سوره یوسف: تفاوت میان نسخه‌ها

«سوره یوسف»؛ سبب نام‌گذارى آن به یوسف، آیه چهار به بعد است كه اغلب دربارۀ زندگى حضرت یوسف(علیه السلام) سخن مى گوید. این نام بیش از بیست بار در این سوره به  

«سوره أحسن القصص»؛ جهت نام‌گذارى آن به «أحسن القصص: بهترین داستانها» آن است كه مشتمل بر: یاد حاسد و محسود، مالك و مملوك، شاهد و مشهود، عاشق و معشوق، حبس و رهاسازى، زندان و رهایى، و حاصلخیزى و خشكسالى، و امور بسیار دیگرى كه بیان آنها از توان افراد بشر خارج است، مى باشد<ref>رجمه ‌الإتقان فى علوم‌القرآن، ج 2، ص 515.</ref>.

اهداف اساسى سوره یوسف عبارت‌اند از:

بیان ولایت [[خدا]] بر بنده خویش، و این كه چگونه او را از محبت خود لبریز كرده و تربیت و سرپرستى مى كند<ref>تفسیر المیزان، ج 11، ابتداى تفسیر سوره یوسف علیه‌السلام</ref> و نجات مى دهد؛ بیان داستان حضرت یوسف علیه‌السلام و آموزه‌هاى تربیتى آن<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 10، ص 22</ref>.

محتواى سوره یوسف بر خلاف سوره‌هاى دیگر قرآن همگى به هم پیوسته و بیان فرازهاى مختلف یك داستان است، كه در بیش از ده بخش با بیان فوق العاده گویا، جذاب، فشرده، عمیق و مهیج آمده است.

گر چه داستان‌پردازان بى هدف، و یا آنها كه هدفهاى پست و آلوده اى دارند سعى كرده‌اند از این سرگذشت آموزنده یك داستان عشقى محرك براى هوسبازان بسازند و چهره واقعى یوسف(علیه السلام) و سرگذشت او را مسخ كنند، و حتى در شكل یك فیلم عشقى به روى پرده سینما بیاورند ولى قرآن كه همه چیزش الگو و اسوه است، در لابلاى این داستان عالیترین درسهاى عفت و خویشتن دارى و تقوى و [[ایمان]] و تسلط بر نفس را منعكس ساخته آن چنان كه هر انسانى هر چند، بارها آن را خوانده باشد باز به هنگام خواندنش بى اختیار تحت تاثیر جذبه هاى نیرومندش قرار مى گیرد.

و به همین جهت قرآن نام «احسن القصص: بهترین داستانها» را بر آن گذارده است، و در آن براى اولواالالباب (صاحبان مغز و اندیشه) عبرتها بیان كرده است<ref>تفسیر نمونه، ج 9، ص 293.</ref>.

[[ابى‌بن‌كعب]] از [[حضرت محمد (ص)|پیامبراسلام(صلی الله علیه)]] روایت كرده كه فرمود: «به بردگانتان سوره یوسف را تعلیم كنید كه هر مسلمانى این سوره را بخواند و به خاندان و بردگان خود آن را یاد بدهد [[خداوند]] سختیهاى [[مرگ]] را بر وى آسان گرداند، و نیرویى به وى دهد كه نسبت به هیچ مسلمانى حسد نبرد».

[[ابوبصیر]] از [[امام جعفر صادق|امام صادق(علیه السلام)]] روایت كرده كه فرمود: «كسى كه در هر شب یا در هر روز سوره یوسف را بخواند روز قیامت خداوند او را به زیبایى و جمال یوسف(علیه السلام) محشور فرماید، و از هراس آن روز در امان باشد و در میان بندگان شایسته خدا ممتاز باشد و نیز فرمود: این سوره در تورات نوشته شده است<ref>ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 12، ص 155.</ref>».

اسماعیل‌بن‌أبى‌زیاد از امام صادق(علیه السلام) از پدرانش از [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(صلی الله علیه)]] روایت كرده كه فرمود: «زنان خود را در غرفه ها (و طبقات فوقانى ساختمان) جاى ندهید، و نوشتن و سوره یوسف را بدانها تعلیم نكنید<ref>در تفسیر نمونه آمده است که: اسناد این روایات روی‌هم رفته چندان قابل اعتماد نیست و به علاوه در بعضى از روایات عكس این مطلب دیده مى شود و در آن تشویق به تعلیم این سوره به خانواده ها شده است از این گذشته دقت در آیات این سوره نشان مى دهد كه نه تنها هیچ نقطه منفى براى زنان در آن وجود ندارد بلكه ماجراى زندگى آلوده همسر عزیز مصر درس عبرتى است براى همه آنهایى كه گرفتار وسوسه هاى شیطانى مى شوند.</ref>، بلكه ریسندگى و سوره نور را تعلیم‌شان كنید<ref>رجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 12، ص 155.</ref>».

سوره یوسف در [[مكه]] [[نزول قرآن|نازل]] شده، ولى معدل از [[ابن عباس]] نقل كرده كه گفته است: چهار آیه آن در [[مدینه]] نازل شده و ما بقى در مكه، و آن چهار آیه عبارت است از سه آیه اول سوره، و چهارم آیه «لَقَدْ كانَ فِی یُوسُفَ وَ إِخْوَتِهِ آیاتٌ لِلسَّائِلِینَ»<ref>ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 12، ص 155.</ref>.

مروى است كه یهود از رسول اكرم(صلی الله علیه) كه در مكّه بود پرسش كردند یا كسی را نزد آن حضرت فرستادند كه از او درباره پیامبرى پرسش كند كه در [[شام]] بود و پسرش به [[مصر]] رفت و او آنقدر گریه كرد كه كور شد، خداوند در جواب آنها سوره یوسف را به همان قسم كه در [[تورات]] است بلكه دقیقتر و محكمتر یكجا نازل فرمود<ref>تفسیر خسروى، ج 4، ص 358</ref>.

سوره یوسف جزو سور مئین (صد آیه ای ها) است [[ابن قتیبه]] می گوید سور مئین سوره‌هایی هستند که بعد از سور طوال آمده‌اند علت نامگذاری این سوره‌ها به مئین نزدیک بودن تعداد آیه های این سوره‌ها به عدد صد می‌باشد<ref>زاد المسیر فى علم التفسیر، ج 4، ص 141</ref>. گفته شده این سوره‌ها عبارتند از «بنی إسرائیل، كهف، مریم، طه، أنبیاء، حج ومؤمنون<ref>دراسة حول القرآن الکریم، ص ۳۷</ref>». برخی دیگر نیز سور مئین را سوره‌های «توبه، نحل، هود، یوسف، کهف، بنی اسرائیل، انبیاء، طه، مؤمنون، شعراء و صافات» ذکر کرده اند<ref>التمهید فی علوم القرآن، ج1، ص313.</ref>.

روایتى است كه از رسول خدا(صلی الله علیه) نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره‌هاى مئین را به جاى [[انجیل]] و سوره‌هاى مثانى را به جاى [[زبور]] به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌هاى مفصّل فزونى بخشید<ref>جامع البیان فى تفسیر القرآن، ج 1، ص 34.</ref>.

سوره یوسف داستانى ترین سوره [[قرآن]] مى باشد كه در هشتادوهشت درصد آن آموزه‌هاى زندگانى [[حضرت یوسف|حضرت یوسف(علیه السلام)]] بیان شده است. داستان این سوره از طولانى ترین و شیرین ترین داستان هاى قرآنى به شمار مى آید.

در برخى احادیث آمده است: این سوره را به زنان آموزش ندهید و سوره نور را كه مشتمل بر آیات [[حجاب]] است، به آنان آموزش دهید، ولى اسناد این روایات چندان قابل اعتماد نیست و در برخى احادیث نیز عكس این مطلب دیده مى شود؛ یعنى تشویق شده كه این سوره را به خانواده ها آموزش دهید. آرى، ماجراى زندگى آلوده همسر عزیز مصر و پاكدامنى و عفت یوسف، آموزه‌هایى گران بها براى هر مرد و زن است<ref>تفسیر نمونه، ج 9، ص 297.</ref>.