مجلس اعلای شیعیان لبنان: تفاوت میان نسخه‌ها

{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |

!نام

|-

|بنیانگذار

|-

|رئیسان

|-

|کشور

|}

</div>

'''مَجلسِ اَعلایِ اسلامی شیعیان لُبنان''' از نهادهای قدرتمند شیعی [[لبنان]] است که [[حزب‌الله لبنان]] و رئیس مجلس لبنان با این نهاد رابطه‌ای بسیار نزدیک دارند. تأسیس این مجلس توسط [[سید موسی صدر]] انجام گرفت.  

آن ایام تشکیل مجلس اعلی شیعه در واقع به منزله یک حکومت بود که شاید برای نخستین بار در طول تاریخ [[شیعه]] به دست پرتوان یک [[فقیه]] زمان‌شناس و جامع شرایط در لبنان پایه‌گذاری می‌شد.

اول [[خرداد]] ۱۳۴۸ شمسی مجلس اعلای اسلامی شیعیان لبنان آغاز بکار کرد. مجلسی که طرح تشکیل آن سال ۱۳۴۶ در مجلس تصویب شد و رئیس جمهور لبنان آن را امضا کرد.

امروز امام موسی صدر همچنان رئیس افتخاری مجلس اعلای شیعیان لبنان، جایی که خودش برای شیعیان برپا کرد، است؛ رهبری در غیبت.

بیش از نیم دهه سپری گردید. در این مدت طرح‌های فرهنگی، اقتصادی و عمرانی بی‌شماری توسط سید موسی صدر در لبنان پیاده شده بود. بر اثر روشنگری‌های او جوانان و تحصیل کرده‌های لبنان به خود آمده و تا حدود زیادی به هویت انسانی خود بازگشته بودند و وضعیت آشفته زنان رو به بهبودی گراییده و پیوندهای خانوادگی از استحکام مناسب و محکمی برخوردار شده بود.

«رَجَعَ الینا شرف‌الدین شابَّاً»؛ <ref>به نقل از آیت‌الله موحد ابطحی اصفهانی. </ref> «شرف‌الدین از دنیا نرفته است بلکه با نیروییی شاداب‌تر و با روح جوان‌تری به سوی ما بازگشته است.» سید موسی صدر با تلاش‌های پیگیر خود در مدت کوتاهی توانست زمینه‌های [[تقوا]] و تعهد را در میان جوانان جنوب لبنان به وجود آورد. آنها را از مراکز فساد و تباهی و بی‌تفاوتی به مؤسسات سازندگی و پرتحرک علمی، صنعتی، فرهنگی و مذهبی سوق دهد، اکثرشان را با هویت گمشده خویش آشنا سازد و با [[اسلام]] و [[مذهب تشیع]] آشتیشان دهد.

کم‌کم زمینه برای حرکت‌های حیاتی‌تر آماده می‌شد، او هیچ وقت به کارهای انجام گرفته هرچند مؤثر و مفید قانع نبود و همه آنها را حرکت‌هایی مقطعی می‌پنداشت که تنها لبنان بیمار را برای یک عمل جراحی بزرگ آماده می‌کرد.

آنگاه جهت احقاق حقوق، سازماندهی و اداره بهتری شیعیان لبنان، به تشکیل حداقل یک مرکز مستقل تاکید کرد. <ref>متن کامل این سخنرانی تاریخی را در کتاب‌های «الامام موسی الصدر، السیره و الفکر» عدنان فحص، ص۱۴۳ و «الامام موسی الصدر، الرجل، الموقف، القضیه»، ص۴۵۸، مطالعه کنید</ref> در این میان مخالفت‌ها و کارشکنی‌هایی از سوی دولت‌های عربی و برخی از شخصیت‌های داخلی آغاز گردید. ولی او هیچ وقت از پای ننشست و به تلاش‌های پیگیر خود ادامه داد. در مرحله دوم تصمیم گرفت موضوع را در سطح جهانی مطرح کند، از این رو، او روز دوشنبه ۲۷ [[ریبع‌الثانی]] ۱۳۸۶ق <ref> مطابق با ۲۴/۵/۱۳۴۵ (هـ ش)</ref> طی یک مصاحبه مطبوعاتی بزرگ در شهر بیروت، به مشکلات وگرفتاری‌های شیعیان در آن کشور اشاره کرد و به شکل علمی و تحقیقی و بر اساس آمار، محرومیت و مظلومیت آنان را در معرض افکار جهانی قرار داد و بر ضرورت تشکیل یک مجلس شیعی در لبنان تأکید فراوان نمود. <ref> مهدی پیشوایی، مکتب اسلام، سال بیست و پنجم، شماره هفتم، ص۵۷</ref>

در آبان ماه ۱۳۴۵ برابر با [[رجب]] ۱۳۸۶ قمری سفیر آمریکا در لبنان از حرکت‌های اصلاح‌طلبانه سید موسی صدر در جهت سازماندهی شیعیان آن کشور احساس خطر کرد. او طی گزارش به مسئولین مافوق خود از شخصیت جذاب، زیرکی و مقبولیت مردمی این عالم شیعی در لبنان سخن به میان آورد و از برنامه‌های گسترده و چند جانبه و اصلاحی او نیز سخن‌ها گفت و سپس اعلام داشت وی به رهبر یکه تاز فرقه شیعه مبدل شده و بالقوه رقیب جمال عبدالناصر در آن کشور است. <ref>نامة مفید، گاهشمار، محسن کمالیان، ص۱۵۶</ref>

این آقایان در ادامه این کارشکنی‌ها، در [[بهار]] ۱۳۴۶ هـ ش تحت عنوان مقدسی چون «جمعیت علمای شیعه» قانون و شرایطی را برای تصدی ریاست مجلس اعلای شیعه تنظیم کردند، از آن جمله: رئیس مجلس باید [[مجتهد]] باشد، تنها از [[مراجع تقلید]] [[نجف]] اجازه اجتهاد کسب کند و در ضمن خود و پدرش هم لبنانی باشد <ref>نامة مفید، گاهشمار، ص۱۵۶</ref> و با این طریق می‌خواستند به خیال خودشان دست سید موسی صدر را از ریاست مجلس کوتاه کنند. آنها با صراحت در روزنامه‌ها می‌نوشتند: ایرانیانی که جاسوس شاه در منطقه هستند، دیروز آمدند و امروز می‌خواهند سرنوشت ملت لبنان را به دست بگیرند. <ref>به نقل از حجت‌الاسلام و مسلمین خلیلی</ref> اما در مقابل همه این کم لطفی‌ها، این تنها صبر، بردباری، بزرگواری و درایت سید موسی صدر بود که همه این ترفند‌ها و توطئه‌ها را نقش بر آب می‌کرد.

برخلاف کارشکنی‌ها و مخالفت‌های گوناگون، سرانجام تلاش‌های مخلصانۀ سید موسی صدر به نتیجه رسید و نمایندگان شیعیان در مجلس شورای لبنان، به پیشنهاد وی یک طرح قانونی را تقدیم مجلس کردند که این طرح روز سه شنبه ۶ [[صفر]] ۱۳۸۷ (هـ. ق.) <ref>مطابق با ۱۶ مه ۱۹۶۷ م، ۱۳۴۶ هـ. ش</ref> به تصویب مجلس و امضای رئیس جمهوری لبنان رسید.  

همه امور با موفقیت تمام پشت سر گذاشته می‌شد، در این میان مجلس اعلا احتیاج مبرم به یک رئیس مقتدر، با هوش و دارای کمالات معنوی، علمی، سیاسی و اجتماعی داشت که جز خود سید موسی کسی دیگر، چنین اوصاف را در خود جمع نکرده بود. بی‌درنگ طی یک نشست جدی و با شرکت تمام اعضای هیأت شرعی و اجرایی مجلس، روز جمعه ۶ ربیع‌الاول ۱۳۸۹ق <ref>مطابق با ۲/۳/۱۳۴۸ش و ۲۳ مه ۱۹۶۹م</ref> وی به عنوان نخستین رئیس مجلس اعلای شیعیان انتخاب گردید. بر اساس قانون تصویب شده در مجلس شورای لبنان، مدت این ریاست شش سال تعیین شده بود، ولی روز پنج‌شنبه ۲۹ صفر ۱۳۹۳ق. <ref>مطابق با سال ۱۳۵۲ش و ۲۹ مارس ۱۹۷۳م</ref> به اتفاق آرای هیأت رئیسه مجلس اعلا، مدت ریاست تغییر یافت، و تا سن ۶۵ سالگی سید موسی صدر، این ریاست به وی واگذار شد. <ref>همان مدرک، ص۵۸. روشن است که این تصمیم (تغییر مدت) به خاطر صلاحیت، کاردانی و خدمات ارزنده‌ای بود که وی در مدت چهار سال از خود نشان داده بود (که در فصل‌های آینده به آن اشاره خواهد شد) و اعضای مجلس و مردم را بیش از پیش به خود امیدوار نموده بود. برای اطلاع خوانندگان یادآوری می‌شود: تا سال ۱۳۷۲ش، گرچه پانزده سال از ناپدید شدن امام موسی صدر سپری گردید ولی او همچنان در این مدت رئیس مجلس اعلای شیعیان لبنان به شمار می‌رفت و چون وی در این سال به سن ۶۵ سالگی قدم گذاشته بود. برابر تصویب‌نامة یاد شده، مدت ریاست امام موسی صدر به پایان خود رسید. به همین جهت در این سال اعضای هیأت شرعی و اجرایی مجلس تشکیل جلسه داده و به پاس احترام و قدردانی از خدمات بی‌نظیر این روحانی نستوه، دوباره وی را به عنوان رئیس افتخاری و نیز دانشمند برجسته «شیخ محمد مهدی شمس‌الدین» را که قبلاً نایب رئیس مجلس بود به طور رسمی به عنوان رئیس اجرایی مجلس اعلای شیعیان لبنان، انتخاب نمودند. شیخ شمس‌الدین شب پنجشنبه ۲۲/۱۰/۱۳۸۷۹ برابر ۱۶ شؤال ۱۴۲۱ در اثر بیماری ریوی دارفانی را وداع کرد.</ref> البته در رابطه با این مصوبه نیز کارشکنی‌های گسترده‌ای از سوی مخالفین او به ویژه کامل اسعد و طرفداران وی صورت پذیرفت ولی هیچ‌کدام کارساز نشد. <ref> در این مورد، ر. ک یاران امام، ویژة امام موسی صدر، ج۲ و ۱ که تفصیل مخالفت‌های آنان، توسط عوامل ساواک به طور مرتب به ایران گزارش شده است و در این دو جلد آمده است</ref>

آن ایام تشکیل مجلس اعلی شیعه در واقع به منزله یک حکومت بود که شاید برای نخستین بار در طول تاریخ شیعه به دست پرتوان یک فقیه زمان‌شناس و جامع شرایط در لبنان پایه‌گذاری می‌شد. در طول تاریخ حکومت‌های شیعه زیادی به عرصه آمدند ولی اغلب بنیان‌گذاران آن افراد غیرفقیه ـ سیاسی، نظامی و... ـ بودند که به خاطر انگیزه‌های غیر دینی و احیاناً واهی اقدام به تشکیل آن کردند، ولی این‌بار حکومتی در قلب دولت لبنان به بار نشست که با اشراف کامل و مدیریت مستقیم مجتهد جامع شرایط اداره می‌شد. یکی از امتیازات مهم حکومت فوق این بود که گر چه در ظاهر به عنوان مجلس اعلای شیعیان مطرح بود و اختصاص به طائفه شیعه داشت اما در واقع بنیان‌گذار و دست‌اندرکاران آن برای تمام لبنان تلاش می‌کردند و به اندازه تمام دستگاه‌های دولتی اعم از ریاست جمهوری، نخست‌وزیری و مجلس لبنان کارآیی مفید از خود نشان دادند و بیشتر از رئیس جمهور، نخست‌وزیر و نمایندگان مجلس در عمران و آبادانی کشور کوشیدند.

بنابراین چون حضرت امام خمینی از عمق فعالیت‌های سرنوشت‌ساز و از درایت سیاسی و مدیریت توانمند سید موسی صدر آگاهی کامل داشت، نسبت به شخصیت و موقعیت وی عنایت خاصی از خود نشان می‌داد. به طوری که آیت‌الله سید محمد علی ابطحی نقل می‌کرد: روزی در نجف به حضرت امام خمینی عرض کردم آقا! فرض کنیم که انشاءالله بر طاغوت ایران غلبه کردی و سرنگون شد، آیا کسی را دارید به جای آن در رأس امور کشور بگذارید و او هم بتواند به خوبی از عهده اداره کشور برآید؟ دیدم ایشان نظر به آقا موسی دارند و فرمودند: آقا موسی رفیق خودت. بعد گفتم: آقا موسی دیگر لبنانی شده است و لبنانی‌ها وی را‌‌‌‌ رها نمی‌کنند. ایشان فرمودند: این‌ها سهل است درست می‌شود. <ref> آیت‌الله ابطحی اصفهانی یکی از شخصیت‌های برجستة حوزة علمیة اصفهان، قم و نجف است که در نجف اشرف با امام موسی صدر هم مباحثه بوده است و هم اکنون در قم به تدریس خارج فقه و اصول اهتمام دارد</ref>

در روز انتخاب سید موسی صدر به ریاست مجلس اعلای، شیعیان وی طی یک سخنرانی پرشور (در حالی که شخصیت‌های بزرگ عملی، سیاسی و مذهبی کشور از جمله رئیس جمهور لبنان در آنجا حضور داشتند و برای گفتن تبریک به مجلس اعلا آمده بودند) برنامه و خطوط کلی حرکت خویش را این چنین جامع و پرمحتوا ارائه می‌دهد:

به هر حال این خطوط و موضع‌گیری، بعد از یک هفته در نخستین بیانیه‌ای که از طرف مجلس اعلای شیعیان انتشار یافت مندرج گردید و در سرتاسر لبنان پخش شد و برخی از روزنامه‌ها نیز اقدام به درج آن کردند.

== منابع ==

# [http://www.imam-sadr.com/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87/%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87/tabid/120/ArticleId/4800/%D8%AA%D8%A3%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3-%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86.aspx برگرفته از سایت تأسیس مجلس اعلای شیعیان لبنان - امام موسی صدر]

#

[[رده:احزاب و گروه‌ها]]

[[رده:لبنان]]