۵٬۵۶۷
ویرایش
ذوالفقار علی بوتو: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
== جدا شدن پاکستان شرقی و تاسیس کشور بنگلادش == | == جدا شدن پاکستان شرقی و تاسیس کشور بنگلادش == | ||
شیخ مجیب الرحمن دیگر به پاکستان اعتقاد نداشت و مصمم بود بنگلادش را بسازد. بسیاری نیز معتقد بودند که بوتو خواهان قدرت در غرب حتی به قیمت جدایی پاکستان شرقی بود. یحییخان یک کنفرانس مذاکره در داکا برای دستیابی به توافقی بین آن دو آغاز کرد. انتظار می رفت که این بحث ثمر بخش باشد تا اینکه رئیس‌جمهور در شامگاه 25 مارس 1971 به پاکستان غربی رفت. در آن شب 25 مارس 1971، ارتش عملیات نورافکن را آغاز کرد توسط حکومت نظامی یحییخان برای سرکوب فعالیت‌ها و جنبش‌های سیاسی بنگالی ها طراحی شده بود. مجیب الرحمن در غرب پاکستان دستگیر و زندانی شد.<br>بوتو در حالی که از اقدامات ارتش حمایت می کرد و برای جلب حمایت بین‌المللی تلاش می کرد، از دولت یحییخان فاصله گرفت و شروع به انتقاد از یحییخان برای مدیریت نادرست اوضاع کرد. او از پذیرش طرح یحییخان برای انتصاب نورالامین سیاستمدار بنگالی به عنوان نخست‌وزیر و وی به عنوان معاون نخست‌وزیر خودداری کرد. بلافاصله پس از امتناع او و نارضایتی مداوم از مدیریت نادرست یحییخان، رئیس‌جمهور به پلیس نظامی دستور داد تا وی را به اتهام خیانت دستگیر کند.<br>او در زندان آدیالا زندانی شد. سرکوب ارتش بر بنگالی‌های پاکستان شرقی به مقاومت مسلحانه نیروی چریکی که توسط هند آموزش دیده بودند مواجه شد. پاکستان حمله هوایی به هند در مرز غربی انجام داد که منجر به مداخله هند در شرق پاکستان شد که منجر به شکست بسیار تلخ نیروهای پاکستانی شد، نیروهای پاکستانی در 16 دسامبر 1971م، تسلیم شدند. در نتیجه دولت بنگلادش متولد شد و بوتو و دیگران یحییخان را به خاطر کوتاهی در حفاظت از وحدت پاکستان محکوم کردند <ref>[http://t27.ir/calender/4550/%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D9%87%D9%86%D8%AF-%D9%88-%D9%BE%D8%A7%D9%83%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%D8%B3%D8%B1-%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%A7%D8%AF%D8%B4-1971%D9%85 برگرفته از سایت t27.ir]</ref>. | |||
== رئیس‌جمهور پاکستان == | == رئیس‌جمهور پاکستان == | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
=== چالش‌های داخلی و خارجی === | === چالش‌های داخلی و خارجی === | ||
وی به‌عنوان رئیس‌جمهور با چالش‌های فزاینده‌ای در جبهه‌های داخلی و خارجی روبرو بود. این آسیب در پاکستان شدید بود یک شکست روانی و فروپاشی پاکستان. سیاست خارجی دچار خدشه شده بود. و اعتبار بین‌اللملی از جمله متحدان دیرینه مانند آمریکا و چین، را از دست داد.<br> | وی به‌عنوان رئیس‌جمهور با چالش‌های فزاینده‌ای در جبهه‌های داخلی و خارجی روبرو بود. این آسیب در پاکستان شدید بود یک شکست روانی و فروپاشی پاکستان. سیاست خارجی دچار خدشه شده بود. و اعتبار بین‌اللملی از جمله متحدان دیرینه مانند آمریکا و چین، را از دست داد.<br> | ||
در داخل پاکستان، [[ناسیونالیسم]] | در داخل پاکستان، [[ناسیونالیسم]] بلوچ، سندی، پنجابی و پشتون در اوج خود بودند و خواهان استقلال خود از پاکستان بودند. وی که متحد نگه داشتن پاکستان را دشوار می‌دانست، عملیات اطلاعاتی و نظامی تمام عیار را برای خنثی کردن هرگونه جنبش جدایی طلبانه آغاز کرد.<br> | ||
وی بلافاصله یحییخان را در حبس‌خانگی قرار داد. آتش‌بس را میانجی‌گری کرد و دستور آزادی | وی بلافاصله یحییخان را در حبس‌خانگی قرار داد. آتش‌بس را میانجی‌گری کرد و دستور آزادی شیخ مجیب‌الرحمن را داد که در اسارت ارتش پاکستان بود. برای اجرای این امر او حکم دادگاه نظامی قبلی مجیب الرحمن را که در آن به اعدام محکوم کرده بود لغو کرد. با پیشنهاد ریاست جمهوری پاکستان شرقی و غربی به شیخ مجیب‌الرحمن کوشید تا از تجزیه کشور جلوگیری کند ولی مجیب نپذیرفت و از این رو استقلال پاکستان شرقی را به رسمیت نشناخت. و چون [[انگلستان]] بنگلادش را به رسمیت شناخت پاکستان از جامعه کشورهای مشترک‌المنافع خارج شد.<br> | ||
در 2 ژانویه 1972م، او ملی شدن تمام صنایع بزرگ از جمله آهن و فولاد، مهندسی سنگین، برق سنگین، پتروشیمی، سیمان و خدمات عمومی را اعلام کرد. سیاست جدید کارگری افزایش حقوق کارگران و قدرت اتحادیه های کارگری اعلام شد <ref>[http://countrystudies.us/pakistan/20.htm برگرفته از سایت countrystudies.us]</ref>.<br> | در 2 ژانویه 1972م، او ملی شدن تمام صنایع بزرگ از جمله آهن و فولاد، مهندسی سنگین، برق سنگین، پتروشیمی، سیمان و خدمات عمومی را اعلام کرد. سیاست جدید کارگری افزایش حقوق کارگران و قدرت اتحادیه های کارگری اعلام شد <ref>[http://countrystudies.us/pakistan/20.htm برگرفته از سایت countrystudies.us]</ref>.<br> | ||
او برای دیدار با نخست‌وزیر | او برای دیدار با نخست‌وزیر ایندیرا گاندی از هند بازدید کرد و درباره توافقنامه صلح رسمی و آزادی 93000 اسیر جنگی پاکستانی مذاکره کرد. دو رهبر توافقنامه سیملا را امضا کردند که هر دو کشور را متعهد به ایجاد یک خط کنترل جدید و در عین حال موقت در کشمیر می‌کرد و آنها را موظف می‌کرد که اختلافات را به صورت مسالمت‌آمیز از طریق گفتگوهای دوجانبه حل و فصل کنند. وی همچنین قول داد که نشستی را برای حل مسالمت‌آمیز مناقشه [[کشمیر]] برگزار کند و متعهد شد که بنگلادش را به رسمیت بشناسد. اگرچه او آزادی سربازان پاکستانی را که در دست هند بود تضمین کرد، اما توسط بسیاری در پاکستان به دلیل دادن امتیازات بیش از حد به هند مورد انتقاد قرار گرفت. | ||
=== پاکستان هسته‌ای و بدست آوردن بمب اتم === | === پاکستان هسته‌ای و بدست آوردن بمب اتم === | ||
[[پرونده:منیر احمد خان.jpg|200px|بندانگشتی|چپ|منیر احمدخان پدر بمب اتم پاکستان]] | [[پرونده:منیر احمد خان.jpg|200px|بندانگشتی|چپ|منیر احمدخان پدر بمب اتم پاکستان]] | ||
او بنیانگذار برنامه بمب اتمی پاکستان بود. گفته می‌شود که علاقه او به فن‌آوری هسته‌ای در طول سال‌های دانشگاهش در آمریکا آغاز شد زمانی که بوتو در دوره‌ای در علوم سیاسی شرکت کرد. | او بنیانگذار برنامه بمب اتمی پاکستان بود. گفته می‌شود که علاقه او به فن‌آوری هسته‌ای در طول سال‌های دانشگاهش در آمریکا آغاز شد زمانی که بوتو در دوره‌ای در علوم سیاسی شرکت کرد. | ||
و در مورد تأثیر سیاسی اولین آزمایش هسته‌ای آمریکا بحث کرد. زمانی که وی در برکلی بود هنگامی که | و در مورد تأثیر سیاسی اولین آزمایش هسته‌ای آمریکا بحث کرد. زمانی که وی در برکلی بود هنگامی که اتحاد جماهیر شوروی اولین بمب خود 1949م، منفجر کرد. شاهد وحشت عمومی بود که باعث شد دولت آمریکا تحقیقات خود را در مورد آن آغاز کند. مدت‌ها قبل از آن در سال 1958م، او به عنوان وزیر سوخت، نیرو و منابع ملی، نقشی کلیدی در راه‌اندازی نهادها و موسسات تحقیقاتی کمیسیون انرژی اتمی پاکستان داشت. در سال 1958م، او یک پست فنی را به منیر احمدخان در کمیسیون انرژی اتمی پاکستان (PAEC) پیشنهاد داد. | ||
در اکتبر 1965م، به عنوان وزیر خارجه او از وین بازدید کرد جایی که مهندس هسته‌ای منیر احمدخان در یک پست فنی ارشد در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کار می‌کرد. منیر احمدخان او را از وضعیت برنامه هسته‌ای هند و گزینه‌هایی که پاکستان برای توسعه توان هسته‌ای خود دارد مطلع کرد. هر دو در مورد نیاز پاکستان به ایجاد یک بازدارنده هسته ای برای مقابله با هند توافق کردند. در حالی که منیرخان نتوانست ایوب‌خان را متقاعد کند، بوتو به منیرخان گفته بود: | در اکتبر 1965م، به عنوان وزیر خارجه او از وین بازدید کرد جایی که مهندس هسته‌ای منیر احمدخان در یک پست فنی ارشد در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کار می‌کرد. منیر احمدخان او را از وضعیت برنامه هسته‌ای هند و گزینه‌هایی که پاکستان برای توسعه توان هسته‌ای خود دارد مطلع کرد. هر دو در مورد نیاز پاکستان به ایجاد یک بازدارنده هسته ای برای مقابله با هند توافق کردند. در حالی که منیرخان نتوانست ایوب‌خان را متقاعد کند، بوتو به منیرخان گفته بود: نگران نباش، نوبت ما می رسد. مدت کوتاهی پس از جنگ 1965م، او در یک کنفرانس مطبوعاتی، اعلام کرد که حتی اگر مجبور باشیم علف بخوریم، بمب هسته ای خواهیم ساخت. چاره دیگری نداریم. زیرا او می دید که هند راه خود را به سمت توسعه بمب پیش می برد.<br> | ||
نظامی‌سازی کمیسیون انرژی اتمی پاکستان در 20 ژانویه 1972م، آغاز شد و در سال‌های اولیه آن توسط فرمانده نظامی | نظامی‌سازی کمیسیون انرژی اتمی پاکستان در 20 ژانویه 1972م، آغاز شد و در سال‌های اولیه آن توسط فرمانده نظامی تیکاخان، رئیس ستاد ارتش پاکستان اجرا شد. نیروگاه هسته‌ای کراچی توسط او در دوران ریاست جمهوری پاکستان در پایان سال 1972م، افتتاح شد. کنترل او و دانشمندان ارشد دانشگاهی دسترسی مستقیمی به بوتو داشتند، که او را در مورد هر اینچ از پیشرفت در جریان قرار می‌داد. | ||
پس از آزمایش هسته‌ای هند با اسم رمز | پس از آزمایش هسته‌ای هند با اسم رمز بودای خندان در می 1974م، او این آزمایش را پیش‌بینی نهایی برای مرگ پاکستان دانست. در یک کنفرانس مطبوعاتی که اندکی پس از آزمایش هسته ای هند برگزار شد. وی گفت: برنامه هسته ای هند برای ارعاب پاکستان و ایجاد هژمونی در شبه قاره طراحی شده است. علی رغم منابع مالی محدود پاکستان، او بسیار مشتاق برای پروژه انرژی هسته ای بود.<br> | ||
او به آرامی هر گونه تلاش آمریکا برای نفوذ در برنامه هسته‌ای را برعکس و خنثی کرد زیرا بسیاری از مقامات دیپلماتیک آمریکایی را اخراج کرده بود. در کشور، تحت | او به آرامی هر گونه تلاش آمریکا برای نفوذ در برنامه هسته‌ای را برعکس و خنثی کرد زیرا بسیاری از مقامات دیپلماتیک آمریکایی را اخراج کرده بود. در کشور، تحت عملیات طلوع خورشید وی حمایت قاطع خود را تشدید کرد و از عبدالقدیرخان حمایت کرد تا بی سر و صدا فن آوری تسلیحاتی را به پاکستان بیاورد و آزمایشگاه‌های هسته‌ای را مخفی نگه دارد. رقبای منطقه ای مانند هند و شوروی، هیچ اطلاعات اولیه ای در مورد پروژه انرژی هسته‌ای پاکستان در طول دهه 1970م، نداشتند و به نظر می رسید که تشدید تلاش‌های مخفیانه او در سال 1978م، زمانی که برنامه به طور کامل به بلوغ رسیده بود نتیجه داد.<br> | ||
او این استدلال داشت که سلاح‌های هسته ای به هند اجازه می دهد تا از هواپیماهای جنگی نیروی هوایی خود با تجهیزات هسته ای کوچک میدان نبرد علیه کانون‌های ارتش پاکستان، ستون‌های زرهی و پیاده نظام و پایگاه‌های نظامی و تأسیسات صنعتی هسته‌ای استفاده کند. تا زمانی که تلفات غیرنظامیان به حداقل برسد، نیروی هوایی هند با واکنش نامطلوب جامعه جهانی مواجه نخواهد شد. به این ترتیب، هند پاکستان را شکست داده نیروهای مسلح خود را مجبور به تسلیم تحقیرآمیز کرده و مناطق شمالی پاکستان و کشمیر آزاد را اشغال و ضمیمه خواهد کرد. سپس هند، پاکستان را بر اساس تقسیمات قومی به کشورهای کوچک تقسیم خواهد کرد و این یک بار برای همیشه پایان مشکل پاکستان برای هند خواهد بود.<br> در مجموع او می‌دانست که پاکستان در سال 1978م، زمانی که دوستش منیر احمدخان از او در سلول زندان ملاقات کرد به یک کشور دارای سلاح هسته‌ای تبدیل شده است. در آنجا | او این استدلال داشت که سلاح‌های هسته ای به هند اجازه می دهد تا از هواپیماهای جنگی نیروی هوایی خود با تجهیزات هسته ای کوچک میدان نبرد علیه کانون‌های ارتش پاکستان، ستون‌های زرهی و پیاده نظام و پایگاه‌های نظامی و تأسیسات صنعتی هسته‌ای استفاده کند. تا زمانی که تلفات غیرنظامیان به حداقل برسد، نیروی هوایی هند با واکنش نامطلوب جامعه جهانی مواجه نخواهد شد. به این ترتیب، هند پاکستان را شکست داده نیروهای مسلح خود را مجبور به تسلیم تحقیرآمیز کرده و مناطق شمالی پاکستان و کشمیر آزاد را اشغال و ضمیمه خواهد کرد. سپس هند، پاکستان را بر اساس تقسیمات قومی به کشورهای کوچک تقسیم خواهد کرد و این یک بار برای همیشه پایان مشکل پاکستان برای هند خواهد بود.<br> در مجموع او می‌دانست که پاکستان در سال 1978م، زمانی که دوستش منیر احمدخان از او در سلول زندان ملاقات کرد به یک کشور دارای سلاح هسته‌ای تبدیل شده است. در آنجا منیر احمدخان به وی گفت که فرآیند طراحی سلاح به پایان رسیده است و نقطه عطفی در غنی سازی پیچیده و دشوار سوخت هسته‌ای انجام شد. وی خواستار انجام یک آزمایش هسته ای فوری شد و هیچ پاسخی از سوی [[ضیاءالحق]] یا هیچ یک از اعضای دولت وی صادر نشد.<br>وی در زندان این جملات را بیان کرد:<blockquote>ما (پاکستان) می‌دانیم که [[اسرائیل]] و آفریقای جنوبی دارای توانایی کامل هسته‌ای هستند تمدن [[مسیحی]]، [[یهودی]] و [[هندو]] دارای این قابلیت (هسته ای) است تمدن اسلامی بدون آن است، اما وضعیت در حال تغییر است<ref>[http://nuclearweaponarchive.org/Pakistan/PakTests.html برگرفته از سایت nuclearweaponarchive.org]</ref>.</blockquote> | ||
=== اصلاحات قانون اساسی === | === اصلاحات قانون اساسی === | ||
او معمار اصلی قانون اساسی 1973، به عنوان بخشی از چشم‌انداز او برای قرار دادن پاکستان در مسیر دموکراسی پارلمانی در نظر گرفته می‌شود. یکی از دستاوردهای مهم در زندگی وی، تهیه پیش نویس اولین قانون اساسی توافقی پاکستان برای این کشور بود. او بر اعلان قانون اساسی 1973م، نظارت کرد که انقلابی غیرقابل توقف مشروطه را از طریق سیاست خود که با رهایی توده‌های تحت ستم پیوند خورده بود، با دادن صدای مردم در پارلمان، ایجاد و تغییرات بنیادین در حوزه اقتصادی به نفع آنها داد.<br> | او معمار اصلی قانون اساسی 1973، به عنوان بخشی از چشم‌انداز او برای قرار دادن پاکستان در مسیر دموکراسی پارلمانی در نظر گرفته می‌شود. یکی از دستاوردهای مهم در زندگی وی، تهیه پیش نویس اولین قانون اساسی توافقی پاکستان برای این کشور بود. او بر اعلان قانون اساسی 1973م، نظارت کرد که انقلابی غیرقابل توقف مشروطه را از طریق سیاست خود که با رهایی توده‌های تحت ستم پیوند خورده بود، با دادن صدای مردم در پارلمان، ایجاد و تغییرات بنیادین در حوزه اقتصادی به نفع آنها داد.<br> | ||
در طول دوره او، دولت چند اصلاحیه اساسی در قانون اساسی 1973م، انجام داد. که مهم‌ترین آنها به رسمیت شناختن پاکستان و روابط دیپلماتیک با بنگلادش شد. و محدود کردن قدرت و صلاحیت قوه قضاییه تمرکز داشت که در 15 سپتامبر 1976م، تصویب شد.<br> | در طول دوره او، دولت چند اصلاحیه اساسی در قانون اساسی 1973م، انجام داد. که مهم‌ترین آنها به رسمیت شناختن پاکستان و روابط دیپلماتیک با بنگلادش شد. و محدود کردن قدرت و صلاحیت قوه قضاییه تمرکز داشت که در 15 سپتامبر 1976م، تصویب شد.<br> | ||
همچنین کارهای از جمله: عفو عمومی زندانیان، توقیف گذرنامه‌های ثروتمندان برای جلوگیری از فرار سرمایه، لغو امتیازات و بودجه‌های سری حکام سابق حدود هفتاد امیرنشین، ملی کردن عمده صنایع و کارخانجات مهم پاکستان، محدود کردن مالکان بزرگ، افزایش منافع کارگران با تصویب قوانین جدید کار و اصلاحات ارضی. او توانست به رسم قدیمی | همچنین کارهای از جمله: عفو عمومی زندانیان، توقیف گذرنامه‌های ثروتمندان برای جلوگیری از فرار سرمایه، لغو امتیازات و بودجه‌های سری حکام سابق حدود هفتاد امیرنشین، ملی کردن عمده صنایع و کارخانجات مهم پاکستان، محدود کردن مالکان بزرگ، افزایش منافع کارگران با تصویب قوانین جدید کار و اصلاحات ارضی. او توانست به رسم قدیمی خزاین شاهی، یعنی پرداخت مواجب سالانه که دولت از دوره حکومت [[بریتانیا]] به نواب یا دیگر اشراف قدیمی می‌پرداخت، خاتمه دهد. این اقدامات سبب شد که ارزش روپیه که بیش از 50% کاهش یافته بود، دوباره افزایش یابد و در نتیجه به درآمدهای صادراتی پاکستان افزوده شود. | ||
== نخست‌وزیری == | == نخست‌وزیری == | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۵: | ||
==== اصلاحات آموزشی ==== | ==== اصلاحات آموزشی ==== | ||
گام بعدی در اصلاحات در آموزش و پرورش بود. وی تعداد زیادی مدرسه روستایی و شهری از جمله حدود 6500 مدرسه ابتدایی، 900 مدرسه راهنمایی، 407 دبیرستان، 51 کالج متوسطه و 21 کالج راهنمایی تاسیس کرد. او همچنین سیستم آموزشی غرب را رها کرد. دولت او مطالعات اسلامی و پاکستانی را در مدارس اجباری کرد. به دلیل تأسیس دانشگاه جهانی | گام بعدی در اصلاحات در آموزش و پرورش بود. وی تعداد زیادی مدرسه روستایی و شهری از جمله حدود 6500 مدرسه ابتدایی، 900 مدرسه راهنمایی، 407 دبیرستان، 51 کالج متوسطه و 21 کالج راهنمایی تاسیس کرد. او همچنین سیستم آموزشی غرب را رها کرد. دولت او مطالعات اسلامی و پاکستانی را در مدارس اجباری کرد. به دلیل تأسیس دانشگاه جهانی قائد اعظم و دانشگاه آزاد علامه اقبال در اسلام آباد در سال 1974م، و همچنین تأسیس دانشگاه گومال در سال 1973م، به او اعتبار بخشید. وی به عنوان وزیر امور خارجه و در سال 1967، با کمک عبدالسلام موسسه فیزیک نظری را تأسیس کرد. او به عنوان نخست‌وزیر، تلاش های انقلابی برای گسترش شبکه آموزش انجام داد. همچنین کالج پزشکی علامه اقبال را در سال 1975م، تأسیس کرد <ref>[https://ilm.com.pk/reviews/university-reviews/allama-iqbal-medical-college-lahore/ برگرفته از سایت ilm.com.pk]</ref>. | ||
==== اصلاحات کشاورزی ==== | ==== اصلاحات کشاورزی ==== | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۳: | ||
پس از به دست گرفتن قدرت، او به دنبال تنوع بخشیدن به روابط پاکستان به دور از آمریکا بود. وی روابط نزدیک اعراب و روابط چین و پاکستان را توسعه داد و تقویت کرد. او به سیاست خارجی مستقلی معتقد بود. وی به عنوان وزیر خارجه و نخست وزیر، روابط ویژه‌ای بین پاکستان و [[ایران]] برقرار و تقویت کرد. زیرا ایران به پاکستان کمک نظامی کرده بود. روابط چین و پاکستان به شدت بهبود یافته بود و پاکستان در زمان او، زمانی که چین در انزوا بود یک رابطه استراتژیک با چین ایجاد کرده بود. <br> | پس از به دست گرفتن قدرت، او به دنبال تنوع بخشیدن به روابط پاکستان به دور از آمریکا بود. وی روابط نزدیک اعراب و روابط چین و پاکستان را توسعه داد و تقویت کرد. او به سیاست خارجی مستقلی معتقد بود. وی به عنوان وزیر خارجه و نخست وزیر، روابط ویژه‌ای بین پاکستان و [[ایران]] برقرار و تقویت کرد. زیرا ایران به پاکستان کمک نظامی کرده بود. روابط چین و پاکستان به شدت بهبود یافته بود و پاکستان در زمان او، زمانی که چین در انزوا بود یک رابطه استراتژیک با چین ایجاد کرده بود. <br> | ||
در سال 1974م، وی میزبان دومین سازمان کنفرانس اسلامی در سال 1974م، بود که در آن رهبران جهان اسلام را به لاهور، استان پنجاب پاکستان دعوت کرد. او از طرفداران جدی همبستگی آفریقایی-آسیایی بود و روابط خود را با کشورهای آفریقایی-آسیایی و اسلامی مستحکم کرد و تا سال 1976م، به عنوان رهبر جهان سوم ظاهر شد.<br> | در سال 1974م، وی میزبان دومین سازمان کنفرانس اسلامی در سال 1974م، بود که در آن رهبران جهان اسلام را به لاهور، استان پنجاب پاکستان دعوت کرد. او از طرفداران جدی همبستگی آفریقایی-آسیایی بود و روابط خود را با کشورهای آفریقایی-آسیایی و اسلامی مستحکم کرد و تا سال 1976م، به عنوان رهبر جهان سوم ظاهر شد.<br> | ||
وی به دنبال یک توافق صلح توافقنامه | وی به دنبال یک توافق صلح توافقنامه سیملا با ایندیرا گاندی، نخست‌وزیر [[هند]] بود و 93000 اسیر جنگی را به پاکستان بازگرداند و 513000 کیلومتر مربع را که در اختیار هند بود بدون مصالحه در موضع کشمیر با به رسمیت شناختن [[بنگلادش]] تضمین کرد.<br> | ||
دانش گسترده هوشمندی و آگاهی دقیق او از پس از جنگ جهانی دوم، و تاریخ هسته‌ای، او را قادر ساخت تا سیاست خارجی را طراحی کند که در تاریخ سیاست خارجی پاکستان بی‌بدیل بود. راه کارهای سیاست او توسط دولت‌های متوالی ادامه یافت تا نقشی حیاتی در سیاست جهان ایفا کند. در سال 1974م، او و عزیز احمد وزیر امور خارجه‌اش قطعنامه‌ای در سازمان ملل آوردند که در آن توصیه و خواستار ایجاد منطقه عاری از سلاح هسته‌ای در جنوب آسیا شد در حالی که او و عزیز احمد به شدت به برنامه هسته‌ای هند حمله کردند. وی هند را در موضع دفاعی قرار داد و پاکستان را به عنوان یک کشور غیر اشاعه‌گر برنامه هسته‌ای تبلیغ کرد.<br> | دانش گسترده هوشمندی و آگاهی دقیق او از پس از جنگ جهانی دوم، و تاریخ هسته‌ای، او را قادر ساخت تا سیاست خارجی را طراحی کند که در تاریخ سیاست خارجی پاکستان بی‌بدیل بود. راه کارهای سیاست او توسط دولت‌های متوالی ادامه یافت تا نقشی حیاتی در سیاست جهان ایفا کند. در سال 1974م، او و عزیز احمد وزیر امور خارجه‌اش قطعنامه‌ای در سازمان ملل آوردند که در آن توصیه و خواستار ایجاد منطقه عاری از سلاح هسته‌ای در جنوب آسیا شد در حالی که او و عزیز احمد به شدت به برنامه هسته‌ای هند حمله کردند. وی هند را در موضع دفاعی قرار داد و پاکستان را به عنوان یک کشور غیر اشاعه‌گر برنامه هسته‌ای تبلیغ کرد.<br> | ||
وی به دنبال بهبود روابط پاکستان با جهان عرب بود و در جریان درگیری اعراب و [[اسرائیل]] در کنار جهان عرب قرار گرفت. در سال 1973م، در طول جنگ اعراب و اسرائیل، روابط پاکستان با جهان عرب نشان دهنده نقطه عطفی بود. هم در پاکستان و هم در جهان عرب، پیشنهاد کمک سریع، بی قید و شرط و صریح پاکستان به کشورهای عربی عمیقا مورد قدردانی قرار گرفت. در سال 1974م، تحت فشار سایر کشورهای مسلمان، پاکستان سرانجام بنگلادش را رسمیت شناخت <ref>[https://www.dawn.com/news/845159/bhutto-s-foreign-policy-legacy برگرفته از سایت dawn.com]</ref>. | وی به دنبال بهبود روابط پاکستان با جهان عرب بود و در جریان درگیری اعراب و [[اسرائیل]] در کنار جهان عرب قرار گرفت. در سال 1973م، در طول جنگ اعراب و اسرائیل، روابط پاکستان با جهان عرب نشان دهنده نقطه عطفی بود. هم در پاکستان و هم در جهان عرب، پیشنهاد کمک سریع، بی قید و شرط و صریح پاکستان به کشورهای عربی عمیقا مورد قدردانی قرار گرفت. در سال 1974م، تحت فشار سایر کشورهای مسلمان، پاکستان سرانجام بنگلادش را رسمیت شناخت <ref>[https://www.dawn.com/news/845159/bhutto-s-foreign-policy-legacy برگرفته از سایت dawn.com]</ref>. | ||
=اعتراضات مردمی و کودتا= | =اعتراضات مردمی و کودتا= | ||
او با پیشرفت دوره خود با انتقادات قابل توجه و عدم محبوبیت فزاینده مواجه شد. توده [[سوسیالیسم|سوسیالیست]] و [[کمونیسم|کمونیست]] که تحت رهبری وی جمع شده بودند، او با هدف قرار دادن رهبر مخالفان | او با پیشرفت دوره خود با انتقادات قابل توجه و عدم محبوبیت فزاینده مواجه شد. توده [[سوسیالیسم|سوسیالیست]] و [[کمونیسم|کمونیست]] که تحت رهبری وی جمع شده بودند، او با هدف قرار دادن رهبر مخالفان عبدالولی خان و حزب ملی عوامی حزب سوسیالیست دموکراتیک شروع به از هم پاشیدگی کردند و در نتیجه با جبهه‌های [[سکولار]] تقسیم شدند و با آنها متحد شدند. با وجود شباهت ایدئولوژیک دو حزب، درگیری‌ها بین آنها شدیدتر شد. با برکناری دولت فدرال از حکومت استانی در بلوچستان به دلیل فعالیت های ادعایی تجزیه طلبانه آغاز شد و با ممنوعیت حکومت استانی به پایان رسید. پس از کشته شدن حیات شرپاوی، معتمد بوتو در انفجار بمب پیشاور بسیاری از رهبران ارشد حکومت استانی (NAP) دستگیر شدند. یکی دیگر از چهره‌های قابل توجه قاضی حمودور رحمان به دلیل ایست قلبی در حالی که در دفتر بود درگذشت. بین سال های 1974 و 1976، بسیاری از اعضای اصلی وی به دلیل اختلافات سیاسی او را ترک کردند.<br> | ||
اختلافات در حزب مردم پاکستان نیز افزایش یافت و قتل | اختلافات در حزب مردم پاکستان نیز افزایش یافت و قتل نواب محمد احمد خان کسوری، رهبر مخالفان به خشم عمومی و خصومت درون حزبی منجر شد. یک ائتلاف 9 حزبی علیه دولت او و متحدانش سازماندهی شد. و انتخابات سال 1977م، برگزار شد حزب او پیروز شد ولی مخالفان معترض مدعی تقلب در انتخابات بودند. [[ابوالاعلی مودودی]] خواستار سرنگونی دولت او شدند. در همان سال، سرکوب شدید [[مسلم لیگ پاکستان|حزب مسلم لیگ پاکستان]] یک جبهه محافظه کار آغاز شد. در آن حال فرمانده نظامی خالد محمود عارف به وی هشدار داد که ارتش در حال کودتا است. و با رهبران مخالف مذاکراتی انجام دهد که به توافق برای انحلال مجامع و انتخابات جدید تحت حکومت وحدت ملی منجر شود. اما در 5 ژوئیه 1977م، وی و اعضای کابینه‌اش توسط نیروهای تحت فرمان [[ضیاءالحق]] دستگیر شدند. در حالی که گفته می‌شد او با مخالفان به توافق رسیده بود.<br> | ||
ضیاءالحق اعلام کرد که حکومت نظامی وضع شده، قانون اساسی به حالت تعلیق درآمده و تمامی مجالس منحل شده و وعده برگزاری انتخابات ظرف 90 روز را داده است. ضیاءالحق همچنین دستور دستگیری رهبران ارشد حزب مردم پاکستان را صادر کرد اما وعده برگزاری انتخابات در ماه اکتبر را داد. وی در 29 ژوئیه آزاد شد و در زادگاهش لارکانا مورد استقبال جمعیت زیادی از هواداران قرار گرفت. او بلافاصله شروع به تبلیغات در سراسر پاکستان کرد و برای جمعیت بسیار زیادی سخنرانی کرد و برای بازگشت سیاسی خود برنامه ریزی کرد. وی دوباره در 3 سپتامبر دستگیر شد و سپس در 13 سپتامبر به قید وثیقه آزاد شد. او از ترس دستگیری دیگری، همسرش [[بیگم نصرت بوتو]] را رئیس حزب مردم پاکستان نامید. وی در 16 سپتامبر و تعداد زیادی از رهبران و فعالان حزب مردم دستگیر و زندانی شدند. و از شرکت در انتخابات رد صلاحیت شدند <ref>[http://www.pakistanherald.com/Articles/Living-with-Bhuttoand8217s-ghost-1529 برگرفته از سایت pakistanherald.com]</ref>. | |||
== محاکمه و اعدام == | == محاکمه و اعدام == | ||
[[پرونده:نماز میت بر جنازه ذوالفقار علی بوتو.jpg|250px|بندانگشتی|چپ|نماز میت بر جنازه ذوالفقار علی بوتو]] | [[پرونده:نماز میت بر جنازه ذوالفقار علی بوتو.jpg|250px|بندانگشتی|چپ|نماز میت بر جنازه ذوالفقار علی بوتو]] | ||
ارتش دوباره وی را به اتهام اجازه قتل یک مخالف سیاسی در مارس 1974 دستگیر کرد. یک سیاستمدار 35 ساله [[احمدرضا کسوری]] و خانواده‌اش در کمین قرار گرفتند و پدر کسوری کشته شد. احمدرضا کسوری مدعی شد که او هدف واقعی بوده و بوتو را به سازماندهی حمله متهم کرد. کسوری بعدا خود ادعا کرد که او هدف 15 سوء قصد بوده است. | ارتش دوباره وی را به اتهام اجازه قتل یک مخالف سیاسی در مارس 1974 دستگیر کرد. یک سیاستمدار 35 ساله [[احمدرضا کسوری]] و خانواده‌اش در کمین قرار گرفتند و پدر کسوری کشته شد. احمدرضا کسوری مدعی شد که او هدف واقعی بوده و بوتو را به سازماندهی حمله متهم کرد. کسوری بعدا خود ادعا کرد که او هدف 15 سوء قصد بوده است. نصرت بوتو تیمی از وکلای ارشد پاکستانی را برای دفاع از وی تشکیل داد. بوتو 10 روز پس از بازداشتش پس از آنکه قاضی، شواهد را "متضاد و ناقص" تشخیص داد آزاد شد.<br> | ||
ضیاءالحق دوباره او را به همان اتهامات این بار تحت حکومت نظامی دستگیر کرد. وی به جای دادگاه بدوی در دادگاه عالی لاهور محاکمه شد و او را از رای تجدید نظر محروم کردند. قاضی که برای او وثیقه صادر کرده بود برکنار شد. پنج قاضی جدید به ریاست | ضیاءالحق دوباره او را به همان اتهامات این بار تحت حکومت نظامی دستگیر کرد. وی به جای دادگاه بدوی در دادگاه عالی لاهور محاکمه شد و او را از رای تجدید نظر محروم کردند. قاضی که برای او وثیقه صادر کرده بود برکنار شد. پنج قاضی جدید به ریاست مشتاق حسین رئیس دادگاه عالی لاهور منصوب شدند. محاکمه پنج ماه به طول انجامید مسعود محمود مدیر کل نیروی امنیتی فدرال علیه او شهادت داد. مسعود محمود بلافاصله پس از کودتای ضیاءالحق دستگیر شده بود و دو ماه قبل از موضع گیری در زندان بود. او در شهادت خود مدعی شد که بوتو دستور قتل کسوری را صادر کرده بود و چهار نفر از نیروهای امنیتی فدرال به دستور بوتو این کمین را سازماندهی کردند.<br> | ||
هنگامی که او شهادت خود را در 25 ژانویه 1978 آغاز کرد | هنگامی که او شهادت خود را در 25 ژانویه 1978 آغاز کرد مشتاق حسین رئیس دادگاه، دادگاه را به روی همه ناظران بست. بوتو خواستار محاکمه مجدد شد و رئیس دادگستری را به تعصب متهم کرد. دادگاه تقاضای او را رد کرد. در 18 مارس 1978م، بوتو به قتل مجرم شناخته شد و به اعدام محکوم شد. درخواست تجدیدنظر در 23 دسامبر 1978م، تکمیل شد. در 6 فوریه 1979م، دادگاه عالی حکم مجرمیت را صادر کرد، تصمیمی که با اکثریت 4 به 3 صادر شد. خانواده او هفت روز فرصت داشتند تا درخواست تجدید نظر کنند. دادگاه ضمن بررسی دادخواست، اجرای حکم را متوقف کرد. در 24 فوریه 1979م، هنگامی که جلسه بعدی دادگاه آغاز شد، درخواست های عفو بسیاری از سران کشورها رسید. در 24 مارس 1979م، دادگاه عالی درخواست تجدیدنظر را رد کرد. ضیاءالحق حکم اعدام را تایید کرد. و ذوالفقار علی بوتو در 4 آوریل 1979م، در زندان مرکزی راولپندی به دار آویخته شد و در آرامگاه خانوادگی خود به خاک سپرده شد <ref>[https://www.dawn.com/news/845159/bhutto-s-foreign-policy-legacy برگرفته از سایت nytimes.com]</ref>. | ||
== خانواده و فرزندان == | == خانواده و فرزندان == | ||
[[پرونده:مقبره خانوادگی خاندان بوتو.jpg|250px|بندانگشتی|چپ|مقبره خانوادگی خاندان بوتو در پاکستان]] | [[پرونده:مقبره خانوادگی خاندان بوتو.jpg|250px|بندانگشتی|چپ|مقبره خانوادگی خاندان بوتو در پاکستان]] | ||
اولین ازدواج او در سال 1943م، با دخترعمویش شیرین امیر بیگم انجام شد، اما آنها از هم جدا شدند. در 8 سپتامبر 1951م، او با نصرت اصفهانی ایرانی الاصل کُرد معروف به | اولین ازدواج او در سال 1943م، با دخترعمویش شیرین امیر بیگم انجام شد، اما آنها از هم جدا شدند. در 8 سپتامبر 1951م، او با نصرت اصفهانی ایرانی الاصل کُرد معروف به بیگم نصرت بوتو ازدواج کرد. اولین فرزند آنها [[بی نظیر بوتو|بی نظیر]] در سال 1953م، به دنیا آمد. مرتضی در سال 1954، صنم در سال 1957 و شهنواز در سال 1958 به دنیا آمدند.<br> | ||
دو فرزند او شهنواز و مرتضی در سنین جوانی به قتل رسیدند. همچنین بی نظیر بوتو دو دوره نخست وزیر پاکستان شد و در سال 2007م، ترور شد. بوتو حتی پس از مرگش نیز شخصیتی بسیار تأثیرگذار و قابل احترام باقی ماند. او به عنوان یکی از تأثیرگذارترین مردان در تاریخ پاکستان شناخته می‌شود. طرفدارانش به او لقب قائد عوام (رهبر مردم) دادند <ref>[https://www.indiatoday.in/magazine/neighbours/pakistan/story/19771231-husna-sheikh-zulfikar-ali-bhuttos-secret-wife-823982-2014-05-12 برگرفته از سایت indiatoday.in]</ref>. | دو فرزند او شهنواز و مرتضی در سنین جوانی به قتل رسیدند. همچنین بی نظیر بوتو دو دوره نخست وزیر پاکستان شد و در سال 2007م، ترور شد. بوتو حتی پس از مرگش نیز شخصیتی بسیار تأثیرگذار و قابل احترام باقی ماند. او به عنوان یکی از تأثیرگذارترین مردان در تاریخ پاکستان شناخته می‌شود. طرفدارانش به او لقب قائد عوام (رهبر مردم) دادند <ref>[https://www.indiatoday.in/magazine/neighbours/pakistan/story/19771231-husna-sheikh-zulfikar-ali-bhuttos-secret-wife-823982-2014-05-12 برگرفته از سایت indiatoday.in]</ref>. | ||