که در طول انقلاب سال ۱۹۵۸ نقطه عطفی در حوادث آن سالها به شمار میرفت. بعد از توقف رادیوی صدای آزاد لبنان در تاریخ 26/9/1958 مدتی طولانی فعالیتهای رسانهای شنیداری این گروه متوقف ماند. تا راهاندازی رادیو «المجاهدون» در طول جنگ داخلی لبنان در سال 1975. |