confirmed، مدیران
۳۷٬۴۰۴
ویرایش
جز (تمیزکاری) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
|- | |- | ||
|تاریخ وفات | |تاریخ وفات | ||
|دوشنبه ۱۲ محرم | |دوشنبه ۱۲ [[ماه محرم الحرام|محرم]] ۷۳۵ ق | ||
|- | |- | ||
|محل دفن | |محل دفن | ||
خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''شیخ صفیالدین اردبـیلی''' عارف و شاعر قرن هشتم [[هجری قمری]]، مرید و داماد شیخ زاهد گیلانی، جدّ بزرگ پادشاهان صفوی و نیای [[شاه اسماعیل]] اول مؤسس سلسله صفویان. یکی از [[مشایخ صوفیه]] در زمان [[ایلخانان مغول]] بود. نیز هشتمین نسل از تبار فیروزشاه زرینکلاه بود. که در منطقه [[مغان]] مقیم شده بود. صفیالدین اشعاری به زبان آذری در کتاب صفوةالصفا و سلسلةالنسب سرودهاست. او پایهگذار [[خانقاه]] صفوی در [[اردبیل]] بود که با گذشت زمان پیروان بسیاری به دست آورد. | |||
== زندگینامه == | |||
=زندگینامه= | |||
صفیالدین فرزند مردی زارع بود و در سال ۶۵۰ق در روستای کلخوران، واقع در شمالغربی اردبیل، زاده شد. بهجز مدتی که به [[فارس]] و [[گیلان]] سفر کرد، تا پایان عمر در همان روستا ساکن بود. شیخ صفی در کودکی توجه خاصی به امور مذهبی نشان میداد. در جوانی [[قرآن]] را حفظ کرد و ضمن تحصیل علوم مقدماتی به زهد و ریاضت پرداخت. گاهی در مزار شیخ فرج اردبیلی و گاهی در مرقد شیخ ابوسعید اردبیلی به عبادت مشغول میشد | صفیالدین فرزند مردی زارع بود و در سال ۶۵۰ق در روستای کلخوران، واقع در شمالغربی اردبیل، زاده شد. بهجز مدتی که به [[فارس]] و [[گیلان]] سفر کرد، تا پایان عمر در همان روستا ساکن بود. شیخ صفی در کودکی توجه خاصی به امور مذهبی نشان میداد. در جوانی [[قرآن]] را حفظ کرد و ضمن تحصیل علوم مقدماتی به زهد و ریاضت پرداخت. گاهی در مزار شیخ فرج اردبیلی و گاهی در مرقد شیخ ابوسعید اردبیلی به عبادت مشغول میشد | ||
شیخ صفی در پایان زندگی به [[حج]] رفت و پیش از رفتن، پسرش صدرالدین را به جای خود گماشت. وی در بازگشت از این سفر بیمار شد و پس از دوازده روز بیماری، در صبح روز دوشنبه ۱۲ [[محرم]] ۷۳۵ق در ۸۵ سالگی، در اردبیل زندگی را بدرود گفت. فرزندان او، بهویژه پادشاهان صفوی، بر سر قبر او بنای بسیار باشکوهی ساختند که اکنون به [[بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی]] معروف است و از بناهای باشکوه تاریخی [[ایران]] بهشمار میرود. | شیخ صفی در پایان زندگی به [[حج]] رفت و پیش از رفتن، پسرش صدرالدین را به جای خود گماشت. وی در بازگشت از این سفر بیمار شد و پس از دوازده روز بیماری، در صبح روز دوشنبه ۱۲ [[محرم]] ۷۳۵ق در ۸۵ سالگی، در اردبیل زندگی را بدرود گفت. فرزندان او، بهویژه پادشاهان صفوی، بر سر قبر او بنای بسیار باشکوهی ساختند که اکنون به [[بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی]] معروف است و از بناهای باشکوه تاریخی [[ایران]] بهشمار میرود. | ||
=همسران و فرزندان= | == همسران و فرزندان == | ||
همسر اول شیخ صفی الدین، بیبی فاطمه دختر [[شیخ زاهد گیلانی]] است که سه پسرش بهنامهای محییالدین (د. ۷۲۴ ق)، صدرالدین موسی (د. ۷۹۴ ق) و ابوسعید از او است. بدین ترتیب، نیای مادری صفویان، زاهد گیلانی است که مراد شیخ صفی بوده است. همسر دوم او، دختر اخیسلیمان کلخورانه بوده و دو پسر به نامهای علاءالدین و شرفالدین از او داشته است. نسل پادشاهان صفوی از شیخ صدرالدین، پسر دوم شیخ صفی است. | همسر اول شیخ صفی الدین، بیبی فاطمه دختر [[شیخ زاهد گیلانی]] است که سه پسرش بهنامهای محییالدین (د. ۷۲۴ ق)، صدرالدین موسی (د. ۷۹۴ ق) و ابوسعید از او است. بدین ترتیب، نیای مادری صفویان، زاهد گیلانی است که مراد شیخ صفی بوده است. همسر دوم او، دختر اخیسلیمان کلخورانه بوده و دو پسر به نامهای علاءالدین و شرفالدین از او داشته است. نسل پادشاهان صفوی از شیخ صدرالدین، پسر دوم شیخ صفی است. | ||
=مذهب شیخ صفی= | == مذهب شیخ صفی == | ||
درباره مذهب شیخ صفی، تردیدهایی وجود دارد. بنابر منابع زندگینامه وی، از جمله کتاب صفوةالصفا، نوشته [[ابن بزّاز]]، که مهمترین و قدیمترین کتاب در این باب است، او [[شیعه]] بوده ولی برخی پژوهشگران معاصر قرائنی بر [[شافعی]] بودن او یافته اند. ابن بزّاز از اهالی اردبیل و با شیخ صدرالدین موسی پسر شیخ صفیالدین معاصر بوده است. او در این کتاب، حکایتی نقل میکند که گفتهاند اشارتی است بر مذهب شیخ صفیالدین: «از شیخ صفیالدین پرسیدند: شیخ را [[مذهب]] چیست؟ فرمود: که ما مذهب [[ائمه]] داریم و ائمه را دوست داریم.» | درباره مذهب شیخ صفی، تردیدهایی وجود دارد. بنابر منابع زندگینامه وی، از جمله کتاب صفوةالصفا، نوشته [[ابن بزّاز]]، که مهمترین و قدیمترین کتاب در این باب است، او [[شیعه]] بوده ولی برخی پژوهشگران معاصر قرائنی بر [[شافعی]] بودن او یافته اند. ابن بزّاز از اهالی اردبیل و با شیخ صدرالدین موسی پسر شیخ صفیالدین معاصر بوده است. او در این کتاب، حکایتی نقل میکند که گفتهاند اشارتی است بر مذهب شیخ صفیالدین: «از شیخ صفیالدین پرسیدند: شیخ را [[مذهب]] چیست؟ فرمود: که ما مذهب [[ائمه]] داریم و ائمه را دوست داریم.» | ||
آنچه مسلم به نظر میرسد، این است که شیخ صفیالدین دوستدار [[اهل بیت(ع)]] بوده و این مطلب در گفتارها و اشعار به جامانده از وی قابل اثبات است. | آنچه مسلم به نظر میرسد، این است که شیخ صفیالدین دوستدار [[اهل بیت(ع)]] بوده و این مطلب در گفتارها و اشعار به جامانده از وی قابل اثبات است. | ||
=طریقت صفوی= | == طریقت صفوی == | ||
صَفیُالدّین اَردبیلی (۶۵۰-۷۳۵ق)، معروف به شیخ صفی اردبیلی، عارف و شاعر قرن هشتم هجری قمری، مرید و داماد شیخ زاهد گیلانی و نیای شاه اسماعیل اول مؤسس سلسله صفویان. | صَفیُالدّین اَردبیلی (۶۵۰-۷۳۵ق)، معروف به شیخ صفی اردبیلی، عارف و شاعر قرن هشتم هجری قمری، مرید و داماد شیخ زاهد گیلانی و نیای شاه اسماعیل اول مؤسس سلسله صفویان. | ||
خط ۷۴: | خط ۶۹: | ||
اخیرا برخی پژوهشگران مدعی شدهاند که مدارکی دیگر دال بر سیادت صفویان یافتهاند و دراینباره مقالاتی نیز نوشتهاند یک محقق ایرانی نیز اظهار داشته است که قدیمیترین سنگ نوشته مرتبط با گرایش مذهبی و سیادت شیخ صفی را در اردبیل کشف کرده که سیادت او و خاندانش را اثبات میکند. | اخیرا برخی پژوهشگران مدعی شدهاند که مدارکی دیگر دال بر سیادت صفویان یافتهاند و دراینباره مقالاتی نیز نوشتهاند یک محقق ایرانی نیز اظهار داشته است که قدیمیترین سنگ نوشته مرتبط با گرایش مذهبی و سیادت شیخ صفی را در اردبیل کشف کرده که سیادت او و خاندانش را اثبات میکند. | ||
=آموزش و تدریس= | == آموزش و تدریس == | ||
صفیالدین نخست در اردبیل دانش آموخت. چون از دانشمندان آن شهر بینیاز شد، در پی پیری میگشت که او را ارشاد کند و چون شنید که شیخ نجیبالدّین بُزغُش شیرازی در [[شیراز]] حلقه تصوف دارد، به شیراز رفت. اما وقتی به آنجا رسید که شیخ نجیبالدین وفات یافته بود. گفته شده که وی با [[سعدی شیرازی]] در شیراز ملاقات کرده است. | صفیالدین نخست در اردبیل دانش آموخت. چون از دانشمندان آن شهر بینیاز شد، در پی پیری میگشت که او را ارشاد کند و چون شنید که شیخ نجیبالدّین بُزغُش شیرازی در [[شیراز]] حلقه تصوف دارد، به شیراز رفت. اما وقتی به آنجا رسید که شیخ نجیبالدین وفات یافته بود. گفته شده که وی با [[سعدی شیرازی]] در شیراز ملاقات کرده است. | ||
خط ۸۲: | خط ۷۶: | ||
شیخ صفی بیش از ۳۰ سال به هدایت و ارشاد طالبان اشتغال داشت و گفتهاند که بیش از ۱۰۰ هزار نفر را تربیت کرد. نیز آوردهاند که تعداد مریدان و توسعه نفوذ او در [[آسیای صغیر]] نیز بسیار بوده است. | شیخ صفی بیش از ۳۰ سال به هدایت و ارشاد طالبان اشتغال داشت و گفتهاند که بیش از ۱۰۰ هزار نفر را تربیت کرد. نیز آوردهاند که تعداد مریدان و توسعه نفوذ او در [[آسیای صغیر]] نیز بسیار بوده است. | ||
=آثار= | == آثار == | ||
از شیخ صفی کتاب مستقلی برجای نمانده است، ولی بنابر باب چهارم از کتاب ابنبزاز، که به تفسیرهای عرفانی صفیالدین اردبیلی از آیات قرآنی و [[احادیث نبوی]] اختصاص دارد، او، در علوم دینی و شعر دستی داشته است. وی در این تفسیرها به اشعار [[سنایی]]، [[عطار]]، [[عراقی]]، [[مولوی]] و [[سعدی]] استشهاد میکند. | از شیخ صفی کتاب مستقلی برجای نمانده است، ولی بنابر باب چهارم از کتاب ابنبزاز، که به تفسیرهای عرفانی صفیالدین اردبیلی از آیات قرآنی و [[احادیث نبوی]] اختصاص دارد، او، در علوم دینی و شعر دستی داشته است. وی در این تفسیرها به اشعار [[سنایی]]، [[عطار]]، [[عراقی]]، [[مولوی]] و [[سعدی]] استشهاد میکند. | ||
کتابی به نام قُرّاء مجموعه را نیز به شیخ نسبت دادهاند. شیخ صفی به لهجه گیلانی و زبان رایج فارسی شعر میسرود که از اشعار او چند بیتی به جا مانده است | کتابی به نام قُرّاء مجموعه را نیز به شیخ نسبت دادهاند. شیخ صفی به لهجه گیلانی و زبان رایج فارسی شعر میسرود که از اشعار او چند بیتی به جا مانده است | ||
=جایگاه شیخ صفی= | == جایگاه شیخ صفی == | ||
شیخ صفی از عارفان نامی عهد اولجایتو و پسرش، ابوسعید بهادرخان ایلخانی، بود که با مریدان خود در آن ایام در کلخوران، در اطراف مقبره پدر خود، میزیست. شیخ صفی، به سبب مقام بلند عرفانی خود، همواره از توجه ایلخانان [[مغول]] برخوردار بود. وی در دستگاه [[غازانخان]] به اعتبار مُراد مقتدر خود، شیخ زاهد، قرب و منزلتی داشت. [[خواجه رشیدالدین فضلالله همدانی]] وزیر به او احترام میگذاشت و هر ساله برای مخارج خانوار او نقد و جنس فراوان میفرستاد. خواجه رشیدالدین در مکتوبی به پسر خود، امیراحمد حاکم اردبیل، توصیه کرده است که در معامله خود با مردم اردبیل چنان کند که شیخ صفیالدین از او راضی و شاکر باشد. | شیخ صفی از عارفان نامی عهد اولجایتو و پسرش، ابوسعید بهادرخان ایلخانی، بود که با مریدان خود در آن ایام در کلخوران، در اطراف مقبره پدر خود، میزیست. شیخ صفی، به سبب مقام بلند عرفانی خود، همواره از توجه ایلخانان [[مغول]] برخوردار بود. وی در دستگاه [[غازانخان]] به اعتبار مُراد مقتدر خود، شیخ زاهد، قرب و منزلتی داشت. [[خواجه رشیدالدین فضلالله همدانی]] وزیر به او احترام میگذاشت و هر ساله برای مخارج خانوار او نقد و جنس فراوان میفرستاد. خواجه رشیدالدین در مکتوبی به پسر خود، امیراحمد حاکم اردبیل، توصیه کرده است که در معامله خود با مردم اردبیل چنان کند که شیخ صفیالدین از او راضی و شاکر باشد. | ||
=تأثیرات سیاسی= | == تأثیرات سیاسی == | ||
صفیالدین مؤسس طریقت صوفیانه «صفوی» است که پیروان آن کلاه سرخ دوازده تَرَکی بر سر میگذاشتند و برای همین قزلباش، یعنی سرسرخ، نامیده میشوند. صفویه، چون به یاری ایشان به پادشاهی رسیدند، همان کلاه را تاج سلطنت خود کردند. | صفیالدین مؤسس طریقت صوفیانه «صفوی» است که پیروان آن کلاه سرخ دوازده تَرَکی بر سر میگذاشتند و برای همین قزلباش، یعنی سرسرخ، نامیده میشوند. صفویه، چون به یاری ایشان به پادشاهی رسیدند، همان کلاه را تاج سلطنت خود کردند. | ||
با رهبری شیخ صفی، بهرغم مخالفتها و کارشکنیهای فرزندان شیخ زاهد و پیروان او، نام [[فرقه زاهدیه]] زیر نام جدید صفویه ظاهر شد و به سبب وسعت و اهمیتی که یافته بود از صورت یک فرقه صوفیانه به شکل نهضتی مذهبی در اردبیل درآمد و به صورت دعوتی در سراسر ایران، [[سوریه]] و آسیای صغیر پراکنده شد و حتی به [[سیلان]] نیز رسید. صفیالدین حتی در دوره حیات خود تأثیر سیاسی بسیاری بر جای نهاد. تعیین پسرش، صدرالدین موسی، به جانشینی خود نشان میدهد که او قصد داشته قدرت سیاسی را در دودمان صفوی حفظ کند | با رهبری شیخ صفی، بهرغم مخالفتها و کارشکنیهای فرزندان شیخ زاهد و پیروان او، نام [[فرقه زاهدیه]] زیر نام جدید صفویه ظاهر شد و به سبب وسعت و اهمیتی که یافته بود از صورت یک فرقه صوفیانه به شکل نهضتی مذهبی در اردبیل درآمد و به صورت دعوتی در سراسر ایران، [[سوریه]] و آسیای صغیر پراکنده شد و حتی به [[سیلان]] نیز رسید. صفیالدین حتی در دوره حیات خود تأثیر سیاسی بسیاری بر جای نهاد. تعیین پسرش، صدرالدین موسی، به جانشینی خود نشان میدهد که او قصد داشته قدرت سیاسی را در دودمان صفوی حفظ کند | ||
=منبع= | == منبع == | ||
[https://ardebil.farhang.gov.ir/fa/person/detail/701 برگرفته از سایت شیخ صفی الدین اردبیلی | اردبیل] | [https://ardebil.farhang.gov.ir/fa/person/detail/701 برگرفته از سایت شیخ صفی الدین اردبیلی | اردبیل] | ||