۸۶٬۲۵۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'اندیشه ها' به 'اندیشهها') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
انسان عبد و معبّد یعنی کسی که رام و تسلیم و مطیع است و هیچ گونه عصیانی ندارد. | انسان عبد و معبّد یعنی کسی که رام و تسلیم و مطیع است و هیچ گونه عصیانی ندارد. | ||
ایشان در تطبیق معنای لغوی عبادت بر معنای اصطلاحی آن مینویسد: اینگونه بودن یعنی رام و مطیع بودن، یک ذره عاصی نبودن، حالتی است که انسان باید فقط نسبت به خداوند داشته باشد. عبد خدا بودن یعنی این حالت را نسبت به ذات حق و فرمانهای ذات حق داشتن. <ref>مجموعه | ایشان در تطبیق معنای لغوی عبادت بر معنای اصطلاحی آن مینویسد: اینگونه بودن یعنی رام و مطیع بودن، یک ذره عاصی نبودن، حالتی است که انسان باید فقط نسبت به خداوند داشته باشد. عبد خدا بودن یعنی این حالت را نسبت به ذات حق و فرمانهای ذات حق داشتن. <ref>مجموعه آثار شهيد مطهري ج 26ص 101</ref> | ||
==2- عبادت در قرآن == | ==2- عبادت در قرآن == | ||
خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
نهیت ان اعبد الذین تدعون من دون الله قل لا اتبع اهواءکم (سوره انعام / 56) | نهیت ان اعبد الذین تدعون من دون الله قل لا اتبع اهواءکم (سوره انعام / 56) | ||
(از | (از آنجا که عبادت همیشه یا غالبا با دعا همراه است از اینرو میتوان گفت بین «تعبدون من دون الله» در آیه شریفه سوره یونس و «تدعون من دون الله» در سوره غافر و انعام تنافی نیست.) | ||
امر به عبادت معبود واحد – اله واحد –: | امر به عبادت معبود واحد – اله واحد –: | ||
خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
عبادت عالیترین مرتبه خضوع و نهایت شکرگزاری در مقابل خداوند است و چنین خضوعی فقط در برابر خداوند سزاوار است چون اوست که مالک و خالق کل هستی است. هر چند شکر و اطاعت مطلق از غیر خداوند جائز اما عبادت فقط مختص به خداوند میباشد. <ref>التبيان ج 1ص 39: و العبادة ضرب من الشكر و غاية فيه لأنها الخضوع بأعلی مراتب الخضوع مع التعظيم بأعلی مراتب التعظيم و لا يستحق إلا بأصول النعم التي هي خلق الحياة و القدرة و الشهوة و لا يقدر عليه غير الله تعالی فلذلك اختص سبحانه بأن يعبد و لا يستحق بعضنا علی بعض العبادة. كما يستحق بعضنا علی بعض الشكر و تحسن الطاعة لغير الله تعالی و لا تحسن العبادة لغيره و قول من قال أن العبادة هي الطاعة للمعبود يفسد بأن الطاعة موافقة الأمر و قد يكون موافقا لأمره و لا يكون عابدا له </ref> | عبادت عالیترین مرتبه خضوع و نهایت شکرگزاری در مقابل خداوند است و چنین خضوعی فقط در برابر خداوند سزاوار است چون اوست که مالک و خالق کل هستی است. هر چند شکر و اطاعت مطلق از غیر خداوند جائز اما عبادت فقط مختص به خداوند میباشد. <ref>التبيان ج 1ص 39: و العبادة ضرب من الشكر و غاية فيه لأنها الخضوع بأعلی مراتب الخضوع مع التعظيم بأعلی مراتب التعظيم و لا يستحق إلا بأصول النعم التي هي خلق الحياة و القدرة و الشهوة و لا يقدر عليه غير الله تعالی فلذلك اختص سبحانه بأن يعبد و لا يستحق بعضنا علی بعض العبادة. كما يستحق بعضنا علی بعض الشكر و تحسن الطاعة لغير الله تعالی و لا تحسن العبادة لغيره و قول من قال أن العبادة هي الطاعة للمعبود يفسد بأن الطاعة موافقة الأمر و قد يكون موافقا لأمره و لا يكون عابدا له </ref> | ||
=== زمخشری در کشاف === | === زمخشری در کشاف === | ||
خط ۸۰: | خط ۸۱: | ||
=== صدر المتالهین در تفسیر القران الکریم === | === صدر المتالهین در تفسیر القران الکریم === | ||
عبادت عالیترین مرتبه خضوع در برابر خداوندی است که مالک و خالق و قادر به امورات هستی بوده | عبادت عالیترین مرتبه خضوع در برابر خداوندی است که مالک و خالق و قادر به امورات هستی بوده بگونهای که دیگران از انجام آنها عاجز هستند. بنابراین عبادت بغیر خداوند جائز نیست هر چند اطاعت از دیگران معقول است. بنابراین سخن آنان که عبادت را بمعنای اطاعت اوامر و نواهی الهی میدانند خطاست چون اطاعت همان موافقت نمودن به امر صادر توسط امر کننده است و این در موالی عرفی نظیر اطاعت فرزند از پدر عبد از مولا صدق میکند؛ از طرفی به بتپرستانی که در عصر جاهلیت بتها رامی پرستیدند مطیع اطلاق نمیگردد. بنابراین عبادت همان نهایت خضوع و شکرگزاری در برابر خداوند متعال خواهد بود. <ref>تفسير القران الكريم ص105: و العبادة ضرب من الشكر و غاية فيه لأنها الخضوع و التذلل يدل علی أعلی مراتب التعظيم و لا يستحقها أحد إلا بإعطاء اصول النعم الذي هو خلق الحيوة و القدرة و الحس و الشهوة و لا يقدر عليه أحد إلا الله فلذلك اختص سبحانه بأن يعبد، و لا يجوز العبادة لغيره بخلاف الطاعة فإنها قد تحسن لغيره كطاعة الأب و المولی و السلطان و الزوج، فمن قال: إن العبادة هي الطاعة فقد أخطأ لأنها غاية التذلل دون الطاعة فإنها مجرد موافقة الأمر، ألا تری إن العبد يطيع مولاه و لا يكون عابدا له؟ و الكفار يعبدون الأصنام و لا يكونون مطيعين لهم؟ إذ لا يتصور من جهتهم الأمر.</ref> | ||
=== شهید مطهری === | === شهید مطهری === | ||
خط ۱۱۴: | خط ۱۱۵: | ||
شناخت خدای یگانه به عنوان کاملترین ذات با کاملترین صفات، منزّه از هر گونه نقص و کاستی، و شناخت رابطه او با جهان که آفرینندگی و نگهداری و فیّاضیّت، عطوفت و رحمانیّت است، عکسالعملی در ما ایجاد میکند که از آن به «پرستش» تعبیر میشود. <ref>مجموعه آثار استاد شهيد مطهری (جهانبينی توحيدی)، ج2، ص:-97 96</ref> | شناخت خدای یگانه به عنوان کاملترین ذات با کاملترین صفات، منزّه از هر گونه نقص و کاستی، و شناخت رابطه او با جهان که آفرینندگی و نگهداری و فیّاضیّت، عطوفت و رحمانیّت است، عکسالعملی در ما ایجاد میکند که از آن به «پرستش» تعبیر میشود. <ref>مجموعه آثار استاد شهيد مطهری (جهانبينی توحيدی)، ج2، ص:-97 96</ref> | ||
نکته مهم در مساله پرستش و عبودیت حقتعالی این است که هر نوع خضوع و انقیادی را نمیتوان مصداق پرستش دانست چون پرستش واقعی، خضوع و خشوعی است که معلول ارتباط معنوی و عرفانی عمیق بین انسان و معبودش بوده و بر احدی غیر الله جاری | نکته مهم در مساله پرستش و عبودیت حقتعالی این است که هر نوع خضوع و انقیادی را نمیتوان مصداق پرستش دانست چون پرستش واقعی، خضوع و خشوعی است که معلول ارتباط معنوی و عرفانی عمیق بین انسان و معبودش بوده و بر احدی غیر الله جاری نمیگردد. | ||
شهید مطهری در تبیین معنای پرستش میفرماید: پرستش نوعی رابطه خاضعانه و ستایشگرانه و سپاسگزارانه است که انسان با خدای خود برقرار میکند. این نوع رابطه را انسان تنها با خدای خود میتواند برقرار کند و تنها در مورد خداوند صادق است، در مورد غیر خدا نه صادق است نه جایز. <ref>همان</ref> | شهید مطهری در تبیین معنای پرستش میفرماید: پرستش نوعی رابطه خاضعانه و ستایشگرانه و سپاسگزارانه است که انسان با خدای خود برقرار میکند. این نوع رابطه را انسان تنها با خدای خود میتواند برقرار کند و تنها در مورد خداوند صادق است، در مورد غیر خدا نه صادق است نه جایز. <ref>همان</ref> | ||
خط ۱۲۶: | خط ۱۲۷: | ||
==5-توسعه در معنای توحید عبادی == | ==5-توسعه در معنای توحید عبادی == | ||
گاه چنین تصور میشود که حوزه توحید عبادی محصور در اوامر و نواهی الهی است بدین معنا که صرف اطاعت از | گاه چنین تصور میشود که حوزه توحید عبادی محصور در اوامر و نواهی الهی است بدین معنا که صرف اطاعت از ایندو انسان را در جرگه عابدان قرار میدهد در حالی که مفهوم دقیق توحید عبادی مقتضی آن است که انسان هیچ مطاعی غیر از الله نداشته باشد بدین معنا که تمام اطاعتهای از دیگران حتی تبعیت از اوامر و نواهی والدین، حاکم شرع، معلم و حتی اطاعت از پیامبر و امام نیز لازم است به اطاعت الهی منتهی گردد. | ||
شهید مطهری دراین زمینه مینویسد: | شهید مطهری دراین زمینه مینویسد: | ||
خط ۱۵۴: | خط ۱۵۵: | ||
== تبصره == | == تبصره == | ||
لازم به ذکر است که مساله توحید و شرک یا موحد و مشرك خواندن ديگران اموری عقلی بوده و از حوزه تعبدی بودن خارج است | لازم به ذکر است که مساله توحید و شرک یا موحد و مشرك خواندن ديگران اموری عقلی بوده و از حوزه تعبدی بودن خارج است بنابراین نمي توان با استناد به ظواهر نصوص ديني كساني را مشرك دانست. | ||
شهید مطهری در این زمینه | شهید مطهری در این زمینه مینویسد: | ||
مسئله توحيد يك مسئله صرفاً تعبدی نيست كه تعبداً يك چيزی را توحيد و اخلاص بدانيم و تعبداً چيزی را شرك و بتپرستی بشناسيم، بلكه يك مسئله عقلی است. دستورهای ايجابی يا سلبی اسلام در اين زمينه براساس حقايق واقعی است كه برای عقل انسان قابل درك است و نمیتواند ضد حكم عقل بوده باشد. همچنان كه در توحيد ذاتی و توحيد صفاتی و توحيد افعالی نيز تقليد و تعبد جايز نيست، در توحيد در عبادت نيز تقليد و تعبد جايز نيست. | مسئله توحيد يك مسئله صرفاً تعبدی نيست كه تعبداً يك چيزی را توحيد و اخلاص بدانيم و تعبداً چيزی را شرك و بتپرستی بشناسيم، بلكه يك مسئله عقلی است. دستورهای ايجابی يا سلبی اسلام در اين زمينه براساس حقايق واقعی است كه برای عقل انسان قابل درك است و نمیتواند ضد حكم عقل بوده باشد. همچنان كه در توحيد ذاتی و توحيد صفاتی و توحيد افعالی نيز تقليد و تعبد جايز نيست، در توحيد در عبادت نيز تقليد و تعبد جايز نيست. | ||
خط ۱۶۲: | خط ۱۶۳: | ||
ایشان توضیح می دهند: | ایشان توضیح می دهند: | ||
ما مثلًا نمیتوانيم به ديگران بگوييم كه اختلاف نظر ما و شما در يك مسئله فرعی و فقهی است، اصولی نيست، فقه ما استغاثه و توسل را جايز می داند و فقه شما جايز | ما مثلًا نمیتوانيم به ديگران بگوييم كه اختلاف نظر ما و شما در يك مسئله فرعی و فقهی است، اصولی نيست، فقه ما استغاثه و توسل را جايز می داند و فقه شما جايز نمییداند، فقه ما اينها را توحيد میداند و فقه شما شرك، همچنان كه فقه ما مثلًا در وضو مسح پا را واجب میداند و فقه شما شستن پا را. | ||
كما اينكه آنها نيز به عنوان يك مسئله فرعی و فقهی نمیتوانند ما را تخطئه كنند، بايد از نظر اصول دين با ما بحث كنند و بايد اعتراف كنند كه اين مطلب كه مربوط به اصول دين است مثل ساير مطالب مربوط به اصول دين جنبه عقلانی دارد. هرچند ممكن است كسی جنبه اصول دينی اين مطلب را اقرار داشته باشد ولی جنبه عقلانيت آن را اعتقاد نداشته باشد، بلكه از ضروريات خود دين بداند مثل معاد كه از اصول دين است و در عين حال بايد كيفيت و خصوصيت آن را از متن قرآن و گفتار رسول خدا اقتباس كرد.<ref>يادداشتهای استاد مطهری، ج 8، ص 187-188</ref> | كما اينكه آنها نيز به عنوان يك مسئله فرعی و فقهی نمیتوانند ما را تخطئه كنند، بايد از نظر اصول دين با ما بحث كنند و بايد اعتراف كنند كه اين مطلب كه مربوط به اصول دين است مثل ساير مطالب مربوط به اصول دين جنبه عقلانی دارد. هرچند ممكن است كسی جنبه اصول دينی اين مطلب را اقرار داشته باشد ولی جنبه عقلانيت آن را اعتقاد نداشته باشد، بلكه از ضروريات خود دين بداند مثل معاد كه از اصول دين است و در عين حال بايد كيفيت و خصوصيت آن را از متن قرآن و گفتار رسول خدا اقتباس كرد.<ref>يادداشتهای استاد مطهری، ج 8، ص 187-188</ref> | ||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
== منابع == | == منابع == | ||
[[رده:مقالهها]] | |||
[[رده: | |||