۴٬۹۳۳
ویرایش
دستینه ها در ادبیات تصوف: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - '=پانویس=↵↵[[رده:' به '== پانویس == {{پانویس}} [[رده:') |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''دستینه ها در ادبیات تصوف''' متونی هستند که نویسندگان [[صوفی]] برای بیان مسائل اعتقادی و دستورات عملی خود به [[زبان عربی|عربی]] تألیف کردند و در آنها مسائل گوناگونی را که مریدان با آنها روبه‌رو می‌شدند، مطرح می‌کردند. دستینه‌ها جامع معارفی بودند که مشایخ می‌خواستند شاگردان و مریدانشان آنها را بدانند. در این کتاب‌ها هم مسائل اعتقادی مطرح می‌شد و هم مسائل علمی تصوف. تعریف تصوف و معرِّفی صوفیان بزرگ، بحث معرفت و توحید، بحث احوال و مقامات، بیان آداب عبادتها و رفتار اجتماعی و امور شخصی از قبیل لباس پوشیدن و طعام خوردن، بحث سماع و شعر و آلات موسیقی و شرکت در مجالس سماع، و بالاخره تعریف اصطلاحاتی که در میان صوفیه رایج بود، از جمله مطالب اصلی دستینه‌ها بود.این دستینه ها در ابتدا اهمیت ویژه ای داشتند. | '''دستینه ها در ادبیات تصوف''' متونی هستند که نویسندگان [[صوفی]] برای بیان مسائل اعتقادی و دستورات عملی خود به [[زبان عربی|عربی]] تألیف کردند و در آنها مسائل گوناگونی را که مریدان با آنها روبه‌رو می‌شدند، مطرح می‌کردند. دستینه‌ها جامع معارفی بودند که مشایخ می‌خواستند شاگردان و مریدانشان آنها را بدانند. در این کتاب‌ها هم مسائل اعتقادی مطرح می‌شد و هم مسائل علمی تصوف. تعریف تصوف و معرِّفی صوفیان بزرگ، بحث معرفت و توحید، بحث احوال و مقامات، بیان آداب عبادتها و رفتار اجتماعی و امور شخصی از قبیل لباس پوشیدن و طعام خوردن، بحث سماع و شعر و آلات موسیقی و شرکت در مجالس سماع، و بالاخره تعریف اصطلاحاتی که در میان صوفیه رایج بود، از جمله مطالب اصلی دستینه‌ها بود. این دستینه ها در ابتدا اهمیت ویژه ای داشتند. | ||
=نگارش دستینه= | =نگارش دستینه= | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
از جمله مطالبی که نویسندگان دستینه‌ها از قول صوفیان پیشین نقل کرده‌اند، سخنان کوتاه و تعریف گونه‌ای است که برخی از ایشان در پاسخ به سوالاتی درباره تصوف و صوفی اظهار کرده‌اند. مثلاً ابوالحسین نوری در پاسخ به سوال تصوف چیست، گفت: «ترکُ کلِّ حظِّ نفْسٍ»، و در پاسخ به پرسش صوفیان چه کسانی‌اند، گفت: «کسانی که جانهای ایشان از کدورات بشریت آزاد گشته است و از آفت نفس صافی شده و از هوا خلاص یافته تا اندر صف اول و درجه اعلی' با حق بیارمیده‌اند و از غیر وی اندر رمیده»<ref>هجویری، ص42</ref>. ابوبکر شبلی نیز در پاسخ به سرجوع کنید بهال صوفی کیست، گفت: «صوفی آن بُوَد که اندر دو جهان هیچ چیز نبیند بجز خدای عزوجل»<ref>همان، ص 44</ref>. در بعضی از این سخنان تأکید شده است که صوفی باید خُلقی نیکو داشته باشد؛ | از جمله مطالبی که نویسندگان دستینه‌ها از قول صوفیان پیشین نقل کرده‌اند، سخنان کوتاه و تعریف گونه‌ای است که برخی از ایشان در پاسخ به سوالاتی درباره تصوف و صوفی اظهار کرده‌اند. مثلاً ابوالحسین نوری در پاسخ به سوال تصوف چیست، گفت: «ترکُ کلِّ حظِّ نفْسٍ»، و در پاسخ به پرسش صوفیان چه کسانی‌اند، گفت: «کسانی که جانهای ایشان از کدورات بشریت آزاد گشته است و از آفت نفس صافی شده و از هوا خلاص یافته تا اندر صف اول و درجه اعلی' با حق بیارمیده‌اند و از غیر وی اندر رمیده»<ref>هجویری، ص42</ref>. ابوبکر شبلی نیز در پاسخ به سرجوع کنید بهال صوفی کیست، گفت: «صوفی آن بُوَد که اندر دو جهان هیچ چیز نبیند بجز خدای عزوجل»<ref>همان، ص 44</ref>. در بعضی از این سخنان تأکید شده است که صوفی باید خُلقی نیکو داشته باشد؛ | ||
از مرتعش نقل کرده‌اند که «تصوف خُلق نیکوست». ابوحفص حدّاد نیشابوری نیز گفته است: «تصوف سراسر آداب است»<ref>همان، ص 47</ref>. | از مرتعش نقل کرده‌اند که «تصوف خُلق نیکوست». ابوحفص حدّاد نیشابوری نیز گفته است: «تصوف سراسر آداب است»<ref>همان، ص 47</ref>. | ||
=آثار معروف عربی= | =آثار معروف عربی= | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۵: | ||
کتاب اللمع سرّاج طوسی، کتاب التعرف ابوبکر کلابادی، تهذیب الاسرار ابوسعد خرگوشی، و رسالۀ ابوالقاسم قشیری. | کتاب اللمع سرّاج طوسی، کتاب التعرف ابوبکر کلابادی، تهذیب الاسرار ابوسعد خرگوشی، و رسالۀ ابوالقاسم قشیری. | ||
==ترجمه التعرف== | == ترجمه التعرف == | ||
شاگرد و مرید ابوبکر کلابادی، ابوابراهیم اسماعیل بن محمد مستملی بخاری (د ۴۳۴ق/۱۰۴۳م) کتاب التعرف شیخ خود ابوبکر کلابادی (د ۳۸۵ق/۹۹۵م) را از عربی به فارسی برگردانده، و شرح کرده است. | شاگرد و مرید ابوبکر کلابادی، ابوابراهیم اسماعیل بن محمد مستملی بخاری (د ۴۳۴ق/۱۰۴۳م) کتاب التعرف شیخ خود ابوبکر کلابادی (د ۳۸۵ق/۹۹۵م) را از عربی به فارسی برگردانده، و شرح کرده است. | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۲: | ||
داستان‌ها و حکایات فراوان دربارۀ مشایخ قدیم صوفیه و نقل اقوال ایشان و ترجمۀ فارسی این اقوال و همچنین ترجمۀ بسیاری از اصطلاحات صوفیه و متکلمان از عربی به فارسی، این اثر را بدون شک به صورت یکی از غنی‌ترین و اصیل‌ترین منابع تصوف درآورده است. | داستان‌ها و حکایات فراوان دربارۀ مشایخ قدیم صوفیه و نقل اقوال ایشان و ترجمۀ فارسی این اقوال و همچنین ترجمۀ بسیاری از اصطلاحات صوفیه و متکلمان از عربی به فارسی، این اثر را بدون شک به صورت یکی از غنی‌ترین و اصیل‌ترین منابع تصوف درآورده است. | ||
==شرح التعرف== | == شرح التعرف == | ||
شرح التعرف هر چند که ظاهراً شرحی است بر کتابی دیگر، ولی از جهاتی این کتاب در واقع یک تألیف اصیل به شمار می‌آید و کثرت مطالب متنوعی که در آن مطرح شده، آن را از جهاتی مهم‌تر از کتاب التعرف ساخته است. | شرح التعرف هر چند که ظاهراً شرحی است بر کتابی دیگر، ولی از جهاتی این کتاب در واقع یک تألیف اصیل به شمار می‌آید و کثرت مطالب متنوعی که در آن مطرح شده، آن را از جهاتی مهم‌تر از کتاب التعرف ساخته است. | ||
==کشف المحجوب== | == کشف المحجوب == | ||
پس از شرح التعرف کتاب مهمی که در تصوف به فارسی نوشته شـده، کشف المحجوب علی بن عثمان هُجویری جلّابی (د ح۴۶۵ق یا اندکی پس از آن) است که خود اصلاً اهل غزنه بود و کتابش را در اواخر عمر در لاهور نوشت. | پس از شرح التعرف کتاب مهمی که در تصوف به فارسی نوشته شـده، کشف المحجوب علی بن عثمان هُجویری جلّابی (د ح۴۶۵ق یا اندکی پس از آن) است که خود اصلاً اهل غزنه بود و کتابش را در اواخر عمر در لاهور نوشت. | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۷: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: تصوف]] | [[رده:تصوف]] | ||