۴٬۹۳۳
ویرایش
حنبلی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - 'بهره مند' به 'بهره‌مند') |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
مذهب حنبلی یکی از پنج مذهب بزرگ [[اسلام]] و یکی از چهار مذهب [[اهل تسنن]] می‌باشد. پیشوای این مکتب فقهی [[احمد بن حنبل|احمد بن حنبل]] است. فقه حنبلی بیش از مذاهب دیگر، به ظاهر احادیث پیامبر(ص) و اقوال [[صحابه]] گرایش دارد. | مذهب حنبلی یکی از پنج مذهب بزرگ [[اسلام]] و یکی از چهار مذهب [[اهل تسنن]] می‌باشد. پیشوای این مکتب فقهی [[احمد بن حنبل|احمد بن حنبل]] است. فقه حنبلی بیش از مذاهب دیگر، به ظاهر احادیث پیامبر(ص) و اقوال [[صحابه]] گرایش دارد. | ||
==احمد بن حنبل== | == احمد بن حنبل == | ||
اباعبدالله احمد بن محمد بن حنبل ابن هلال شیبانی مروزی از خاندان عرب شیبان بن ذهل یا بنی ذهل بن شیبان پیشوای حنبلیان و چهارمین امام [[اهل سنت]] و جماعت است. او در سال 164 ق/ 780 م ولادت یافت. زندگی ابن حنبل با فقر و تنگدستی همراه بود ایشان برای امرار معاش بافندگی می‌کرد. او ابتدا قرآن را آموخت و سپس به فراگیری علم فقه پرداخت و بعد هم به فراگیری فن نوشتن و نگارش مشغول شد. او مدتی به خواندن کتاب‌های اهل رای مشغول بود. احمد حنبل از راه‌های مختلف برای به ثبوت رسانیدن حدیث استفاده می‌کرد. زیرا او حدیث را پایه و اساس دین می‌دانست. او از تاریخ 86 ق/802 م در جستجوی علم حدیث به بصره، کوفه، حجاز، یمن و شام سفر کرد. | اباعبدالله احمد بن محمد بن حنبل ابن هلال شیبانی مروزی از خاندان عرب شیبان بن ذهل یا بنی ذهل بن شیبان پیشوای حنبلیان و چهارمین امام [[اهل سنت]] و جماعت است. او در سال 164 ق/ 780 م ولادت یافت. زندگی ابن حنبل با فقر و تنگدستی همراه بود ایشان برای امرار معاش بافندگی می‌کرد. او ابتدا قرآن را آموخت و سپس به فراگیری علم فقه پرداخت و بعد هم به فراگیری فن نوشتن و نگارش مشغول شد. او مدتی به خواندن کتاب‌های اهل رای مشغول بود. احمد حنبل از راه‌های مختلف برای به ثبوت رسانیدن حدیث استفاده می‌کرد. زیرا او حدیث را پایه و اساس دین می‌دانست. او از تاریخ 86 ق/802 م در جستجوی علم حدیث به بصره، کوفه، حجاز، یمن و شام سفر کرد. | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
احمد بن حنبل در سال 241ق/855م در شهر بغداد چشم از جهان فرو بست. | احمد بن حنبل در سال 241ق/855م در شهر بغداد چشم از جهان فرو بست. | ||
==ویژگی فقه حنبلی== | == ویژگی فقه حنبلی == | ||
موسس این مذهب آنچنان خود را متوجه جمع حدیث و بررسی اقوال کرده بود که به قول برخی مانند طبری او اساسا فقه جداگانه ای ندارد. اما می‌توان ادعا کرد که فقهی متمایز و مجزا از سایر مذاهب به نام فقه حنبلی داریم که خصوصیت اصلی آن توجه به احادیث پیامبر می‌باشد. | موسس این مذهب آنچنان خود را متوجه جمع حدیث و بررسی اقوال کرده بود که به قول برخی مانند طبری او اساسا فقه جداگانه ای ندارد. اما می‌توان ادعا کرد که فقهی متمایز و مجزا از سایر مذاهب به نام فقه حنبلی داریم که خصوصیت اصلی آن توجه به احادیث پیامبر می‌باشد. | ||
==مصادر فقه حنبلی== | == مصادر فقه حنبلی == | ||
این مذهب قرآن و سنت را مبنای اصلی فقه خود به حساب می‌آورد، بزرگان این فرقه فرقی بین قرآن و سنت قائل نیستند و با کسانی که این دو را از هم جدا دانسته‌اند و به خاطر یکی دیگری را فدا می‌کنند به سختی مخالفت می‌ورزند. مشخصه عمومی این مکتب فقهی مخالفت با هر گونه اجتهاد و رای و نیز استناد مطلق به احادیث می‌باشد. قول صحابه و فقها نیز می‌تواند نزد حنابله از حجیت برخوردار باشد. | این مذهب قرآن و سنت را مبنای اصلی فقه خود به حساب می‌آورد، بزرگان این فرقه فرقی بین قرآن و سنت قائل نیستند و با کسانی که این دو را از هم جدا دانسته‌اند و به خاطر یکی دیگری را فدا می‌کنند به سختی مخالفت می‌ورزند. مشخصه عمومی این مکتب فقهی مخالفت با هر گونه اجتهاد و رای و نیز استناد مطلق به احادیث می‌باشد. قول صحابه و فقها نیز می‌تواند نزد حنابله از حجیت برخوردار باشد. | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
مصالح مرسله | مصالح مرسله | ||
سد الذرائع | سد الذرائع | ||
حنبلیه در جایی استفاده از حدیث ضعیف را جایز می‌شمارد که با قرآن و سنت تعارضی نداشته باشد. از دیگر ویژگیهای فقه آنان که شهرت هم یافته است سختگیری در امر عبادات و معاملات و طهارت می‌باشد. یک نمونه از این سختگیریها واجب بودن مضمضه و استنشاق در وضو می‌باشد. | حنبلیه در جایی استفاده از حدیث ضعیف را جایز می‌شمارد که با قرآن و سنت تعارضی نداشته باشد. از دیگر ویژگیهای فقه آنان که شهرت هم یافته است سختگیری در امر عبادات و معاملات و طهارت می‌باشد. یک نمونه از این سختگیریها واجب بودن مضمضه و استنشاق در وضو می‌باشد. | ||
==شرایط و لوازم مفتی== | == شرایط و لوازم مفتی == | ||
حنبلیان معتقدند مفتی باید شرایط زیر را داشته باشد: | حنبلیان معتقدند مفتی باید شرایط زیر را داشته باشد: | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۸: | ||
- خویشاوندی که نفقه آن بر انسان واجب است عبارت است از تمام خویشان بی بضاعت که از عهده کار بر نمی آیند و تمام خویشان دور و نزدیک اعم از عصبات و اصول و فروع و صاحبان فرض و ذوی الارحام را از ارث بهره‌مند می‌کند. | - خویشاوندی که نفقه آن بر انسان واجب است عبارت است از تمام خویشان بی بضاعت که از عهده کار بر نمی آیند و تمام خویشان دور و نزدیک اعم از عصبات و اصول و فروع و صاحبان فرض و ذوی الارحام را از ارث بهره‌مند می‌کند. | ||
==دیدگاه فقه حنبلی درباره ادله اثبات دعوی== | == دیدگاه فقه حنبلی درباره ادله اثبات دعوی == | ||
1- درباره اقرار: حنبلیه معتقد است که اقرار به لفظ و نوشتن و اشاره از شخص گنگ واقع می‌شود. | 1- درباره اقرار: حنبلیه معتقد است که اقرار به لفظ و نوشتن و اشاره از شخص گنگ واقع می‌شود. | ||
2- در مورد سوگند: اگر من چیزی علیه کسی ادعا کنم و برای اثبات حرفم دلیلی نداشته باشم، قاضی طرف مقابل را وادار می‌کند تا قسم بخورد که آن حرف علیه او صادق نیست. | 2- در مورد سوگند: اگر من چیزی علیه کسی ادعا کنم و برای اثبات حرفم دلیلی نداشته باشم، قاضی طرف مقابل را وادار می‌کند تا قسم بخورد که آن حرف علیه او صادق نیست. | ||
3- شهادت: حنابله معتقدند مواردی که مورد شهادت قرار می‌گیرد هفت قسم | 3- شهادت: حنابله معتقدند مواردی که مورد شهادت قرار می‌گیرد هفت قسم است؛ شهادت به زنا و لواط که باید به وسیله چهار مرد باشد. ادعای فقر که از کسی به شرط شهادت سه مرد قبول می‌شود. حدودی مانند قذف و شرب خمر و راهزنی که با دو مرد ثابت می‌شود. مواردی مثل نکاح و طلاق که دو شاهد مرد لازم دارد. جراحاتی که به انسان وارد می‌شود و یا اینکه به حیوان به شرط وجود قول دامپزشک با شهادت دو شاهد، یا یک مرد و دو زن پذیرفته می‌شود. مواردی که مردان از آن بی اطلاعند مانند عیوب زنان شهادت یک زن پذیرفته می‌شود. | ||
4- قرعه: قرعه در نزد این مذهب مانند حکم کردن است و در طلاق و نکاح و آزاد کردن بنده و اموال و تقسیم همبستری بین زوجات و جهت همراه بردن ایشان در سفر و مواردی که مورد نزاع و تخاصم واقع می‌گردد جاری می‌شود. احمد حنبل در روایت اسحاق بن ابراهیم و جعفربن محمد گفته است که قرعه جایز است. | 4- قرعه: قرعه در نزد این مذهب مانند حکم کردن است و در طلاق و نکاح و آزاد کردن بنده و اموال و تقسیم همبستری بین زوجات و جهت همراه بردن ایشان در سفر و مواردی که مورد نزاع و تخاصم واقع می‌گردد جاری می‌شود. احمد حنبل در روایت اسحاق بن ابراهیم و جعفربن محمد گفته است که قرعه جایز است. | ||
==عقاید دینی و کلامی== | == عقاید دینی و کلامی == | ||
به علت اینکه امام احمد حنبل و طرفدارانش از طرفداران مسلک حدیثی هستند لذا نمی‌توان آنها را بنیانگذار نظریه‌ای کلامی دانست و یا اینکه آنها را از مشاهیر کلامی به شمار آورد، لذا هر آنچه در حوزه عقاید به آنها منسوب است حاصل آموزه‌هایی است که از کتاب وسنت پیدا است. | به علت اینکه امام احمد حنبل و طرفدارانش از طرفداران مسلک حدیثی هستند لذا نمی‌توان آنها را بنیانگذار نظریه‌ای کلامی دانست و یا اینکه آنها را از مشاهیر کلامی به شمار آورد، لذا هر آنچه در حوزه عقاید به آنها منسوب است حاصل آموزه‌هایی است که از کتاب وسنت پیدا است. | ||
به طور عمومی حنبلیان معتقد به مسلک ارجاء هستند. مثلا آنها در مساله تکفیر دیدگاهی مانند مرجئه را اظهار می‌کنند. در مباحث خدا شناسی در شمار صفاتیه می‌باشند و در این زمینه جهمیه، قدریه، معتزله و طرفداران آنها را مورد سرزنش قرار می‌دادند. آنها کلام خدا یعنی قرآن را غیر مخلوق می‌دانند. در باب ایمان قول و عمل را شرط می‌دانند. مساله رویت، برای آنان حق است زیرا در حدیث صحیح از مساله رویت خداوند سخن به میان آمده است. | به طور عمومی حنبلیان معتقد به مسلک ارجاء هستند. مثلا آنها در مساله تکفیر دیدگاهی مانند مرجئه را اظهار می‌کنند. در مباحث خدا شناسی در شمار صفاتیه می‌باشند و در این زمینه جهمیه، قدریه، معتزله و طرفداران آنها را مورد سرزنش قرار می‌دادند. آنها کلام خدا یعنی قرآن را غیر مخلوق می‌دانند. در باب ایمان قول و عمل را شرط می‌دانند. مساله رویت، برای آنان حق است زیرا در حدیث صحیح از مساله رویت خداوند سخن به میان آمده است. | ||
حنبلیه امروز کمترین پیرو را در میان مذاهب اربعه دارد، البته علمای این فرقه زمینه را به گونه‌ای فراهم کردند که بستر مناسبی برای رشد افکار سلفی و وهابی شد و فرقه‌هایی مانند وهابیت خود را در ریشه به حنابله منتسب می‌کنند. | حنبلیه امروز کمترین پیرو را در میان مذاهب اربعه دارد، البته علمای این فرقه زمینه را به گونه‌ای فراهم کردند که بستر مناسبی برای رشد افکار سلفی و وهابی شد و فرقه‌هایی مانند وهابیت خود را در ریشه به حنابله منتسب می‌کنند. | ||
==منابع== | == منابع == | ||
1- فقه تطبیقی، سعید منصوری ( آرانی ) | 1- فقه تطبیقی، سعید منصوری (آرانی) | ||
2- چهار امام اهل سنت و جماعت، محمد رئوف توکلی | 2- چهار امام اهل سنت و جماعت، محمد رئوف توکلی | ||
3- تاریخ فرق اسلامی، حسین صابری | 3- تاریخ فرق اسلامی، حسین صابری | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۷: | ||
5- تحقیق در تاریخ و فلسفه مذاهب اهل سنت، یوسف فضایی | 5- تحقیق در تاریخ و فلسفه مذاهب اهل سنت، یوسف فضایی | ||
==منبع== | == منبع == | ||
دانشنامه اسلامی به نقل از سایت رحماء. | دانشنامه اسلامی به نقل از سایت رحماء. | ||
[[رده: فرق و مذاهب]] | [[رده:فرق و مذاهب]] | ||