معتزله: تفاوت میان نسخه‌ها

معتزلیان از همان ابتدا به [[عدلیه]] یا اصحاب العدل مشهور شدند. آن‌ها بندگان را نسبت به اعمال‌شان، فاعل‌مختار مى‌دانستند و به همین دلیل به [[قَدَریه]] نیز مشهور شدند. یکی از اصول مورد بحث مسلمانان صدر اسلام، اصلی به نام«[[منزلة بین المنزلتین]]» بود که معتزله آن را مطرح کردند. طرح این اصل به دنبال دو عقیده متضاد بود که قبلًا در جهان اسلام راجع به [[کفر]] و [[ایمان]] فسّاق پدید آمد. [[خوارج]] برای اولین بار این عقیده را مطرح کردند که مرتکبان گناه کبیره کافر‌اند در مقابل خوارج گروهی به نام [[مرجئه]] پدید آمدند. در نگاه ایشان چون عقیده و ایمان امری قلبی است، بنابراین مرتکبان فسق و گناه کبیره، کافر نخواهند شد. پس مانعی ندارد که شخص ایمان داشته باشد و همزمان از وی گناه کبیره هم سر بزند، چون ایمان امری قلبی است. جدای از آن دو گروه، گروه دیگری به نام [[معتزله]] به وجود آمدند که عقیده میانه‌ای داشتند و می‌گفتند که مرتکب کبیره نه مؤمن است و نه کافر، بلکه در برزخی به نام منزلة بین المنزلتین قرار می‌گیرد.<ref>با استفاده از مجموعه آثار مرتضی مطهری، نشر صدرا، سال 1389 شمسی، ج 3 ص 76 و 77 </ref>

منزلة بین المنزلتین که در فارسی به معنای جایگاهی میان دو جایگاه است است، از نخستین اصولی است که توسط پیشوای معتزله یعنی واصل‌بن‌عطا مطرح شد. با این توضیح که مرتکبان [[گناهان کبیره]] مطابق با عقیده [[مرجئه]] از ایمان خارج نمی‌شوند ولی مطابق با عقیده [[خوارج]]، از ایمان خارج شده کافر می‌شوند. اما به اعتقاد معتزله، چنین شخصی نه مومن است و نه کافر و اگر بدون توبه از دنیا برود، به عذابی حتمی گرفتار خواهد شد. اما این عذاب به شدت عذاب کافران نخواهد بود.<ref> قاضی عبدالجبار معتزلی، شرح الأصول الخمسة، سال ۱۴۲۲ق، ص۴۷۱-۴۷۲.</ref> [[شیخ مفید]] معتقد است هر کسی در این مسئله با معتزله هم رای باشد، معتزلی خواهد بود هر چند با آن‌ها در مباحث دیگر اختلاف نظر داشته باشد.<ref> شیخ مفید، اوائل المقالات، سال ۱۳۷۲ش، ص۴۵</ref>