confirmed، مدیران
۳۷٬۲۲۳
ویرایش
فاطمه بنت موسی بن جعفر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
|- | |- | ||
|نام کامل | |نام کامل | ||
|فاطمه مشهور به حضرت معصومه( | |فاطمه مشهور به حضرت معصومه(سلام الله علیها) | ||
|- | |- | ||
|القاب | |القاب | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''حضرت معصومه( | '''حضرت معصومه(سلام الله علیها)''' دختری ممتاز در خاندان [[عصمت]] و طهارت بود. [[شیعیان]] فاطمه معصومه(سلام الله علیها) را بسیار بزرگ می دارند و برای [[زیارت]] ایشان در [[قم]] اهمیت بسیاری قائل هستند. در روایاتی که درباره حضرت معصومه(سلام الله علیها) نقل می‌کنند از [[شفاعت]] وی برای [[شیعیان]] سخن گفته شده و [[بهشت]] را پاداش زیارت او دانسته‌اند. | ||
پدرش امام هفتم شیعیان حضرت [[امام کاظم|موسی بن جعفر (ع)]] و مادرش حضرت نجمه بود که به علت پاکی و طهارت نفس به او طاهره می‌گفتند. حضرت معصومه در 28 سالگی و در روز دوازدهم ربیع الثانی سال 201 هجری قمری در قم به [[شهادت]] رسید که امروز بارگاه ملکوتی و مرقد مطهرش همچون خورشیدی در قلب شهرستان قم می درخشد و همواره فیض بخش و نورافشان دلها و جانهای تشنه معارف حقانی است. | پدرش امام هفتم شیعیان حضرت [[امام کاظم|موسی بن جعفر (ع)]] و مادرش حضرت نجمه بود که به علت پاکی و طهارت نفس به او طاهره می‌گفتند. حضرت معصومه در 28 سالگی و در روز دوازدهم ربیع الثانی سال 201 هجری قمری در قم به [[شهادت]] رسید که امروز بارگاه ملکوتی و مرقد مطهرش همچون خورشیدی در قلب شهرستان قم می درخشد و همواره فیض بخش و نورافشان دلها و جانهای تشنه معارف حقانی است. | ||
آن حضرت در واقع بتول دوم و جلوه ای از وجود [[حضرت زهرا ( | آن حضرت در واقع بتول دوم و جلوه ای از وجود [[حضرت زهرا (سلام الله علیها)]] بود. در طهارت نفس امتیازی خاص و بسیار والا داشت که امام هشتم برادر تنی آن حضرت او را (که نامش فاطمه بود) معصومه خواند. فرمود: «من زار المعصومة بقم کمن زارنی»: (کسی که حضرت معصومه (سلام الله علیها) را در قم زیارت کند مانند آن است که مرا زیارت کرده است). | ||
مقام علم و عرفان او در مرحله ای است که در فرازی از زیارتنامه غیر معروف او چنین می خوانیم: «السلام علیک یا فاطمه بنت موسی بن جعفر و حجته و امینه» : (سلام بر تو ای فاطمه دختر موسی بن جعفر و حجت و امین از جانب موسی بن جعفر). و باز می خوانیم: <big>السلام علیک ایتها الطاهرة الحمیدة البرة الرشیدة التقیة الرضیة المرضیة</big>: (سلام بر تو ای بانو پسندیده نیک سرشت، ای بانوی رشد یافته، پاک طینت، پاک روش، شایسته و پسندیده). بدین لحاظ و مقامات عالی معنوی آن بانوست که [[امام علی بن موسی الرضا|حضرت رضا ( | مقام علم و عرفان او در مرحله ای است که در فرازی از زیارتنامه غیر معروف او چنین می خوانیم: «السلام علیک یا فاطمه بنت موسی بن جعفر و حجته و امینه» : (سلام بر تو ای فاطمه دختر موسی بن جعفر و حجت و امین از جانب موسی بن جعفر). و باز می خوانیم: <big>السلام علیک ایتها الطاهرة الحمیدة البرة الرشیدة التقیة الرضیة المرضیة</big>: (سلام بر تو ای بانو پسندیده نیک سرشت، ای بانوی رشد یافته، پاک طینت، پاک روش، شایسته و پسندیده). بدین لحاظ و مقامات عالی معنوی آن بانوست که [[امام علی بن موسی الرضا|حضرت رضا (سلام الله علیها)]] در فرازی از زیارتنامه معروفش به ما آموخته که در کنار مرقدش خطاب به او بگوییم: <big>یا فاطمه اشفعی لی فی الجنة فان لک عندالله شانا من الشان</big>. | ||
== زندگی‌نامه == | == زندگی‌نامه == | ||
حضرت فاطمه معصومه ( | حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیها) در روز اول [[ذی القعده]] سال ۱۷۳ هجری، در شهر [[مدینه]] چشم به جهان گشود. پدر بزرگوار او حضرت موسی بن جعفر (ع) امام هفتم شیعیان- و مادر گرامی ایشان «نجمه» مادر بزرگوار امام رضا (ع) می باشد. نجمه از بانوان با فضیلت و از اسوه های تقوا و شرافت و از مخدرات کم نظیر تاریخ بشریت است. | ||
درباره تعداد فرزندان حضرت موسی بن جعفر (ع) و این که چند تن از آنها فاطمه نام داشته اند اختلاف است. [[شیخ مفید]] تعداد آنان را سی و هفت تن ذکر کرده است؛ نوزده پسر و هجده دختر که دو تن از دختران، فاطمه نام داشتند. فاطمة‌الکبری و فاطمة الصغری. حضرت فاطمه معصومه بعد از امام رضا(ع) از دیگر فرزندان حضرت موسی بن جعفر (ع) فاضل تر و دارای مقامی شامخ تر می باشد.<ref> زندگی‌نامه حضرت معصومه( | درباره تعداد فرزندان حضرت موسی بن جعفر (ع) و این که چند تن از آنها فاطمه نام داشته اند اختلاف است. [[شیخ مفید]] تعداد آنان را سی و هفت تن ذکر کرده است؛ نوزده پسر و هجده دختر که دو تن از دختران، فاطمه نام داشتند. فاطمة‌الکبری و فاطمة الصغری. حضرت فاطمه معصومه بعد از امام رضا(ع) از دیگر فرزندان حضرت موسی بن جعفر (ع) فاضل تر و دارای مقامی شامخ تر می باشد.<ref> زندگی‌نامه حضرت معصومه(سلام الله علیها)، مختار اصلانی</ref> | ||
در این سالها محل رشد آن حضرت خاندانی بود که او را با دریایی از علم و معرفت رو به رو ساخت. ولی بیش از ده بهار از عمر شریفش نگذشته بود که پدر بزرگوارش با زهر جفا در زندان [[هارون]] به [[شهادت]] رسید و دریایی از غم و اندوه بر قلب شریفش فرو ریخت که در این ایام غم و تنهایی، تنها مایه تسلی او برادرش امام رضا(ع) بود که ناگهان [[مأمون]] وجود اقدس [[امام هشتم]] را از کانون خانواده جدا نمود و به اجبار به [[خراسان]] جلب کرد و به اقامت اجباری در خراسان وادار نمود. حضرت معصومه ( | در این سالها محل رشد آن حضرت خاندانی بود که او را با دریایی از علم و معرفت رو به رو ساخت. ولی بیش از ده بهار از عمر شریفش نگذشته بود که پدر بزرگوارش با زهر جفا در زندان [[هارون]] به [[شهادت]] رسید و دریایی از غم و اندوه بر قلب شریفش فرو ریخت که در این ایام غم و تنهایی، تنها مایه تسلی او برادرش امام رضا(ع) بود که ناگهان [[مأمون]] وجود اقدس [[امام هشتم]] را از کانون خانواده جدا نمود و به اجبار به [[خراسان]] جلب کرد و به اقامت اجباری در خراسان وادار نمود. حضرت معصومه (سلام الله علیها) دوری یک ساله فراق برادر را تحمل کرد. <ref> زندگی‌نامه حضرت معصومه(سلام الله علیها)، مختار اصلانی</ref> | ||
ایشان در سال ۲۰۱ هـ. ق یک سال پس از ورود امام رضا ( | ایشان در سال ۲۰۱ هـ. ق یک سال پس از ورود امام رضا (سلام الله علیها) به مرو، برای دیدار برادر به قصد [[مرو]] بیرون آمد. اما در بین راه و در شهر ساوه بیمار شد.<ref>به باور برخی محققان، حضرت معصومه(سلام الله علیها) در ساوه مسموم و شهید شده است</ref> سپس پرسید بین ساوه و قم چقدر مسافت است؟ گفتند: ده فرسخ. خدمتکار خود را فرمود تا او را برداشته و به قم آورد و در خانه [[موسی بن جعفر خزرج بن سعد اشعری]] فرود آمدند. | ||
به روایت دیگر و به نوشته حسن بن محمد بن حسن قمی در «تاریخ قم» به روایت صحیح چون شبانگاه خبر به آل سعد رسید، موسی بن خزرج به نمایندگی آنان در همان شب از قم به قصد ساوه بیرون آمد تا ایشان را به قم دعوت کند. پس از دیدار حضرت و پذیرفتن دعوت وی، خود افسار شتر ایشان را گرفت و به سمت قم و به منزل خویش آورد. حضرت پس از هفده روز اقامت در خانه موسی بن خزرج و در حال بیماری درگذشت. پیکر مطهرش پس از اقامه [[نماز]] توسط موسی بن خزرج، در باغ «بابلان» (مکان فعلی) مدفون گردید. | به روایت دیگر و به نوشته حسن بن محمد بن حسن قمی در «تاریخ قم» به روایت صحیح چون شبانگاه خبر به آل سعد رسید، موسی بن خزرج به نمایندگی آنان در همان شب از قم به قصد ساوه بیرون آمد تا ایشان را به قم دعوت کند. پس از دیدار حضرت و پذیرفتن دعوت وی، خود افسار شتر ایشان را گرفت و به سمت قم و به منزل خویش آورد. حضرت پس از هفده روز اقامت در خانه موسی بن خزرج و در حال بیماری درگذشت. پیکر مطهرش پس از اقامه [[نماز]] توسط موسی بن خزرج، در باغ «بابلان» (مکان فعلی) مدفون گردید. | ||
درباره عمر حضرت معصومه ( | درباره عمر حضرت معصومه (سلام الله علیها) نیز روایات متفاوت است. برخی سن ایشان را هیجده و بیشتر نیز نوشته‌اند. به گفته بعضی دیگر، نظر به این که پدرشان، امام موسی‌کاظم (ع) در سال ۱۷۹ قمری به دستور [[هارون الرشید]] دستگیر و زندانی شدند و چهار سال در زندان ماندند و همان جا به شهادت رسیدند و نیز حضرت معصومه (سلام الله علیها) در سال ۲۰۱ از دنیا رفتند، سن ایشان حداقل ۲۲ سال بوده است. <ref> معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران, بانوان عالمه و آثار آنها </ref> برخی نیز تاریخ ولادت حضرت معصومه را ۱ ذی‌القعده سال ۱۷۳ قمری و تاریخ وفات او ۱۰ [[ربیع الثانی]] سال ۲۰۱ قمری ذکر کرده‌اند. <ref>نورالآفاق، جواد شاه‌عبدالعظیمی</ref> | ||
== محدثه بودن حضرت معصومه == | == محدثه بودن حضرت معصومه == | ||
از ویژگیهای ایشان این بود که به علوم اسلام و آل محمد(ص) آگاهی داشت و از جمله روایت کنندگان [[حدیث]] بود. چندین حدیث است که در سند آنها نام حضرت فاطمه معصومه ( | از ویژگیهای ایشان این بود که به علوم اسلام و آل محمد(ص) آگاهی داشت و از جمله روایت کنندگان [[حدیث]] بود. چندین حدیث است که در سند آنها نام حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیها) ذکر شده است. [[علامه امینی]] در کتاب شریف [[الغدیر]] به بعضی از آنها استناد میکند مانند: | ||
عن فاطمه بنت علی بن موسی الرضا حدثتنی... «من کنت مولاه فعلی مولاه.» <ref>علامه امینی، الغدیر، ج 1، ص 196</ref> | عن فاطمه بنت علی بن موسی الرضا حدثتنی... «من کنت مولاه فعلی مولاه.» <ref>علامه امینی، الغدیر، ج 1، ص 196</ref> | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
کسی که معصومه را در قم زیارت بکند مانند آن است که مرا [[زیارت]] کرده است. | کسی که معصومه را در قم زیارت بکند مانند آن است که مرا [[زیارت]] کرده است. | ||
در مورد مقام عصمت حضرت معصومه( | در مورد مقام عصمت حضرت معصومه(سلام الله علیها) [[روایات]] بسیاری وجود دارد اما این حدیث از امام رضا(ع) شاید اشارهای باشد که حضرت معصومه(سلام الله علیها) دارای مقام عصمت بوده است، همچنین این لقب را ایشان به حضرت معصومه(سلام الله علیها) داده‌اند و گرنه نام آن حضرت، معصومه نمی‌باشد. | ||
حضرت معصومه( | حضرت معصومه(سلام الله علیها) مانند [[حضرت زینب(سلام الله علیها)]] در یکی از درجات عصمتند، گر چه در درجات [[چهارده معصوم (ع)]] نباشد. | ||
== زیارتنامه مخصوص حضرت معصومه == | == زیارتنامه مخصوص حضرت معصومه == | ||
یکی از شواهد عظمت استثنایی حضرت معصومه ( | یکی از شواهد عظمت استثنایی حضرت معصومه (سلام الله علیها) زیارتنامهای است که امام رضا(ع) در شأن ایشان بیان فرموده اند. بعد از حضرت [[فاطمه زهرا(سلام الله علیها)]] تنها زیارتی که از امام معصوم برای یک زن نقل شده، زیارت حضرت معصومه(سلام الله علیها) است و هیچ یک از بانوان خاندان عصمت و [[طهارت]] زیارت مخصوص از امام ندارند. | ||
روایاتی که از [[امام صادق(ع)]]، [[امام کاظم(ع)]] و [[امام جواد(ع)]] نقل شده است: | روایاتی که از [[امام صادق(ع)]]، [[امام کاظم(ع)]] و [[امام جواد(ع)]] نقل شده است: | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
== وفات حضرت معصومه == | == وفات حضرت معصومه == | ||
دهم ماه ربیع الثانی سالروز رحلت حضرت فاطمه معصومه ( | دهم ماه ربیع الثانی سالروز رحلت حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیها) می‌باشد. حضرت معصومه یکسال پس از ورود برادرش حضرت امام رضا(ع) به ایران به همراه عده‌ای از برادران و خواهران و عده دیگری از خویشان به منظور دیدار امام رضا (ع) وارد ایران شدند. <ref> قمی، حسن بن محمد بن حسن؛ تاریخ قم، ترجمه حسن بن علی بن حسن عبدالملک قمی، تهران، طوس، 1361، ص 213</ref> [[جعفر مرتضی عاملی]] می‌نویسد: | ||
«حضرت معصومه در رأس یک قافله 22 نفری متشکل از [[علویان]] و برادران امام رضا (ع) برای دیدار با آن امام همام رهسپار ایران گردید» <ref>عاملی، جعفرمرتضی؛ الحیاة السیاسه للامام الرضا، بی‌جا، دارالتبلیغ الاسلامی، 1398، ص 428</ref> | «حضرت معصومه در رأس یک قافله 22 نفری متشکل از [[علویان]] و برادران امام رضا (ع) برای دیدار با آن امام همام رهسپار ایران گردید» <ref>عاملی، جعفرمرتضی؛ الحیاة السیاسه للامام الرضا، بی‌جا، دارالتبلیغ الاسلامی، 1398، ص 428</ref> | ||
| خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
=== علّت بیماری === | === علّت بیماری === | ||
برخی از محققان معتقدند که حضرت معصومه ( | برخی از محققان معتقدند که حضرت معصومه (سلام الله علیها) در ساوه مسموم شد و سپس با حالت بیماری وارد قم شد. و پس از مدت کوتاهی به شهادت رسید. <ref>عاملی، جعفرمرتضی؛ پیشین، ص 428</ref> محمدی اشتهاردی می‌نویسد: | ||
«مطابق نقل بعضی مسموم نمودن حضرت توسط زنی در ساوه انجام شد». <ref>محمدی اشتهاردی، پیشین، ص 123 به نقل از وسیله المعصومین، ص 68</ref> | «مطابق نقل بعضی مسموم نمودن حضرت توسط زنی در ساوه انجام شد». <ref>محمدی اشتهاردی، پیشین، ص 123 به نقل از وسیله المعصومین، ص 68</ref> | ||
| خط ۱۰۵: | خط ۱۰۵: | ||
«وقتی حضرت معصومه بدن‌های پاره پاره برادران و برادر زادگان خویش را که 23 نفر بودند را دید، به شدت غمگین گشت و در اثر آن بیمار شد». | «وقتی حضرت معصومه بدن‌های پاره پاره برادران و برادر زادگان خویش را که 23 نفر بودند را دید، به شدت غمگین گشت و در اثر آن بیمار شد». | ||
پس از ورود حضرت معصومه ( | پس از ورود حضرت معصومه (سلام الله علیها) به قم در روز 23 ماه ربیع الاول، <ref>محمدی اشتهاردی، پیشین، ص 123 به نقل از وسیله المعصومین، ص 68</ref> آن حضرت 17 <ref>قمی، حسن بن محمد بن حسین؛ پیشین، ص 213</ref> یا 19 <ref>مجلسی، محدباقر؛ بحارالانوار، تهران، مکتب الاسلامیه، بی‌تا، ج60، ص 219</ref> روز ساکن منزل موسی بن خررج بود. و در این مدت با حالت بیماری مشغول عبادت و راز و نیاز با خداوند بود. | ||
=== زمان رحلت === | === زمان رحلت === | ||
| خط ۱۱۶: | خط ۱۱۶: | ||
«همانگونه که برخی از بزرگان گفته‌اند، انصاف این است که برای جمع کردن بین قول اول و دوم، برای بزرگداشت مقام آن بانوی بزرگوار سه روز 10، 11، و 12 ماه ربیع الثانی را به عنوان سوگواری معصومیه، مراسم برگزار شود». <ref>محمدی اشتهاردی، پیشین، ص 123 به نقل از وسیله المعصومین، ص 115-114</ref> | «همانگونه که برخی از بزرگان گفته‌اند، انصاف این است که برای جمع کردن بین قول اول و دوم، برای بزرگداشت مقام آن بانوی بزرگوار سه روز 10، 11، و 12 ماه ربیع الثانی را به عنوان سوگواری معصومیه، مراسم برگزار شود». <ref>محمدی اشتهاردی، پیشین، ص 123 به نقل از وسیله المعصومین، ص 115-114</ref> | ||
پس از رحلت حضرت معصومه ( | پس از رحلت حضرت معصومه (سلام الله علیها) زنان آل سعد بی‌بی فاطمه معصومه را [[غسل]] دادند و [[کفن]] کردند. <ref> فیض، عباس؛ گنجینه آثار قم، مهر، 1349، ج1، ص 390</ref> سپس جسم مطهر آن حضرت به باغ موسی بن خررج (محل فعلی حرم مطهر ایشان) برده شد. در آن هنگام میان [[اشعریان]] (آل سعد) بر سر اینکه چه کسی شایستگی دفن آن بدن مقدس را دارد اختلاف روی دارد... ناگهان دو سوار نقابدار از طرف رودخانه قم به پیش آمدند و وقتی نزدیک بدن مطهر رسیدند از اسب پیاده شدند. نخست بر آن [[نماز]] گزاردند و سپس وارد سردابی که برای تدفین وی مهیا شده بود، شدند و به کمک یکدیگر او را به خاک سپردند. و بدون اینکه با کسی سخن بگویند آن محل را ترک کردند. کسی نفهمید آنان چه کسانی بودند. <ref>قمی، حسن بن محمد، پیشین، ص 214-213 با اندکی تفاوت</ref> | ||
برخی از محققان احتمال داده‌اند که این دو سوار [[امام رضا (ع)]] و [[امام جواد(ع)]] بوده‌اند. <ref>جمعی از نویسندگان، مجموعه مقالات، قم، زائر، 1384، ص 118 به نقل از گنجینه دانشمندان، ج1، ص 15-14</ref> | برخی از محققان احتمال داده‌اند که این دو سوار [[امام رضا (ع)]] و [[امام جواد(ع)]] بوده‌اند. <ref>جمعی از نویسندگان، مجموعه مقالات، قم، زائر، 1384، ص 118 به نقل از گنجینه دانشمندان، ج1، ص 15-14</ref> | ||