پرش به محتوا

رویکردهای تقریبی (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - 'ي' به 'ی')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز (تمیزکاری)
خط ۳: خط ۳:
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
|-
|-
!عنوان مقاله!! data-type="authorName" |رویکردشناسی «تقریب مذاهب اسلامی»‏
!عنوان مقاله!! data-type="authorName" |رویکردشناسی «تقریب مذاهب اسلامی» ‏
|-
|-
|زبان مقاله
|زبان مقاله
خط ۱۸: خط ۱۸:
</div>
</div>


 
''رویکردشناسی «[[تقریب مذاهب اسلامی|تقریب مذاهب اسلامی]]» ‏''
''رویکردشناسی «[[تقریب مذاهب اسلامی|تقریب مذاهب اسلامی]]»‏''


در زمینه تقریب مذاهب اسلامی این پرسش مطرح است که چه رویکردی مناسب است؟  
در زمینه تقریب مذاهب اسلامی این پرسش مطرح است که چه رویکردی مناسب است؟  
خط ۲۶: خط ۲۵:
‏1. رویکرد دوگانه «برجسته‌سازی اشتراکات» و «تغافل نسبت به اختلافات»؛
‏1. رویکرد دوگانه «برجسته‌سازی اشتراکات» و «تغافل نسبت به اختلافات»؛


‏2. رویکرد دوگانه «برجسته‌سازی اشتراکات» و «تفاهم در اختلافات».‏
‏2. رویکرد دوگانه «برجسته‌سازی اشتراکات» و «تفاهم در اختلافات». ‏
 


=رویکرد دوگانه «برجسته‌سازی اشتراکات» و «تغافل نسبت به اختلافات»=
=رویکرد دوگانه «برجسته‌سازی اشتراکات» و «تغافل نسبت به اختلافات» =


اشتراکات فراوانی در میان مذاهب اسلامی به چشم می‌خورد. به‌طور طبیعی، برجسته‌سازی اشتراکات می‌تواند در تقریب ‏مذاهب اسلامی تأثیرگذار باشد. اگر بپذیریم که تمایل به حاکمیت صلح و پرهیز از چالش‌های خشن امری است که در ‏عامه مسلمانان وجود دارد، باید بپذیریم که توجه به اشتراکات در میان عامه مسلمانان امری طبیعی است.‏
اشتراکات فراوانی در میان مذاهب اسلامی به چشم می‌خورد. به‌طور طبیعی، برجسته‌سازی اشتراکات می‌تواند در تقریب ‏مذاهب اسلامی تأثیرگذار باشد. اگر بپذیریم که تمایل به حاکمیت صلح و پرهیز از چالش‌های خشن امری است که در ‏عامه مسلمانان وجود دارد، باید بپذیریم که توجه به اشتراکات در میان عامه مسلمانان امری طبیعی است. ‏


در طول تاریخ اسلام همواره وجود اشتراکات فراوان باعث شده است تا مانعی در برابر فروپاشی جامعه ‏اسلامی باشد؛ اما اشتراکات مزبور را نمی‌توان علّت تامه‌ای برای حفظ وحدت و انسجام درونی دانست. چه آن‌که، ‏افزون بر نقش‌آفرینی هوای نفس و خواهش‌های افسار گسیخته در طول تاریخ اسلام، اختلاف برداشت‌ها و ‏ذهنیت‌ها متفاوت نیز به اختلافات مذهبی دامن می‌زنند. گو آن‌که، بسیاری از اختلاف برداشت‌ها نیز مستقیم یا ‏غیر مستقیم در برخی از تلاش‌های نفسانی و دنیاگرایانه ریشه دارند. ‏
در طول تاریخ اسلام همواره وجود اشتراکات فراوان باعث شده است تا مانعی در برابر فروپاشی جامعه ‏اسلامی باشد؛ اما اشتراکات مزبور را نمی‌توان علّت تامه‌ای برای حفظ وحدت و انسجام درونی دانست. چه آن‌که، ‏افزون بر نقش‌آفرینی هوای نفس و خواهش‌های افسار گسیخته در طول تاریخ اسلام، اختلاف برداشت‌ها و ‏ذهنیت‌ها متفاوت نیز به اختلافات مذهبی دامن می‌زنند. گو آن‌که، بسیاری از اختلاف برداشت‌ها نیز مستقیم یا ‏غیر مستقیم در برخی از تلاش‌های نفسانی و دنیاگرایانه ریشه دارند. ‏


تکیه بر اشتراکات می‌تواند متضمن تغافل نسبت به اختلافات باشد و در بسیاری از موارد این رویکرد توانسته ‏است مانع از رشد اختلافات باشد. چنان‌که، بسیاری از خیرخواهان در مذاهب مختلف اسلامی با تأکید بر این ‏اشتراکات مانع از شکل‌گیری یا توسعه چالش‌هایی شوند که عمدتاً از جانب جریان‌های افراطی یا از جانب ‏قدرت‌های سیاسی دامن زده می‌شدند.‏
تکیه بر اشتراکات می‌تواند متضمن تغافل نسبت به اختلافات باشد و در بسیاری از موارد این رویکرد توانسته ‏است مانع از رشد اختلافات باشد. چنان‌که، بسیاری از خیرخواهان در مذاهب مختلف اسلامی با تأکید بر این ‏اشتراکات مانع از شکل‌گیری یا توسعه چالش‌هایی شوند که عمدتاً از جانب جریان‌های افراطی یا از جانب ‏قدرت‌های سیاسی دامن زده می‌شدند. ‏


=رویکرد دوگانه «برجسته‌سازی اشتراکات» و «تفاهم در اختلافات»‏=
=رویکرد دوگانه «برجسته‌سازی اشتراکات» و «تفاهم در اختلافات» ‏=


وجود اشتراکات مهم‌ترین علّت یکپارچگی یا حفظ اتحاد مذهبی یا دست‌کم مانع توسعه اختلافات است. ازاین‌رو، ‏برجسته‌سازی اشتراکات شیوه‌ای پرتأثیر برای صیانت از دستیابی به وحدت یا حفظ اتحاد نسبی در میان مسلمانان است. اما ‏این اشتراکات همواره در کنار اختلافات نقش‌آفرینی می‌کنند و به تنهایی در عرصه اندیشه‌ها و رفتارهای مذهبی تأثیرگذار ‏نیستند. به تعبیر دیگر، گرچه برجسته‌سازی اشتراکات در میان مذاهب اسلامی امری پسندیده و پرتأثیر است و نمی‌توان از ‏آن چشم پوشید، اما مهم است که بدانیم آیا این رویکرد تقلیل‌گرایانه و حداقلی نیست؟ و می‌تواند از کارآیی لازم برای ‏حلّ مشکلات جامعه اسلامی برآید؟
وجود اشتراکات مهم‌ترین علّت یکپارچگی یا حفظ اتحاد مذهبی یا دست‌کم مانع توسعه اختلافات است. ازاین‌رو، ‏برجسته‌سازی اشتراکات شیوه‌ای پرتأثیر برای صیانت از دستیابی به وحدت یا حفظ اتحاد نسبی در میان مسلمانان است. اما ‏این اشتراکات همواره در کنار اختلافات نقش‌آفرینی می‌کنند و به تنهایی در عرصه اندیشه‌ها و رفتارهای مذهبی تأثیرگذار ‏نیستند. به تعبیر دیگر، گرچه برجسته‌سازی اشتراکات در میان مذاهب اسلامی امری پسندیده و پرتأثیر است و نمی‌توان از ‏آن چشم پوشید، اما مهم است که بدانیم آیا این رویکرد تقلیل‌گرایانه و حداقلی نیست؟ و می‌تواند از کارآیی لازم برای ‏حلّ مشکلات جامعه اسلامی برآید؟
خط ۴۶: خط ۴۴:
از این گذشته بسیاری از اختلافات ریشه فکری دارند و بدون تأمل در آنها نمی‌توان انتظار داشت که کسی به ‏اندیشه‌ای باور داشته باشد و مطابق با لوازم آنها عمل نکند. بلکه، مفهوم تعصب صحیح از همین نکته نشئت ‏می‌گیرد. اگر کسی بدون استدلال یا به صورت تقلیدی به امری باور پیدا کند، پایبندی به آن امر شکل خاصی پیدا ‏می‌کند و آن فرد تابع کسانی خواهد بود که اندیشه مزبور را برای او ترسیم کرده‌اند. این امر مقتضی آن است که ‏اگر آن افراد تأثیرگذار و مراجع فکری و مذهبی نسبت به امری حساسیت نشان داده و برخی امور اختلافی را ‏برجسته کنند، پیروان آنان نیز به طور طبیعی وارد صحنه اختلاف خواهند شد و در بسیاری از موارد، راهبرد ‏برجسته‌سازی اشتراکات نمی‌تواند مانع از پیروی این افراد تابع از مراجع فکری و دینی آنان باشد. ‏
از این گذشته بسیاری از اختلافات ریشه فکری دارند و بدون تأمل در آنها نمی‌توان انتظار داشت که کسی به ‏اندیشه‌ای باور داشته باشد و مطابق با لوازم آنها عمل نکند. بلکه، مفهوم تعصب صحیح از همین نکته نشئت ‏می‌گیرد. اگر کسی بدون استدلال یا به صورت تقلیدی به امری باور پیدا کند، پایبندی به آن امر شکل خاصی پیدا ‏می‌کند و آن فرد تابع کسانی خواهد بود که اندیشه مزبور را برای او ترسیم کرده‌اند. این امر مقتضی آن است که ‏اگر آن افراد تأثیرگذار و مراجع فکری و مذهبی نسبت به امری حساسیت نشان داده و برخی امور اختلافی را ‏برجسته کنند، پیروان آنان نیز به طور طبیعی وارد صحنه اختلاف خواهند شد و در بسیاری از موارد، راهبرد ‏برجسته‌سازی اشتراکات نمی‌تواند مانع از پیروی این افراد تابع از مراجع فکری و دینی آنان باشد. ‏


نکته مزبور متضمن اولویت‌ تلاش برای حل اختلاف با مراجع فکری و علمای مذاهب اسلامی است. چرا که ‏عوام مردم پیرو آنها هستند. اما تغافل نسبت به اختلافاتی که در میان علما وجود دارد، مانع از آن نیست که آنان ‏اختلافات میان خود را فراموش کنند. بنابراین، راهبرد مناسب این است که تلاش کنیم اختلافات مزبور را از میان ‏برداریم یا دست‌کم اقدام به کاهش دایره آن اختلافات یا کاهش تأثیرگذاری آنها کنیم.‏
نکته مزبور متضمن اولویت‌ تلاش برای حل اختلاف با مراجع فکری و علمای مذاهب اسلامی است. چرا که ‏عوام مردم پیرو آنها هستند. اما تغافل نسبت به اختلافاتی که در میان علما وجود دارد، مانع از آن نیست که آنان ‏اختلافات میان خود را فراموش کنند. بنابراین، راهبرد مناسب این است که تلاش کنیم اختلافات مزبور را از میان ‏برداریم یا دست‌کم اقدام به کاهش دایره آن اختلافات یا کاهش تأثیرگذاری آنها کنیم. ‏


اگر فرض کنیم برخی از اختلافات مزبور از طریق مباحثه شفاف و مستدل اطراف اختلاف قابل حل باشند، ‏می‌بایست بستر مناسبی برای تضارب آرا در سطح علما و نخبگان ایجاد کنیم. ‏
اگر فرض کنیم برخی از اختلافات مزبور از طریق مباحثه شفاف و مستدل اطراف اختلاف قابل حل باشند، ‏می‌بایست بستر مناسبی برای تضارب آرا در سطح علما و نخبگان ایجاد کنیم. ‏


اگر بخشی از اختلافات از چنان پیچیدگی برخوردار باشند که به راحتی قابل حل نباشند، می‌بایست نسبت به ‏حدود و ریشه‌های اختلاف به دنبال دست‌یابی به تفاهم باشیم تا برداشت‌های نامناسب نسبت به دیگران یا استدلال‌ها ‏و ریشه‌های فکری آنان زمینه‌ساز اختلافات بیشتر نشود.‏
اگر بخشی از اختلافات از چنان پیچیدگی برخوردار باشند که به راحتی قابل حل نباشند، می‌بایست نسبت به ‏حدود و ریشه‌های اختلاف به دنبال دست‌یابی به تفاهم باشیم تا برداشت‌های نامناسب نسبت به دیگران یا استدلال‌ها ‏و ریشه‌های فکری آنان زمینه‌ساز اختلافات بیشتر نشود. ‏
 
 


[[رده: وحدت]]
[[رده:وحدت]]
[[رده: مقالات]]
[[رده:مقالات]]
[[رده: تقریب]]
[[رده:تقریب]]
۴٬۹۳۳

ویرایش