پرش به محتوا

سوره حمد: تفاوت میان نسخه‌ها

۱ بایت حذف‌شده ،  ‏۵ دسامبر ۲۰۲۲
جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - '=پانویس=↵{{پانویس|2}}↵↵[[رده:' به '== پانویس == {{پانویس}} [[رده:')
جز (تمیزکاری)
خط ۲۸: خط ۲۸:
</div>
</div>


'''سوره حمد''' یا سوره فاتحه نخستین سوره [[قرآن کریم]]، ملقب به ام الکتاب، از [[سوره‌های مکی]] و در جزء یک قرار دارد. این سوره از سوره‌های «قصار» است که در عین اختصار، بنا بر روایات، در معنا بزرگ و اساس [[قرآن]] است. سورهٔ فاتحه در [[نمازهای واجب]] و [[مستحب]] خوانده می‌شود و محتوای اصلی آن، توحید و سپاس [[خداوند]] است.  
'''سوره حمد''' یا سوره فاتحه نخستین سوره [[قرآن کریم]]، ملقب به ام الکتاب، از [[سوره‌های مکی]] و در جزء یک قرار دارد. این سوره از سوره‌های «قصار» است که در عین اختصار، بنا بر روایات، در معنا بزرگ و اساس [[قرآن]] است. سورهٔ فاتحه در [[نمازهای واجب]] و [[مستحب]] خوانده می‌شود و محتوای اصلی آن، توحید و سپاس [[خداوند]] است.  
این سوره که به ام‌الکتاب نیز ملقب است، هفت آیه و در جزء یک قرار دارد. چون در این سوره، خدا، حمد و ثنا شده، این سوره حمد خوانده شده‌است. محتوای اصلی آن، [[توحید]] و سپاس خداوند است.
این سوره که به ام‌الکتاب نیز ملقب است، هفت آیه و در جزء یک قرار دارد. چون در این سوره، خدا، حمد و ثنا شده، این سوره حمد خوانده شده‌است. محتوای اصلی آن، [[توحید]] و سپاس خداوند است.


خط ۵۹: خط ۵۹:
«سوره دعاء»؛ براى اينكه در (اهدنا) [[دعا]] مى كنيم<ref>همان</ref>.
«سوره دعاء»؛ براى اينكه در (اهدنا) [[دعا]] مى كنيم<ref>همان</ref>.


«سوره نور»؛ قرآن كريم از كتب آسمانی با تعبير نور ياد مي‌كند<ref>سورۀ مائده، آيه 44</ref> و هدف آنها را نورانی كردن انسانها مي‌داند بنابراين، سوره‌ای كه عصارۀ كتابِ نور است<ref>سورۀ ابراهيم، آيه 1</ref> ، خود نيز نوری باهر و نوراني‌كننده انسانهاست<ref>تفسير تسنيم ، ج1، ص 259</ref>.
«سوره نور»؛ قرآن كريم از كتب آسمانی با تعبير نور ياد مي‌كند<ref>سورۀ مائده، آيه 44</ref> و هدف آنها را نورانی كردن انسانها مي‌داند بنابراين، سوره‌ای كه عصارۀ كتابِ نور است<ref>سورۀ ابراهيم، آيه 1</ref>، خود نيز نوری باهر و نوراني‌كننده انسانهاست<ref>تفسير تسنيم، ج1، ص 259</ref>.


«سوره تعليم المسأله»؛ براى اينكه در آن آداب سؤال و درخواست از خداوند هست كه به ثناگوئى خداوند پيش از سؤال ابتدا شده است<ref>همان به نقل از مرسي</ref>.
«سوره تعليم المسأله»؛ براى اينكه در آن آداب سؤال و درخواست از خداوند هست كه به ثناگوئى خداوند پيش از سؤال ابتدا شده است<ref>همان به نقل از مرسي</ref>.
«سوره سؤال»؛ به خاطر وجود الفاظ دعا و سؤال از خداوند متعال است<ref>ترجمۀ الإتقان فی علوم القرآن،ج 1، ص 192</ref>.
«سوره سؤال»؛ به خاطر وجود الفاظ دعا و سؤال از خداوند متعال است<ref>ترجمۀ الإتقان فی علوم القرآن، ج 1، ص 192</ref>.
«سوره حمد أولی و سوره حمد قصري»؛ نام گرفتن سوره به اين دو نام به اين جهت است كه در ميان سُوَر حامدات، اوّلين و كوتاهترين سوره، حمد است<ref>تفسير تسنيم، ج1، ص 259</ref>.
«سوره حمد أولی و سوره حمد قصري»؛ نام گرفتن سوره به اين دو نام به اين جهت است كه در ميان سُوَر حامدات، اوّلين و كوتاهترين سوره، حمد است<ref>تفسير تسنيم، ج1، ص 259</ref>.
«سوره منت»؛ به خاطر لحن منتی قول خداوند که مي‌فرمايد: «ما به تو سبع‌المثانی و قرآن عظيم را داديم<ref>تبصير الرحمن و تيسير المنان، ج1، ص 9.</ref>».
«سوره منت»؛ به خاطر لحن منتی قول خداوند که مي‌فرمايد: «ما به تو سبع‌المثانی و قرآن عظيم را داديم<ref>تبصير الرحمن و تيسير المنان، ج1، ص 9.</ref>».
خط ۸۰: خط ۸۰:
الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ اين نكته را بازگو مى كند كه اساس خلقت و تربيت و حاكميت او بر پايه رحمت و رحمانيت است، و محور اصلى نظام تربيتى جهان را همين اصل تشكيل مى دهد.
الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ اين نكته را بازگو مى كند كه اساس خلقت و تربيت و حاكميت او بر پايه رحمت و رحمانيت است، و محور اصلى نظام تربيتى جهان را همين اصل تشكيل مى دهد.
مالِكِ يَوْمِ الدِّينِ توجهى است به معاد، و سراى پاداش اعمال، و حاكميت خداوند بر آن دادگاه عظيم.
مالِكِ يَوْمِ الدِّينِ توجهى است به معاد، و سراى پاداش اعمال، و حاكميت خداوند بر آن دادگاه عظيم.
إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ ، توحيد در عبادت و توحيد در نقطه اتكاء انسانها را بيان مى كند.
إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ، توحيد در عبادت و توحيد در نقطه اتكاء انسانها را بيان مى كند.
اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ ، بيانگر نياز و عشق بندگان به مساله هدايت و نيز توجهى است به اين حقيقت كه هدايتها همه از سوى او است.
اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ، بيانگر نياز و عشق بندگان به مساله هدايت و نيز توجهى است به اين حقيقت كه هدايتها همه از سوى او است.


سرانجام آخرين آيه اين سوره، ترسيم واضح و روشنى است از صراط مستقيم راه كسانى است كه مشمول نعمتهاى او شده اند، و از راه مغضوبين و گمراهان جدا است<ref>تفسير نمونه، ج 1، ص 7-6</ref>.
سرانجام آخرين آيه اين سوره، ترسيم واضح و روشنى است از صراط مستقيم راه كسانى است كه مشمول نعمتهاى او شده اند، و از راه مغضوبين و گمراهان جدا است<ref>تفسير نمونه، ج 1، ص 7-6</ref>.
خط ۹۱: خط ۹۱:
از [[ابىّ‌بن‌كعب]] نقل شده است كه گفت: من سوره فاتحه را بر رسول اكرم خواندم حضرت فرمود: قسم به كسى كه جانم در دست اوست در [[تورات]] و [[انجيل]] و [[زبور]] و حتى در خود قرآن مانند اين سوره نيست اين سوره «امّ‌الكتاب» و «سبع المثانى» است و اين سوره بين خدا و بنده اش تقسيم شده است و براى بنده است آنچه بخواهد.
از [[ابىّ‌بن‌كعب]] نقل شده است كه گفت: من سوره فاتحه را بر رسول اكرم خواندم حضرت فرمود: قسم به كسى كه جانم در دست اوست در [[تورات]] و [[انجيل]] و [[زبور]] و حتى در خود قرآن مانند اين سوره نيست اين سوره «امّ‌الكتاب» و «سبع المثانى» است و اين سوره بين خدا و بنده اش تقسيم شده است و براى بنده است آنچه بخواهد.


[[محمّدبن‌مسعودعياشی]] نقل مي‌كند كه رسول‌اكرم(ص) به جابر فرمود: «اى جابر آيا بهترين سوره اى را كه خدا در كتابش نازل كرد به تو نياموزم؟ جابر عرض كرد: آرى پدر و مادرم فدايت باد يا رسول اللَّه به من ياد ده. پس رسول اكرم سوره حمد را كه امّ الكتاب است به او آموخت سپس فرمود: اى [[جابر]] دوست دارى از فضيلت آن براى تو بگويم؟ گفت: بلى پدر و مادرم فدايت، حضرت فرمود: اين سوره [[شفاء]] هر درد و بيمارى است جز مرگ».
[[محمّدبن‌مسعودعياشی]] نقل مي‌كند كه رسول‌اكرم(ص) به جابر فرمود: «اى جابر آيا بهترين سوره اى را كه خدا در كتابش نازل كرد به تو نياموزم؟ جابر عرض كرد: آرى پدر و مادرم فدايت باد يا رسول اللَّه به من ياد ده. پس رسول اكرم سوره حمد را كه امّ الكتاب است به او آموخت سپس فرمود: اى [[جابر]] دوست دارى از فضيلت آن براى تو بگويم؟ گفت: بلى پدر و مادرم فدايت، حضرت فرمود: اين سوره [[شفاء]] هر درد و بيمارى است جز مرگ».


از حضرت [[امام صادق(ع)]] نقل شده است كه فرمود: «كسى كه از حمد [[شفا]] نيابد هيچ چيز او را خوب نمي‌كند».
از حضرت [[امام صادق(ع)]] نقل شده است كه فرمود: «كسى كه از حمد [[شفا]] نيابد هيچ چيز او را خوب نمي‌كند».


[[اميرالمؤمنين]] از رسول‌اكرم نقل مي‌كند كه خداوند به من فرمود: «وَ لَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِی وَ الْقُرْآنَ الْعَظِيمَ <ref>سورۀ حجر،آيه 87.</ref>» (اى محمّد همانا ما هفت آيه با ثنا و قرآن با عظمت را براى تو فرستاديم) حضرت مي‌گويد: خدا سوره حمد را در برابر همه قرآن قرار داد و بر نازل كردن آن به خصوص بر من منت نهاد بعد فرمود: فاتحة الكتاب شريف‌ترين چيزى است كه در گنجينه هاى عرش است. خداوند محمّد را بدان اختصاص و شرافت داد و هيچكدام از پيامبران را با او در اين جهت شريك ننمود. جز سليمان كه به او از اين سوره (بسم اللَّه ....) داده شد. همانطور كه قرآن از زبان [[بلقيس]] اين چنين حكايت مي‌كند: «إِنِّی أُلْقِی إِلَی كِتابٌ كَرِيمٌ إِنَّهُ مِنْ سُلَيْمانَ وَ إِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» (نامه اى گرامى به من داده اند از جانب [[سليمان]] و بنام خداى رحمن و رحيم است).
[[اميرالمؤمنين]] از رسول‌اكرم نقل مي‌كند كه خداوند به من فرمود: «وَ لَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِی وَ الْقُرْآنَ الْعَظِيمَ <ref>سورۀ حجر، آيه 87.</ref>» (اى محمّد همانا ما هفت آيه با ثنا و قرآن با عظمت را براى تو فرستاديم) حضرت مي‌گويد: خدا سوره حمد را در برابر همه قرآن قرار داد و بر نازل كردن آن به خصوص بر من منت نهاد بعد فرمود: فاتحة الكتاب شريف‌ترين چيزى است كه در گنجينه هاى عرش است. خداوند محمّد را بدان اختصاص و شرافت داد و هيچكدام از پيامبران را با او در اين جهت شريك ننمود. جز سليمان كه به او از اين سوره (بسم اللَّه ....) داده شد. همانطور كه قرآن از زبان [[بلقيس]] اين چنين حكايت مي‌كند: «إِنِّی أُلْقِی إِلَی كِتابٌ كَرِيمٌ إِنَّهُ مِنْ سُلَيْمانَ وَ إِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» (نامه اى گرامى به من داده اند از جانب [[سليمان]] و بنام خداى رحمن و رحيم است).


سپس فرمود: هر كه آن را بخواند در حالى كه به دوستى محمّد و آل او معتقد و به ظاهر و باطن آن مؤمن، و پيرو فرمانش باشد خداوند در برابر هر حرفى از آن حسنه اى به او مي‌دهد كه هر يك از آن بالاتر از دنيا با همه اموال و خيراتش مى باشد. و اگر كسى بدين سوره كه خوانده مي‌شود گوش فرا دهد به مقدار يك سوم از [[ثواب]] و اجر خواندنش را خواهد داشت اين چيز را غنيمت شمرده و آن را بيشتر كنيد تا موقعش نگذرد و حسرت و آه در دلتان نماند<ref>ترجمۀ مجمع‌البيان، ج1، ص 34 و 35 </ref>.
سپس فرمود: هر كه آن را بخواند در حالى كه به دوستى محمّد و آل او معتقد و به ظاهر و باطن آن مؤمن، و پيرو فرمانش باشد خداوند در برابر هر حرفى از آن حسنه اى به او مي‌دهد كه هر يك از آن بالاتر از دنيا با همه اموال و خيراتش مى باشد. و اگر كسى بدين سوره كه خوانده مي‌شود گوش فرا دهد به مقدار يك سوم از [[ثواب]] و اجر خواندنش را خواهد داشت اين چيز را غنيمت شمرده و آن را بيشتر كنيد تا موقعش نگذرد و حسرت و آه در دلتان نماند<ref>ترجمۀ مجمع‌البيان، ج1، ص 34 و 35 </ref>.
خط ۱۰۹: خط ۱۰۹:
اين سوره با ويژگی هايی که دارد طبق روايات وارده از پيامبر(ص) و [[اهل بيت (ع)]] برترين سوره قرآن است<ref>تفسير نمونه، ج 1، ص 3.</ref>.
اين سوره با ويژگی هايی که دارد طبق روايات وارده از پيامبر(ص) و [[اهل بيت (ع)]] برترين سوره قرآن است<ref>تفسير نمونه، ج 1، ص 3.</ref>.


سوره ای است که بين خدا و بندگانش تقسيم شده است<ref>مجمع البيان،ج1، ص88.</ref>.
سوره ای است که بين خدا و بندگانش تقسيم شده است<ref>مجمع البيان، ج1، ص88.</ref>.


اين سوره اساسا با سوره هاى ديگر قرآن از نظر لحن و آهنگ فرق روشنى دارد به خاطر اينكه سوره هاى ديگر همه بعنوان سخن خدا است، اما اين سوره از زبان بندگان است، و به تعبير ديگر در اين سوره خداوند طرز مناجات و سخن گفتن با او را به بندگانش آموخته است<ref>تفسير نمونه، ج 1، ص 2</ref>.
اين سوره اساسا با سوره هاى ديگر قرآن از نظر لحن و آهنگ فرق روشنى دارد به خاطر اينكه سوره هاى ديگر همه بعنوان سخن خدا است، اما اين سوره از زبان بندگان است، و به تعبير ديگر در اين سوره خداوند طرز مناجات و سخن گفتن با او را به بندگانش آموخته است<ref>تفسير نمونه، ج 1، ص 2</ref>.
خط ۱۲۵: خط ۱۲۵:
بحث در مورد آمين گفتن بعد از قرائت فاتحه:
بحث در مورد آمين گفتن بعد از قرائت فاتحه:


[[اهل سنت]] معتقدند که کلمه آمين بعد از فاتحه مستحب است<ref>أنوار التنزيل و أسرار التاويل،ج1 ص32، الجامع لأحكام القرآن، ج 1، ص 129، الدر المنثور فی تفسير المأثور، ج 1، ص 16.</ref> ، ولی [[اماميه]] آنرا جايز نمی داند بلکه آنرا بدعت و حرام و مبطل نماز می داند<ref>الفقية(للصدوق)،ج1 ص 390، المقنعة(للشيخ المفيد)، ص 105، تفسير کنز الدقائق و بحر الغرائب،ج1 ص87.</ref>.  
[[اهل سنت]] معتقدند که کلمه آمين بعد از فاتحه مستحب است<ref>أنوار التنزيل و أسرار التاويل، ج1 ص32، الجامع لأحكام القرآن، ج 1، ص 129، الدر المنثور فی تفسير المأثور، ج 1، ص 16.</ref>، ولی [[اماميه]] آنرا جايز نمی داند بلکه آنرا بدعت و حرام و مبطل نماز می داند<ref>الفقية(للصدوق)، ج1 ص 390، المقنعة(للشيخ المفيد)، ص 105، تفسير کنز الدقائق و بحر الغرائب، ج1 ص87.</ref>.  


=منبع=
=منبع=
۴٬۹۳۳

ویرایش