تاسوعا: تفاوت میان نسخه‌ها

آنچه در این مدخل بدان پرداخته می‌شود بررسی معنا و مفهوم '''تاسوعا''' و وقایع و رویدادهای تاریخی '''تاسوعا''' می‌باشد '''تاسوعا''' روز نهم [[ماه محرم الحرام]] <ref>رجوع کنید به مقالهٔ ماه محرم الحرام.</ref>. که خود [[ماه قمری]] <ref>رجوع کنید به مقالهٔ ماه قمری.</ref>. است و روز قبل از [[عاشورا]] است. در این روز چندین رویداد رخ داده‌ است، از جمله: ورود شمر به کربلا، پیشنهاد امان دادن به فرزندان [[ام‌البنین]]، و آماده‌سازی برای جنگ؛ و [[امام حسین|حسین‌ بن‌ علی علیه‌السلام]] و یارانش توسط دشمن محاصره شدند. این روز به دلیل اقدامات و رشادت‌های [[عباس بن علی|عباس‌ بن‌ علی علیه‌السلام]] به عنوان پرچمدار و فرمانده ارتش حسین‌بن‌علی، در جوامع [[شیعه]] به او نسبت داده شده‌ است.

آنچه مشهور است تاسوعا از ریشه تِسع به معنای نه و نهم، و بر نهمین روز محرم اطلاق شده‌ است. اما نظری وجود دارد که [[عاشورا]] و '''تاسوعا''' را در سلسله اعداد معنی نمی‌دانند. تاسوعا را از اِتّساع یعنی گسترده شدن، روزی که ظرفیت بالا می‌رود و در سینه‌ها فراخی ایجاد می‌شود و به جای تنگی، وسعت می‌یابد، دانسته‌اند؛ و این نامگذاری را به [[امام سجاد علیه‌السلام]] (امام چهارم شیعه) نسبت داده‌اند.

روز '''تاسوعا''' در نزد شیعیان از اهمیت بالایی برخوردار است. آنها این روز را منتسب به عباس بن علیعلیه‌السلام می‌دانند و آن را بسان روز [[عاشورا]] گرامی‌داشته، در آن سوگواری می‌کنند. در [[ایران]] <ref>فربد کتاب ایران (سوگواری‌های مذهبی در ایران)، ۱۳۸۵ش، ص۱۳۵.</ref>. و بعضی از کشورهای اسلامی شیعی‌نشین، روز تاسوعا همچون روز عاشورا تعطیل رسمی بوده و در این روز نیز مراسم عزاداری مفصل با راه‌اندازی هیأت‌های عزاداری و دسته‌های سینه زنی و زنجیرزنی برگزار می‌شود.

تاسوعا، نهمین روز محرم، یکی از روزهای مهم برای شیعیان که مرتبط با واقعه کربلا در سال ۶۱ قمری است. در نهم محرم سال ۶۱ هجری قمری، شمر با نامه‌ای از طرف عبیدالله بن زیاد، وارد کربلا شد که در آن از عمر بن سعد خواسته شده بود یا در برخورد با [[امام حسین علیه‌السلام]] جدیت به خرج دهد یا فرماندهی لشکر را به شمر واگذار کند. عمر سعد از واگذاری فرماندهی به شمر خودداری کرد و آماده جنگ با [[امام حسین علیه‌السلام]] شد. با هجوم لشکریان در عصر این روز، [[امام حسین علیه‌السلام]] با فرستادن برادرش عباس بن علی، از آنها مهلت طلبید تا شب را با نماز و تلاوت قرآن به صبح برسانند.

بنابر منابع تاریخی، شمر بن‌ ذی‌ الجوشن پیش از ظهر روز نهم محرم (روز تاسوعا)، همراه با چهار هزار نفر، به سرزمین کربلا وارد شد <ref>الکوفی، الفتوح، ۱۹۹۱م، ج۵، ص۹۴؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۹۸.</ref>. و حامل نامه‌ای از عبیدالله بن زیاد خطاب به عمر بن سعد بود. در این نامه، ابن زیاد از ابن سعد خواسته بود یا امام حسینعلیه‌السلام را مجبور به پذیرش بیعت کند و یا با او بجنگد.

عباسعلیه‌السلام و برادرانش در محضر اباعبدالله الحسین علیه‌السلام نشسته بودند و جواب شمر را نمی‌دادند. امام علیه‌السلام به حضرت عباس علیه‌السلام فرمودند: «هر چند او فاسق است اما پاسخش را بده همانا او از دایی‌های شما است.» عباس و عبدالله و جعفر و عثمان فرزندان علی بن ابی‌طالبعلیه‌السلام بیرون آمدند و گفتند: «چه می‌خواهی؟» شمر به آنها گفت: «ای خواهرزادگان من، شما در امان هستید من برای شما از عبیدالله امان گرفته‌ام.»؛ اما عباسعلیه‌السلام و برادرانش همگی گفتند: «خدا تو و امان تو را لعنت کند. ما امان داشته باشیم و پسر دختر پیامبر(ص) امان نداشته باشد.» <ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۷۹م، ج۳، ص۱۸۴.</ref>.

پس از رد امان‌نامه، به سپاه عمر بن سعد فرمان داده شد تا برای جنگ آماده شوند پس همگان سوار شدند در شامگاه پنجشنبه نهم محرم آماده نبرد با حسینعلیه‌السلام و یارانش شدند<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۸۹.</ref>.

علت اینکه شمر آنان را خواهرزاده خطاب کرد به‌دلیل هم قبیله بودن وی با ام البنین مادر حضرت عباس است؛ زیرا ام البنین دختر حزام بن خالد از قبیله بنی کلاب <ref>طبری، تاریخ الأمم والملوک، ج۴، ص۱۱۸.</ref> و شمر نیز فرزند ذی الجوشن از همان قبیله بود<ref>ابن عبد ربّه، العقد الفرید، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۳۰۶.</ref>.

در عصر ۹ محرم تحرکات سپاه عمر سعد در صحرای کربلا افزایش یافت وعمر بن سعد خود را آماده جنگ با امام حسینعلیه‌السلام کرد و به سپاهیانش فرمان داد تا برای جنگ آماده شوند. او در میان سپاهیان خود ندا در داد که: «یا خَیلَ اللهِ ارکَبی و بِالجَنةِ اَبْشِری؛ ‌ ای لشکریان خدا! سوار شوید و به بهشت بشارت دهید.» کوفیان هم سوار شده، مهیای نبرد شدند.  

هیاهو و سر و صدای لشکر بلند شد. امام علیه‌السلام در جلوی خیمه خویش نشسته بود و به شمشیر خود تکیه داده بود. خواهرش زینب(س) با شنیدن سر و صدای لشکر کوفه، به برادرش نزدیک شد و گفت: «برادرم آیا صداهایی را که نزدیک می‌شوند، می‌شنوید؟» امام علیه‌السلام سر را بلند کرد و فرمود: «من رسول خدا(ص) را در خواب دیدم که به من فرمود: تو [به زودی] نزد ما خواهی آمد.» امام علیه‌السلام به عباسعلیه‌السلام فرمود: «ای عباس؛ جانم به فدایت؛ بر اسب خود بنشین و نزد آنها برو و بپرس که چه می‌خواهند و برای چه به پیش آمده‌اند؟»