confirmed، مدیران
۱۸٬۹۲۱
ویرایش
امین احسن اصلاحی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←تفکرسیاسی
جز (←تفکرسیاسی) |
|||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
== اندیشه == | == اندیشه == | ||
اندیشه‌های | اندیشه‌های او در قالب درس‌گفتارها، که شاگردان او گردآوری و منتشر کرده‌اند و مقاله‌ها و کتاب‌هایش به جا مانده است. این مجموعۀ آثار موضوعات متنوعی را دربرمی‌گیرد، از جمله: [[قرآن]]، [[حدیث]]، [[فقه]]، [[عرفان]]، [[فلسفه]]، [[اخلاق]]، جامعه و سیاست. | ||
از مهم‌ترین دغدغه‌های فکری | |||
از مهم‌ترین دغدغه‌های فکری وی فهم بی‌واسطۀ قرآن بود. وی در نخستین کتابش با عنوان مبادی تدبر قرآن (لاهور ۱۹۶۹و ویراست جدید: ۱۹۹۱) – که شامل مقالات منتشر شده در مجلۀ اصلاح در سال‌های ۱۳۱۵-۱۳۱۸ش/ ۱۹۳۶-۱۹۳۹ و برخی از دیگر نوشته‌های اوست – نخست روشهای رایج در تفسیر قرآن را تحلیل و نقد کرده و سپس مبانی فهم و تفسیر قرآن را تبیین نموده است، به همان گونه‌ای که از استادش "فراهی" فراگرفته بود. به گفتۀ او خود قرآن مفسر خویش است و بدین منظور باید از زبان و نظم قرآن بهره برد. وی اینها را «ابزارهای درونی» تفسیر قرآن دانسته است و سنت متواتر، احادیث نبوی، سخنان صحابه، سبب نزول، تفاسیر، کتاب‌های آسمانی و تاریخ عرب پیش از اسلام را «ابزارهای بیرونی» آن. این کتاب مقدمۀ تفسیر قرآن اصلاحی شمرده می‌شود<ref>افتخار احمد، «الشیخ أمین أحسن الإصلاحی و منهجه فی تفسیره تدبّرِ قرآن»، ج ۱، ص ۴۴-۴۵، رسالۀ دکترا، پنجاب، ۱۹۹۶.</ref>. | |||
== کتاب تفسیر == | == کتاب تفسیر == | ||
اصلاحی آنچه را که در کتاب مبادی تدبّر قرآن مطرح کرده بود، عیناً در تفسیر خویش به کار بست و بدین ترتیب، مهم‌ترین اثر وی یعنی تفسیر هشت جلدی تدبّر قرآن (لاهور ۱۹۶۷-۱۹۸۰)، فراهم آمد که در واقع ثمرۀ قریب به یک قرن تلاش او و استادش، فراهی، است. اصلاحی، همچون فراهی، بر قاعدۀ نظم بسیار تکیه کرده، اما آن را بیش از استادش گسترش داده و در تفسیرش علاوه بر تحلیل مناسبات میان آیات، رابطۀ سوره‌ها را نیز نشان داده است. به بیان دیگر، قاعدۀ نظم فراهی-اصلاحی چارچوبی بنیادین برای نظریۀ انسجام قرآن است. در این نظریه، کوچکترین واحد یکپارچه در قرآن، سوره است. هر سوره یک مضمون محوری (عمود) دارد که کل سوره حول آن می‌چرخد و سوره باید با توجه به آن تفسیر شود. علاوه بر این، میان همۀ سوره‌ها پیوندی منطقی وجود دارد. سوره‌ها به هفت گروه تقسیم می‌شوند و هر گروه که با یک سورۀ مکّی آغاز و به یک سورۀ مدنی ختم می‌شود، یک واحد محسوب می‌گردد. همچنین سوره‌های قرآن، دو به دو، مکمل یکدیگرند. اصلاحی برای اثبات روابط دوتایی و گروه‌های هفت‌گانۀ سوره‌ها به آیه‌های ۸۷ سورۀ حجرو ۲۳ سورۀ زمراستناد کرده است. | اصلاحی آنچه را که در کتاب مبادی تدبّر قرآن مطرح کرده بود، عیناً در تفسیر خویش به کار بست و بدین ترتیب، مهم‌ترین اثر وی یعنی تفسیر هشت جلدی تدبّر قرآن (لاهور ۱۹۶۷-۱۹۸۰)، فراهم آمد که در واقع ثمرۀ قریب به یک قرن تلاش او و استادش، فراهی، است. اصلاحی، همچون فراهی، بر قاعدۀ نظم بسیار تکیه کرده، اما آن را بیش از استادش گسترش داده و در تفسیرش علاوه بر تحلیل مناسبات میان آیات، رابطۀ سوره‌ها را نیز نشان داده است. به بیان دیگر، قاعدۀ نظم فراهی-اصلاحی چارچوبی بنیادین برای نظریۀ انسجام قرآن است. در این نظریه، کوچکترین واحد یکپارچه در قرآن، سوره است. هر سوره یک مضمون محوری (عمود) دارد که کل سوره حول آن می‌چرخد و سوره باید با توجه به آن تفسیر شود. علاوه بر این، میان همۀ سوره‌ها پیوندی منطقی وجود دارد. سوره‌ها به هفت گروه تقسیم می‌شوند و هر گروه که با یک سورۀ مکّی آغاز و به یک سورۀ مدنی ختم می‌شود، یک واحد محسوب می‌گردد. همچنین سوره‌های قرآن، دو به دو، مکمل یکدیگرند. اصلاحی برای اثبات روابط دوتایی و گروه‌های هفت‌گانۀ سوره‌ها به آیه‌های ۸۷ سورۀ حجرو ۲۳ سورۀ زمراستناد کرده است. | ||
با این‌که تفسیر تدبر قرآن به زبان اردوست، اما در جامعۀ علمی جلب توجه کرده و سه رسالۀ دکتری دربارۀ مبانی و روش تفسیری به‌کاررفته در آن نوشته شده است <ref>همان.</ref> به گفتۀ مستنصر میر، اصلاحی در به کارگیری قاعدۀ نظم چونان نظریه‌ای برای تبیین انسجام قرآن موفق بوده است. گفته شده که مودودی در تفسیر تفهیم القرآن از این تفسیر تأثیر گرفته است. | با این‌که تفسیر تدبر قرآن به زبان اردوست، اما در جامعۀ علمی جلب توجه کرده و سه رسالۀ دکتری دربارۀ مبانی و روش تفسیری به‌کاررفته در آن نوشته شده است<ref>همان.</ref> به گفتۀ مستنصر میر، اصلاحی در به کارگیری قاعدۀ نظم چونان نظریه‌ای برای تبیین انسجام قرآن موفق بوده است. گفته شده که مودودی در تفسیر تفهیم القرآن از این تفسیر تأثیر گرفته است. | ||
پس از دوبار چاپ تدبّر قرآن در هشت مجلد در لاهور، سومین چاپ (لاهور ۱۹۸۳) و چاپ‌های بعدی، در نه مجلد منتشر شده است. | پس از دوبار چاپ تدبّر قرآن در هشت مجلد در لاهور، سومین چاپ (لاهور ۱۹۸۳) و چاپ‌های بعدی، در نه مجلد منتشر شده است. | ||
| خط ۴۹: | خط ۵۰: | ||
اصلاح جامعه و ارتقای آگاهی مسلمانان هدف اساسی اصلاحی بود. از این‌رو، همواره از فعالیت سیاسی محض اجتناب می‌کرد. گرچه او به نظام سیاسی و اجتماعی اسلام باور داشت، معتقد بود که وضع سیاسی موجود برای ایجاد اصلاحات اسلامی ابزار مناسبی نیست. او بر آن بود که نظام انتخاباتی برای اصلاحات اسلامی ناکارآمد است، زیرا یگانه هدف شخصیت‌های سیاسی دستیابی به قدرت است و بدین منظور از هر وسیله‌ای، حتی اسلام، بهره می‌گیرند. همچنین مخالف این باور بود که با برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه، مردم به اسلام و احزاب اسلامی رأی خواهند داد. به نظر او، جامعۀ پاکستان به اندازۀ کافی آگاهی اسلامی ندارد و بنابراین، باید از طریق فعالیت‌های آموزشی و دعوت گسترده، جامعه را برای اصلاح اساسی و پایدار اسلامی آماده کرد (سلیم کیانی). در جلد نخست کتاب مقالات اصلاحی، مقالاتی گردآمده که اصلاحی پس از جداشدن از «جماعت اسلامی» نوشته و دلایل جدایی خویش را تبیین کرده است<ref>همان ج ۱، ص ۵۲-۵۳.</ref>. | اصلاح جامعه و ارتقای آگاهی مسلمانان هدف اساسی اصلاحی بود. از این‌رو، همواره از فعالیت سیاسی محض اجتناب می‌کرد. گرچه او به نظام سیاسی و اجتماعی اسلام باور داشت، معتقد بود که وضع سیاسی موجود برای ایجاد اصلاحات اسلامی ابزار مناسبی نیست. او بر آن بود که نظام انتخاباتی برای اصلاحات اسلامی ناکارآمد است، زیرا یگانه هدف شخصیت‌های سیاسی دستیابی به قدرت است و بدین منظور از هر وسیله‌ای، حتی اسلام، بهره می‌گیرند. همچنین مخالف این باور بود که با برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه، مردم به اسلام و احزاب اسلامی رأی خواهند داد. به نظر او، جامعۀ پاکستان به اندازۀ کافی آگاهی اسلامی ندارد و بنابراین، باید از طریق فعالیت‌های آموزشی و دعوت گسترده، جامعه را برای اصلاح اساسی و پایدار اسلامی آماده کرد (سلیم کیانی). در جلد نخست کتاب مقالات اصلاحی، مقالاتی گردآمده که اصلاحی پس از جداشدن از «جماعت اسلامی» نوشته و دلایل جدایی خویش را تبیین کرده است<ref>همان ج ۱، ص ۵۲-۵۳.</ref>. | ||
اصلاحی در دوره‌ای که عضو فعال جماعت اسلامی بود، با نوشتن کتاب دعوت دین اور اس کا طریق کار (لاهور ۱۹۵۱)، ضمن نقد روشهای تبلیغاتی رایج، روش تبلیغ اسلام و ترغیب مسلمانان به اصلاح جامعه را معرفی کرده است. او در این کتاب با تکیه بر شیوۀ دعوت پیامبران، به‌ویژه [[پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم]]، مراحل و ابزارهای گوناگون تبلیغ و روشهای تربیت افراد را بررسی کرده است. | اصلاحی در دوره‌ای که عضو فعال جماعت اسلامی بود، با نوشتن کتاب دعوت دین اور اس کا طریق کار (لاهور ۱۹۵۱)، ضمن نقد روشهای تبلیغاتی رایج، روش تبلیغ اسلام و ترغیب مسلمانان به اصلاح جامعه را معرفی کرده است. او در این کتاب با تکیه بر شیوۀ دعوت پیامبران، به‌ویژه [[پیامبر اکرم (ص)|پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم]]، مراحل و ابزارهای گوناگون تبلیغ و روشهای تربیت افراد را بررسی کرده است. | ||
== حکومت اسلامی == | == حکومت اسلامی == | ||