۴٬۹۳۳
ویرایش
طریقت های تصوف در غرب: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - 'آنها' به 'آنها') |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
در این بخش بیش‌تر به طریقه‌های غربی [[صوفیه]] و نه صورت‌های سنتی طریقه‌های شرقی که در غرب (آمریکای شمالی، اروپای غربی و استرالیا) پیروان خود را دارند، اشاره می‌شود. | در این بخش بیش‌تر به طریقه‌های غربی [[صوفیه]] و نه صورت‌های سنتی طریقه‌های شرقی که در غرب (آمریکای شمالی، اروپای غربی و استرالیا) پیروان خود را دارند، اشاره می‌شود. | ||
=آمریکای شمالی= | =آمریکای شمالی= | ||
==چشتیه== | == چشتیه == | ||
طریقۀ چشتیه، که به وسیلۀ عنایت خان در غرب بنیان‌گذاری شد. پس از او پسرش پیر ولایت خان تعالیم وی را در نیویورک ادامه داد. | طریقۀ چشتیه، که به وسیلۀ عنایت خان در غرب بنیان‌گذاری شد. پس از او پسرش پیر ولایت خان تعالیم وی را در نیویورک ادامه داد. | ||
دانش او از اندیشه‌ها و آداب صوفیانه، مبتنی بر آموزه‌های مشایخ هندی و تفاسیر اندیشمندان غربی (مانند هانری کربن) از تصوف، همراه با روی‌کردی روان‌شناسانه بود. | دانش او از اندیشه‌ها و آداب صوفیانه، مبتنی بر آموزه‌های مشایخ هندی و تفاسیر اندیشمندان غربی (مانند هانری کربن) از تصوف، همراه با روی‌کردی روان‌شناسانه بود. | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۰: | ||
از جمله زیرشاخه‌های این طریقه می‌توان به «سماع صلح جهانی»، «نهضت بین‌المللی صوفی» در کانادا و «انجمن روحانیت اسلامی صوفی» در سانفرانسیسکو، و نیز شعبۀ نظامیۀ چشتیه که توسط شیخ افضل‌الدین نظامی در شیکاگو پدید آمدند، اشاره کرد. | از جمله زیرشاخه‌های این طریقه می‌توان به «سماع صلح جهانی»، «نهضت بین‌المللی صوفی» در کانادا و «انجمن روحانیت اسلامی صوفی» در سانفرانسیسکو، و نیز شعبۀ نظامیۀ چشتیه که توسط شیخ افضل‌الدین نظامی در شیکاگو پدید آمدند، اشاره کرد. | ||
==خلوتیه== | == خلوتیه == | ||
طریقۀ خلوتی جراحی، کـه بـه وسیلـۀ شیـخ مظفراوزاک (د ۱۹۸۶م)، اهل استانبول، در ۱۹۸۰م به غرب راه یافت. | طریقۀ خلوتی جراحی، کـه بـه وسیلـۀ شیـخ مظفراوزاک (د ۱۹۸۶م)، اهل استانبول، در ۱۹۸۰م به غرب راه یافت. | ||
قوی‌ترین پای‌گاه این طریقه در نیویورک به رهبری توسون بیرک و شیخ نور (لِکس هیکسون) بوده است. | قوی‌ترین پای‌گاه این طریقه در نیویورک به رهبری توسون بیرک و شیخ نور (لِکس هیکسون) بوده است. | ||
محققان آثار مظفر اوزاک (مانند «پرده‌برداری از عشق») را بیانگر تصوفی شریعت‌گرا می‌دانند که بیش از آن‌که بر محور بینش عقلانی شکل گرفته باشد، بر عشق متمرکز است. | محققان آثار مظفر اوزاک (مانند «پرده‌برداری از عشق») را بیانگر تصوفی شریعت‌گرا می‌دانند که بیش از آن‌که بر محور بینش عقلانی شکل گرفته باشد، بر عشق متمرکز است. | ||
==نقشبندیه== | == نقشبندیه == | ||
طریقۀ نقشبندی حقانی، کـه بـه وسیلـۀ شیخ نـاظم قـبـرسـی (ز ۱۹۲۲م)، اهل قبرس بنیاد نهاده شد. | طریقۀ نقشبندی حقانی، کـه بـه وسیلـۀ شیخ نـاظم قـبـرسـی (ز ۱۹۲۲م)، اهل قبرس بنیاد نهاده شد. | ||
این طریقه که از جوامع مسلمان مدیترانۀ شرقی نشئت گرفته است، شاید از محبوب‌ترین و روبه‌رشدترین نهضت‌های دورگۀ اسلام‌گرا باشد که در آمریکا و اروپا پیـروان بسیاری در میان مسلمانان مهاجر و غربیان دارد. | این طریقه که از جوامع مسلمان مدیترانۀ شرقی نشئت گرفته است، شاید از محبوب‌ترین و روبه‌رشدترین نهضت‌های دورگۀ اسلام‌گرا باشد که در آمریکا و اروپا پیـروان بسیاری در میان مسلمانان مهاجر و غربیان دارد. | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۵: | ||
جلسات ذکر در مساجد و منازل تشکیل می‌شود و غیرمسلمانان بسیاری از این طریق به اسلام گرویده‌اند. [۱] | جلسات ذکر در مساجد و منازل تشکیل می‌شود و غیرمسلمانان بسیاری از این طریق به اسلام گرویده‌اند. [۱] | ||
==شاذلیه== | == شاذلیه == | ||
طریقۀ شاذلیه، این طریقۀ شریعت‌گرا که نخست توسط ابوالحسن شاذلی در سدۀ ۱۳ق در شمال افریقا شکل گرفت، پس از ورود به غرب، از طریق نوشته‌های رنه گنون و پیروانش اندیشمندان بسیاری را به خود جذب کرد و پس از فریتهوف شووان، به سبب ارتباط معنوی او با مریم (ع) به شاذلیۀ مریمیه شهرت یافت. | طریقۀ شاذلیه، این طریقۀ شریعت‌گرا که نخست توسط ابوالحسن شاذلی در سدۀ ۱۳ق در شمال افریقا شکل گرفت، پس از ورود به غرب، از طریق نوشته‌های رنه گنون و پیروانش اندیشمندان بسیاری را به خود جذب کرد و پس از فریتهوف شووان، به سبب ارتباط معنوی او با مریم (ع) به شاذلیۀ مریمیه شهرت یافت. | ||
وی از مهم‌ترین رهبران شاذلیۀ غربی است که اندیشه‌های او متفکران مشهوری مانند سید حسین نصر، مارتین لینگز، تیتوس بورکهارت، ویلیام چیتیک، ویکتور دنر، ویلیام استوارت و آلدوس هاکسلی را به خود جذب کرده است. | وی از مهم‌ترین رهبران شاذلیۀ غربی است که اندیشه‌های او متفکران مشهوری مانند سید حسین نصر، مارتین لینگز، تیتوس بورکهارت، ویلیام چیتیک، ویکتور دنر، ویلیام استوارت و آلدوس هاکسلی را به خود جذب کرده است. | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۴: | ||
از دیگر شاخه‌های طریقۀ شاذلیه، درقاویه و علویه، با خاست‌گاه افریقای شمالی است که در فرانسه و انگلستان پیروانی دارد. | از دیگر شاخه‌های طریقۀ شاذلیه، درقاویه و علویه، با خاست‌گاه افریقای شمالی است که در فرانسه و انگلستان پیروانی دارد. | ||
==نوربخشیه== | == نوربخشیه == | ||
طریقۀ نعمت اللٰهیه (نوربخشیه)، این طریقه که بیش‌تر اعضای آن ایرانیان مهاجرند، در ۱۹۷۴م با سفر جواد نوربخش به آمریکا به جهان غرب وارد شد و پیروان وی اولین خانقاه را در ۱۹۷۵م در نیویورک، و سپس در سان فرانسیسکو و نیز در لندن، سیدنی، منچستر، کلن، پاریس و مادرید بنا نهادند. | طریقۀ نعمت اللٰهیه (نوربخشیه)، این طریقه که بیش‌تر اعضای آن ایرانیان مهاجرند، در ۱۹۷۴م با سفر جواد نوربخش به آمریکا به جهان غرب وارد شد و پیروان وی اولین خانقاه را در ۱۹۷۵م در نیویورک، و سپس در سان فرانسیسکو و نیز در لندن، سیدنی، منچستر، کلن، پاریس و مادرید بنا نهادند. | ||
خانقاه او در لندن از مهم‌ترین مراکز فعالیت این طریقه است. | خانقاه او در لندن از مهم‌ترین مراکز فعالیت این طریقه است. | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۴: | ||
شاخه‌هایی از این طریقه در پاریس و نیویورک به رهبری نصر علی شاه، و شاخۀ نعمت اللٰهی ـ گنابادی که توسط رضا علی شاه بنیادگذاری شد، با رهبری پسر وی در تورنتو فعال است. این طریقه همچنین در لس‌آنجلس و سان‌دیه‌گو پیروانی دارد. | شاخه‌هایی از این طریقه در پاریس و نیویورک به رهبری نصر علی شاه، و شاخۀ نعمت اللٰهی ـ گنابادی که توسط رضا علی شاه بنیادگذاری شد، با رهبری پسر وی در تورنتو فعال است. این طریقه همچنین در لس‌آنجلس و سان‌دیه‌گو پیروانی دارد. | ||
==باوا محیی‌الدین== | == باوا محیی‌الدین == | ||
طریقۀ باوا محیی‌الدین، که در ۱۹۷۱م توسط صوفی سری‌لانکایی، محمدرحیم باوا محیی‌الدین در فیلادلفیا بنیاد نهاده شد و در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰م رشد و گسترش یافت. | طریقۀ باوا محیی‌الدین، که در ۱۹۷۱م توسط صوفی سری‌لانکایی، محمدرحیم باوا محیی‌الدین در فیلادلفیا بنیاد نهاده شد و در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰م رشد و گسترش یافت. | ||
تعالیم باوا محیی‌الدین را ترکیبی از اسلام و هندویی شمرده‌اند و این طریقه را نمونه‌ای معاصر از نظریۀ سنتی عرفان دربارۀ اقطاب و قدیسان یا اولیا که بر دعا، ذکر و نماز تأکید دارد، دانسته‌اند. | تعالیم باوا محیی‌الدین را ترکیبی از اسلام و هندویی شمرده‌اند و این طریقه را نمونه‌ای معاصر از نظریۀ سنتی عرفان دربارۀ اقطاب و قدیسان یا اولیا که بر دعا، ذکر و نماز تأکید دارد، دانسته‌اند. | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۴: | ||
باوا محیی‌الدین جانشینی برای خود تعیین نکرد. | باوا محیی‌الدین جانشینی برای خود تعیین نکرد. | ||
==مولویه== | == مولویه == | ||
طریقه‌های مولویه و بکتاشیه، طریقۀ مولویه در سان فرانسیسکو توسط جلال‌الدین لوراس، و در انگلیس توسط بولنت رادف و راشد فیلد رهبری می‌شود. | طریقه‌های مولویه و بکتاشیه، طریقۀ مولویه در سان فرانسیسکو توسط جلال‌الدین لوراس، و در انگلیس توسط بولنت رادف و راشد فیلد رهبری می‌شود. | ||
==بکتاشیه== | == بکتاشیه == | ||
طریقۀ بکتاشیه نیز در ۱۹۵۰م، توسط مشایخ صوفیِ آلبانیاییِ مقیم آمریکا در دیترویت بنیاد نهاده شد. | طریقۀ بکتاشیه نیز در ۱۹۵۰م، توسط مشایخ صوفیِ آلبانیاییِ مقیم آمریکا در دیترویت بنیاد نهاده شد. | ||
بنای اولین مسجد صوفیان در غرب را به این طریقه نسبت می‌دهند. | بنای اولین مسجد صوفیان در غرب را به این طریقه نسبت می‌دهند. | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۴: | ||
جانشین اصلی ادریس شاه در آمریکا رابرت اورنشتاین است. | جانشین اصلی ادریس شاه در آمریکا رابرت اورنشتاین است. | ||
==درقاویه== | == درقاویه == | ||
طریقۀ درقاویه ـ حبیبیه، کـه بـه وسیلـۀ عـبـدالقـادر مـرابط (عبدالقادر صوفی درقاوی)، از مریدان محمد بن حبیب درقاوی مراکشی رهبری می‌شود. | طریقۀ درقاویه ـ حبیبیه، کـه بـه وسیلـۀ عـبـدالقـادر مـرابط (عبدالقادر صوفی درقاوی)، از مریدان محمد بن حبیب درقاوی مراکشی رهبری می‌شود. | ||
وی ابتدا این طریقه را در ۱۹۷۳م به آمریکا آورد و پس از آن پیروانش که مرابطون نامیده می‌شوند، مراکزی در شهرهای دیگر آمریکا و نروژ، انگلستان، اسپانیا، هلند و آلمان بنیاد نهادند. | وی ابتدا این طریقه را در ۱۹۷۳م به آمریکا آورد و پس از آن پیروانش که مرابطون نامیده می‌شوند، مراکزی در شهرهای دیگر آمریکا و نروژ، انگلستان، اسپانیا، هلند و آلمان بنیاد نهادند. | ||
این طریقه به شدت شریعت‌گرا و پیرو فقه مالکی است و به سبب سختگیری‌های بسیار پیروان پرشماری ندارد. | این طریقه به شدت شریعت‌گرا و پیرو فقه مالکی است و به سبب سختگیری‌های بسیار پیروان پرشماری ندارد. | ||
==طریقه‌های دیگر== | == طریقه‌های دیگر == | ||
دیگر طریقه‌هایی که می‌توان به آنها اشاره کرد، این‌هاست: طریقۀ رفاعیه، که دارای شاخۀ رفاعی حسینی در نیویورک و شاخۀ قادری ـ رفاعی در سان فرانسیسکو است؛ طریقۀ تیجانیه که بیش‌تر اعضای آن مهاجران مسلمان افریقایی و درصد کمی از آنان مسلمانان آمریکایی ـ افریقایی‌اند و در شهرهای مختلف آمریکا شعبه‌هایی دارد؛ طریقۀ اویسی شاه مقصودی، که خاست‌گاهی شیعی و ایرانی دارد و در کالیفرنیا، سن رافائل و همچنین در لس‌آنجلس با برقراری جلسات دعا و شعرخوانی و دیگر شعائر دینی فعالیت دارد؛ مکتب طریقۀ اویسی، که با گرایش‌های روان‌شناسانه در کالیفرنیا فعال است؛ طریقۀ جعفری شاذلی، که به رهبری فضل‌الله حائری در تکزاس فعالیت دارد. | دیگر طریقه‌هایی که می‌توان به آنها اشاره کرد، این‌هاست: طریقۀ رفاعیه، که دارای شاخۀ رفاعی حسینی در نیویورک و شاخۀ قادری ـ رفاعی در سان فرانسیسکو است؛ طریقۀ تیجانیه که بیش‌تر اعضای آن مهاجران مسلمان افریقایی و درصد کمی از آنان مسلمانان آمریکایی ـ افریقایی‌اند و در شهرهای مختلف آمریکا شعبه‌هایی دارد؛ طریقۀ اویسی شاه مقصودی، که خاست‌گاهی شیعی و ایرانی دارد و در کالیفرنیا، سن رافائل و همچنین در لس‌آنجلس با برقراری جلسات دعا و شعرخوانی و دیگر شعائر دینی فعالیت دارد؛ مکتب طریقۀ اویسی، که با گرایش‌های روان‌شناسانه در کالیفرنیا فعال است؛ طریقۀ جعفری شاذلی، که به رهبری فضل‌الله حائری در تکزاس فعالیت دارد. | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۰: | ||
=اروپای غربی= | =اروپای غربی= | ||
==آلمان و اتریش== | == آلمان و اتریش == | ||
به سبب حضور گستردۀ مهاجران ترک در آلمان، رشد طریقه‌های ترک یکی از ویژگی‌های تصوف در این کشور است. | به سبب حضور گستردۀ مهاجران ترک در آلمان، رشد طریقه‌های ترک یکی از ویژگی‌های تصوف در این کشور است. | ||
بزرگ‌ترین مراکز اسلامی متعلق به طریقه‌های ترک نقشبندیه، یعنی «سلیمانچی» و «نورچو» و «ملی گوروش» است که ساختار درونی و گرایش‌های اعتقادی متفاوتی دارند. | بزرگ‌ترین مراکز اسلامی متعلق به طریقه‌های ترک نقشبندیه، یعنی «سلیمانچی» و «نورچو» و «ملی گوروش» است که ساختار درونی و گرایش‌های اعتقادی متفاوتی دارند. | ||
| خط ۹۰: | خط ۸۹: | ||
برخی از محققان نیز برآن باورند که جریانهای صوفیانه در فضای دانشگاهی آلمان فراموش شده‌اند و کوشش‌های فعلی که برای ارائۀ اطلاعاتی در این زمینه صورت می‌گیرد، سطحی و ظاهری است. | برخی از محققان نیز برآن باورند که جریانهای صوفیانه در فضای دانشگاهی آلمان فراموش شده‌اند و کوشش‌های فعلی که برای ارائۀ اطلاعاتی در این زمینه صورت می‌گیرد، سطحی و ظاهری است. | ||
==انگلستان== | == انگلستان == | ||
چنان‌که اشاره شد، در انگلستان گسترده‌ترین طریقه‌های صوفی متعلق به مهاجران پاکستانی است که با مشایخ خود در پاکستان در ارتباط‌اند و این در حالی است که نسل‌های جوان‌تر به‌تدریج از آنها فاصله گرفته‌اند. | چنان‌که اشاره شد، در انگلستان گسترده‌ترین طریقه‌های صوفی متعلق به مهاجران پاکستانی است که با مشایخ خود در پاکستان در ارتباط‌اند و این در حالی است که نسل‌های جوان‌تر به‌تدریج از آنها فاصله گرفته‌اند. | ||
شاخه‌های مختلف این طریقه‌ها در شهرهایی چون لندن، بیرمینگام، منچستر و بردفورد وجود دارند. | شاخه‌های مختلف این طریقه‌ها در شهرهایی چون لندن، بیرمینگام، منچستر و بردفورد وجود دارند. | ||
| خط ۱۰۲: | خط ۱۰۱: | ||
این شهر به سبب پیشینۀ خاص تاریخی، شرایط جغرافیایی و طبیعی فوق‌العاده و خصوصیت سیاحتی ـ زیارتی آن جذابیت ویژه‌ای دارد و همه ساله میزبان گردهمایی‌های صوفیان مختلف از جمله طریقه‌های چشتیۀ عنایت خان، حقانیه و نقشبندیه بوده است. | این شهر به سبب پیشینۀ خاص تاریخی، شرایط جغرافیایی و طبیعی فوق‌العاده و خصوصیت سیاحتی ـ زیارتی آن جذابیت ویژه‌ای دارد و همه ساله میزبان گردهمایی‌های صوفیان مختلف از جمله طریقه‌های چشتیۀ عنایت خان، حقانیه و نقشبندیه بوده است. | ||
==فرانسه== | == فرانسه == | ||
شاید بتوان گفت که تصوف در فرانسه نسبت به دیگر کشورهای اروپایی حضوری بسیار آشکارتر و فعال‌تر دارد. | شاید بتوان گفت که تصوف در فرانسه نسبت به دیگر کشورهای اروپایی حضوری بسیار آشکارتر و فعال‌تر دارد. | ||
چنان‌که گفته شد، بیشترین مهاجران مسلمان به فرانسه از الجزایر هستند که از اوایل سدۀ ۱۹م به آن‌جا آمده بودند و در دهۀ ۱۹۵۰م شمار آنان به بیش از یک میلیون نفر می‌رسید. | چنان‌که گفته شد، بیشترین مهاجران مسلمان به فرانسه از الجزایر هستند که از اوایل سدۀ ۱۹م به آن‌جا آمده بودند و در دهۀ ۱۹۵۰م شمار آنان به بیش از یک میلیون نفر می‌رسید. | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۰۸: | ||
افزون بر آن، در فرانسه نیز تفاوت دیدگاه‌های دینی مهاجران اولیه با نسل‌های دوم و سوم آنان به چشم می‌خورد و دین‌داری در میان نسل‌های بعدی به همان منوال به سوی کاهش پای‌بندی به آداب سنتی و گرایش به درونی ساختن ارزش‌های دینی پیش می‌رود. | افزون بر آن، در فرانسه نیز تفاوت دیدگاه‌های دینی مهاجران اولیه با نسل‌های دوم و سوم آنان به چشم می‌خورد و دین‌داری در میان نسل‌های بعدی به همان منوال به سوی کاهش پای‌بندی به آداب سنتی و گرایش به درونی ساختن ارزش‌های دینی پیش می‌رود. | ||
==استرالیا== | == استرالیا == | ||
ورود مسلمانان به استرالیا از نیمۀ سدۀ ۱۹م آغاز شد و اولین مهاجران مسلمان از آسیای جنوب غربی بودند. | ورود مسلمانان به استرالیا از نیمۀ سدۀ ۱۹م آغاز شد و اولین مهاجران مسلمان از آسیای جنوب غربی بودند. | ||
از اواخر این سده و اوایل سدۀ ۲۰م حضور مسلمانان در استرالیا رو به فزونی نهاد و در دهۀ ۱۹۵۰م این کشور مهاجرانی از کشورهای مدیترانه‌ای، و پس از ۱۹۷۵م، از ترکیه و لبنان و نیز از کشورهای غربی داشته است. | از اواخر این سده و اوایل سدۀ ۲۰م حضور مسلمانان در استرالیا رو به فزونی نهاد و در دهۀ ۱۹۵۰م این کشور مهاجرانی از کشورهای مدیترانه‌ای، و پس از ۱۹۷۵م، از ترکیه و لبنان و نیز از کشورهای غربی داشته است. | ||
| خط ۱۳۱: | خط ۱۳۰: | ||
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «تصوف»، ج۱۵، ص۵۹۵۷. | دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «تصوف»، ج۱۵، ص۵۹۵۷. | ||
[[رده: تصوف]] | [[رده:تصوف]] | ||
در این بخش بیش‌تر به طریقه‌های غربی، و نه صورت‌های سنتی طریقه‌های شرقی که در غرب (آمریکای شمالی، اروپای غربی و استرالیا) پیروان خود را دارند، اشاره می‌شود. | در این بخش بیش‌تر به طریقه‌های غربی، و نه صورت‌های سنتی طریقه‌های شرقی که در غرب (آمریکای شمالی، اروپای غربی و استرالیا) پیروان خود را دارند، اشاره می‌شود. | ||
آمریکای شمالی | آمریکای شمالی | ||
[ویرایش] | [ویرایش] | ||
← چشتیه | ← چشتیه | ||
| خط ۲۲۴: | خط ۲۲۱: | ||
اروپای غربی | اروپای غربی | ||
[ویرایش] | [ویرایش] | ||
← آلمان و اتریش | ← آلمان و اتریش | ||
| خط ۲۸۴: | خط ۲۸۰: | ||
۱. ↑ نصر، سیدحسین، ج۱، ص۲۴۳، آشنایی با ملاصدرا در مغرب زمین، تهران، ۱۳۴۰ش. | ۱. ↑ نصر، سیدحسین، ج۱، ص۲۴۳، آشنایی با ملاصدرا در مغرب زمین، تهران، ۱۳۴۰ش. | ||
منبع | منبع | ||
[ویرایش] | [ویرایش] | ||
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «تصوف»، ج۱۵، ص۵۹۵۷. | دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «تصوف»، ج۱۵، ص۵۹۵۷. | ||
[[رده: تصوف]] | [[رده:تصوف]] | ||
[[رده: مقالات]] | [[رده:مقالات]] | ||