سالم بن احمد بن جندان: تفاوت میان نسخه‌ها

| نام‌های دیگر =  

| سال تولد = 1324 ق

| محل تولد = سرابایا، اندونزی

| سال درگذشت = 1389 ق

'''سالم بن احمد بن جندان''' (1324 - 1389 هجری قمری) محدث، مورخ، نسب شناس، نویسنده و جهانگرد [[اندونزی|اندونزیایی]] با اصالت حضرمی است. با کسب علم از بسیاری از بزرگان زمان خود که تعداد آنها به 400 استاد رسید، عمر خود را در طلب علم، تعلیم، تبلیغ دین خدا، نوشتن و نقل روایت گذراند. در [[علم حدیث]]، [[حدیث|روایت]]، رجال، [[تاریخ]]، [[انساب]] و سایر هنرهای علمی تحقیق فراوان کرد. او در برابر استعمار [[هلند]] و [[ژاپن]] ایستاد تا جایی که او را شکنجه، زندانی کردند و به او آسیب رساندند. او بیش از 150 کتاب نوشت. یک کتابخانه عالی که حاوی بسیاری از کتاب های کمیاب است ایجاد کرد. روز وفاتش توسط خیل عظیمی از مردم که بیش از نیم میلیون نفر بودند تشییع شد و راهها تا مسافتی بیش از چهار کیلومتر مملو از عزاداران بود.  

سالم بن أحمد بن حسین بن صالح بن عبدالله بن جندان بن عبدالله بن عمر بن عبدالله بن شیخان بن الشیخ أبی‌بکر بن سالم بن عبدالله بن عبدالرحمن بن عبدالله بن عبدالرحمن السقاف بن محمد مولى الدویلة بن علی بن علوی الغیور بن الفقیه المقدم محمد بن علی بن محمد صاحب مرباط بن علی خالع قسم بن علوی بن محمد بن علوی بن عبیدالله بن أحمد المهاجر بن عیسى بن محمد النقیب بن علی العریضی بن [[امام جعفر صادق|جعفر الصادق]] بن [[امام محمد باقر|محمد‌الباقر]] بن [[امام سجاد|علی زین‌العابدین]] بن [[امام حسین|الحسین]] بن امام [[علی بن ابی طالب|علی بن أبی‌طالب]] و امام علی همسر [[حضرت فاطمه زهرا|فاطمه]] دختر [[حضرت محمد (ص)|محمد]] صلی الله علیه و آله است.  

وی سی و پنجمین نوه رسول خدا محمد صلی الله علیه و آله و سلم است.

وی در روز جمعه قبل از طلوع فجر در 18 رجب 1324 هجری قمری برابر با 7 سپتامبر 1906 میلادی در شهر سرابایا در کشور اندونزی به دنیا آمد و مادرش مزنه دختر علی بن مصطفی بن شیخ ابی‌بکر بن سالم بود. خواندن قرآن را فراگرفت و علوم منطوقی و مفهومی را نزد اعضای خانواده اش آموخت. پدرش از بزرگان صالحین زمان خود بود و علم را از علمای زمان خود مانند امام سید علی بن مصطفی فرزند شیخ ابی‌بکر بن سالم که پدر همسرش است و از عمویش شیخ صالح بن فارس بن الحسن باقیس و در جوانی از پدرش الحبیب الحسین بن صالح بن جندان فراگرفت. سپس زیر نظر عالم آقا حبیب عبدالقادر بن احمد بن محمد بن علی بلفقیه به مدرسه خیریه سرابایا پیوست.  

اساتید او بسیارند او گفته است که اساتیدش حدود چهارصد نفر بوده‌اند. به برجسته ترین آنها اشاره می کنیم:  

* پدرش أحمد بن الحسین بن جندان

* حسینة بنت شیخ بن أحمد بافقیه

تاریخ دان محمد ضیاء بن شهاب گفته: حبیب سالم در خانه خود جلسات آموزشی برای معلمان و دانش‌آموزان و مبلغین افتتاح کرد که آن را قصر الوافدین نامید تا مبلغان و معلمان را نسبت به روش‌های دعوت و اطلاعات و نکات ظریف آموزش و تبلیغ راهنمایی کند. به خواننده می گویم که در این جمله آخر تأمل کند که علما با شوق در این درس شرکت می‌کردند و این حکایت از اعتماد آنان به حبیب سالم و علوم و اطلاعات او دارد. همچنین حاکی از کثرت کسانی است که آن را گرفته اند، اما از اساتید خود شنیدیم که می‌گویند و تصدیق می‌کنند که در جاکارتا به طور خاص و در اندونزی به طور کلی عالمی نیست جز این سه نفر، صلوات بر همه آنها، و آن سه نفر عبارتند از: السید الحبیب علی بن عبدالرحمن الحبشی والسید الحبیب علی بن حسین العطاس والسید الحبیب سالم بن أحمد بن جندان. به عبارت دیگر عالمی در جاکارتا به طور خاص و در اندونزی به طور کلی وجود ندارد مگر اینکه شاگرد یکی از این سه بزرگوار بوده است. برخی از شاگردان قابل توجه ایشان عبارتند از:

* عبدالرحمن بن أحمد بن عبدالقادر السقاف

* عمر بن حامد الجیلانی

اساتید بزرگی هستند که از ناحیه ایشان اجازاتی داشتند و او برایشان نوشته بود، برخى از آنان عبارتند از:

* سالم بن حفیظ

* عبدالله بن عبدالرحمن باهرمز

در مورد سند و سفارش ائمه به او بسیارند و به برخی از بزرگان ایشان اشاره می کنیم:

# محدث حجاز، شیخ عمر حمدان، او را کامل توصیف کرده، در برخی از جوازهای خود برای او به خط و مهر خود، گفته است: السید الکامل سالم بن احمد بن جندان.

# بیش از صد نفر از علما که او را تتعریف و تمجید و توثیق کرده‌اند در کتابی مستقل گرداوری شده‌اند.

مورخ محمد ضیاء بن شهاب در تعلیقات خود بر کتاب «شمس الظهیرة» می گوید: او کتاب هایی دارد که به خط خود نوشته و غالباً حفظ کرده است. برای توضیح کتاب‌هایش می‌گویم که حبیب سالم یکی از نویسندگان پر کار و پر تالیف است و علاقه زیادی به جمع‌آوری کتاب داشته تا حدی که کتابخانه‌اش پر از کتاب‌های کمیاب بود که از کشورهای مختلف جمع کرده بود. اما پس از مرگش کسی از آن مراقبت نکرد و از بین رفت. کتاب‌های زیادی در زمان حیاتش و بعد از مرگش دزدیده شد تا اینکه ما سی سال بعد از مرگش آمدیم و آنچه از آن کتابخانه باقی مانده بود را تحویل گرفتیم و الحمدلله آنچه را که از آن باقی مانده است، حفظ کردیم.

* «المسندات والوثائق فی الإجازات والطرائق»

و اما روش نگارش او عجیب و غریب و متمایز از سایر دانشمندان است. در آن به برخی از روش‌های او اشاره می کنیم:

# به منابعی که در اختیار داشت و اسنادی که پیدا می‌کرد و اطلاعاتی که شفاهی به دست می آورد راضی نمی شد و گاهی خودش سفر می‌کرد تا منابع را ببیند؛

# گاهی چیزی را که در نگاه اول اشتباهی آشکار به نظر می‌رسد ذکر می‌کرد تا خواننده از آنچه ذکر کرده تعجب کند، بنابراین با این سبک نه تنها توجه خواننده را جلب می‌کرد، بلکه او را نسبت به ابراز بازخورد وا می‌داشت. و جواب را در جای دیگری از کتابش یا در نوشته‌هایش توضیح می داد.

حبیب سالم بن احمد بن جندان به قصد کسب علم، جمع آوری اسناد روایات و تبلیغ دین خدا به جاهای زیادی سفر می‌کرد. او به شرق اندونزی به ترناتی، والو، جزایر کینگز، ماکاسار، کورونتالو، مانادو، ماناهاسا و فیلیپین رفت و آمد داشت و در تمام مناطق جزیره سولاوسی گشت و گذار کرد و در آنجا با علما که برجسته‌ترین آنها علامه معمرالسید محمد بن عبدالرحمن بن البار و معمر ارشد الطویل بود ملاقات کرد و نزد ایشان از جایگاه والایی برخوردار شد تا جایی که آن دو او را رتبه شیخ المشایخ دادند.  

در این سفرها جلسات علمی که در آن بحث ها و پرسش و پاسخ های علمی انجام شد برگزار می‌گردید. سپس با کتاب‌های زیادی به اندونزی بازگشت و آنها را در کتابخانه‌اش گنجاند. و اما در جزیره جاوه که زادگاه و موطن اوست، در تمام نواحی آن رفت و آمد می‌کرد و با علمای آن تماس می گرفت که برجسته ترین آنها علامه کیاهی احمد بن حامد السواهانی و دیگران بود. و به [[هند]] و [[جمهوری عربی مصر|مصر]] و [[آفریقا|افریقا]] و [[کویت]] و [[عراق]] و غیره سفر کرده است، لذا با علما و ائمه آن مناطق نیز ارتباط داشت.

در مورد قوت حفظ و هوش بیش از حد ایشان، همانطور که آقای ضیاء گفته است: اکثر کتاب‌هایش را از حفظ نوشته است. وی همچنین می‌گوید: «در مجامع عمومی خطیب بود، در سخنانش سلیم، قوی در حافظه و حاضر جواب بود و اگر حدیث نبوی نقل می‌کرد، سلسله راویان را ذکر می‌کرد، و اگر تاریخی را ذکر می‌کرد، واقعه را به تفصیل بیان می‌کرد و اگر در تاریخ از شخصی یاد می‌کرد نسبش را از حفظ ذکر می‌کرد.

محمد شکور یعقوب و سید محمد بن علوی الحمید و از جمله حاج محمد رشاد است که از نوکران اوست و دخترانش و جمعیت کثیری است که گفته‏‌اند: هر کس نزد شیخ سالم می‌آمد و سؤال می‌کرد، او به سؤال کننده می‌گفت: "این کتابخانه من است." برو به گنجه فلانی و در آن به قفسه فلانی نگاه کن و بشمار، فلان کتاب از سمت راست یا چپ قفسه، و فلان کتاب را پیدا می کنی، صفحه فلان را باز کنید و به خط فلان نگاه کنید پاسخ خود را پیدا کنید.

با علما می‌نشست، مسئولین را راهنمایی می‌کرد و تذکر می‌داد، به پیر و جوان احترام می‌گذاشت، با جوانان می‌نشست و خود را به سطح آنان پایین می‌آورد، با فقرا و نیازمندان می‌آمیخت و با آنها محشور می‌شد و مردم، حتی مسیحیان و چینی ها همه او را دوست داشتند. تا زمان حال نیز در خانه کسانی که با علمای اندونزی ارتباط دارند عکس او آویخته است.

اخبار او به قدری جالب است که مجله تورجمان صفحه ای را به ذکر اخبار و شوخی های او اختصاص داده است. و سفر بسیار بود برای ندای خدا و بهره و منفعت و جمع آوری اطلاعات و اسناد و روایت. مردم همه کشورهایی که او به آنجا سفر کرده است، خاطرات خوشی از او دارند.

وی در شب دوشنبه 16 ربیع الاول 1389 هجری قمری مصادف با اول ژوئن 1969 میلادی درگذشت و در مقبره حبیب محسن بن محمد العطاس واقع در شاندیت در جاکارتای اندونزی به خاک سپرده شد. آقای محمد ضیاء بن شهاب گفت: وقتی رادیوهای محلی خبر مرگ او را اعلام کردند، جمعیت بسیاری که حدود 150 هزار نفر تخمین زده می‌شدند برای تشییع جنازه بیرون رفتند و خیابان‌ها پر از جمعیت شد و حمل‌ونقل در جاده‌ای چهار کیلومتری متوقف شد. و علما و دولتمردان در تشییع جنازه شرکت کردند.»

* کتاب روضة الولدان تألیف العلامة المحدث السید سالم بن أحمد بن جندان

* الخلاصة الکافیة تألیف العلامة المحدث السید سالم بن أحمد بن جندان وهو مسود بخط الحبیب عبدالله بن أحمد الهدار