۸۷٬۸۱۰
ویرایش
لبنان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' بین المللی' به ' بین‌المللی'
جز (جایگزینی متن - ' پایان نامه' به ' پایان‌نامه') |
جز (جایگزینی متن - ' بین المللی' به ' بین‌المللی') |
||
| خط ۷۰۸: | خط ۷۰۸: | ||
در پی انفجار مهیب در بیروت، فرصتی مهیا شد که پیشتر هرگز نمی‌توانست وجود داشته باشد: این احتمال که انفجار به مثابه کاتالیزوری در تلاش‌های مداوم برای تغییر شکل نظام سیاسی لبنان عمل کند. اما دو مانع اساسی برای چنین تغییری وجود دارد: اولی این است که طبقه حاکم اعتقاد دارد بقای سیاسی آن به ثبات نظام سیاسی تقسینم قدرت بستگی دارد، و دومی محیط منطقه‌ایو تلاش‌های ایران، سوریه، امارات و عربستان برای اطمینان از عدم تغییر توازن قدرت شکننده در لبنان به عنوان راهی برای حفظ منافع ژئواستراتژیک خودشان است. چالش پیش روی همه این کشورها و متحدان لبنانی آنها این است که چگونه روابط دیرینه خود را در مواجهه با مطالبات روزافزون مردمی در لبنان برای بازسازی سیاست این کشور هماهنگ سازند. | در پی انفجار مهیب در بیروت، فرصتی مهیا شد که پیشتر هرگز نمی‌توانست وجود داشته باشد: این احتمال که انفجار به مثابه کاتالیزوری در تلاش‌های مداوم برای تغییر شکل نظام سیاسی لبنان عمل کند. اما دو مانع اساسی برای چنین تغییری وجود دارد: اولی این است که طبقه حاکم اعتقاد دارد بقای سیاسی آن به ثبات نظام سیاسی تقسینم قدرت بستگی دارد، و دومی محیط منطقه‌ایو تلاش‌های ایران، سوریه، امارات و عربستان برای اطمینان از عدم تغییر توازن قدرت شکننده در لبنان به عنوان راهی برای حفظ منافع ژئواستراتژیک خودشان است. چالش پیش روی همه این کشورها و متحدان لبنانی آنها این است که چگونه روابط دیرینه خود را در مواجهه با مطالبات روزافزون مردمی در لبنان برای بازسازی سیاست این کشور هماهنگ سازند. | ||
انفجار بندر بیروت این معضل را تشدید کرده است. هنوز مشخص نیست که واکنش بازیگران اصلی داخلی و منطقه‌ایچه خواهد بود. در میان همه این بازیگران، ایران در شرایط حساس تری قرار دارد و منافع ژئواستراتژیک آن در گرو محافظت از روابطش با حزب الله است. حزب الله و ایران در برابر فشارهای روزافزون داخلی و | انفجار بندر بیروت این معضل را تشدید کرده است. هنوز مشخص نیست که واکنش بازیگران اصلی داخلی و منطقه‌ایچه خواهد بود. در میان همه این بازیگران، ایران در شرایط حساس تری قرار دارد و منافع ژئواستراتژیک آن در گرو محافظت از روابطش با حزب الله است. حزب الله و ایران در برابر فشارهای روزافزون داخلی و بین‌المللی باید با یک چالش اساسی مقابله کنند و آن، چگونگی محافظت از روابطشان و حذر از هر گونه اقدامی که اعتبار داخلی حزب الله را از بین ببرد، است. شیوه عملکرد این دو نقشی پررنگ در شکل گیری نظم [[لبنان]] خواهد داشت. | ||
دست کم دو عامل داخلی به حفظ نظام سیاسی حاکم در لبنان کمک کرده اند: اولی، نگرانی همه رهبران اصلی از این مساله است که هرگونه تلاش برای بازسازی این نظام به یک جنگ داخلی دیگر بینجامد؛ دومی، رابطه در هم تنیده اقتصاد با نظام سیاسی مبتنی بر سهمیه فرقه‌ایاست. تقسیم قدرت در لبنان حول آتش بسی طولانی مدت بین 18 گروه فرقه‌ایصورت گرفته. اما جدای از نگرانی، آنچه نظام را سر پا نگه داشته ظرفیت همه رهبران در استفاده از بودجه عمومی و خصوصی برای جلب حمایت سیاسی است. هزینه‌های ناشی از این نظام یکی از عوامل اصلی بدهی عمومی 90 میلیارد دلاری دولت لبنان است. | دست کم دو عامل داخلی به حفظ نظام سیاسی حاکم در لبنان کمک کرده اند: اولی، نگرانی همه رهبران اصلی از این مساله است که هرگونه تلاش برای بازسازی این نظام به یک جنگ داخلی دیگر بینجامد؛ دومی، رابطه در هم تنیده اقتصاد با نظام سیاسی مبتنی بر سهمیه فرقه‌ایاست. تقسیم قدرت در لبنان حول آتش بسی طولانی مدت بین 18 گروه فرقه‌ایصورت گرفته. اما جدای از نگرانی، آنچه نظام را سر پا نگه داشته ظرفیت همه رهبران در استفاده از بودجه عمومی و خصوصی برای جلب حمایت سیاسی است. هزینه‌های ناشی از این نظام یکی از عوامل اصلی بدهی عمومی 90 میلیارد دلاری دولت لبنان است. | ||
| خط ۷۲۴: | خط ۷۲۴: | ||
در عین اینکه هیچ راه حل ساده‌ایبرای این معما وجود ندارد، تا زمانی که کشورهای خارجی بدون قید و شرط از رهبران جناح‌های مختلف در لبنان حمایت کنند، چشم‌انداز تغییر همچنان کمرنگ خواهد ماند. بیشتر به یک تلاش دیپلماتیک چند جانبه نیاز است که انگیزه‌های قدرت‌های خارجی از جمله ایران و ایالات متحده برای پیشبرد اختلافات ژئواستراتژیک از طریق رقابت‌های فرقه‌ایدر لبنان را کاهش دهد. کاهش این تنش‌های منطقه‌ایمی‌تواند پیش زمینه‌ایضروری برای گفت و گوهای داخلی در لبنان درباره چگونگی عبور از بن بست فعلی باشد که البته در حال حاضر چشم‌انداز این نوع دیپلماسی با توجه به رویکرد دولت ترامپ در قبال ایران چندان خوشایند نیست. | در عین اینکه هیچ راه حل ساده‌ایبرای این معما وجود ندارد، تا زمانی که کشورهای خارجی بدون قید و شرط از رهبران جناح‌های مختلف در لبنان حمایت کنند، چشم‌انداز تغییر همچنان کمرنگ خواهد ماند. بیشتر به یک تلاش دیپلماتیک چند جانبه نیاز است که انگیزه‌های قدرت‌های خارجی از جمله ایران و ایالات متحده برای پیشبرد اختلافات ژئواستراتژیک از طریق رقابت‌های فرقه‌ایدر لبنان را کاهش دهد. کاهش این تنش‌های منطقه‌ایمی‌تواند پیش زمینه‌ایضروری برای گفت و گوهای داخلی در لبنان درباره چگونگی عبور از بن بست فعلی باشد که البته در حال حاضر چشم‌انداز این نوع دیپلماسی با توجه به رویکرد دولت ترامپ در قبال ایران چندان خوشایند نیست. | ||
در حال حاضر بهترین چیزی که می‌توان به آن امیدوار بود، تلاش گسترده جامعه جهانی برای کمک به لبنان در عبور از بحران انسانی پیش آمده است. انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه نوامبر نیز میتواند از طریق احیای گفت و گوهای ایران، ایالات متحده و جامعه | در حال حاضر بهترین چیزی که می‌توان به آن امیدوار بود، تلاش گسترده جامعه جهانی برای کمک به لبنان در عبور از بحران انسانی پیش آمده است. انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه نوامبر نیز میتواند از طریق احیای گفت و گوهای ایران، ایالات متحده و جامعه بین‌المللی، در بهبود وضعیت لبنان موثر باشد. با این حال نظم منطقه‌ایو سایر کشورهایی که نقشی در محافظت از نظام سیاسی کنونی لبنان دارند نیز، مطرح خواهد بود[http://www.irdiplomacy.ir/fa/news/1994875/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%AD%D8%B2%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%AC%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%AA (برای اطلاع بیشتر به سایت تحلیلی دیپلماسی ایرانی مراجعه کنید)]. | ||
حقیقت اوضاع پیچیده امروز لبنان با تمام جزئیات و تفاصیلش بر کسی پوشیده نیست. بدیهی است که این موضوع جدای از انفجار روز سه شنبه که بیروت را به لرزه درآورد نیست. با نگاهی به سیر شتابنده تحولات در لبنان متوجه تلاش برخی طرف‌های سیاسی برای بهره برداری از این فاجعه می‌شویم؛ طرف‌هایی که ظاهرا به منظور ایجاد هرج و مرج داخلی و در نهایت جبران شکست‌ها و خسارت‌های اخیر خود، از منابع خارجی خاصی، دستور می‌گیرند. | حقیقت اوضاع پیچیده امروز لبنان با تمام جزئیات و تفاصیلش بر کسی پوشیده نیست. بدیهی است که این موضوع جدای از انفجار روز سه شنبه که بیروت را به لرزه درآورد نیست. با نگاهی به سیر شتابنده تحولات در لبنان متوجه تلاش برخی طرف‌های سیاسی برای بهره برداری از این فاجعه می‌شویم؛ طرف‌هایی که ظاهرا به منظور ایجاد هرج و مرج داخلی و در نهایت جبران شکست‌ها و خسارت‌های اخیر خود، از منابع خارجی خاصی، دستور می‌گیرند. | ||
| خط ۷۳۸: | خط ۷۳۸: | ||
فضای بین الملل | فضای بین الملل | ||
حادثه بیروت، موج گسترده ابراز همدردی | حادثه بیروت، موج گسترده ابراز همدردی بین‌المللی را به دنبال داشت؛ اکنون باید دید که چگونه می‌توان این موج همدلی را به عمل درآورد و آن را تبدیل به یک حرکت عملی برای اصلاح اوضاع کرد. [[کنفرانس بین‌المللی حمایت از لبنان]] برگزار شد و در مراسم افتتاحیه، امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه ضمن دعوت به آرامش و پرهیز از خشونت و هرج و مرج، گفت که کمک‌های بین‌المللی باید تحت نظر سازمان ملل صورت گیرد. | ||
میشل عون، رئیس‌جمهور لبنان نیز در این کنفرانس گفت که هیچ کسی فراتر از قانون نیست و هر کس که طبق تحقیقات ثابت شود در این حادثه دست داشته است، محاکمه خواهد شد. وی تأکید کرد که بازسازی ویرانی‌های ناشی از انفجار بندر بیروت زمان زیادی می‌طلبد و باید تا قبل از فرا رسیدن زمستان، نیازهای اساسی تأمین شوند. وی افزود که صندوقی که قرار است برای کمک به لبنان تأسیس شود باید مدیریت آن برآمده از همین کنفرانس باشد. وی همچنین بر اهمیت تقویت بهداشت و آموزش و پرورش و بازسازی هر چه سریعتر و تأمین مواد غذایی لازم تأکید کرد. | میشل عون، رئیس‌جمهور لبنان نیز در این کنفرانس گفت که هیچ کسی فراتر از قانون نیست و هر کس که طبق تحقیقات ثابت شود در این حادثه دست داشته است، محاکمه خواهد شد. وی تأکید کرد که بازسازی ویرانی‌های ناشی از انفجار بندر بیروت زمان زیادی می‌طلبد و باید تا قبل از فرا رسیدن زمستان، نیازهای اساسی تأمین شوند. وی افزود که صندوقی که قرار است برای کمک به لبنان تأسیس شود باید مدیریت آن برآمده از همین کنفرانس باشد. وی همچنین بر اهمیت تقویت بهداشت و آموزش و پرورش و بازسازی هر چه سریعتر و تأمین مواد غذایی لازم تأکید کرد. | ||
| خط ۸۷۲: | خط ۸۷۲: | ||
=== تحلیلی بر بازتاب انقلاب اسلامی در لبنان(امتداد حزب الله) === | === تحلیلی بر بازتاب انقلاب اسلامی در لبنان(امتداد حزب الله) === | ||
پیروزی انقلاب اسلامی ایران نشان داد که اسلام با گذشت زمان، توسعه و مدرنیزاسیون در جوامع، اثرات و بازتاب‌های پایداری در سطوح منطقه‌ایـ جهانی و | پیروزی انقلاب اسلامی ایران نشان داد که اسلام با گذشت زمان، توسعه و مدرنیزاسیون در جوامع، اثرات و بازتاب‌های پایداری در سطوح منطقه‌ایـ جهانی و بین‌المللی داشته است. [[قرآن]] و آیات آن در دنیای پس از انقلاب اسلامی، معنا و مفهوم جدیدی یافت. پیروزی انقلاب اسلامی موجب احیای افکار و اندیشه‌های اسلامی در سراسر جهان وافزایش روحیه و تقویت بنیادهای فکری گردید. به گونه‌ای که از حالت تدافعی در آمده و حالت تهاجمی به خود گرفته است. انقلاب اسلامی ایران گفتمان و ذهنیت جدیدی در مسلمانان به وجود آورد. از این روبررسی ابعاد منطقه‌ایو جهانی انقلاب اسلامی، به ویژه در جهان اسلام که محمل اصلی شعار و پیام انقلاب اسلامی است و در رابطه با دولت‌ها وملت‌ها امری مهم تلقی می‌گردد که از لحاظ آکادمیک نیز به توجه بیشتری نیاز دارد. در این میان، لبنان یکی از مهمترین و جدی ترین کشورها برای بررسی است که نزدیک ترین رابطه را با جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی‌داشته است. محدوده زمانی تحقیق از پیروزی انقلاب اسلامی تا زمان حال را در بعد کلی در بر نمی‌گیرد. | ||
همچنین پرسش اصلی این است که جنبه‌ها و ابعاد تأثیر انقلاب اسلامی در لبنان چه بوده و چه روندی را پیموده است؟ این پژوهش بامفاهیمی چون صدور انقلاب، ایدئولوژی اسلامی، مقاومت و جهان شمولی ارتباط دارد. | همچنین پرسش اصلی این است که جنبه‌ها و ابعاد تأثیر انقلاب اسلامی در لبنان چه بوده و چه روندی را پیموده است؟ این پژوهش بامفاهیمی چون صدور انقلاب، ایدئولوژی اسلامی، مقاومت و جهان شمولی ارتباط دارد. | ||
| خط ۸۹۷: | خط ۸۹۷: | ||
همچنین امام (ره) بر انگیزه الهی انقلاب در برابر انقلاب‌های ملهم ازانگیزه‌های مادی تأکید داشت که این مسئله در نامه 1367/9/11ایشان به [[گورباچف]] نمود می‌یابد<ref>همان، ص 63</ref>. رمضانی بر این پایه، سه هدف اصلی صدور انقلاب را چنین بر می‌شمارد: | همچنین امام (ره) بر انگیزه الهی انقلاب در برابر انقلاب‌های ملهم ازانگیزه‌های مادی تأکید داشت که این مسئله در نامه 1367/9/11ایشان به [[گورباچف]] نمود می‌یابد<ref>همان، ص 63</ref>. رمضانی بر این پایه، سه هدف اصلی صدور انقلاب را چنین بر می‌شمارد: | ||
1. در کوتاه مدت این امر وسیله‌ایبرای دفاع از جمهوری اسلامی به رهبری یک فقیه بلند پایه است. | 1. در کوتاه مدت این امر وسیله‌ایبرای دفاع از جمهوری اسلامی به رهبری یک فقیه بلند پایه است. | ||
2. وسیله‌ایبرای تأمین امنیت | 2. وسیله‌ایبرای تأمین امنیت بین‌المللی جمهوری اسلامی، به ویژه در [[خلیج فارس]] است. | ||
3. در دراز مدت، وسیله‌ایبرای استقرار نهایی نظم جهانی زیر چترعدالت اسلامی است<ref>همان، ص 65</ref>. | 3. در دراز مدت، وسیله‌ایبرای استقرار نهایی نظم جهانی زیر چترعدالت اسلامی است<ref>همان، ص 65</ref>. | ||
| خط ۹۶۲: | خط ۹۶۲: | ||
ب. اهداف | ب. اهداف | ||
رمضانی در تبیین اهداف صدور انقلاب سه هدف مشخص را برشمرد:دفاع از جمهوری اسلامی به رهبری فقیه، تأمین امنیت | رمضانی در تبیین اهداف صدور انقلاب سه هدف مشخص را برشمرد:دفاع از جمهوری اسلامی به رهبری فقیه، تأمین امنیت بین‌المللی جمهوری اسلامی به ویژه در خلیج فارس، و استقرار نهایی نظم جهانی زیر چتر عدالت اسلامی. | ||
در ارزیابی تأمین این اهداف در رابطه با لبنان، به نظر می‌رسد که همانند بخش سیاست‌ها، در این عرصه نیز یکی از موفق ترین عرصه‌ها لبنان بوده است؛ اگر چه هزینه‌هایی برای ایران داشته است؛ اما فواید آن به مراتب بیشتر بوده است. | در ارزیابی تأمین این اهداف در رابطه با لبنان، به نظر می‌رسد که همانند بخش سیاست‌ها، در این عرصه نیز یکی از موفق ترین عرصه‌ها لبنان بوده است؛ اگر چه هزینه‌هایی برای ایران داشته است؛ اما فواید آن به مراتب بیشتر بوده است. | ||
در زمینه تأمین هدف نخست می‌توان گفت که حضور حزب الله درلبنان، به مثابه ایران کوچکی در منطقه عربی است. گروهی که نظرنهایی را در چار چوب ولایت فقیه اتخاذ می‌کنند و خود را تابع دستورات ولی فقیه می‌دانند. چنان که پس از رحلت [[سید ابوالقاسم خویی|آیت‌الله العظمی خویی (ره)]]، درحالی آیت‌الله سید محمد حسین فضل الله[[سید محمد حسین فضل الله]] از [[سید علی سیستانی|آیت‌الله سیستانی]] حمایت می‌کرد، حزب الله به ترویج و تبلیغ مرجعیت [[آیت‌الله خامنه ای|آیت‌الله خامن]]<nowiki/>ه‌ایپرداخت، از این رو موفقیت‌های حزب الله در عرصه سیاسی لبنان، چون اخراج اسرائیل از جنوب لبنان، پیروزی در مبارزات پارلمانی، ایفای نقش مهم در عرصه اجتماعی و سیاسی لبنان، و پیروزی در [[جنگ 33 روزه]]، همگی در بالا بردن مشروعیت مواضع نظام و تحکیم موقعیت نظام اسلامی در داخل ایران مؤثر محسوب می‌شود و اعتماد عمومی را نسبت به سیاست‌ها و آرمان‌های مطرح شده توسط نظام جلب می‌کند و به همگرایی بیشتر مردم با نظام می‌انجامد. به طور طبیعی ناکامی حزب الله در عرصه لبنان میتواند، اثرات نامطلوب در عرصه سیاسی ایران داشته باشد و سیاست‌های نظام را به خصوص در عرصه سیاست خارجی با پرسش مواجه سازد. | در زمینه تأمین هدف نخست می‌توان گفت که حضور حزب الله درلبنان، به مثابه ایران کوچکی در منطقه عربی است. گروهی که نظرنهایی را در چار چوب ولایت فقیه اتخاذ می‌کنند و خود را تابع دستورات ولی فقیه می‌دانند. چنان که پس از رحلت [[سید ابوالقاسم خویی|آیت‌الله العظمی خویی (ره)]]، درحالی آیت‌الله سید محمد حسین فضل الله[[سید محمد حسین فضل الله]] از [[سید علی سیستانی|آیت‌الله سیستانی]] حمایت می‌کرد، حزب الله به ترویج و تبلیغ مرجعیت [[آیت‌الله خامنه ای|آیت‌الله خامن]]<nowiki/>ه‌ایپرداخت، از این رو موفقیت‌های حزب الله در عرصه سیاسی لبنان، چون اخراج اسرائیل از جنوب لبنان، پیروزی در مبارزات پارلمانی، ایفای نقش مهم در عرصه اجتماعی و سیاسی لبنان، و پیروزی در [[جنگ 33 روزه]]، همگی در بالا بردن مشروعیت مواضع نظام و تحکیم موقعیت نظام اسلامی در داخل ایران مؤثر محسوب می‌شود و اعتماد عمومی را نسبت به سیاست‌ها و آرمان‌های مطرح شده توسط نظام جلب می‌کند و به همگرایی بیشتر مردم با نظام می‌انجامد. به طور طبیعی ناکامی حزب الله در عرصه لبنان میتواند، اثرات نامطلوب در عرصه سیاسی ایران داشته باشد و سیاست‌های نظام را به خصوص در عرصه سیاست خارجی با پرسش مواجه سازد. | ||
در تأمین هدف دوم نیز حزب الله لبنان، یک سپر دفاعی، خارج از مرزهای ملی برای ایران به شمار می‌رود. حضور حزب الله لبنان و دیگرگروه‌های شیعی چون امل، و گروه‌های مؤتلف سنی، چون جنبش توحیداسلامی، توان ایران را در پیشبرد اهداف منطقه‌ایو | در تأمین هدف دوم نیز حزب الله لبنان، یک سپر دفاعی، خارج از مرزهای ملی برای ایران به شمار می‌رود. حضور حزب الله لبنان و دیگرگروه‌های شیعی چون امل، و گروه‌های مؤتلف سنی، چون جنبش توحیداسلامی، توان ایران را در پیشبرد اهداف منطقه‌ایو بین‌المللی افزایش می‌دهد و به تقویت مؤتلفان منطقه‌ایهمچون سوریه می‌انجامد. به ویژه با تثبیت حزب الله در عرصه سیاسی لبنان، با حفظ ابزار مقاومت، عرصه بازیگری و تأثیرگذاری ایران را افزایش داده، از این منظر، موجب ارتقای امنیت، پیرامونی ایران شده است. از سوی دیگر، از آنجا که اسرائیل اساسی ترین دشمن وجودی حاکمیت در ایران محسوب می‌شودو رقیب ژئوپولتیک و راهبردی ایران نیز هست، مقاومت حزب الله درلبنان، در کنار گروه‌های مؤثر فلسطینی، و مبارزه با اسرائیل در جنوب لبنان <ref>حمله اسرائیل به لبنان، محمد رضا شمس دولت، تهران، وزارت امور خارجه،1379ش؛ هزیمه اسرائیل فی لبنان، الیاس مسوقانی، بن دار عطیه،2001م؛ دراسه تحلیله فی العملیات الاستشهادیه فی جنوب لبنان، سعد ابودنیه، عمان، 1986م ؛الجنوب اللبنانی فی مواجهه اسرائیل، محمود سوبد، بیروت، مؤسسه الدراسات،1998م؛ المجهول و المهمل من تاریخ الجنوب اللبنانی، حسن الامین، بیروت، دارالحداثه، 1999م</ref> ضربه پذیری ایران را کاهش داده، در مقابل ضربه پذیری اسرائیل را افزایش می‌دهد. از این رو نفوذ ایران در حزب الله و گروه‌های شیعیان لبنان، به ابزاری در جهت رفع تهدیدات منطقه‌ایدر [[خاورمیانه]] و [[خلیج فارس]] تبدیل شده است. | ||
آن گونه که باید اذعان کرد که حزب الله در لبنان، خط مقدم امنیت ملی ایران خارج از مرزهای جغرافیایی آن است و بال امنیتی ایران در منطقه به شمار می‌رود. این مسئله در سالهای اخیر با لبنانی تر شدن حزب الله و عمیق تر شدن حضورش در صحنه سیاسی لبنان که با تشویق ایران همراه بوده است، ظهور و جریان بیشتری یافته است. | آن گونه که باید اذعان کرد که حزب الله در لبنان، خط مقدم امنیت ملی ایران خارج از مرزهای جغرافیایی آن است و بال امنیتی ایران در منطقه به شمار می‌رود. این مسئله در سالهای اخیر با لبنانی تر شدن حزب الله و عمیق تر شدن حضورش در صحنه سیاسی لبنان که با تشویق ایران همراه بوده است، ظهور و جریان بیشتری یافته است. | ||
| خط ۹۷۷: | خط ۹۷۷: | ||
وسایل و استراتژی | وسایل و استراتژی | ||
در زمینه صدور انقلاب چنان که محمدی نیز بدان اشاره می‌کند، سه پارادایم در میان انقلابیون ایران وجود داشته است که در طول تاریخ دیپلماسی انقلاب اسلامی، همواره در نوسان و تطور بوده است. افزون برآنکه در هر دوره پارادایم غالبی وجود داشته است. پارادایم نخست برارزش‌های انقلاب در درون مرزهای ملی و عدم تعرض به محیطپیرامون باور داشته است. پارادایم دوم بر عدم تقید به مرزهای ملی وهدم این مرزها و عدم تعهد به پذیرش قوانین | در زمینه صدور انقلاب چنان که محمدی نیز بدان اشاره می‌کند، سه پارادایم در میان انقلابیون ایران وجود داشته است که در طول تاریخ دیپلماسی انقلاب اسلامی، همواره در نوسان و تطور بوده است. افزون برآنکه در هر دوره پارادایم غالبی وجود داشته است. پارادایم نخست برارزش‌های انقلاب در درون مرزهای ملی و عدم تعرض به محیطپیرامون باور داشته است. پارادایم دوم بر عدم تقید به مرزهای ملی وهدم این مرزها و عدم تعهد به پذیرش قوانین بین‌المللی تأکید داشته است. پارادایم سوم، به ساختن امت نمونه و سیاست کلی مسالمت‌آمیز باجهان خارج، ضمن ضربه زدن به منافع استکبار در شرایط مناسب وحفظ مصالح نظام معتقد بوده است. در سالهای ابتدایی انقلاب هنگام نخست‌وزیری [[بازرگان|مهندس بازرگان]]، پارادایم نخست بر دولت حاکم بوده است. افزون بر آنکه گروه‌های قومی خارج از دولت، بر پارادایم دوم و سوم تأکید می‌کرده اند. دیپلماسی دهه دوم انقلاب، تلفیقی از پارادایم دوم وسوم است که گاه یکی بر دیگری غلبه داشته است. پارادایم سوم را نیزمی توان، به دو استراتژی حفظ محور و رشد محور تقسیم کرد که استراتژی حفظ محور در دوره سوم جنگ تحمیلی و پارادایم رشد محورپس از جنگ پی گیری شده است. | ||
طبیعی است که در پارادایم دوم، تمامی ابزارهای قهرآمیز به کار برده می‌شود. پارادایم سوم تلفیقی از ابزار قهرآمیز و مسالمت‌آمیز است؛ البته استراتژی رشد محور ابزارهای مسالمت‌آمیز اولویت اساسی دارند. همچنین در نگاهی دیگر، همانند اسپوزیتو، می‌توان به دو گانه تأثیرمستقیم، اعم از فعالیت‌های سیاسی، دیپلماتیک، مالی و نظامی، وتأثیرات الهام‌بخش قائل شد. به نظر می‌رسد که مورد لبنان تنهاموضوعی است که بازتاب انقلاب بر آن، از تمامی شیوه‌ها و وسایل بهره برده است؛ بدین معنا که بازتاب انقلاب در لبنان هم مستقیم و هم الهام‌بخش و برانگیزاننده بوده است؛ هم از ابزار قهرآمیز و هم از ابزار مسالمت جویانه استفاده شده است. | طبیعی است که در پارادایم دوم، تمامی ابزارهای قهرآمیز به کار برده می‌شود. پارادایم سوم تلفیقی از ابزار قهرآمیز و مسالمت‌آمیز است؛ البته استراتژی رشد محور ابزارهای مسالمت‌آمیز اولویت اساسی دارند. همچنین در نگاهی دیگر، همانند اسپوزیتو، می‌توان به دو گانه تأثیرمستقیم، اعم از فعالیت‌های سیاسی، دیپلماتیک، مالی و نظامی، وتأثیرات الهام‌بخش قائل شد. به نظر می‌رسد که مورد لبنان تنهاموضوعی است که بازتاب انقلاب بر آن، از تمامی شیوه‌ها و وسایل بهره برده است؛ بدین معنا که بازتاب انقلاب در لبنان هم مستقیم و هم الهام‌بخش و برانگیزاننده بوده است؛ هم از ابزار قهرآمیز و هم از ابزار مسالمت جویانه استفاده شده است. | ||
| خط ۹۹۰: | خط ۹۹۰: | ||
در نتیجه ارزیابی بازتاب انقلاب اسلامی در لبنان، ذیل سه مفهوم سیاست، اهداف و وسایل صورت گرفته است. مفهوم سیاست صدورانقلاب در جنبه‌های نرم افزاری را بیشتر مد نظر دارد و با ایدئولوژی پیوندیافته است. بر این اساس، شاهد حضور جدی ایدئولوژی انقلاب اسلامی در صحنه سیاسی لبنان که در جنبش حزب الله تبلور یافته هستیم. ولایت فقیه، همگرایی امت اسلامی، رهایی بخشی اسلام، جهان شمولی، وحدت، احیاگری، عدم جدایی دین از سیاست از جلوه‌های مشترک این ایدئولوژی در ایران و حزب الله لبنان است. | در نتیجه ارزیابی بازتاب انقلاب اسلامی در لبنان، ذیل سه مفهوم سیاست، اهداف و وسایل صورت گرفته است. مفهوم سیاست صدورانقلاب در جنبه‌های نرم افزاری را بیشتر مد نظر دارد و با ایدئولوژی پیوندیافته است. بر این اساس، شاهد حضور جدی ایدئولوژی انقلاب اسلامی در صحنه سیاسی لبنان که در جنبش حزب الله تبلور یافته هستیم. ولایت فقیه، همگرایی امت اسلامی، رهایی بخشی اسلام، جهان شمولی، وحدت، احیاگری، عدم جدایی دین از سیاست از جلوه‌های مشترک این ایدئولوژی در ایران و حزب الله لبنان است. | ||
همچنین بازتاب انقلاب اسلامی در لبنان، اهداف سه گانه‌ایرا برای انقلاب و جمهوری اسلامی، به طور نسبی تأمین می‌کند. دفاع ازجمهوری اسلامی به رهبری فقیه، تأمین امنیت | همچنین بازتاب انقلاب اسلامی در لبنان، اهداف سه گانه‌ایرا برای انقلاب و جمهوری اسلامی، به طور نسبی تأمین می‌کند. دفاع ازجمهوری اسلامی به رهبری فقیه، تأمین امنیت بین‌المللی جمهوری اسلامی و استقرار نهایی نظم جهانی زیر چتر عدالت اسلامی، اگر چه تأمین این اهداف، به طور طبیعی هزینه‌هایی را بر ایران تحمیل کرده است. | ||
ذیل مفهوم وسایل و استراتژی نیز مقاله بر آن است که تأثیر ایران در لبنان، هم الهام‌بخش و هم مستقیم بوده است. هم از وسایل مسالمت‌آمیز و هم از ابزار قهرآمیز بهره برده است. به گونه‌ای که شایدتنها موردی است که تمام این وسایل به نحو نسبتا موفقیت آمیزی تجمیع شده است و در مجموع توان سیاسی ـ امنیتی جمهوری اسلامی را افزایش داده است. نکته دیگری که مقاله، در صدد تبیین آن است، موضوع تأثیر تغییر پارادایم در ایران بر مسائل لبنان و رویکردهای جنبش حزب الله است؛ اگر چه تغییرات در حزب الله را عمدتا بایددرون زا دانست؛ اما تغییرات در ایران، به مثابه منبع الهام‌بخش و عامل پشتیبانی کننده و تأثیرات آن بر سیاست‌های حزب الله غیر قابل انکاراست. بر این پایه در دهه اول انقلاب اسلامی که سیاست خارجی ایران بسط محور و حفظ محور بوده است، در صحنه سیاسی لبنان و استراتژی حزب الله هم به صورت سیاست‌های مخالفت با نظم سیاسی موجودلبنان و مخالفت با دولت و استفاده از ابزارهای قهرآمیز تبلور داشته است. اما پس از سال 68 و تغییر استراتژی ایران به تدریج شاهد تأثیر این تغییر در حزب الله نیز هستیم؛ به گونه‌ای که شاهد سیاست درهای بازهمگرایی بیشتر با احزاب لبنانی، پذیرش ساخت دولت، و کاهش تنش‌ها با آن و استفاده از وسائل مسالمت‌آمیز توسط جنبش حزب اللهیم. | ذیل مفهوم وسایل و استراتژی نیز مقاله بر آن است که تأثیر ایران در لبنان، هم الهام‌بخش و هم مستقیم بوده است. هم از وسایل مسالمت‌آمیز و هم از ابزار قهرآمیز بهره برده است. به گونه‌ای که شایدتنها موردی است که تمام این وسایل به نحو نسبتا موفقیت آمیزی تجمیع شده است و در مجموع توان سیاسی ـ امنیتی جمهوری اسلامی را افزایش داده است. نکته دیگری که مقاله، در صدد تبیین آن است، موضوع تأثیر تغییر پارادایم در ایران بر مسائل لبنان و رویکردهای جنبش حزب الله است؛ اگر چه تغییرات در حزب الله را عمدتا بایددرون زا دانست؛ اما تغییرات در ایران، به مثابه منبع الهام‌بخش و عامل پشتیبانی کننده و تأثیرات آن بر سیاست‌های حزب الله غیر قابل انکاراست. بر این پایه در دهه اول انقلاب اسلامی که سیاست خارجی ایران بسط محور و حفظ محور بوده است، در صحنه سیاسی لبنان و استراتژی حزب الله هم به صورت سیاست‌های مخالفت با نظم سیاسی موجودلبنان و مخالفت با دولت و استفاده از ابزارهای قهرآمیز تبلور داشته است. اما پس از سال 68 و تغییر استراتژی ایران به تدریج شاهد تأثیر این تغییر در حزب الله نیز هستیم؛ به گونه‌ای که شاهد سیاست درهای بازهمگرایی بیشتر با احزاب لبنانی، پذیرش ساخت دولت، و کاهش تنش‌ها با آن و استفاده از وسائل مسالمت‌آمیز توسط جنبش حزب اللهیم. | ||
| خط ۱٬۴۰۸: | خط ۱٬۴۰۸: | ||
تسلّطی که امام موسی صدر که پیدا کرد و بدان متمایز گردید، مبتنی بر آگاهی بخشی فرهنگی ساده و روان به شیعیان بود. او باعث شد، شیعیان وجود دینی و فرهنگی خود را بیشتر احساس کنند، بدون این که از فضای متکثّری که لبنان از سالهای طولانی پیش می‌شناخت و از همزیستی اسلامی- مسیحی که امام صدر، از سالهای بسیار گذشته، شروع نموده بود، گسسته شوند. هدف این بود که شیعه در برابر امواج خونین جدیدی که در لبنان با آن مواجه می‌شوند، حمایت گردند. | تسلّطی که امام موسی صدر که پیدا کرد و بدان متمایز گردید، مبتنی بر آگاهی بخشی فرهنگی ساده و روان به شیعیان بود. او باعث شد، شیعیان وجود دینی و فرهنگی خود را بیشتر احساس کنند، بدون این که از فضای متکثّری که لبنان از سالهای طولانی پیش می‌شناخت و از همزیستی اسلامی- مسیحی که امام صدر، از سالهای بسیار گذشته، شروع نموده بود، گسسته شوند. هدف این بود که شیعه در برابر امواج خونین جدیدی که در لبنان با آن مواجه می‌شوند، حمایت گردند. | ||
پروژه فرهنگی و فکری امام موسی صدر، بر مبانی دینی مشخصی استوار بود. امام موسی صدر برخلاف پسرعموی خود- شهید محمد باقر صدر- از جریانهای انقلابی مصر یا از حزب تحریر در سرزمین شام و همچنین از جریانهای انقلابی اسلامی در ایران و عراق متأثر نگردید. ایشان منادی برپاسازی نظام اسلامی در لبنان نبود همچنان که تأسیس احزاب دینی را به معنایی که امروز می‌شناسیم، جزو اولویت‌های کاری خود قرار نداده بود. نگاه او به لبنان همانند نگاه سید محمد باقر صدر به عراق نبود و روش شهید محمدباقر صدر را در پشتیبانی از انقلاب اسلامی ایران در پی نگرفته بود؛ بلکه فعالیت‌های فرهنگی او به شکل ساده بر اساس گسترش فرهنگ شیعی بود. هدف امام موسی صدر این بود که شیعیان هویّت خویش را احساس کنند، جایگاه خود را دوباره بازگردانده، منظومه شیعه را پدید آورند و بر خلاف انزوایی که بعد از سقوط حکومت عثمانی به آنان تحمیل شده بود، به قدرتی تأثیرگذار در صحنه تبدیل شوند. بله این هدف اساسی امام موسی صدر در پروژه‌های فرهنگی و سیاسی ایشان در دهه شصت و هفتاد سده گذشته بود. ایشان شبکه‌ای شگفت آور از ارتباطات | پروژه فرهنگی و فکری امام موسی صدر، بر مبانی دینی مشخصی استوار بود. امام موسی صدر برخلاف پسرعموی خود- شهید محمد باقر صدر- از جریانهای انقلابی مصر یا از حزب تحریر در سرزمین شام و همچنین از جریانهای انقلابی اسلامی در ایران و عراق متأثر نگردید. ایشان منادی برپاسازی نظام اسلامی در لبنان نبود همچنان که تأسیس احزاب دینی را به معنایی که امروز می‌شناسیم، جزو اولویت‌های کاری خود قرار نداده بود. نگاه او به لبنان همانند نگاه سید محمد باقر صدر به عراق نبود و روش شهید محمدباقر صدر را در پشتیبانی از انقلاب اسلامی ایران در پی نگرفته بود؛ بلکه فعالیت‌های فرهنگی او به شکل ساده بر اساس گسترش فرهنگ شیعی بود. هدف امام موسی صدر این بود که شیعیان هویّت خویش را احساس کنند، جایگاه خود را دوباره بازگردانده، منظومه شیعه را پدید آورند و بر خلاف انزوایی که بعد از سقوط حکومت عثمانی به آنان تحمیل شده بود، به قدرتی تأثیرگذار در صحنه تبدیل شوند. بله این هدف اساسی امام موسی صدر در پروژه‌های فرهنگی و سیاسی ایشان در دهه شصت و هفتاد سده گذشته بود. ایشان شبکه‌ای شگفت آور از ارتباطات بین‌المللی و محلی را برقرار کرده بود. این حقیقت را در سخنرانی‌ها و درس‌های تفسیر ایشان مشاهده می‌کنیم. شاید وضعیت شیعیان لبنان، باعث شده بود، در ترسیم اولویت‌ها با دغدغه شیعیان لبنان و عراق، متفاوت رفتار کند و شاید وضعیت شیعیان لبنان، این تفاوت را به او تحمیل کرده بود. | ||
بر اساس تقسیم‌بندی رایج در دسته‌بندی جنبش‌های اسلامی، سید موسی صدر در خطوط اعتدالی شیعیان قرار داده می‌شود. ایشان در رویارویی با دشمنان داخلی از سلاح استفاده نکرد، برای تغییر واقعیت‌های جامعه از روش انقلابی بهره نبرد و در تعامل با زندگی شیعیان لبنان، شخصیت رادیکال دینی نداشت. گفته می‌شود: ایشان از نظر فکری به برخی جریانهای ایرانی قرابت داشت که با خطّ حاکم و جریانی که تا امروز در ایران پیروز است، اندکی متفاوت اند. صاحب نظران معتقدند ارتباط امام موسی صدر با نشریه «مکتب اسلام» و جریان‌هایی مانند دکتر شریعتی و همفکرانش، از ارتباط ایشان با اندیشۀ امام خمینی بیشتر بود. به همین جهت برخی شخصیت‌های انقلابی اسلامگرا که در دهه هشتاد میلادی به میدان آمدند، معتقد بودند امام موسی صدر با پروژه آنان هماهنگ نیست. این همان نقطه آغاز دگرگونی‌های تند و اختلاف دیدگاه‌ها در میان شیعیان بود. | بر اساس تقسیم‌بندی رایج در دسته‌بندی جنبش‌های اسلامی، سید موسی صدر در خطوط اعتدالی شیعیان قرار داده می‌شود. ایشان در رویارویی با دشمنان داخلی از سلاح استفاده نکرد، برای تغییر واقعیت‌های جامعه از روش انقلابی بهره نبرد و در تعامل با زندگی شیعیان لبنان، شخصیت رادیکال دینی نداشت. گفته می‌شود: ایشان از نظر فکری به برخی جریانهای ایرانی قرابت داشت که با خطّ حاکم و جریانی که تا امروز در ایران پیروز است، اندکی متفاوت اند. صاحب نظران معتقدند ارتباط امام موسی صدر با نشریه «مکتب اسلام» و جریان‌هایی مانند دکتر شریعتی و همفکرانش، از ارتباط ایشان با اندیشۀ امام خمینی بیشتر بود. به همین جهت برخی شخصیت‌های انقلابی اسلامگرا که در دهه هشتاد میلادی به میدان آمدند، معتقد بودند امام موسی صدر با پروژه آنان هماهنگ نیست. این همان نقطه آغاز دگرگونی‌های تند و اختلاف دیدگاه‌ها در میان شیعیان بود. | ||
| خط ۱٬۷۴۸: | خط ۱٬۷۴۸: | ||
با این وجود، روابط بین مسیحیان و مسلمانان در لبنان از بسیاری از لحاظ بهتر از هر جای دیگری در خاورمیانه است. به عنوان مثال، یک نظرسنجی توسط مؤسسه پیو در سال 2013 در مورد مسلمانان در سراسر جهان نشان داد در حالی که 50 درصد از مسلمانان مورد مطالعه در مصر نگاه مسیحیان نسبت به مسلمانان را عموماً خصمانه توصیف کردند، تنها 27 درصد از مسلمانان مورد مطالعه در لبنان این احساسات را به اشتراک گذاشتند. در عین حال، 35 درصد مسلمانان مصری اظهار داشتند که نگاه مسلمانان نسبت به مسیحیان خصمانه است، در حالی که 27 درصد از مسلمانان لبنانی با این موضوع موافقت کردند. | با این وجود، روابط بین مسیحیان و مسلمانان در لبنان از بسیاری از لحاظ بهتر از هر جای دیگری در خاورمیانه است. به عنوان مثال، یک نظرسنجی توسط مؤسسه پیو در سال 2013 در مورد مسلمانان در سراسر جهان نشان داد در حالی که 50 درصد از مسلمانان مورد مطالعه در مصر نگاه مسیحیان نسبت به مسلمانان را عموماً خصمانه توصیف کردند، تنها 27 درصد از مسلمانان مورد مطالعه در لبنان این احساسات را به اشتراک گذاشتند. در عین حال، 35 درصد مسلمانان مصری اظهار داشتند که نگاه مسلمانان نسبت به مسیحیان خصمانه است، در حالی که 27 درصد از مسلمانان لبنانی با این موضوع موافقت کردند. | ||
در عین حال، جنگ در سوریه نیز هم پیوندی میان فرقه‌های خارج از عرصه سیاسی را متحول کرده است. در برخی مناطق در نزدیکی مرز سوریه، جایی که شهرهای مسیحی هدف تهاجمات دولت اسلامی (داعش) بوده‌اند، مسیحیان با حزب الله، گروهی از شیعیان حمایت شده توسط ایران، همکاری کرده‌اند تا جوخه‌های محافظت را تشکیل دهند. | در عین حال، جنگ در سوریه نیز هم پیوندی میان فرقه‌های خارج از عرصه سیاسی را متحول کرده است. در برخی مناطق در نزدیکی مرز سوریه، جایی که شهرهای مسیحی هدف تهاجمات دولت اسلامی (داعش) بوده‌اند، مسیحیان با حزب الله، گروهی از شیعیان حمایت شده توسط ایران، همکاری کرده‌اند تا جوخه‌های محافظت را تشکیل دهند. | ||
مسیحیان این کشور حزب‌الله را حامی خود در برابر گروه تروریستی داعش می‌دانند. از آغاز تحرکات داعش در مناطق مرزی شرق لبنان، شمار زیادی از ساکنان مسیحی این کشور از جمله شهر «رأس بعلبک» سلاح به دست گرفته و وارد نبرد با این گروه تروریستی شده‌اند. حزب‌الله لبنان و شبه نظامیان مسیحی در یک جبهه به مبارزه با تروریست‌ها می‌پردازند[http://peace-ipsc.org/fa/%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D9%82%D8%A7%DB%8C%D9%82-%D8%AD%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C/ (برای مطالعه بیشتر به سایت مرکز | مسیحیان این کشور حزب‌الله را حامی خود در برابر گروه تروریستی داعش می‌دانند. از آغاز تحرکات داعش در مناطق مرزی شرق لبنان، شمار زیادی از ساکنان مسیحی این کشور از جمله شهر «رأس بعلبک» سلاح به دست گرفته و وارد نبرد با این گروه تروریستی شده‌اند. حزب‌الله لبنان و شبه نظامیان مسیحی در یک جبهه به مبارزه با تروریست‌ها می‌پردازند[http://peace-ipsc.org/fa/%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D9%82%D8%A7%DB%8C%D9%82-%D8%AD%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C/ (برای مطالعه بیشتر به سایت مرکز بین‌المللی صلح مراجعه کنید)]. | ||
=تصوف در لبنان= | =تصوف در لبنان= | ||
| خط ۲٬۰۵۷: | خط ۲٬۰۵۷: | ||
موقعیت، حدود، مساحت و ناهمواری‌ها | موقعیت، حدود، مساحت و ناهمواری‌ها | ||
کشور لبنان به عنوان کوچکترین سرزمین خاورمیانه، پس از بحرین، با 10453 کیلومتر مربع در آسیای جنوب غربی قرار دارد، این واحد سیاسی از شمال و شرق به سوریه، از جنوب و جنوب شرقی به فلسطین و از غرب به دریای مدیترانه محدود می‌شود. لبنان به دلیل قرارگرفتن به ساحل شرقی مدیترانه، راه داشتن به دریای آزاد و آبهای | کشور لبنان به عنوان کوچکترین سرزمین خاورمیانه، پس از بحرین، با 10453 کیلومتر مربع در آسیای جنوب غربی قرار دارد، این واحد سیاسی از شمال و شرق به سوریه، از جنوب و جنوب شرقی به فلسطین و از غرب به دریای مدیترانه محدود می‌شود. لبنان به دلیل قرارگرفتن به ساحل شرقی مدیترانه، راه داشتن به دریای آزاد و آبهای بین‌المللی در گذر تاریخ نقطه سرآغاز نفوذ قوای استعماری به منطقه حساس خاورمیانه بوده است. لبنان در شمال به شکل مستطیل نسبتا عریض است که در جنوب این عرض کاهش می‌یابد. طول آن که در جهت شمالی، جنوبی است از «عکار» تا «هنتیا» به 210 کیلومتر بالغ می‌گردد ولی عرض آن به 80 کیلومتر می‌رسد، این کشور بین عرض شمالی 50/33 و 43/33 و طول شرقی 50/35 و 33/36 واقع شده است. محدودیت مساحت و طول مرزهای لبنان مناطق حساس جغرافیای طبیعی آن را در مجاور هم قرار داده و شمال و جنوبش به قدری به هم نزدیکند که می‌توان در مدت 5/2 ساعت با ماشین شمال لبنان را از طریق بیروت پیمود و به جنوب آن رسید. سواحل آن نیز شنی و دارای بندرها و لنگرگاههای کوچکی می‌باشد<ref>علیزاده، فرهنگ سیاسی لبنان، ترجمه محمد رضا گلسرخی و محمد رضا معماری، ص 11. کسمایی، علی اکبر، جنگ داخلی لبنان، ص 158، مجله پیام انقلاب، شماره 169، ص 34</ref>. | ||
لبنان از سطح دریای آزاد 3000 متر ارتفاع دارد و کشوری نیمه کوهستانی به شمار می‌آید و بلندترین قله اش، «قرنه سودا» 3083 متر ارتفاع دارد، شهرها و دهکده‌های لبنان در دامنه کوهها و بر فراز قله‌ها و کوهپایه‌ها قرار دارند و بدین جهت شهرها و دهکده‌های آن نمی‌توانند بیش از حد معینی گسترش یابند. اراضی لبنان که در مرحله سوم زمین شناسی تکوین یافته، دارای دو سلسله جبال «داخلی و ساحلی» است که از شمال شرقی تا جنوب غربی کشیده شده و به دو منطقه تقسیم گردیده اند. | لبنان از سطح دریای آزاد 3000 متر ارتفاع دارد و کشوری نیمه کوهستانی به شمار می‌آید و بلندترین قله اش، «قرنه سودا» 3083 متر ارتفاع دارد، شهرها و دهکده‌های لبنان در دامنه کوهها و بر فراز قله‌ها و کوهپایه‌ها قرار دارند و بدین جهت شهرها و دهکده‌های آن نمی‌توانند بیش از حد معینی گسترش یابند. اراضی لبنان که در مرحله سوم زمین شناسی تکوین یافته، دارای دو سلسله جبال «داخلی و ساحلی» است که از شمال شرقی تا جنوب غربی کشیده شده و به دو منطقه تقسیم گردیده اند. | ||
| خط ۲٬۰۶۵: | خط ۲٬۰۶۵: | ||
بین ارتفاعات شرقی و غربی دره مرتفع بقاع با 112 کیلومتر طول و 26 کیلومتر عرض قرار دارد این دره را آب خیز 1080 متری میان «نهرالعاصی» و «رود لیطانی» در حوالی «بعلبک» به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند. شمال این دره را کوه‌های کم ارتفاعی قطع می‌نماید که از سنگهای سست پوشیده شده‌اند. جبل لبنان وزش بادهای غربی را سد می‌کند و میزان نزولات متوسط سالیانه را به حدود 300 میلیمتر کاهش می‌دهد. در جنوب بعلبک کف دره دارای فراز و نشیب‌هایی است و خاک قرمز آبرفتی آن به سبب اندک افزایش در میزان بارندگی حاصلخیزی افزونتری دارد، هم در امتداد رود لیطانی که روستاها برای در امان ماندن از جریان سیل در ارتفاعات واقع اند و هم در مسیر چشمه‌هایی که در دامنه کوهها به سمت شرق و غرب واقع شده‌اند روستاهای بزرگ و به شدت متراکمی به مقدار نسبتا زیادی وجود دارد. دره بقاع از طریق وادی التیم (حاصبیا) به سمت جنوب امتداد می‌یابد به رغم این که وادی مزبور توسط نهر حاصبانی (از نهرهای اصلی اردن) زه کشی می‌شود مع الوصف منطقه‌ایدورافتاده تا اندازه‌ایغیر قابل دسترس و تراکم جمعیت در آن کم است و روستاهایش فقیرند<ref>بیومونت ،پیتر، خاورمیانه، ترجمه محسن مدیرشانه چی و ... ، ص 474 - 475</ref>. | بین ارتفاعات شرقی و غربی دره مرتفع بقاع با 112 کیلومتر طول و 26 کیلومتر عرض قرار دارد این دره را آب خیز 1080 متری میان «نهرالعاصی» و «رود لیطانی» در حوالی «بعلبک» به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند. شمال این دره را کوه‌های کم ارتفاعی قطع می‌نماید که از سنگهای سست پوشیده شده‌اند. جبل لبنان وزش بادهای غربی را سد می‌کند و میزان نزولات متوسط سالیانه را به حدود 300 میلیمتر کاهش می‌دهد. در جنوب بعلبک کف دره دارای فراز و نشیب‌هایی است و خاک قرمز آبرفتی آن به سبب اندک افزایش در میزان بارندگی حاصلخیزی افزونتری دارد، هم در امتداد رود لیطانی که روستاها برای در امان ماندن از جریان سیل در ارتفاعات واقع اند و هم در مسیر چشمه‌هایی که در دامنه کوهها به سمت شرق و غرب واقع شده‌اند روستاهای بزرگ و به شدت متراکمی به مقدار نسبتا زیادی وجود دارد. دره بقاع از طریق وادی التیم (حاصبیا) به سمت جنوب امتداد می‌یابد به رغم این که وادی مزبور توسط نهر حاصبانی (از نهرهای اصلی اردن) زه کشی می‌شود مع الوصف منطقه‌ایدورافتاده تا اندازه‌ایغیر قابل دسترس و تراکم جمعیت در آن کم است و روستاهایش فقیرند<ref>بیومونت ،پیتر، خاورمیانه، ترجمه محسن مدیرشانه چی و ... ، ص 474 - 475</ref>. | ||
بزرگترین رودخانه لبنان «لیطانی» نام دارد که از آلیک (Aliek) در 25 کیلومتری جنوب بعلبک جریان یافته و رو به سمت جنوب به بقاع و از آنجا به کوهستان رسیده و به سوی غرب تا رسیدن به دریای مدیترانه امتداد می‌یابد. اهمیت لیطانی برای لبنان همپای سد بزرگ «اسوان» برای مصر و «سد فرات» برای سوریه بر آورد شده است. طول این رودخانه 146 کیلومتر است که بنا به عقیده پاره‌ایاز کارشناسان میتواند منشا یک بحران | بزرگترین رودخانه لبنان «لیطانی» نام دارد که از آلیک (Aliek) در 25 کیلومتری جنوب بعلبک جریان یافته و رو به سمت جنوب به بقاع و از آنجا به کوهستان رسیده و به سوی غرب تا رسیدن به دریای مدیترانه امتداد می‌یابد. اهمیت لیطانی برای لبنان همپای سد بزرگ «اسوان» برای مصر و «سد فرات» برای سوریه بر آورد شده است. طول این رودخانه 146 کیلومتر است که بنا به عقیده پاره‌ایاز کارشناسان میتواند منشا یک بحران بین‌المللی شود; زیرا یکی از هدف‌های اسرائیل در توسعه اراضی دستیابی به آب این رودخانه می‌باشد. «رعنان فایتس» کارگزار صهیونیستی اندیشه‌ایرا مطرح می‌کند که افشاگر مقاصد مستمر توسعه طلبانه رژیم اشغالگر قدس است. او خواستار بهره برداری از آبهای رودخانه لیطانی به منظور اجرای پروژه‌هایی در مناطق اشغال شده است<ref>مؤسسة الارض، استراتژی صهیونیسم در منطقه عربی و کشورهای همجوار آن، ص 62</ref>. | ||
در واقع رودخانه‌های لبنان قبل از آن که تامین کننده آب شیرین باشند، منشا اختلافات سیاسی گردیده اند، «رودخانه حصبانی» به یک مجادله | در واقع رودخانه‌های لبنان قبل از آن که تامین کننده آب شیرین باشند، منشا اختلافات سیاسی گردیده اند، «رودخانه حصبانی» به یک مجادله بین‌المللی دامن زد و «لیواشکول»، نخست‌وزیر اسبق رژیم صهیونیستی در گفتگویی با فیلسوف فرانسوی «ژان پل سارتر» در سال 1968م از مقصدی خطرناک در این ارتباط پرده برداشت و به وی گفت: «اسرائیل سه بار تقسیم شد بار اول زمانی بود که رودخانه‌های حصبانی و بانیاس خارج از محدوده آن گذاشته شد»<ref>همان، ص 63</ref>. | ||
«رودخانه اورنتس» نیز یک مشکل منطقه‌ایپدید آورد. لبنان قبل از آغاز جنگ‌های داخلی طرحی برای ایجاد یک سد بزرگ بر روی «اورنتس» تهیه کرده بود اگر این پروژه به انجام می‌رسید، دولت لبنان قادر بود دو تونل بزرگ حفر نماید اولی برای رساندن و آبیاری 400 هکتار زمین و دومین به «هرمل» (Hermel) جهت آبیاری 3000 هکتار از اراضی آن منطقه. از ظرفیت بالقوه رود حصبانی هم بهره برداری درستی نشد، زیرا دولت‌های مختلفی که از سال 1955م تاکنون در لبنان روی کار آمده‌اند، هریک به نحوی از انحاء بر پروژه‌های مزبور تغییراتی وارد آورده اند. رود حصبانی که از لبنان به سوی جنوب جریان دارد و به جلگه حولا در فلسطین می‌رسد، قرار بود این رود دارای سدی به ارتفاع 60 متر گردد و 165 میلیون متر مکعب آب را در لبنان ذخیره سازد که این پروژه هم عملی نشد (رضویان، محمد تقی، خاورمیانه: ج اول (کلیات جغرافیایی)، ص 112). رودخانه اورنتس کشورهای سوریه و لبنان را به مدت بیست سال بر سر مسئله تقسیم آبهای خور درگیر کرده بود تا این که در اوائل سال 1971م با امضای موافقت نامه‌ایبین طرفین مقرر گردید لبنان تنها یک پنجم از مجموع 400 میلیون متر مکعب آن را دریافت دارد. دیگر رودخانه‌های لبنان عبارتند از: الکبیر، البارود، قادیشا، الجوز، اللامور، الزهرانی که ساحلی است. | «رودخانه اورنتس» نیز یک مشکل منطقه‌ایپدید آورد. لبنان قبل از آغاز جنگ‌های داخلی طرحی برای ایجاد یک سد بزرگ بر روی «اورنتس» تهیه کرده بود اگر این پروژه به انجام می‌رسید، دولت لبنان قادر بود دو تونل بزرگ حفر نماید اولی برای رساندن و آبیاری 400 هکتار زمین و دومین به «هرمل» (Hermel) جهت آبیاری 3000 هکتار از اراضی آن منطقه. از ظرفیت بالقوه رود حصبانی هم بهره برداری درستی نشد، زیرا دولت‌های مختلفی که از سال 1955م تاکنون در لبنان روی کار آمده‌اند، هریک به نحوی از انحاء بر پروژه‌های مزبور تغییراتی وارد آورده اند. رود حصبانی که از لبنان به سوی جنوب جریان دارد و به جلگه حولا در فلسطین می‌رسد، قرار بود این رود دارای سدی به ارتفاع 60 متر گردد و 165 میلیون متر مکعب آب را در لبنان ذخیره سازد که این پروژه هم عملی نشد (رضویان، محمد تقی، خاورمیانه: ج اول (کلیات جغرافیایی)، ص 112). رودخانه اورنتس کشورهای سوریه و لبنان را به مدت بیست سال بر سر مسئله تقسیم آبهای خور درگیر کرده بود تا این که در اوائل سال 1971م با امضای موافقت نامه‌ایبین طرفین مقرر گردید لبنان تنها یک پنجم از مجموع 400 میلیون متر مکعب آن را دریافت دارد. دیگر رودخانه‌های لبنان عبارتند از: الکبیر، البارود، قادیشا، الجوز، اللامور، الزهرانی که ساحلی است. | ||
| خط ۲٬۰۸۱: | خط ۲٬۰۸۱: | ||
بنادر زیبای بیروت، بطرون، طرابلس، صور و صیدا، شهرهای مهم لبنان را بر بستر با صفای خود جای داده است. کوه‌های غربی لبنان با تفرجگاه‌های تابستانی مکانهای مناسبی با آب و هوای معتدل به شمار می‌رود که مردمان شهرهای داخلی اوقات تعطیل خود را در فصل تابستان در آن سپری می‌کنند. | بنادر زیبای بیروت، بطرون، طرابلس، صور و صیدا، شهرهای مهم لبنان را بر بستر با صفای خود جای داده است. کوه‌های غربی لبنان با تفرجگاه‌های تابستانی مکانهای مناسبی با آب و هوای معتدل به شمار می‌رود که مردمان شهرهای داخلی اوقات تعطیل خود را در فصل تابستان در آن سپری می‌کنند. | ||
درست در مرکز امتداد ساحل غربی لبنان، در ورای کوه‌های متراکم آن، به فاصله 110 کیلومتری قبرس و در مسافت 96 کیلومتری دمشق در دامنه قله‌های پربرف، شهر بندری و زیبای بیروت قرار دارد، بنادر طرابلس، جونیه و بطرون در شمال و بندرهای صیدا و صور در جنوبش واقع اند. این شهر با بندر لیماسول در جنوب غربی قبرس روابط تجاری وسیعی دارد و تا قبل از جنگ داخلی و یورش‌های رژیم صهیونیستی قطب تجاری منطقه به شمار می‌آمد و روزانه بیش از 120 کشتی در انتظار تخلیه در این بندر بودند. فرودگاه مافوق مدرن | درست در مرکز امتداد ساحل غربی لبنان، در ورای کوه‌های متراکم آن، به فاصله 110 کیلومتری قبرس و در مسافت 96 کیلومتری دمشق در دامنه قله‌های پربرف، شهر بندری و زیبای بیروت قرار دارد، بنادر طرابلس، جونیه و بطرون در شمال و بندرهای صیدا و صور در جنوبش واقع اند. این شهر با بندر لیماسول در جنوب غربی قبرس روابط تجاری وسیعی دارد و تا قبل از جنگ داخلی و یورش‌های رژیم صهیونیستی قطب تجاری منطقه به شمار می‌آمد و روزانه بیش از 120 کشتی در انتظار تخلیه در این بندر بودند. فرودگاه مافوق مدرن بین‌المللی که تمامی نقاط جهان را با بیروت مرتبط می‌سازد، رگ حیاتی ارتباطی و اقتصادی لبنان را تشکیل می‌دهد. جنگلهای بادام و زیتون اطراف بیروت و درختان نخل، سدر و زیتون برکرانه آن زیبایی‌ها و چشم اندازهای فوق العاده‌ایبه وجود آورده که جاذبه توریستی این شهر را دوچندان کرده است، هتل‌های زنجیره‌ایکنار ساحل بر اهمیت آن می‌افزود زیرا از بهترین و بزرگترین هتل‌های خاورمیانه به شمار می‌آمدند، اما بسیاری از آنها هدف تهاجم وحشیانه رژیم صهیونیستی قرار گرفتند و تعدادی تخریب و به صورت ویرانه‌ایدرآمدند. خیابان مشهور حمراء آن با بلوارهای زیبا، مغازه‌های مجلل و متنوع یک منطقه اروپائی نشین محسوب می‌گردد. بیروت علاوه بر آن که شهر سیاحت و زیبایی است، محفل روشنفکران و سیاستمداران هم می‌باشد. در بیروت و توابع آن حدود نیمی از سکنه لبنان اقامت دارند. | ||
بخش‌های مختلف بیروت | بخش‌های مختلف بیروت | ||
| خط ۲٬۲۷۸: | خط ۲٬۲۷۸: | ||
اما از سوی دیگر در این دانشگاه‌ها مردود شدن ممنوع است ولازم نیست که دانشجو تلاش کند ویا اگر تلاش نکرد برای جلوگیری از افت سطح علمی او را اخراج کنند, بلکه با کمال سادگی وروشنی انتظار سودهی را دارند وصاحبان آن کسانی هستند که بر خلاف ماده سوم از قانون مراکز آموزش عالی خصوصی صادره به سال 1961 عمل می‌کنند. این ماده اشاره دارد, باید مؤسسات لبنانی یا بیگانه, به سرپرستی اشخاص با صلاحیت وبا نظارت دولت, مطابق شروطی که قانون معین می‌کند باشد. وقتی که مجوز آموزشی به مجوز مؤسسه تجاری تبدیل شد, دانشجو مشتری می‌شود ودر نتیجه مطابق اصول تجارت موفق همیشه حق با اوست. اطلاعیه‌های تجاری این دانشگاه‌ها ورشته‌های آنان که در همه جا وجود دارد دلیل واضحی است که رابطه بین این مؤسسات ودانشجو خارج از چهار چوب تجاری محض نیست. به جای فعّال ساختن قانون وبه جای تعقیب خلافکاران, شورای مشورتی در وزرات دادگستری در تاریخ 19 ژانویه 1998 به شرکت هــــای سهامی وشرکت هــــــای سرمایه‌گذاری, اجازه ایجاد مؤسسات آموزش عالی را داد که در نگاه منتقدین لبنانی خود یک مصیبت بزرگ بود. | اما از سوی دیگر در این دانشگاه‌ها مردود شدن ممنوع است ولازم نیست که دانشجو تلاش کند ویا اگر تلاش نکرد برای جلوگیری از افت سطح علمی او را اخراج کنند, بلکه با کمال سادگی وروشنی انتظار سودهی را دارند وصاحبان آن کسانی هستند که بر خلاف ماده سوم از قانون مراکز آموزش عالی خصوصی صادره به سال 1961 عمل می‌کنند. این ماده اشاره دارد, باید مؤسسات لبنانی یا بیگانه, به سرپرستی اشخاص با صلاحیت وبا نظارت دولت, مطابق شروطی که قانون معین می‌کند باشد. وقتی که مجوز آموزشی به مجوز مؤسسه تجاری تبدیل شد, دانشجو مشتری می‌شود ودر نتیجه مطابق اصول تجارت موفق همیشه حق با اوست. اطلاعیه‌های تجاری این دانشگاه‌ها ورشته‌های آنان که در همه جا وجود دارد دلیل واضحی است که رابطه بین این مؤسسات ودانشجو خارج از چهار چوب تجاری محض نیست. به جای فعّال ساختن قانون وبه جای تعقیب خلافکاران, شورای مشورتی در وزرات دادگستری در تاریخ 19 ژانویه 1998 به شرکت هــــای سهامی وشرکت هــــــای سرمایه‌گذاری, اجازه ایجاد مؤسسات آموزش عالی را داد که در نگاه منتقدین لبنانی خود یک مصیبت بزرگ بود. | ||
منتقدین میگوید اگر قبولی مردودی‌ها یکی از شعارهای این دانشگاه‌ها باشد, پس پذیرش مردودین در امتحانات نهائی سال آخر دبیرستان نیز از خصوصیات اساسی این گونه مؤسسات است, به این دلیل که دانش آموز میتواند به نظام FRESHMAN بپیوندد که معادل دیپلم لبنانی است. در صورتیکه پیوستن به این نظام در اصل اختیاری نیست بلکه تابع یک سلسله شروط واضح وصریح است که نیازمند مجوز از وزارت آموزش عالی برای ادامه تحصیل به روش بیگانه است وباید کلاس 12 را به پایان برساند ودر امتحانات SAT1 وSAT2 که تحت نظارت امیدیست در لبنان است شرکت کند که تصحیح اوراق آن در آمریکا صورت نمی‌گیرد؛ اما دانشگاه‌های جدید مقید به این موارد نیستند, بلکه با پذیرش دانش آمـــوزان مردودی امتحانات نهائی آنان را دانشجو بحساب می‌آورند. این دانشجویان می‌دانند که دولت لبنان مدرک دانشگاهی آنان را نمی پذیرد چون فاقد مدرک دیپلم هستند اما می‌گویند که در کشورهای عربی حوزۀ خلیج فارس وآمریکا وکانادا مورد قبول است در صورتیکه دانشگاه برای تدریس این نظام(FRESHMAN) نیاز به مجوز دارد واین در حالی است که قانونگذار لبنانی تدریس این نظام را منحصر به دانشگاه‌ها ویا هر مؤسسه وآموزش عالی دیگر نکرده واین باعث هرج ومرج بیشتری در این بخش گردیده است. لازم به ذکر است که مقایسه بین FRESHMAN ودیپلم فرانسه از جهت معادل بودنش با دیپلم لبنان, بدون در نظر گرفتن شروط از پیش تعیین شده دقیق نیست بخصوص بعد از آنکه دیپلم فرانسه به موجب قرارداد منعقده میان دو کشور معادل دیپلم لبنان شناخته شده است واین موضوع بر نظام RESHMAN صادق نیست؛ علاوه بر اینکه احکام 29 و73 اجازه معادله کردن ویکسان سازی گواهینامه‌های خارجی در خارج وداخل لبنان با دیپلم لبنانی را نمی‌دهد, که البته فعالیت مجدد معادله کردن آن از سال 1995 آغاز شد, بعد از آن که در زمان جنگ تعطیل شده بود. دولت لبنان چهار نظام زیر را پذیرفته است که عبارتنـــــد از: دیپلم فــرانسه, FRESHMAN, ABITOR, دیـــپلم | منتقدین میگوید اگر قبولی مردودی‌ها یکی از شعارهای این دانشگاه‌ها باشد, پس پذیرش مردودین در امتحانات نهائی سال آخر دبیرستان نیز از خصوصیات اساسی این گونه مؤسسات است, به این دلیل که دانش آموز میتواند به نظام FRESHMAN بپیوندد که معادل دیپلم لبنانی است. در صورتیکه پیوستن به این نظام در اصل اختیاری نیست بلکه تابع یک سلسله شروط واضح وصریح است که نیازمند مجوز از وزارت آموزش عالی برای ادامه تحصیل به روش بیگانه است وباید کلاس 12 را به پایان برساند ودر امتحانات SAT1 وSAT2 که تحت نظارت امیدیست در لبنان است شرکت کند که تصحیح اوراق آن در آمریکا صورت نمی‌گیرد؛ اما دانشگاه‌های جدید مقید به این موارد نیستند, بلکه با پذیرش دانش آمـــوزان مردودی امتحانات نهائی آنان را دانشجو بحساب می‌آورند. این دانشجویان می‌دانند که دولت لبنان مدرک دانشگاهی آنان را نمی پذیرد چون فاقد مدرک دیپلم هستند اما می‌گویند که در کشورهای عربی حوزۀ خلیج فارس وآمریکا وکانادا مورد قبول است در صورتیکه دانشگاه برای تدریس این نظام(FRESHMAN) نیاز به مجوز دارد واین در حالی است که قانونگذار لبنانی تدریس این نظام را منحصر به دانشگاه‌ها ویا هر مؤسسه وآموزش عالی دیگر نکرده واین باعث هرج ومرج بیشتری در این بخش گردیده است. لازم به ذکر است که مقایسه بین FRESHMAN ودیپلم فرانسه از جهت معادل بودنش با دیپلم لبنان, بدون در نظر گرفتن شروط از پیش تعیین شده دقیق نیست بخصوص بعد از آنکه دیپلم فرانسه به موجب قرارداد منعقده میان دو کشور معادل دیپلم لبنان شناخته شده است واین موضوع بر نظام RESHMAN صادق نیست؛ علاوه بر اینکه احکام 29 و73 اجازه معادله کردن ویکسان سازی گواهینامه‌های خارجی در خارج وداخل لبنان با دیپلم لبنانی را نمی‌دهد, که البته فعالیت مجدد معادله کردن آن از سال 1995 آغاز شد, بعد از آن که در زمان جنگ تعطیل شده بود. دولت لبنان چهار نظام زیر را پذیرفته است که عبارتنـــــد از: دیپلم فــرانسه, FRESHMAN, ABITOR, دیـــپلم بین‌المللی. | ||
== پیامدها == | == پیامدها == | ||
| خط ۲٬۹۷۰: | خط ۲٬۹۷۰: | ||
برای پیگیری پروژه تمدن نوین اسلامی در سطح جهان اسلام با همت چند تن از شخصیت‌های فکری و فرهنگی از ایران و لبنان در سال ۲۰۰۷ میلادی (مصادف با ۱۳۸۶ شمسی) موسسه‌ای با نام «مرکز الحضاره لتنمیه الفکر السلامی» در شهر بیروت پایه‌گذاری گردید. | برای پیگیری پروژه تمدن نوین اسلامی در سطح جهان اسلام با همت چند تن از شخصیت‌های فکری و فرهنگی از ایران و لبنان در سال ۲۰۰۷ میلادی (مصادف با ۱۳۸۶ شمسی) موسسه‌ای با نام «مرکز الحضاره لتنمیه الفکر السلامی» در شهر بیروت پایه‌گذاری گردید. | ||
مرکز الحضاره با این باور که راه عملی برای حل معضلات کنونی جهان اسلام، تنها با توافق نخبگان مسلمان بر سر اصول راهبردی و مصالح مشترک امت اسلامی صورت می‌پذیرد، معتقد است که این مهم در حال حاضر در پرتو گفتمان تمدن نوین اسلامی امکان پذیر می‌باشد. از این رو، هسته اصلی فعالیت‌های مرکز بر شناسائی مولفه‌های اندیشه تمدنی و معرفی این گفتمان به محافل علمی و فرهنگی در جهان اسلام تمرکز یافت و امروز پس از ده سال فعالیت مستمر افتخار دارد که با تولید ۲۵۰ جلد کتاب و برقراری ارتباط گسترده با محافل علمی و فرهنگی و تشکیل ۳۰ همایش و نشست تخصصی و ۱۵۰ بار حضور در نمایشگاه‌های | مرکز الحضاره با این باور که راه عملی برای حل معضلات کنونی جهان اسلام، تنها با توافق نخبگان مسلمان بر سر اصول راهبردی و مصالح مشترک امت اسلامی صورت می‌پذیرد، معتقد است که این مهم در حال حاضر در پرتو گفتمان تمدن نوین اسلامی امکان پذیر می‌باشد. از این رو، هسته اصلی فعالیت‌های مرکز بر شناسائی مولفه‌های اندیشه تمدنی و معرفی این گفتمان به محافل علمی و فرهنگی در جهان اسلام تمرکز یافت و امروز پس از ده سال فعالیت مستمر افتخار دارد که با تولید ۲۵۰ جلد کتاب و برقراری ارتباط گسترده با محافل علمی و فرهنگی و تشکیل ۳۰ همایش و نشست تخصصی و ۱۵۰ بار حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی و … گامی در این راه بلند و پر فراز و نشیب برداشته است. | ||
مرکز الحضاره در راستای شناسائی و شناساندن اصول و عناصر مدنیت نوین اسلامی، از همان آغاز اهداف زیر را در دستور کار خویش قرار داد: | مرکز الحضاره در راستای شناسائی و شناساندن اصول و عناصر مدنیت نوین اسلامی، از همان آغاز اهداف زیر را در دستور کار خویش قرار داد: | ||
| خط ۲٬۹۹۸: | خط ۲٬۹۹۸: | ||
البته مرکز در ضمن پر کردن خلأ ادبیات تمدنی از طریق تولید و توزیع گسترده آثار، از تعامل گسترده با شخصیت‌های فکری، اجتماعی و سیاسی و نیز همکاری با موسسات علمی غافل نماند و به اندازه مقدورات اندک خود، توانست جایگاه شایسته‌ای در سطح جهان اسلام به دست آورد. | البته مرکز در ضمن پر کردن خلأ ادبیات تمدنی از طریق تولید و توزیع گسترده آثار، از تعامل گسترده با شخصیت‌های فکری، اجتماعی و سیاسی و نیز همکاری با موسسات علمی غافل نماند و به اندازه مقدورات اندک خود، توانست جایگاه شایسته‌ای در سطح جهان اسلام به دست آورد. | ||
فراورده‌های علمی و موقعیت | فراورده‌های علمی و موقعیت بین‌المللی مرکز الحضاره امروزه فرصتی فراهم آورده است که گام‌‌های بعدی را در راستای گسترش تفکر تمدنی به سهولت و عمق بیشتری برداشت. بی‌گمان این مهم تنها در سایه همکاری و هم‌افزائی سایر موسسات اسلامی امکان پذیر می‌گردد. | ||
لازم به ذکر است، ریاست مرکز الحضاره لتنمیه الفکر الإسلامی لبنان (مرکز پژوهش‌های تمدنی) بر عهده حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر محمدتقی سبحانی می‌باشد. | لازم به ذکر است، ریاست مرکز الحضاره لتنمیه الفکر الإسلامی لبنان (مرکز پژوهش‌های تمدنی) بر عهده حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر محمدتقی سبحانی می‌باشد. | ||
| خط ۳٬۱۲۲: | خط ۳٬۱۲۲: | ||
پس از استقلال لبنان، تدریس زبان عربی در همه مدارس دولتی و خصوصی و در تمامی مقاطع اجباری است، اما دولت به مدارس اجازه داد تا هر زبانی را به دلخواه دانش‌آموزان به عنوان زبان دوم و زبان علمی تدریس کنند. می‌توان گفت، در همه مدارس لبنانی یکی از دو زبان فرانسوی یا انگلیسی از مرحله پیش دبستانی تدریس می‌شود. | پس از استقلال لبنان، تدریس زبان عربی در همه مدارس دولتی و خصوصی و در تمامی مقاطع اجباری است، اما دولت به مدارس اجازه داد تا هر زبانی را به دلخواه دانش‌آموزان به عنوان زبان دوم و زبان علمی تدریس کنند. می‌توان گفت، در همه مدارس لبنانی یکی از دو زبان فرانسوی یا انگلیسی از مرحله پیش دبستانی تدریس می‌شود. | ||
دروس علوم پایه مانند ریاضیات و علوم تجربی در همه مدارس لبنانی به زبان‌های انگلیسی یا فرانسه تدریس می‌شود. طی سالهای گذشته پای زبان سومی هم به مدارس لبنانی باز شده که در برخی از مدارس مانند شعبه‌های مختلف «مدارس المهدی(عج)» این زبان فارسی است. | دروس علوم پایه مانند ریاضیات و علوم تجربی در همه مدارس لبنانی به زبان‌های انگلیسی یا فرانسه تدریس می‌شود. طی سالهای گذشته پای زبان سومی هم به مدارس لبنانی باز شده که در برخی از مدارس مانند شعبه‌های مختلف «مدارس المهدی(عج)» این زبان فارسی است. | ||
در لبنان برخی مدارس نیز | در لبنان برخی مدارس نیز بین‌المللی هستند که همزمان با برنامه‌های درسی کشورهای الگو، باید از برنامه‌های درسی وزارت آموزش و پرورش لبنان نیز پیروی کنند. | ||
=== چند آمار از وضعیت آموزش در لبنان === | === چند آمار از وضعیت آموزش در لبنان === | ||
بر اساس گزارش بانک جهانی، در سال 2007 میلادی حدود سه درصد از تولید داخلی لبنان، هزینه آموزش شده است و این رقم 7 درصد از هزینه‌های دولت بود. دولت لبنان هزینه مدارس دولتی را می‌پردازد، اما هزینه‌های مدارس خصوصی مانند دیگر کشورها از دانش‌آموزان گرفته می‌شود. همچنین برخی از شرکت‌ها، موسسات دینی و سازمان‌های | بر اساس گزارش بانک جهانی، در سال 2007 میلادی حدود سه درصد از تولید داخلی لبنان، هزینه آموزش شده است و این رقم 7 درصد از هزینه‌های دولت بود. دولت لبنان هزینه مدارس دولتی را می‌پردازد، اما هزینه‌های مدارس خصوصی مانند دیگر کشورها از دانش‌آموزان گرفته می‌شود. همچنین برخی از شرکت‌ها، موسسات دینی و سازمان‌های بین‌المللی مثل بانک جهانی و برنامه توسعه سازمان ملل متحد، هزینه‌هایی برای رشد و توسعه روش‌های تدریس و آموزش معلمان به لبنان می‌پردازند. | ||
برخی آمارها نیز نشان می‌دهند که بیش از 88 درصد از لبنانی‌ها دارای سواد خواندن و نوشتن هستند و این باعث شده که این کشور در بین کشورهای عربی جزو 5 کشور نخست باشد. | برخی آمارها نیز نشان می‌دهند که بیش از 88 درصد از لبنانی‌ها دارای سواد خواندن و نوشتن هستند و این باعث شده که این کشور در بین کشورهای عربی جزو 5 کشور نخست باشد. | ||
از آنجا که لبنان و فرهنگ آن سالیان سال به روی شرق و غرب گشوده بوده است، این امر در آموزش این کشور تاثیرگذار بوده و روش‌های آموزشی مختلفی در مدارس لبنان استفاده می‌شود. در نتیجه خیلی از دانش‌آموزان لبنانی برای ادامه تحصیلات خود در سطوح بالاتر، آموزشکده‌ها و دانشگاه‌های آمریکایی، اروپایی و عربی را انتخاب می‌کنند و چندین دانشگاه در این کشور هم زیر نظر برخی سازمان‌های | از آنجا که لبنان و فرهنگ آن سالیان سال به روی شرق و غرب گشوده بوده است، این امر در آموزش این کشور تاثیرگذار بوده و روش‌های آموزشی مختلفی در مدارس لبنان استفاده می‌شود. در نتیجه خیلی از دانش‌آموزان لبنانی برای ادامه تحصیلات خود در سطوح بالاتر، آموزشکده‌ها و دانشگاه‌های آمریکایی، اروپایی و عربی را انتخاب می‌کنند و چندین دانشگاه در این کشور هم زیر نظر برخی سازمان‌های بین‌المللی و کشورهای دیگر فعالیت دارند. | ||
== رسانه‌ها == | == رسانه‌ها == | ||
| خط ۳٬۱۳۶: | خط ۳٬۱۳۶: | ||
لبنان را مهد مطبوعات، رسانه‌ها و مراکز انتشاراتی، تبلیغاتی و فرهنگی در خاورمیانه و قلب جهان عرب به شمار می‌آورند. طبق آمار موجود، بیش از پنج هزار موسسه خبری، انجمن ادبی، فرهنگی و اجتماعی در این کشور فعالیت دارند. لبنان به عنوان کوچکترین کشور خاورمیانه پس از بحرین، با چهارمیلیون جمعیت خود، در حال حاضر از نظر تعداد روزنامه نگار و خبرنگار چه در داخل و چه خارج از این کشور، در قاره آسیا بی رقیب است به طوری که مسئولین صدها رسانه داخلی و خارجی در این کشور آزادانه فعالیت اطلاع رسانی می‌کنند. لبنان یکی از موثرترین بازیگران در عرصه تحولات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی آسیا و جهان عرب به شمار می‌رود. گفته می‌شود لبنان دارای ۱۰۰ روزنامه، هفته نامه، ماهنامه و فصلنامه‌های صرفا سیاسی است که به زبان‌های عربی، فرانسه، انگلیسی و ارمنی در هشت استان و همچنین پایتخت این کشور منتشر می‌شود. | لبنان را مهد مطبوعات، رسانه‌ها و مراکز انتشاراتی، تبلیغاتی و فرهنگی در خاورمیانه و قلب جهان عرب به شمار می‌آورند. طبق آمار موجود، بیش از پنج هزار موسسه خبری، انجمن ادبی، فرهنگی و اجتماعی در این کشور فعالیت دارند. لبنان به عنوان کوچکترین کشور خاورمیانه پس از بحرین، با چهارمیلیون جمعیت خود، در حال حاضر از نظر تعداد روزنامه نگار و خبرنگار چه در داخل و چه خارج از این کشور، در قاره آسیا بی رقیب است به طوری که مسئولین صدها رسانه داخلی و خارجی در این کشور آزادانه فعالیت اطلاع رسانی می‌کنند. لبنان یکی از موثرترین بازیگران در عرصه تحولات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی آسیا و جهان عرب به شمار می‌رود. گفته می‌شود لبنان دارای ۱۰۰ روزنامه، هفته نامه، ماهنامه و فصلنامه‌های صرفا سیاسی است که به زبان‌های عربی، فرانسه، انگلیسی و ارمنی در هشت استان و همچنین پایتخت این کشور منتشر می‌شود. | ||
همچنین تعداد مجلات و نشریات غیرسیاسی این کشور کمتر از حدود ۵۰۰ عنوان است و حدود چهل حزب و گروه سیاسی، ۴۵ شبکه تلویزیونی، ۷۰ فرستنده رادیویی و همچنین مهمترین خبرگزاری‌های | همچنین تعداد مجلات و نشریات غیرسیاسی این کشور کمتر از حدود ۵۰۰ عنوان است و حدود چهل حزب و گروه سیاسی، ۴۵ شبکه تلویزیونی، ۷۰ فرستنده رادیویی و همچنین مهمترین خبرگزاری‌های بین‌المللی در این کشور فعالیت دارند. دولت لبنان به تقاضای صدور امتیاز و انتشار جراید و نشریات به راحتی پاسخ مثبت می‌دهد و دولت هیچ اعمال نظری بر مطبوعات و رسانه‌های این کشور ندارد. هیچ روزنامه نگاری پیش از محاکمه و رسیدگی به جرایم خود بازداشت نمی‌شود. اتحادیه روزنامه نگاران لبنان همچنین تلاش می‌کند موضوع پیگرد قضایی روزنامه نگاران را که در قانون مطبوعات پیش بینی شده است حذف نماید تا جامعه مطبوعاتی بدون هیچ مشکلی، آزادانه مطالب خود را منتشر نماید. مطبوعات این کشور با توجه به اهمیت و تاثیر آن بر افکار عمومی پس از قوای مقننه، مجریه و قضائیه به عنوان رکن چهارم تشکیلات کشوری و رکن چهارم دموکراسی محسوب می‌شوند. لبنان مهمترین کشور مطبوعات، رسانه‌ها و مراکز تبلیغاتی آسیا، خاورمیانه عربی و شمال آفریقا است. این کشور از دهه ۱۹۵۰ میلادی تا شروع جنگ داخلی پایتخت و بازار بی رقیب محصولات فرهنگی در سطح کشورهای عربی و یکی از مراکز عمده و کانون اطلاع رسانی در جهان عرب بود و به نظر می‌رسد پس از جنگ نیز جایگاه سابق خود را بار دیگر به دست آورده است. تردیدی نیست تجاوز مکرر رژیم صهیونیستی، مهاجرت وسیع فلسطینی‌ها به لبنان و شرکت این کشور در جنگ‌های اعراب و اسرائیل و اشغال جنوب این کشور تاثیرات زیادی در فعالیت رسانه‌ها و انتشار مستمر آنها داشته است. در زمان حاضر به جز کتاب، بیش از صد روزنامه و مجله سیاسی به زبان‌های عربی، انگلیسی و فرانسه و حدود ۴۵۰ روزنامه و مجله غیرسیاسی به زبان‌های یاد شده در لبنان چاپ و منتشر می‌شود. | ||
خشونت و ترور علیه اصحاب رسانه‌های لبنان نیز یکی از موضوعات مهم در این زمینه بوده است. طبق آمار موجود تاکنون بیش از ۴۰ شخصیت سرشناس لبنانی و مدیران و نویسندگان برجسته روزنامه‌های این کشور به دلیل دیدگاه و مواضع آزادیخواهانه و استقلال طلبانه خود ترور و کشته شده‌اند که آخرین آنها ترور «سمیر قصیر» عضو اتحادیه روزنامه نگاران لبنان و نویسنده روزنامه النهار در خردادماه سال جاری در اثر انفجار خودروی وی و نیز ترور «جبران توینی» نماینده مجلس و سردبیر روزنامه النهار لبنان در آذرماه سال جاری بر اثر انفجار خودروی حامل وی در بیروت بود. بسیاری از کشته شدگان مطبوعات عمدتا قربانی تبدیل لبنان به میدان بازیگری بیگانگان مقابله فرهنگی با تجاوزات رژیم صهیونیستی شده‌اند. به دلیل اهمیت و نقشی که روزنامه نگاران این کشور در افکار عمومی دارند روز ششم فوریه هر سال روز شهیدان مطبوعات در لبنان نامگذاری شده و در این روز مطبوعات مقالات ویژه‌ایرا در این زمینه منتشر می‌کنند. نویسنده، روزنامه نگاران و خبرنگاران در کشور کوچک (۱۰۴۰۰ کیلومتر مربع) و کم جمعیت لبنان (۸۳ درصد اعراب لبنانی، ۸۵ درصد فلسطینی، ۵ درصد ارمنی و ۴ درصد سایر نژادها) در میان دیگر گروه‌ها از نفوذ و نقش سیاسی بالایی برخوردارند. این قشر معمولا بر همه ارکان حکومتی حتی سازمان‌های امنیت در لبنان نظارت دارد. خبرنگاران این کشور کمتر تحت تاثیر مفاهیم و علایق سنتی و دنباله روی از رهبران سنتی این کشور هستند. دیدگاه رسانه‌های لبنانی معمولا در نزد توده مردم مقبول بوده و آنها به رغم وابستگی و گرایش‌های مذهبی و قومی خود، در فرآیند سیاسی و اجتماعی حضور فعالی دارند که این امر بی شک بی رابطه با سطح فرهنگ و آموزش در این کشور نیست. | خشونت و ترور علیه اصحاب رسانه‌های لبنان نیز یکی از موضوعات مهم در این زمینه بوده است. طبق آمار موجود تاکنون بیش از ۴۰ شخصیت سرشناس لبنانی و مدیران و نویسندگان برجسته روزنامه‌های این کشور به دلیل دیدگاه و مواضع آزادیخواهانه و استقلال طلبانه خود ترور و کشته شده‌اند که آخرین آنها ترور «سمیر قصیر» عضو اتحادیه روزنامه نگاران لبنان و نویسنده روزنامه النهار در خردادماه سال جاری در اثر انفجار خودروی وی و نیز ترور «جبران توینی» نماینده مجلس و سردبیر روزنامه النهار لبنان در آذرماه سال جاری بر اثر انفجار خودروی حامل وی در بیروت بود. بسیاری از کشته شدگان مطبوعات عمدتا قربانی تبدیل لبنان به میدان بازیگری بیگانگان مقابله فرهنگی با تجاوزات رژیم صهیونیستی شده‌اند. به دلیل اهمیت و نقشی که روزنامه نگاران این کشور در افکار عمومی دارند روز ششم فوریه هر سال روز شهیدان مطبوعات در لبنان نامگذاری شده و در این روز مطبوعات مقالات ویژه‌ایرا در این زمینه منتشر می‌کنند. نویسنده، روزنامه نگاران و خبرنگاران در کشور کوچک (۱۰۴۰۰ کیلومتر مربع) و کم جمعیت لبنان (۸۳ درصد اعراب لبنانی، ۸۵ درصد فلسطینی، ۵ درصد ارمنی و ۴ درصد سایر نژادها) در میان دیگر گروه‌ها از نفوذ و نقش سیاسی بالایی برخوردارند. این قشر معمولا بر همه ارکان حکومتی حتی سازمان‌های امنیت در لبنان نظارت دارد. خبرنگاران این کشور کمتر تحت تاثیر مفاهیم و علایق سنتی و دنباله روی از رهبران سنتی این کشور هستند. دیدگاه رسانه‌های لبنانی معمولا در نزد توده مردم مقبول بوده و آنها به رغم وابستگی و گرایش‌های مذهبی و قومی خود، در فرآیند سیاسی و اجتماعی حضور فعالی دارند که این امر بی شک بی رابطه با سطح فرهنگ و آموزش در این کشور نیست. | ||