۴٬۹۳۳
ویرایش
جنبش جدیدی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - 'آنها' به 'آنها') |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
'''جنبش جدیدی''' در آسیای مرکزی ایجاد شد. در دهه‌های پایانی قرن نوزدهم مسلمانان آسیای مرکزی هم شاهد شکل‌گیری و گسترش جریان‌هایی بودند که در سراسر جوامع اسلامی در حال رشد و بالندگی بود. | '''جنبش جدیدی''' در آسیای مرکزی ایجاد شد. در دهه‌های پایانی قرن نوزدهم مسلمانان آسیای مرکزی هم شاهد شکل‌گیری و گسترش جریان‌هایی بودند که در سراسر جوامع اسلامی در حال رشد و بالندگی بود. | ||
'''جنبش جدیدی''' که ابتدا در میان '''تاتارهای ولگا''' حیات خود را آغاز کرده بود، با وجود اجرای سیاست منزوی‌سازی و دور نگهداشتن مسلمانان آسیای مرکزی از تحولات جهان اسلام، به زودی امواج این تکاپو به این منطقه هم انتقال یافت. | '''جنبش جدیدی''' که ابتدا در میان '''تاتارهای ولگا''' حیات خود را آغاز کرده بود، با وجود اجرای سیاست منزوی‌سازی و دور نگهداشتن مسلمانان آسیای مرکزی از تحولات جهان اسلام، به زودی امواج این تکاپو به این منطقه هم انتقال یافت. | ||
==شکل‌گیری جنبش== | == شکل‌گیری جنبش == | ||
در قرن نوزدهم گروه‌ها و جوامع اسلامی براساس آموزش‌های سنتی در مکتب خانه‌ها و مدارس دینی، آموزش و پرورش را سامان می‌دادند. بر این اساس قدیمیسم در برابر گرایش‌های جدیدی قرار گرفت. در مدارس «جدیدی» آموزش‌های سنتی و جدید به صورت هم زمان ارائه می‌شد. | در قرن نوزدهم گروه‌ها و جوامع اسلامی براساس آموزش‌های سنتی در مکتب خانه‌ها و مدارس دینی، آموزش و پرورش را سامان می‌دادند. بر این اساس قدیمیسم در برابر گرایش‌های جدیدی قرار گرفت. در مدارس «جدیدی» آموزش‌های سنتی و جدید به صورت هم زمان ارائه می‌شد. | ||
<ref>Adeeb Khalid, The Politics of Muslim Cultural Reform: Jadidism in Central Asia, Berkeley</ref><br> | <ref>Adeeb Khalid, The Politics of Muslim Cultural Reform: Jadidism in Central Asia, Berkeley</ref><br> | ||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
در واقع تا پیش از انقلاب اکتبر 1917 در [[روسیه]] این مناطق تجربه‌هایی مشابه با دیگر مناطق مسلماننشین در جهان را ثبت کردند.<br> | در واقع تا پیش از انقلاب اکتبر 1917 در [[روسیه]] این مناطق تجربه‌هایی مشابه با دیگر مناطق مسلماننشین در جهان را ثبت کردند.<br> | ||
آسیای مرکزی و قفقاز و بخش‌های مسلماننشین روسیه، پاره‌هایی از پیکره جهان اسلام بودند. | آسیای مرکزی و قفقاز و بخش‌های مسلماننشین روسیه، پاره‌هایی از پیکره جهان اسلام بودند. | ||
===حفظ باورهای دینی در قرن نوزدهم=== | === حفظ باورهای دینی در قرن نوزدهم === | ||
[[پرونده:سیدخان.jpg|بندانگشتی|چپ|سرسیدخان رهبر جنبش جدیدی در هند]] | [[پرونده:سیدخان.jpg|بندانگشتی|چپ|سرسیدخان رهبر جنبش جدیدی در هند]] | ||
در نیمه دوم قرن نوزدهم، برخلاف گذشته که رهبران مسلمانان در پی پاسداری از اندیشه‌های دینی در برابر نفوذهای بیرونی بودند<br> | در نیمه دوم قرن نوزدهم، برخلاف گذشته که رهبران مسلمانان در پی پاسداری از اندیشه‌های دینی در برابر نفوذهای بیرونی بودند<br> | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
نوگرایان دینی در آسیای مرکزی، مانند دیگر جوامع اسلامی پرکردن شکاف میان جوامع اسلامی با کشورهای اروپایی را مورد توجه قرار داده بودند.<br> | نوگرایان دینی در آسیای مرکزی، مانند دیگر جوامع اسلامی پرکردن شکاف میان جوامع اسلامی با کشورهای اروپایی را مورد توجه قرار داده بودند.<br> | ||
آنان پالایش اسلام از اندیشه‌های خرافی و غیرعلمی را ضروی می‌دانستند. | آنان پالایش اسلام از اندیشه‌های خرافی و غیرعلمی را ضروی می‌دانستند. | ||
==قرن بیستم و تحولی جدید در جنبش جدیدی== | == قرن بیستم و تحولی جدید در جنبش جدیدی == | ||
در جریان تحولات انقلابی آغاز قرن بیستم بسیار از جدیدی‌ها، براساس شعارها و برنامه‌های اعلام شده از سوی انقلابیون ضدنظام تزاری بر تلاش‌های خود افزودند.<br> | در جریان تحولات انقلابی آغاز قرن بیستم بسیار از جدیدی‌ها، براساس شعارها و برنامه‌های اعلام شده از سوی انقلابیون ضدنظام تزاری بر تلاش‌های خود افزودند.<br> | ||
برخی از آنان بسیار خوش‌بینانه مانند بسیاری از مردم در سراسر امپراتوری به نیروهای انقلابی نزدیک شدند.<br> | برخی از آنان بسیار خوش‌بینانه مانند بسیاری از مردم در سراسر امپراتوری به نیروهای انقلابی نزدیک شدند.<br> | ||
شماری از آنان پیروزی نیروهای انقلابی را مقدمه‌ای برای دست یافتن جوامع مسلمان به خواسته‌های تاریخی خود برای اداره زندگی‌شان برپایه احکام اسلامی تصور می‌کردند.<br> | شماری از آنان پیروزی نیروهای انقلابی را مقدمه‌ای برای دست یافتن جوامع مسلمان به خواسته‌های تاریخی خود برای اداره زندگی‌شان برپایه احکام اسلامی تصور می‌کردند.<br> | ||
برخی از آنان هم دیدگاهی منفی نسبت به [[روسیه]] داشتند '''جدیدی‌ها و بخاراییان''' جوان دولت [[ترکیه]] را مدل مناسبی برای یک دولت اسلامی می‌دانستند.<br> | برخی از آنان هم دیدگاهی منفی نسبت به [[روسیه]] داشتند '''جدیدی‌ها و بخاراییان''' جوان دولت [[ترکیه]] را مدل مناسبی برای یک دولت اسلامی می‌دانستند.<br> | ||
روشنفکر تاتار '''اسماعیلی گاسپرینسکی''' که پدر احیای '''پان ترکیسم''' خوانده شده، از وحدت مردم ترک در آسیای مرکزی و قفقاز پیرامون محور زبان و فرهنگ مشترک حمایت می‌کرد.<ref>Rashid, Op. cit., p. 87</ref><br> | روشنفکر تاتار '''اسماعیلی گاسپرینسکی''' که پدر احیای '''پان ترکیسم''' خوانده شده، از وحدت مردم ترک در آسیای مرکزی و قفقاز پیرامون محور زبان و فرهنگ مشترک حمایت می‌کرد.<ref>Rashid, Op. cit. , p. 87</ref><br> | ||
'''جدیدی‌ها''' خواستار انجام اصلاح‌های اساسی در نظام آموزش و پرورش و کوتاه‌کردن دست روحانیان بودند. جوانان هوادار این جنبش برای ادامه تحصیل به [[ترکیه]] – [[استانبول]] می‌رفتند. | '''جدیدی‌ها''' خواستار انجام اصلاح‌های اساسی در نظام آموزش و پرورش و کوتاه‌کردن دست روحانیان بودند. جوانان هوادار این جنبش برای ادامه تحصیل به [[ترکیه]] – [[استانبول]] می‌رفتند. | ||
==حمایت از انقلاب روسیه== | == حمایت از انقلاب روسیه == | ||
'''جدیدی‌ها''' در برابر مسلمانان قدیمی قرار داشتند که حکومت تزار را نامقدس می‌دانستند، آنها به امید به دست آوردن حمایت‌های مؤثر روس‌ها برای خروج از عقب‌ماندگی بودند.<br> | '''جدیدی‌ها''' در برابر مسلمانان قدیمی قرار داشتند که حکومت تزار را نامقدس می‌دانستند، آنها به امید به دست آوردن حمایت‌های مؤثر روس‌ها برای خروج از عقب‌ماندگی بودند.<br> | ||
نفوذ اندیشه‌ای غربی در میان آنان سبب شد تا گونه‌ای از ملی‌گرایان ایجاد شود که فراتر از اصلاح در نظام آموزشی، برابر نظام فئودال و دینی قرار گیرد و خواستار گسترش خودمختاری فرهنگی و حکومت منتخب هم بشود.<br> | نفوذ اندیشه‌ای غربی در میان آنان سبب شد تا گونه‌ای از ملی‌گرایان ایجاد شود که فراتر از اصلاح در نظام آموزشی، برابر نظام فئودال و دینی قرار گیرد و خواستار گسترش خودمختاری فرهنگی و حکومت منتخب هم بشود.<br> | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
به هر حال این گرایش‌ها بیشتر در سطح روشنفکران کم شمار منطقه بود و در میان توده مردم چندان تأثیری نداشت. برخی از رهبران مهم آنها '''احمد دانش، محمود خواجه بهبودی، عبدالرئوف، منور قاری''' بودند. <ref>صدرالدین عینی، یادداشت‌ها، علی‌اکبر سعیدی سیرجانی، تهران: آگاه، 1362، صص. 352 – 342</ref><br> | به هر حال این گرایش‌ها بیشتر در سطح روشنفکران کم شمار منطقه بود و در میان توده مردم چندان تأثیری نداشت. برخی از رهبران مهم آنها '''احمد دانش، محمود خواجه بهبودی، عبدالرئوف، منور قاری''' بودند. <ref>صدرالدین عینی، یادداشت‌ها، علی‌اکبر سعیدی سیرجانی، تهران: آگاه، 1362، صص. 352 – 342</ref><br> | ||
==اولین کنگره مسلمانان== | == اولین کنگره مسلمانان == | ||
در آستانه انقلاب اکتبر در بهار 1917، '''جدیدی‌ها''' با حضور 350 نماینده از مناطق مسلماننشین همایشی را برگزار کردند که در مورد جهت‌گیری و رفتار خود در برابر مسایل انقلابی، از جمله نوع رابطه با بلشویک‌ها بحث و بررسی کنند.<br> | در آستانه انقلاب اکتبر در بهار 1917، '''جدیدی‌ها''' با حضور 350 نماینده از مناطق مسلماننشین همایشی را برگزار کردند که در مورد جهت‌گیری و رفتار خود در برابر مسایل انقلابی، از جمله نوع رابطه با بلشویک‌ها بحث و بررسی کنند.<br> | ||
در اولین کنگره مسلمانان که در مه 1917 در مسکو تشکیل شد، آرمان‌های پان ترکی و پان اسلامی مورد توافق بود، اما موضوع دولت اسلامی مورد بحث قرار گرفت.<br> | در اولین کنگره مسلمانان که در مه 1917 در مسکو تشکیل شد، آرمان‌های پان ترکی و پان اسلامی مورد توافق بود، اما موضوع دولت اسلامی مورد بحث قرار گرفت.<br> | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
ولی سیاست‌های روس‌ها سبب شد بسیاری از آنها سرخورده شده به باسماچیان بپیوندند. نیروهای انقلابی روسیه هم در این زمان برای مبارزه با جنبش باسماچی خود را سازمان‌دهی کردند. | ولی سیاست‌های روس‌ها سبب شد بسیاری از آنها سرخورده شده به باسماچیان بپیوندند. نیروهای انقلابی روسیه هم در این زمان برای مبارزه با جنبش باسماچی خود را سازمان‌دهی کردند. | ||
==منابع== | == منابع == | ||
<references /> | <references /> | ||
[[رده: جنبش ها]] | [[رده:جنبش ها]] | ||