نواب اربعه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''نواب اربعه'''، ‌ اصطلاحی است که بر چهار نائب خاص [[امام مهدی|حجت بن الحسن]] در دوران غیبت اطلاق می‌شود.  

نایبان خاص [[امام مهدی|امام مهدی(عج)]] در دوران [[غیبت صغرى]]، چهار تن از علماى پارسا و بزرگ [[شیعه]] (و بعضا از [[اصحاب]] با سابقه [[امامان]] پیشین) بودند. این افراد به «نواب اربعه» نامیده شده‌اند.  

نایبان خاص<ref>در آن روزگار، به جاى «نیابت» و «نواب» بیشتر تعبیر «سفارت» و «سفرأ» به كار برده میشد.</ref>[[حضرت مهدى]] در دوران غیبت صغرى، چهار تن از اصحاب با سابقه امامان پیشین و از علماى پارسا و بزرگ [[شیعه]] بودند كه «نوّاب اربعه» نامیده شده‏اند. اینان به ترتیب زمانى عبارت بودند از:

البته [[امام زمان(عج)]] وكلاى دیگرى نیز در مناطق مختلف مانند: [[بغداد]]، [[كوفه]]، [[اهواز]]، [[همدان]]، [[قم]]، [[رى]]، [[آذربایجان]]، [[نیشابور]] و... داشت كه یا به وسیله این چهار نفر، كه در رأس سلسله مراتب وكلاى امام قرار داشتند، امور مردم را به عرض حضرت میرساندند<ref>چنانكه طبق نقل شیخ طوسى، حدود ده نفر در بغداد به نمایندگى از طرف محمد بن عثمان فعالیّت میكردند (الغیبة، ص 225).</ref> و از سوى امام در مورد آنان «توقیع» ‌هایى<ref>توقیع به معناى حاشیه نویسى است و در اصطلاح علماى شیعه به نامه‏ها و فرمانهایى كه در زمان غیبت صغرى از طرف امام به شیعیان میرسیده توقیع گفته می‌شود.</ref> صادر می‌شده است<ref> صدر، المهدى،، ص .189.</ref>. و یا - آن گونه كه بعضى از محققان احتمال داده‏‌اند - سفارت و وكالت این چهار نفر، وكالتى عامّ و مطلق بوده ولى دیگران در موارد خاصى وكالت و نیابت داشته‏‌اند.<ref> امین، سید محسن، أعیان الشیعة، ج 2، ص .48.</ref>. مانند:

عثمان بن سعید از قبیله بنى اسد بود و به مناسبت سكونت در شهر [[سامرا]]، «عسكرى» نیز نامیده می‌‌شد. در محافل [[شیعه]] از او به نام «سمّان» (= روغن فروش) یاد می‌‌‏شد، زیرا به منظور استتار فعالیت‌هاى سیاسى، روغن فروشى میكرد و اموال متعلق به امام را، كه شیعیان به وى تحویل میدادند، در ظرف‌هاى روغن قرار داده به محضر امام عسكرى میرساند<ref>طوسى،، الغیبة، تهران، مكتبة نینوى الحدیثة ص .214.</ref>. او مورد اعتماد و احترام عموم شیعیان بود<ref>طوسى، همان كتاب، ص 216.</ref>. گفتنى است كه عثمان بن سعید قبلاً نیز از وكلا و یاران مورد اعتماد [[حضرت هادى|حضرت‌‌هادى]] و حضرت عسكرى(ع) بوده است. «احمد بن اسحاق» كه خود از بزرگان شیعه میباشد، میگوید:

احمد بن اسحاق میگوید: پس از رحلت [[امام هادى(ع)|امام‌‌هادى(ع)]] روزى به حضور امام عسكرى(ع) شرفیاب شدم و همان سؤال را تكرار كردم.

پس از رحلت امام عسكرى، مراسم تغسیل و تكفین و خاكسپارى آن حضرت را، در ظاهر، عثمان بن سعدى انجام داد<ref>طوسى،، همان كتاب، ص .216.</ref>. نیز همو بود كه روزى در حضور جمعى از شیعیان به فرمان امام عسكرى(ع) و به نمایندگى از طرف آن حضرت، اموالى را كه گروهى از شیعیان [[یمن]] اورده بودند، از آنان تحویل گرفت و امام در برابر اظهارات حاضران مبنى بر اینكه با این اقدام حضرت، اعتماد و احترامشان نسبت به عثمان بن سعید افزایش یافته است، فرمود: گواه باشید كه عثمان بن سعید وكیل من است، و پسرش محمد نیز، وكیل پسرم مهدى خواهد بود<ref> طوسى،، همان كتاب، ص ..216</ref>. همچنین، در پایان دیدار چهل نفر از شیعیان با حضرت مهدى كه شرح آن در اوائل این بخش گذشت - حضرت خطاب به حاضران فرمود:

محمد بن عثمان نیز همچون پدر، از بزرگان شیعه و از نظر تقوا و عدالت و بزرگوارى مورد قبول و احترام شیعیان<ref>دكتر حسین، جاسم، تاریخ سیاسى غیبت امام دوازدهم، ترجمه دكتر سید محمد تقى آیت اللّهى، چاپ اوّل، تهران، مؤسسه انتشارات امیر كبیر، 1367 هـ. ش، ص 155 و .156</ref> و از یاران مورد اعتماد [[امام عسكرى(ع)]] بود، چنانكه حضرت در پاسخ شؤال «احمد بن اسحاق» كه به چه كسى مراجعه كند؟ فرمود: عَمرى (عثمان بن سعید)، و پسرش، هر دو، امین و مورد اعتماد هستند، آنچه به تو برسانند، از جانب من می‌‏رسانند، و آنچه به تو بگویند از طرف من می‌‏گویند. سخنان آنان را بشنو از آنان پیروى كن، زیرا این دو تن مورد اعتماد و امین منند<ref>طوسى،، همان كتاب، ص .221</ref>.

به فرمان امام عصر (ع) وبا [[وصیت]] و معرفى نوبختى، پس از حسین بن روح، على بن محمد سمرى منصب نیابت خاص و اداره امور شیعیان را عهده دار گردید<ref>طوسى،، همان كتاب، ص .442</ref>. سمرى از اصحاب و یاران امام عسكرى(ع) بوده است<ref>صدر، همان كتاب ص .412</ref>. او تا سال 329 كه دیده از جهان فرو بست، مسئولیت نیابت و وكالت خاص را به عهده داشت.