۴٬۹۳۳
ویرایش
بحار الانوار (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - 'کتابها' به 'کتابها') |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
</div> | </div> | ||
'''بِحارُ الاْنْوار''' مشهورترین، مهم ترین و مفصل‌ترین اثر علمی [[محمد باقر مجلسی]]<ref>ر.ک:مقاله محمد باقر مجلسی </ref> (۱۰۳۷-۱۱۱۰ یا ۱۱۱۱ق/۱۶۲۸- ۱۶۹۸ یا ۱۶۹۹م) که مجموعه‌ای گسترده از احادیث امامیه است و گاه <big>دائرة المعارف بزرگ احادیث شیعه</big> لقب گرفته است. | '''بِحارُ الاْنْوار''' مشهورترین، مهم ترین و مفصل‌ترین اثر علمی [[محمد باقر مجلسی]]<ref>ر. ک:مقاله محمد باقر مجلسی </ref> (۱۰۳۷-۱۱۱۰ یا ۱۱۱۱ق/۱۶۲۸- ۱۶۹۸ یا ۱۶۹۹م) که مجموعه‌ای گسترده از احادیث امامیه است و گاه <big>دائرة المعارف بزرگ احادیث شیعه</big> لقب گرفته است. | ||
این کتاب با نام کامل <big>بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام</big> از مهمترین کتاب‌های جامع [[حدیث]] [[شیعه]] است که توسط علامه مجلسی (م، ۱۱۱۰ ق) با همکاری گروهی از همکاران و شاگردان ایشان تدوین شده است. «بحارالأنوار» در حقیقت دائرة المعارف بزرگ حدیث، شامل کلیه مباحث اسلامی از [[تفسیر قرآن]] و تاریخ گرفته تا [[فقه]]<ref>ر.ک:مقاله فقه</ref> و [[کلام]] و... می‌باشد. | این کتاب با نام کامل <big>بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام</big> از مهمترین کتاب‌های جامع [[حدیث]] [[شیعه]] است که توسط علامه مجلسی (م، ۱۱۱۰ ق) با همکاری گروهی از همکاران و شاگردان ایشان تدوین شده است. «بحارالأنوار» در حقیقت دائرة المعارف بزرگ حدیث، شامل کلیه مباحث اسلامی از [[تفسیر قرآن]] و تاریخ گرفته تا [[فقه]]<ref>ر. ک:مقاله فقه</ref> و [[کلام]] و... می‌باشد. | ||
=انگیزه نگارش بحارالانوار= | =انگیزه نگارش بحارالانوار= | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
مجلسی در مقدمه بحارالانوار انگیزهٔ خود را از تألیف بحارالانوار چنین ذکر می‌کند: | مجلسی در مقدمه بحارالانوار انگیزهٔ خود را از تألیف بحارالانوار چنین ذکر می‌کند: | ||
سبب تألیف کتاب این است که من در دانش آموزی در انواع علوم حریص بودم و بعد از سپری کردن بخشی از عمر در دانش‌های گوناگون و اندیشیدن به ثمرات و غایات این علوم دریافتم که علم، تنها از چشمه وحی و روایات [[اهل بیت(ع)]]<ref>ر.ک:مقاله اهل بیت(ع)</ref> حاصل می‌شود و در آخرت تنها این دانش سودمند است. از این رو به اخبار و روایات معصومین(ع) پرداخته‌ام.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۱، ص۲</ref> | سبب تألیف کتاب این است که من در دانش آموزی در انواع علوم حریص بودم و بعد از سپری کردن بخشی از عمر در دانش‌های گوناگون و اندیشیدن به ثمرات و غایات این علوم دریافتم که علم، تنها از چشمه وحی و روایات [[اهل بیت(ع)]]<ref>ر. ک:مقاله اهل بیت(ع)</ref> حاصل می‌شود و در آخرت تنها این دانش سودمند است. از این رو به اخبار و روایات معصومین(ع) پرداخته‌ام.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۱، ص۲</ref> | ||
او همچنین درصدد منابعی بوده است که در معرض فراموشی قرار داشتند و از این رو، به سراغ کتاب‌هایی رفته که در گذر زمان و به علت توجه زیاد به کتب اربعه، مهجور مانده بود و یا به علت غرض ورزی فاسدان، بی‌توجهی جاهلان و وجود مخالفان اهل بیت(ع) در حال نابودی بوده‌اند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۱، ص۳-۴</ref> | او همچنین درصدد منابعی بوده است که در معرض فراموشی قرار داشتند و از این رو، به سراغ کتاب‌هایی رفته که در گذر زمان و به علت توجه زیاد به کتب اربعه، مهجور مانده بود و یا به علت غرض ورزی فاسدان، بی‌توجهی جاهلان و وجود مخالفان اهل بیت(ع) در حال نابودی بوده‌اند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۱، ص۳-۴</ref> | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
عزم مؤلف بر نگاشتن این کتاب از ۱۰۷۰ق، پس از نگارش کتاب فهرس مصنفات الاصحاب جزم شده است و اولین تاریخ ثبت شده در خود کتاب ۱۰۷۲ق است <ref>مجلسی، بحارالانورا، ج۱۰۳، ص۲۵۵</ref> و پیش‌نویس آن در ۱۱۰۴ یا ۱۱۰۶ق به پایان رسیده است، هر چند پاک‌نویس کتاب تا پس از فوت مؤلف و توسط شاگردان او همچنان ادامه داشته است. <ref>امین، اعیان الشیعه، ج۹، ص۱۸۳</ref> | عزم مؤلف بر نگاشتن این کتاب از ۱۰۷۰ق، پس از نگارش کتاب فهرس مصنفات الاصحاب جزم شده است و اولین تاریخ ثبت شده در خود کتاب ۱۰۷۲ق است <ref>مجلسی، بحارالانورا، ج۱۰۳، ص۲۵۵</ref> و پیش‌نویس آن در ۱۱۰۴ یا ۱۱۰۶ق به پایان رسیده است، هر چند پاک‌نویس کتاب تا پس از فوت مؤلف و توسط شاگردان او همچنان ادامه داشته است. <ref>امین، اعیان الشیعه، ج۹، ص۱۸۳</ref> | ||
مجلسی برای تألیف این کتاب، بسیاری از شاگردانش را به شهرها و کشورهای مختلف فرستاد تا کتب و نسخه‌های موجود روایی را پیدا کنند. <ref> قمی، الکنی و الالقاب، ج۳، ص۱۴۷</ref> برای مثال او گزارش داده حتی برای به دست آوردن کتاب مدینة العلم [[شیخ صدوق]]<ref>ر.ک:مقاله شیخ صدوق</ref> که تصور می‌شد در یمن وجود دارد، گروهی را با هدایای فراوان به سوی حاکم آنجا فرستاد تا کتاب را به دست آورد. <ref>امین، اعیان الشیعه، ج۹، ص۱۸۳</ref> | مجلسی برای تألیف این کتاب، بسیاری از شاگردانش را به شهرها و کشورهای مختلف فرستاد تا کتب و نسخه‌های موجود روایی را پیدا کنند. <ref> قمی، الکنی و الالقاب، ج۳، ص۱۴۷</ref> برای مثال او گزارش داده حتی برای به دست آوردن کتاب مدینة العلم [[شیخ صدوق]]<ref>ر. ک:مقاله شیخ صدوق</ref> که تصور می‌شد در یمن وجود دارد، گروهی را با هدایای فراوان به سوی حاکم آنجا فرستاد تا کتاب را به دست آورد. <ref>امین، اعیان الشیعه، ج۹، ص۱۸۳</ref> | ||
در تألیف بحار، بعضی از شاگردان مجلسی شامل [[میرزا عبدالله افندی]] [[محمدصالح خاتون آبادی]] [[ملا عبدالله بن نورالدین بحرینی]] [[سید نعمت الله جزایری]] و [[آمنه خاتون]] خواهر علامه مجلسی با او همکاری کردند. <ref>مهدوی، زندگی‌نامه علامه مجلسی، ج۲، ص۲۲۶</ref> | در تألیف بحار، بعضی از شاگردان مجلسی شامل [[میرزا عبدالله افندی]] [[محمدصالح خاتون آبادی]] [[ملا عبدالله بن نورالدین بحرینی]] [[سید نعمت الله جزایری]] و [[آمنه خاتون]] خواهر علامه مجلسی با او همکاری کردند. <ref>مهدوی، زندگی‌نامه علامه مجلسی، ج۲، ص۲۲۶</ref> | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
مجلسی بر همه مراحل کار تسلط کامل داشت و شاگردانش فقط به جمع‌آوری و نگارش آیات و احادیث، ذیل عنوان‌های طراحی شده توسط خود او می‌پرداختند و کلیه گزینش‌ها از متن، سند و نیز تنظیم متن توسط خود او صورت می‌گرفته است. <ref> المعجم المفهرس لالفاظ احایث بحارالانوار، ج۱، ص۷-۸</ref> با این حال اتمام کامل کتاب به معنای پاک نویسی آن، بعد از وفات مجلسی و توسط شاگردان اوانجام گرفته است. <ref>امین، اعیان الشیعه، ج۹، ص۱۸۳. بحراین، لؤلؤ البحرین، ص۵۷</ref> | مجلسی بر همه مراحل کار تسلط کامل داشت و شاگردانش فقط به جمع‌آوری و نگارش آیات و احادیث، ذیل عنوان‌های طراحی شده توسط خود او می‌پرداختند و کلیه گزینش‌ها از متن، سند و نیز تنظیم متن توسط خود او صورت می‌گرفته است. <ref> المعجم المفهرس لالفاظ احایث بحارالانوار، ج۱، ص۷-۸</ref> با این حال اتمام کامل کتاب به معنای پاک نویسی آن، بعد از وفات مجلسی و توسط شاگردان اوانجام گرفته است. <ref>امین، اعیان الشیعه، ج۹، ص۱۸۳. بحراین، لؤلؤ البحرین، ص۵۷</ref> | ||
مجلسی عنوانی را برای هر جلد کتاب برمی‌گزید و در ذیل هر عنوان ابوابی را قرار می‌داد. او هر باب را با آیاتی از قرآن کریم که صریحاً یا به مدد قراین گوناگون تاریخی، حدیثی و تفسیری با موضوع تناسب داشته آغاز کرده، سپس اقوال مفسّران (غالباً [[امین الاسلام طبرسی]] و [[فخر رازی]]) را در حدّ لزوم نقل کرده و آنگاه احادیثِ ناظر بر هر عنوان را با ذکر سند، به ترتیب شماره آورده است. گاه فقط بخشی از یک حدیث را نقل کرده و کامل آن را در بابی مناسب تر آورده است (گاهی به محل اصلی نقل حدیث در بحار اشاره می‌کند) و همچنین، در صورت لزوم، برای تبیین معنای حدیث توضیحاتی داده است. این توضیحات در جلدهایی که توسط شاگردان او پاک نویس شده وجود ندارد. | مجلسی عنوانی را برای هر جلد کتاب برمی‌گزید و در ذیل هر عنوان ابوابی را قرار می‌داد. او هر باب را با آیاتی از قرآن کریم که صریحاً یا به مدد قراین گوناگون تاریخی، حدیثی و تفسیری با موضوع تناسب داشته آغاز کرده، سپس اقوال مفسّران (غالباً [[امین الاسلام طبرسی]] و [[فخر رازی]]) را در حدّ لزوم نقل کرده و آنگاه احادیثِ ناظر بر هر عنوان را با ذکر سند، به ترتیب شماره آورده است. گاه فقط بخشی از یک حدیث را نقل کرده و کامل آن را در بابی مناسب تر آورده است (گاهی به محل اصلی نقل حدیث در بحار اشاره می‌کند) و همچنین، در صورت لزوم، برای تبیین معنای حدیث توضیحاتی داده است. این توضیحات در جلدهایی که توسط شاگردان او پاک نویس شده وجود ندارد. | ||
مجلسی هرچند در تألیف بحار در نیمۀ دوم عمر و بعد از تکمیل مدارج علمی و تألیف بیشتر کتاب‌هایش از همکاری بعضی فضلا و حمایت مالی [[حکومت صفوی]] و تسهیلات و امکانات در گردآوری منابع برخوردار بود، به شهادت نسخه‌های موجود و قراین دیگر، کار اصلی را شخصاً انجام می‌داد. | مجلسی هرچند در تألیف بحار در نیمۀ دوم عمر و بعد از تکمیل مدارج علمی و تألیف بیشتر کتاب‌هایش از همکاری بعضی فضلا و حمایت مالی [[حکومت صفوی]] و تسهیلات و امکانات در گردآوری منابع برخوردار بود، به شهادت نسخه‌های موجود و قراین دیگر، کار اصلی را شخصاً انجام می‌داد. | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
=بهترین چاپ بحارالانوار= | =بهترین چاپ بحارالانوار= | ||
نخستین چاپ جلد اول و دوم کتاب در کشور [[هندوستان]] در سال ۱۲۴۸ هـ.ق بوده و در سال ۱۲۷۰ هـ.ق در ایران تا ۱۰ جلد به چاپ رسیده است و چاپ‌های گوناگونی در طی این سالیان صورت گرفته و بهترین چاپ اخیر بحار، در ۱۱۰ جلد توسط مؤسسة الوفا، دار احیاء التراث العربی، [[بیروت]]<ref>ر.ک:مقاله بیروت</ref> می‌باشد. | نخستین چاپ جلد اول و دوم کتاب در کشور [[هندوستان]] در سال ۱۲۴۸ هـ. ق بوده و در سال ۱۲۷۰ هـ. ق در ایران تا ۱۰ جلد به چاپ رسیده است و چاپ‌های گوناگونی در طی این سالیان صورت گرفته و بهترین چاپ اخیر بحار، در ۱۱۰ جلد توسط مؤسسة الوفا، دار احیاء التراث العربی، [[بیروت]]<ref>ر. ک:مقاله بیروت</ref> می‌باشد. | ||
=مهمترین ویژگی بحارالانوار= | =مهمترین ویژگی بحارالانوار= | ||
#بیشتر آموزه‌های دینی در آن آمده است. | # بیشتر آموزه‌های دینی در آن آمده است. | ||
# | # | ||
#به جمع آوری احادیث از نسخه‌های خطی همت داشته است. | # به جمع آوری احادیث از نسخه‌های خطی همت داشته است. | ||
# | # | ||
#مطالبی از برخی کتابها نقل کرده است که بعدها آن کتابها از بین رفته است. | # مطالبی از برخی کتابها نقل کرده است که بعدها آن کتابها از بین رفته است. | ||
# | # | ||
#علامه مجلسی در نقل احادیث دقت بسیاری به خرج می‌داد و اگر نسخه معتبر و خطی نداشت آن را تذکر می‌داد و هر حدیثی را صحیح می‌دانست می‌آورد. امّا بعضی از صاحب نظران معتقدند که علامه مجلسی احادیث درست و نادرست را جمع آوری کرده تا از تلف شدن در امان باشند، و در واقع به مانند دائره المعارفی است که انتخاب درست و نادرست آن را به آیندگان سپرده است. | # علامه مجلسی در نقل احادیث دقت بسیاری به خرج می‌داد و اگر نسخه معتبر و خطی نداشت آن را تذکر می‌داد و هر حدیثی را صحیح می‌دانست می‌آورد. امّا بعضی از صاحب نظران معتقدند که علامه مجلسی احادیث درست و نادرست را جمع آوری کرده تا از تلف شدن در امان باشند، و در واقع به مانند دائره المعارفی است که انتخاب درست و نادرست آن را به آیندگان سپرده است. | ||
کتاب بحار، همانند هر کتاب دیگری دارای روایات صحیح و معتبر و نیز روایات ضعیف السند می‌باشد. شاید غیر از قرآن کریم، هیچ کتاب دیگری را نتوان ادعا نمود تمام محتوای آن صددرصد صحیح و قطعی می‌باشند.<ref>عابدی، احمد، آشنایی با بحارالانوار، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، 1378، ص78ـ27</ref> | کتاب بحار، همانند هر کتاب دیگری دارای روایات صحیح و معتبر و نیز روایات ضعیف السند می‌باشد. شاید غیر از قرآن کریم، هیچ کتاب دیگری را نتوان ادعا نمود تمام محتوای آن صددرصد صحیح و قطعی می‌باشند.<ref>عابدی، احمد، آشنایی با بحارالانوار، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، 1378، ص78ـ27</ref> | ||
| خط ۱۲۲: | خط ۱۲۲: | ||
=مطاعن بحار= | =مطاعن بحار= | ||
جلد هشتم بحار(چاپ قدیم)که همان جلدهای ۲۹ و ۳۰ و۳۱ چاپ جدید است دربردارنده مطالبی در مذمت خلفای سه گانه است. در زمان [[آیت‌الله بروجردی]] که موضوع [[دارالتقریب]] مطرح بود یکی از مسائلی که چالش برانگیز بود همین مجلدات بود. [[مرحوم شیخ محمد تقی قمی]] از [[قاهره]] به [[قم]]<ref>ر.ک:مقاله قم</ref> سفر کرد و نظر مرحوم آیت‌الله بروجردی را جهت برپایی تقریب به عنوان یک ضرورت جلب کرد و نهایتاً آیت‌الله بروجردی متنی را امضاء کرد که جلد هشتم بحارالانوار که شامل کتاب امامت و کتاب فتن و محن <big>کتاب الامامة و کتاب الفتن و المحن</big> | جلد هشتم بحار(چاپ قدیم)که همان جلدهای ۲۹ و ۳۰ و۳۱ چاپ جدید است دربردارنده مطالبی در مذمت خلفای سه گانه است. در زمان [[آیت‌الله بروجردی]] که موضوع [[دارالتقریب]] مطرح بود یکی از مسائلی که چالش برانگیز بود همین مجلدات بود. [[مرحوم شیخ محمد تقی قمی]] از [[قاهره]] به [[قم]]<ref>ر. ک:مقاله قم</ref> سفر کرد و نظر مرحوم آیت‌الله بروجردی را جهت برپایی تقریب به عنوان یک ضرورت جلب کرد و نهایتاً آیت‌الله بروجردی متنی را امضاء کرد که جلد هشتم بحارالانوار که شامل کتاب امامت و کتاب فتن و محن <big>کتاب الامامة و کتاب الفتن و المحن</big> می‌شود، تحقیق و چاپ نشود. | ||
بعد از امضای مرحوم آیت‌الله بروجردی به عنوان مرجع اعلای شیعه در آن زمان مبنی بر عدم تجدید چاپ جلد هشتم کتاب، عده‌ای از کارشکنان با بهانه‌جویی جدیدی مبنی بر اینکه احتمال چاپ این کتب از سوی بقیه مراجع شیعه یا دولت [[ایران]] وجود دارد، مانع راه‌اندازی دارالتقریب و ورود فقه شیعه به [[الازهر]] شدند. | بعد از امضای مرحوم آیت‌الله بروجردی به عنوان مرجع اعلای شیعه در آن زمان مبنی بر عدم تجدید چاپ جلد هشتم کتاب، عده‌ای از کارشکنان با بهانه‌جویی جدیدی مبنی بر اینکه احتمال چاپ این کتب از سوی بقیه مراجع شیعه یا دولت [[ایران]] وجود دارد، مانع راه‌اندازی دارالتقریب و ورود فقه شیعه به [[الازهر]] شدند. | ||
| خط ۱۳۶: | خط ۱۳۶: | ||
=معرفی کتاب‌های ترجمه شده بحارالانوار= | =معرفی کتاب‌های ترجمه شده بحارالانوار= | ||
#آسمان و جهان (ترجمه کتاب السماء و العالم بحار الأنوارجلد 54) | # آسمان و جهان (ترجمه کتاب السماء و العالم بحار الأنوارجلد 54) | ||
# | # | ||
#احتجاجات ( ترجمه جلد 9 بحار الأنوار) | # احتجاجات (ترجمه جلد 9 بحار الأنوار) | ||
# | # | ||
#اخلاق اسلامی ( ترجمه جلد 64 بحار الأنوار) | # اخلاق اسلامی (ترجمه جلد 64 بحار الأنوار) | ||
# | # | ||
#آداب معاشرت ( ترجمه جلد 71 و 72 بحار الأنوار) | # آداب معاشرت (ترجمه جلد 71 و 72 بحار الأنوار) | ||
# | # | ||
#آداب و سنن ( ترجمه جلد 73 بحار الأنوار) | # آداب و سنن (ترجمه جلد 73 بحار الأنوار) | ||
# | # | ||
#ایمان و کفر ( ترجمه کتاب الإیمان و الکفر بحار الأنوار جلد 64 / ترجمه عطاردی) | # ایمان و کفر (ترجمه کتاب الإیمان و الکفر بحار الأنوار جلد 64 / ترجمه عطاردی) | ||
# | # | ||
#بحار الأنوار- ترجمه جلد 67 و 68 / ترجمه موسوی همدانی | # بحار الأنوار- ترجمه جلد 67 و 68 / ترجمه موسوی همدانی | ||
# | # | ||
#کتاب الروضة در مبانی اخلاق ( ترجمه جلد 74 بحار الأنوار) | # کتاب الروضة در مبانی اخلاق (ترجمه جلد 74 بحار الأنوار) | ||
# | # | ||
#مواعظ امامان (ع) ( ترجمه جلد 75 بحار الأنوار) | # مواعظ امامان (ع) (ترجمه جلد 75 بحار الأنوار) | ||
# | # | ||
#بنادر البحار (ترجمه و شرح خلاصه کتاب العقل و العلم و الجهل جلد 1 و2 بحار الأنوار) ؛ 13 | # بنادر البحار (ترجمه و شرح خلاصه کتاب العقل و العلم و الجهل جلد 1 و2 بحار الأنوار)؛ 13 | ||
# | # | ||
#بخش امامت ( ترجمه جلد 23 تا 27بحار الأنوار) ؛5 | # بخش امامت (ترجمه جلد 23 تا 27بحار الأنوار) ؛5 | ||
# | # | ||
#زندگانی [[حضرت فاطمه زهرا]] (س)<ref>ر.ک:مقاله حضرت فاطمه زهرا</ref> ( ترجمه جلد 43 بحار الأنوار) ترجمه | # زندگانی [[حضرت فاطمه زهرا]] (س)<ref>ر. ک:مقاله حضرت فاطمه زهرا</ref> (ترجمه جلد 43 بحار الأنوار) ترجمه نجفی؛ | ||
# | # | ||
#زندگانی حضرت [[امام حسن]] (ع)<ref>ر.ک:مقاله امام حسن</ref> ( ترجمه جلد 44 بحار الأنوار) ؛ | # زندگانی حضرت [[امام حسن]] (ع)<ref>ر. ک:مقاله امام حسن</ref> (ترجمه جلد 44 بحار الأنوار)؛ | ||
# | # | ||
#زندگانی حضرت [[امام حسین(ع)]]<ref>ر.ک:مقاله امام حسین(ع)</ref> ( ترجمه [جلد 45 بحار الأنوار) | # زندگانی حضرت [[امام حسین(ع)]]<ref>ر. ک:مقاله امام حسین(ع)</ref> (ترجمه [جلد 45 بحار الأنوار) | ||
# | # | ||
#زندگانی حضرت سجاد و [[امام باقر(ع)]]<ref>ر.ک:مقاله امام باقر(ع)</ref> ( ترجمه جلد 46 بحار الأنوار) ؛ | # زندگانی حضرت سجاد و [[امام باقر(ع)]]<ref>ر. ک:مقاله امام باقر(ع)</ref> (ترجمه جلد 46 بحار الأنوار)؛ | ||
# | # | ||
#زندگانی حضرت [[امام جعفر صادق]](ع)<ref>ر.ک:مقاله امما جعفرصادق</ref> ( ترجمه جلد 47 بحار الأنوار) ؛ | # زندگانی حضرت [[امام جعفر صادق]](ع)<ref>ر. ک:مقاله امما جعفرصادق</ref> (ترجمه جلد 47 بحار الأنوار)؛ | ||
# | # | ||
#زندگانی حضرت امام موسی کاظم (ع) ( ترجمه جلد 48 بحار الأنوار) ؛ | # زندگانی حضرت امام موسی کاظم (ع) (ترجمه جلد 48 بحار الأنوار)؛ | ||
# | # | ||
#زندگانی حضرت علی بن موسی الرضا (ع) ( ترجمه جلد 49 بحار الأنوار) ؛ | # زندگانی حضرت علی بن موسی الرضا (ع) (ترجمه جلد 49 بحار الأنوار)؛ | ||
# | # | ||
#زندگانی حضرت جواد و عسکریین (ع) ( ترجمه جلد 50 بحار الأنوار) ؛ | # زندگانی حضرت جواد و عسکریین (ع) (ترجمه جلد 50 بحار الأنوار)؛ | ||
# | # | ||
#مهدی موعود (عج) ( ترجمه جلد 51 بحار الأنوار) ؛ | # مهدی موعود (عج) (ترجمه جلد 51 بحار الأنوار)؛ | ||
# | # | ||
#شیعه در پیشگاه قرآن و اهل بیت (ع) ( ترجمه جلد 65 بحار الأنوار) ؛ | # شیعه در پیشگاه قرآن و اهل بیت (ع) (ترجمه جلد 65 بحار الأنوار)؛ | ||
#<ref>ترجمه بحارالانوار - پرسمان | #<ref>ترجمه بحارالانوار - پرسمان | ||
https://www.porseman.com › article | https://www.porseman.com › article | ||
| خط ۱۸۴: | خط ۱۸۴: | ||
{{پانویس|3}} | {{پانویس|3}} | ||
[[رده:کتابها]] | |||
[[رده:کتاب‌های اسلامی]] | |||
[[رده: کتابها]] | [[رده:کتاب‌های شیعه]] | ||
[[رده: کتاب‌های اسلامی]] | [[رده:کتاب‌های حدیثی]] | ||
[[رده: کتاب‌های شیعه]] | |||
[[رده: کتاب‌های حدیثی]] | |||