پرش به محتوا

مرجعیت علمی اهل‌بیت (علیهم‌السلام) (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - 'بهره مند' به 'بهره‌مند')
جز (تمیزکاری)
خط ۲: خط ۲:
'''مرجعیت علمی اهل بیت علیهم السلام''' عنوان مدخلی است که به بیان و بررسی یکی از رویکردهای مهم تقریبی جهان [[اسلام]] می‌پردازد. رویکردی که با نام مرجع بزرگ شیعه [[آیت‌الله بروجردی]] (ره) گره خورده و در زمان حیات ایشان از جانب ایشان و شاگردانش تبیین و ترویج می‌شده است. تأکید بر مرجعیت علمی اهل بیت «علیهم السلام» به عنوان محوری مهم برای تقریب بین پیروان مذاهب، روی کردی است که می‌تواند پیروان تمامی مذاهب اسلامی که معتقد به علم سرشار و زهد و پارسایی امامان شیعه بوده‌اند را گرد هم آورده و از چراغ فروزان علم آنان بهره‌مند سازد.
'''مرجعیت علمی اهل بیت علیهم السلام''' عنوان مدخلی است که به بیان و بررسی یکی از رویکردهای مهم تقریبی جهان [[اسلام]] می‌پردازد. رویکردی که با نام مرجع بزرگ شیعه [[آیت‌الله بروجردی]] (ره) گره خورده و در زمان حیات ایشان از جانب ایشان و شاگردانش تبیین و ترویج می‌شده است. تأکید بر مرجعیت علمی اهل بیت «علیهم السلام» به عنوان محوری مهم برای تقریب بین پیروان مذاهب، روی کردی است که می‌تواند پیروان تمامی مذاهب اسلامی که معتقد به علم سرشار و زهد و پارسایی امامان شیعه بوده‌اند را گرد هم آورده و از چراغ فروزان علم آنان بهره‌مند سازد.


==توضیح و تبیین==
== توضیح و تبیین ==
شیعه امامیه معتقد است که امامان معصوم، جانشینان رسول خدا «صلّی اللّه علیه و آله» در شئون ولایت و سرپرستی امّت اسلامی و حاکمیت سیاسی بر جامعه اسلامی، تبیین و ترویج دین و حفاظت و پاسداری آن از تحریف‌ها و هدایتگری امّت اسلامی به سمت سعادت و کمال بشری هستند. اگرچه در برهه ای از زمان، به خاطر شرایط خاص جامعه اسلامی،امّت اسلام از برخی فیوضات ائمه معصومین همچون رهبری سیاسی جامعه محروم شده‌اند ولی همواره مرجعیت علمی مسلمین و تلاش برای تبیین و پیراستگی شریعت خالص از شائبه‌ها و انحرافها و هدایت امّت اسلام، از وظایف اصلی امامان شیعه بوده است که حتی در شرایط سخت سیاسی بدان عمل می‌کرده اند.<br>
شیعه امامیه معتقد است که امامان معصوم، جانشینان رسول خدا «صلّی اللّه علیه و آله» در شئون ولایت و سرپرستی امّت اسلامی و حاکمیت سیاسی بر جامعه اسلامی، تبیین و ترویج دین و حفاظت و پاسداری آن از تحریف‌ها و هدایتگری امّت اسلامی به سمت سعادت و کمال بشری هستند. اگرچه در برهه ای از زمان، به خاطر شرایط خاص جامعه اسلامی، امّت اسلام از برخی فیوضات ائمه معصومین همچون رهبری سیاسی جامعه محروم شده‌اند ولی همواره مرجعیت علمی مسلمین و تلاش برای تبیین و پیراستگی شریعت خالص از شائبه‌ها و انحرافها و هدایت امّت اسلام، از وظایف اصلی امامان شیعه بوده است که حتی در شرایط سخت سیاسی بدان عمل می‌کرده اند.<br>
یکی از اختلاف‌های بین شیعه و اهل سنّت، اختلاف در مرجعیت سیاسی اهل بیت «علیهم السلام» بعد از رحلت رسول خدا «صلّی اللّه علیه و آله» است اما در شئون دیگر ائمه اهل بیت «علیهم السلام» همچون شأن تبیین معارف دین، نزاع پررنگی بین اهل سنّت و شیعه وجود ندارد. تقریباً تمام امامان مذاهب اهل سنت یا باواسطه و یا بی واسطه، شاگردان مکتب امامان شیعه بوده‌اند و عدالت و پارسایی امامان بزرگوار شیعه و همچنین علم سرشارآنان مورد قبول و اعتراف ائمه اهل سنّت بوده و هست.<br>
یکی از اختلاف‌های بین شیعه و اهل سنّت، اختلاف در مرجعیت سیاسی اهل بیت «علیهم السلام» بعد از رحلت رسول خدا «صلّی اللّه علیه و آله» است اما در شئون دیگر ائمه اهل بیت «علیهم السلام» همچون شأن تبیین معارف دین، نزاع پررنگی بین اهل سنّت و شیعه وجود ندارد. تقریباً تمام امامان مذاهب اهل سنت یا باواسطه و یا بی واسطه، شاگردان مکتب امامان شیعه بوده‌اند و عدالت و پارسایی امامان بزرگوار شیعه و همچنین علم سرشارآنان مورد قبول و اعتراف ائمه اهل سنّت بوده و هست.<br>
به عنوان نمونه ذهبی در تذکرة الحفاظ از قول ابوحنیفه امام حنفیان نقل می‌کند:
به عنوان نمونه ذهبی در تذکرة الحفاظ از قول ابوحنیفه امام حنفیان نقل می‌کند:
«ما رأیت أفقه من جعفربن محمد»؛ من کسی را فقیه تر از جعفربن محمد ندیدم .  
«ما رأیت أفقه من جعفربن محمد»؛ من کسی را فقیه تر از جعفربن محمد ندیدم.  
مالک ابن انس اصبحی پیشوای مذهب مالکی نیز در مورد شخصیت امام جعفرصادق «علیه السلام» می‌گوید:
مالک ابن انس اصبحی پیشوای مذهب مالکی نیز در مورد شخصیت امام جعفرصادق «علیه السلام» می‌گوید:
«مارأت عین و لاسمعت أذن و لاخطر علی قلب بشر أفضل من جعفربن محمد علماً و عبادتاً و ورعاً»؛ هیچ چشمی ندیده و هیچ گوشی نشنیده و بر قلب هیچ بشری خطور نکرده کسی که از حیث علم و عبادت و تقوا از جعفربن محمد با فضیلت تر باشد. <br>
«مارأت عین و لاسمعت أذن و لاخطر علی قلب بشر أفضل من جعفربن محمد علماً و عبادتاً و ورعاً»؛ هیچ چشمی ندیده و هیچ گوشی نشنیده و بر قلب هیچ بشری خطور نکرده کسی که از حیث علم و عبادت و تقوا از جعفربن محمد با فضیلت تر باشد. <br>
خط ۱۳: خط ۱۳:
به عبارت دیگر اگرچه مرجعیت سیاسی اهل بیت «علیهم السلام» مورد قبول اهل سنّت و جماعت نیست ولی مانعی از پذیرش مرجعیت علمی آنان و احادیثی که از جدّ بزرگوارشان به عنوان سنّت رسول خدا«صلّی اللّه علیه و آله» نقل کرده اند وجود ندارد چنان که بسیاری از علمـا و بزرگان اهل سنت از ائمه اهل بیت «علیهم السلام» نقل حدیث کرده اند و همان طور که اشاره شد امامان اهل بیت «علیهم السلام» را برترین نمونه‌های دانش و زهد و پارسایی مى‌دانستند و همین نقطه می‌تواند راه گشای حلّ بسیاری از مسائل اختلافی بین شیعه و اهل سنّت باشد.<br>
به عبارت دیگر اگرچه مرجعیت سیاسی اهل بیت «علیهم السلام» مورد قبول اهل سنّت و جماعت نیست ولی مانعی از پذیرش مرجعیت علمی آنان و احادیثی که از جدّ بزرگوارشان به عنوان سنّت رسول خدا«صلّی اللّه علیه و آله» نقل کرده اند وجود ندارد چنان که بسیاری از علمـا و بزرگان اهل سنت از ائمه اهل بیت «علیهم السلام» نقل حدیث کرده اند و همان طور که اشاره شد امامان اهل بیت «علیهم السلام» را برترین نمونه‌های دانش و زهد و پارسایی مى‌دانستند و همین نقطه می‌تواند راه گشای حلّ بسیاری از مسائل اختلافی بین شیعه و اهل سنّت باشد.<br>


==طرفداران==
== طرفداران ==
این رویکرد به آیت اللّه العظمی بروجردی از مراجع بزرگ شیعه در قرن اخیر منسوب است. نظر ایشان برای تقریب بین پیروان مذاهب اسلامی طبق آن چه از برخی شاگردان ایشان نقل شده است این بود که سزاوار است شیعه در عصر حاضر تنها بر مرجعیت علمی اهل بیت «علیهم السلام» تأکید کند و از طرح مسأله خلافت بلافصل حضرت علی «علیه السلام» و خاندان پاکش بعد از رحلت رسول خدا«صلّی اللّه علیه و آله» خودداری نماید.<br>
این رویکرد به آیت اللّه العظمی بروجردی از مراجع بزرگ شیعه در قرن اخیر منسوب است. نظر ایشان برای تقریب بین پیروان مذاهب اسلامی طبق آن چه از برخی شاگردان ایشان نقل شده است این بود که سزاوار است شیعه در عصر حاضر تنها بر مرجعیت علمی اهل بیت «علیهم السلام» تأکید کند و از طرح مسأله خلافت بلافصل حضرت علی «علیه السلام» و خاندان پاکش بعد از رحلت رسول خدا«صلّی اللّه علیه و آله» خودداری نماید.<br>
البته ایشان به هیچ وجه در نظر نداشت که مسأله خلافت سیاسی ائمه «علیهم السلام» را انکار نماید یا آن را کم ارزش و غیر مهم جلوه دهد بلکه ایشان با در نظر گرفتن اولویتها و نیازهای ضروری مسلمانان در عصرحاضر، عقیده داشت اگرشیعه دراثبات مذهب خود به مرجعیت علمی اهل بیت «علیهم السلام» اکتفا نماید، قادر خواهد بود پیروان سایر مذاهب را قانع سازد که تمسک به اقوال و فتاوای عترت پیامبر اکرم «صلّی اللّه علیه و آله» می‌تواند مسلمان‌ها را دور هم جمع گردآورد و از اختلاف مذاهب جلوگیری کند.
البته ایشان به هیچ وجه در نظر نداشت که مسأله خلافت سیاسی ائمه «علیهم السلام» را انکار نماید یا آن را کم ارزش و غیر مهم جلوه دهد بلکه ایشان با در نظر گرفتن اولویتها و نیازهای ضروری مسلمانان در عصرحاضر، عقیده داشت اگرشیعه دراثبات مذهب خود به مرجعیت علمی اهل بیت «علیهم السلام» اکتفا نماید، قادر خواهد بود پیروان سایر مذاهب را قانع سازد که تمسک به اقوال و فتاوای عترت پیامبر اکرم «صلّی اللّه علیه و آله» می‌تواند مسلمان‌ها را دور هم جمع گردآورد و از اختلاف مذاهب جلوگیری کند.


==مبانی==
== مبانی ==
یکی از مهم‌ترین مبانی این رویکرد، حدیث معروف ثقلین است که به تواتر از راویان شیعه و اهل سنّت نقل شده است و به اصطلاح مورد تسالم شیعه و سنّی است. علامه شرف الدین عاملی پس از آنکه طرق صحیح نقل این حدیث را متواتر می‌داند از ابن حجر نقل می‌کند که بیش از بیست طریق برای این حدیث شریف از صحابه رسول خدا «صلّی اللّه علیه و آله» وجود دارد.<br> آیت اللّه العظمی بروجردی در جلد اول کتاب جامع احادیث شیعه ضمن تحقیق جامعی پیرامون حدیث ثقلین می‌نویسد:<br>
یکی از مهم‌ترین مبانی این رویکرد، حدیث معروف ثقلین است که به تواتر از راویان شیعه و اهل سنّت نقل شده است و به اصطلاح مورد تسالم شیعه و سنّی است. علامه شرف الدین عاملی پس از آنکه طرق صحیح نقل این حدیث را متواتر می‌داند از ابن حجر نقل می‌کند که بیش از بیست طریق برای این حدیث شریف از صحابه رسول خدا «صلّی اللّه علیه و آله» وجود دارد.<br> آیت اللّه العظمی بروجردی در جلد اول کتاب جامع احادیث شیعه ضمن تحقیق جامعی پیرامون حدیث ثقلین می‌نویسد:<br>
«این حدیث مورد اجماع فریقین است و سی وچهار تن از مردان و زنان صحابه و بیش از صد و هشتاد تن از بزرگان، دانشمندان و محدّثان مشهور اهل سنّت در سنن و جوامع حدیثی خود با سندهای صحیح آن را نقل کرده اند» <br>
«این حدیث مورد اجماع فریقین است و سی وچهار تن از مردان و زنان صحابه و بیش از صد و هشتاد تن از بزرگان، دانشمندان و محدّثان مشهور اهل سنّت در سنن و جوامع حدیثی خود با سندهای صحیح آن را نقل کرده اند» <br>
خط ۳۱: خط ۳۱:
البته اثبات مرجعیت علمی اهلبیت در بیان معارف اسلام منحصر به حدیث ثقلین نیست و احادیث دیگری که مورد پذیرش اهل سنّت و جماعت نیز هست بیانگر این مطلب می‌باشند مانند حدیث شریف سفینه که پیامبراکرم «صلّی اللّه علیه و آله» فرمودند:  
البته اثبات مرجعیت علمی اهلبیت در بیان معارف اسلام منحصر به حدیث ثقلین نیست و احادیث دیگری که مورد پذیرش اهل سنّت و جماعت نیز هست بیانگر این مطلب می‌باشند مانند حدیث شریف سفینه که پیامبراکرم «صلّی اللّه علیه و آله» فرمودند:  
«مثل اهل بیتی مثل سفینة نوح من رکبها نجی و من تخلّف عنها غرق»؛ اهل‌بیت من مانند کشتی<br> نوح هستند که هرکس سوار آن شد نجات پیدا کرد و هر کس مخالفت کرد غرق شد. <br>
«مثل اهل بیتی مثل سفینة نوح من رکبها نجی و من تخلّف عنها غرق»؛ اهل‌بیت من مانند کشتی<br> نوح هستند که هرکس سوار آن شد نجات پیدا کرد و هر کس مخالفت کرد غرق شد. <br>
طبق این حدیث شریف هرکس از اهل بیت پیامبر«علیهم السلام» تبعیت کند اهل نجات خواهد بود و هر کس با آنان مخالفت ورزیده و از همراهی با آنان سرباز زند،اهل هلاکت و گمراهی خواهد بود.<br>
طبق این حدیث شریف هرکس از اهل بیت پیامبر«علیهم السلام» تبعیت کند اهل نجات خواهد بود و هر کس با آنان مخالفت ورزیده و از همراهی با آنان سرباز زند، اهل هلاکت و گمراهی خواهد بود.<br>
افزون بر علمای بزرگ شیعه، جمعی از بزرگان علمای اهل سنّت از جمله «حاکم نیشابوری» در المستدرک، «طبرانی» در المعجم الکبیر، «ابن ابی‌شیبة» در المصنّف، «طبری»در ذخائر العقبی و «ابن مغازلی» در المناقب با طرق متعدّد و الفاظی مشابه این حدیث را از هشت صحابی پیامبر «صلّی اللّه علیه و آله» نقل کرده اند. <br>
افزون بر علمای بزرگ شیعه، جمعی از بزرگان علمای اهل سنّت از جمله «حاکم نیشابوری» در المستدرک، «طبرانی» در المعجم الکبیر، «ابن ابی‌شیبة» در المصنّف، «طبری»در ذخائر العقبی و «ابن مغازلی» در المناقب با طرق متعدّد و الفاظی مشابه این حدیث را از هشت صحابی پیامبر «صلّی اللّه علیه و آله» نقل کرده اند. <br>


[[رده: مقالات]]
[[رده:مقالات]]
۴٬۹۳۳

ویرایش