پرش به محتوا

نصیریه: تفاوت میان نسخه‌ها

۲۲ بایت حذف‌شده ،  ‏۷ ژانویهٔ ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'رئیس جمهور' به 'رئیس‌جمهور')
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۸: خط ۸:
|-
|-
|موسسان
|موسسان
|محمد بن نصیر نمیری• حسین بن حمدان خصیبی
|محمد بن نصیر نمیری • حسین بن حمدان خصیبی
|-
|-
|چهره مشهور دوره معاصر
|چهره مشهور دوره معاصر
خط ۱۵: خط ۱۵:
|}
|}
</div>
</div>
'''نصیریه''' یا همان جامعه [[علویان]] [[سوریه]] که با بیداری و قدرت گیری خود در منطقه [[غرب آسیا]] در یکی دو قرن اخیر، توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده‌اند، در قرن سوم هجری و در زمان حیات [[امام حسن عسکری (ع)]] و دوران غیبت صغرا در جغرافیای [[عراق]] پا به عرصه وجود گذاردند.
'''نصیریه''' یا همان جامعه [[علویان]] [[سوریه]] که با بیداری و قدرت گیری خود در منطقه [[غرب آسیا]] در یکی دو قرن اخیر، توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده‌اند، در قرن سوم هجری و در زمان حیات [[امام حسن عسکری (ع)]] و دوران غیبت صغرا در جغرافیای [[عراق]] پا به عرصه وجود گذاردند.


خط ۲۲: خط ۲۱:
نیم قرن پس از وی [[حسین بن حمدان خصیبی]] چهره شاخص و مؤسس دوم نصیریه بود که با تعالیم وسیع و تبلیغات گسترده خود از طریق سفر به اقصی نقاط [[جهان اسلام]] توانست تعالیم نصیری را با آموزه‌هایی از [[تصوف]] بیامیزد و در نهایت با هجرت به شمال [[شام]] در پرتو فضای پر تسامح فرهنگی ناشی از [[حکومت حمدانیان]] حلب و به ویژه سیف الدوله، هسته اولیه جامعه علویان سوریه را تشکیل دهد. او و جانشینانش با نشرافکار خود توانستند این جامعه را تا دهه‌های متمادی گسترش داده، پایه‌های حضور خود را در سوریه مستحکم نمایند.
نیم قرن پس از وی [[حسین بن حمدان خصیبی]] چهره شاخص و مؤسس دوم نصیریه بود که با تعالیم وسیع و تبلیغات گسترده خود از طریق سفر به اقصی نقاط [[جهان اسلام]] توانست تعالیم نصیری را با آموزه‌هایی از [[تصوف]] بیامیزد و در نهایت با هجرت به شمال [[شام]] در پرتو فضای پر تسامح فرهنگی ناشی از [[حکومت حمدانیان]] حلب و به ویژه سیف الدوله، هسته اولیه جامعه علویان سوریه را تشکیل دهد. او و جانشینانش با نشرافکار خود توانستند این جامعه را تا دهه‌های متمادی گسترش داده، پایه‌های حضور خود را در سوریه مستحکم نمایند.


=عقاید نصیریه چیست=
== عقاید نصیریه چیست ==
 
در اکثر کتاب‌های منتشره که پیرامون فرقه‌ها و [[مذاهب]] نوشته شده است، نصیریه را گروهی از [[غلاة (فرقه)|غلاة]] شیعه محسوب داشته‌اند که به [[الوهیت]] [[ائمه اطهار]] خصوصاً [[امام علی|مولی الموحَدین]] اعتقاد دارند و در بیان وجه تسمیه آنها به نصیریه انتساب آنها به محمد بن نصیر نمیری را عامل این نام‌گذاری دانسته‌اند. <ref>خالق داد عباسی، توضیح الملل، ترجمة ملل و نحل شهرستانی، ص 251؛ مشكور، محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی انتشارات آستان قدس رضوی، ص444؛ عبدالرحمن بدوی، مقالات الاسلامیین، ج 2، ص 65</ref> یا به قول دکتر عبدالرحمن بدوی، بعضی آنان را به نصیر که غلام حضرت علی (ع) بود، منسوب می‌دانند. <ref>عبدالرحمن بدوی، تاریخ اندیشه‌های کلامی در اسلام، ترجمة حسین صابری، انتشارات آستان قدس رضوی، ص 395</ref>
در اکثر کتاب‌های منتشره که پیرامون فرقه‌ها و [[مذاهب]] نوشته شده است، نصیریه را گروهی از [[غلاة (فرقه)|غلاة]] شیعه محسوب داشته‌اند که به [[الوهیت]] [[ائمه اطهار]] خصوصاً [[امام علی|مولی الموحَدین]] اعتقاد دارند و در بیان وجه تسمیه آنها به نصیریه انتساب آنها به محمد بن نصیر نمیری را عامل این نام‌گذاری دانسته‌اند. <ref>خالق داد عباسی، توضیح الملل، ترجمة ملل و نحل شهرستانی، ص 251؛ مشكور، محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی انتشارات آستان قدس رضوی، ص444؛ عبدالرحمن بدوی، مقالات الاسلامیین، ج 2، ص 65</ref> یا به قول دکتر عبدالرحمن بدوی، بعضی آنان را به نصیر که غلام حضرت علی (ع) بود، منسوب می‌دانند. <ref>عبدالرحمن بدوی، تاریخ اندیشه‌های کلامی در اسلام، ترجمة حسین صابری، انتشارات آستان قدس رضوی، ص 395</ref>


خط ۲۹: خط ۲۷:
درباره اصل این فرقه سه قول است:
درباره اصل این فرقه سه قول است:


1. این فرقه منسوب به محمد بن نصیر نمیری هستند که این قول نادرست است؛ زیرا محمد بن نصیر متوفی 359 در قرن چهارم است در حالی که اصطلاح نصیریه 200 سال بعد یعنی در اواخر قرن ششم ظهور پیدا کرد، و علاوه بر این پیروان وی را نمیریه گویند، نه نصیریه.
# این فرقه منسوب به محمد بن نصیر نمیری هستند که این قول نادرست است؛ زیرا محمد بن نصیر متوفی 359 در قرن چهارم است در حالی که اصطلاح نصیریه 200 سال بعد یعنی در اواخر قرن ششم ظهور پیدا کرد، و علاوه بر این پیروان وی را نمیریه گویند، نه نصیریه.
 
#
2. منسوب به غلام [[حضرت علی (ع)]] به نام نصیر می‌باشند که این قول هم صحیح نیست؛ زیرا اساساً [[امیر المؤمنین]] غلامی بنام نصیر نداشته است.
# منسوب به غلام [[حضرت علی (ع)]] به نام نصیر می‌باشند که این قول هم صحیح نیست؛ زیرا اساساً [[امیر المؤمنین]] غلامی بنام نصیر نداشته است.
 
#
3. منسوب به کوهی به نام «النصیریه» «Nasarie» می‌باشند که گروهی با عقاید خاص در اطراف این کوه زندگی می‌کردند و از نظر تاریخی بعد از سال 488 وجود داشته‌اند. که با توجه به قراین، وجه تسمیه اخیر مناسب تر به نظر می‌رسد: <ref>هاشم عثمانی، العلویون بین الاسطورة و الحقیقه، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، ص 30، 31، 32</ref>
# منسوب به کوهی به نام «النصیریه» «Nasarie» می‌باشند که گروهی با عقاید خاص در اطراف این کوه زندگی می‌کردند و از نظر تاریخی بعد از سال 488 وجود داشته‌اند. که با توجه به قراین، وجه تسمیه اخیر مناسب تر به نظر می‌رسد: <ref>هاشم عثمانی، العلویون بین الاسطورة و الحقیقه، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، ص 30، 31، 32</ref>


فرقه نصیریه که افراد آن دوست دارند، علوی خوانده شوند، بنابر آنچه از کتب دانشمندان معاصر علوی بدست می‌آید، تمام عقایدشان همانند [[عقاید]] شیعیان اثنی عشریه است. شیخ عزیز ابراهیم علوی می‌گوید:
فرقه نصیریه که افراد آن دوست دارند، علوی خوانده شوند، بنابر آنچه از کتب دانشمندان معاصر علوی بدست می‌آید، تمام عقایدشان همانند [[عقاید]] شیعیان اثنی عشریه است. شیخ عزیز ابراهیم علوی می‌گوید:
خط ۴۰: خط ۳۸:
حضرت [[آیت‌الله سبحانی]] می‌فرماید: «علویان مذهب خاصَی ندارند که بتوان آن را وجه تمایز مذهب [[اهل بیت]] دانست، آنها شیعیان امامی و اثنی عشری هستند که رفتار‌های مذهبی آنها طبق مذهب اهل بیت است. که همیشه در معاملات شرعی و احکام دینی بر آن تکیه دارند و فقط در دومسئله قدری متمایز می‌شوند:
حضرت [[آیت‌الله سبحانی]] می‌فرماید: «علویان مذهب خاصَی ندارند که بتوان آن را وجه تمایز مذهب [[اهل بیت]] دانست، آنها شیعیان امامی و اثنی عشری هستند که رفتار‌های مذهبی آنها طبق مذهب اهل بیت است. که همیشه در معاملات شرعی و احکام دینی بر آن تکیه دارند و فقط در دومسئله قدری متمایز می‌شوند:


== طریقت جنبلائیه ==
=== طریقت جنبلائیه ===
 
گفته می‌شود که این طریقت را فردی به نام ابو محمد عبدالله جنبلائی معروف به جنان ایجاد کرد و برخی از علویان اعتقاد دارند، وی یکی از رؤسای بزرگ آنهاست و از دانا ترین متصوفه زمان خود است. او در عراق عجم در سرزمینی به نام جنبلاء اقامت داشت و به همین علَت به فارس شهرت یافت و گفته می‌شود او به مصر مسافرت کرد و در آنجا حسین بن حمدان خصیبی را دید، وارد طریقت او شد و با او به جنبلا بر گشت و از او احکام [[تصوف]] و [[فلسفه]]، علوم ستاره شناسی و هیئت و سایر علوم زمان خود را آموخت. خصیبی یکی از مشایخ بزرگ علویین است و جانشین جنبلایی در ریاست طریقت شد. محمد أمین غالب الطویل در تاریخ العلویین می‌نگارد:
گفته می‌شود که این طریقت را فردی به نام ابو محمد عبدالله جنبلائی معروف به جنان ایجاد کرد و برخی از علویان اعتقاد دارند، وی یکی از رؤسای بزرگ آنهاست و از دانا ترین متصوفه زمان خود است. او در عراق عجم در سرزمینی به نام جنبلاء اقامت داشت و به همین علَت به فارس شهرت یافت و گفته می‌شود او به مصر مسافرت کرد و در آنجا حسین بن حمدان خصیبی را دید، وارد طریقت او شد و با او به جنبلا بر گشت و از او احکام [[تصوف]] و [[فلسفه]]، علوم ستاره شناسی و هیئت و سایر علوم زمان خود را آموخت. خصیبی یکی از مشایخ بزرگ علویین است و جانشین جنبلایی در ریاست طریقت شد. محمد أمین غالب الطویل در تاریخ العلویین می‌نگارد:


خط ۴۷: خط ۴۴:
و از اینجا دانسته می‌شود که هدف وی دعوت مردم به مذهب اهل بیت بود، آنگونه که روشن است و طریقت جنبلائیه چیزی غیر از اعتقادات صوفیانه مثل سایر اعتقادات صوفیانه مخفی که در اکثر فرقه‌های مسلمان است نیست.
و از اینجا دانسته می‌شود که هدف وی دعوت مردم به مذهب اهل بیت بود، آنگونه که روشن است و طریقت جنبلائیه چیزی غیر از اعتقادات صوفیانه مثل سایر اعتقادات صوفیانه مخفی که در اکثر فرقه‌های مسلمان است نیست.


== اعتقاد به باب ==
=== اعتقاد به باب ===
 
دیدگاه علویان این است که ائمه اوصیاء رسول خدایند و از آنجا که ائمه در بر دارنده علوم اولین و آخرین هستند، پس ناچاراً برای هر کدام بابی است که علوم از آنها اخذ شود، پس برای هر کدام بابی برگزیدند:
دیدگاه علویان این است که ائمه اوصیاء رسول خدایند و از آنجا که ائمه در بر دارنده علوم اولین و آخرین هستند، پس ناچاراً برای هر کدام بابی است که علوم از آنها اخذ شود، پس برای هر کدام بابی برگزیدند:


1- الامام علی بن ابیطالب بابه [[سلمان فارسی]]  
# الامام علی بن ابیطالب بابه [[سلمان فارسی]]  
 
# الامام حسن المجتبی بابه قیس بن ورقه
2- الامام حسن المجتبی بابه قیس بن ورقه
# الامام حسین الشهید بابه رشید هجری  
 
# الامام علی زین‌العابدین بابه عبدالله الغالب
3- الامام حسین الشهید بابه رشید هجری  
# الامام محمد‌الباقر بابه یحیی بن معمر
 
# الامام جعفر الصادق بابه جابر بن یزید جعفی
4- الامام علی زین‌العابدین بابه عبدالله الغالب
# الامام موسی الکاظم بابه محمد بن ابی زینب
 
# الامام علی الرضا بابه مفضل بن عمر
5- الامام محمد‌الباقر بابه یحیی بن معمر
# الامام محمد الجواد بابه محمد بن مفضل
 
# الامام علی الهادی بابه عمر بن فرات
6- الامام جعفر الصادق بابه جابر بن یزید جعفی
# الامام حسن بن علی العسکری بابه ابو شعیب محمد بن نصیر النمیری
 
# فلیس للامام محمد المهدی باب
7-الامام موسی الکاظم بابه محمد بن ابی زینب
 
8- الامام علی الرضا بابه مفضل بن عمر
 
9- الامام محمد الجواد بابه محمد بن مفضل
 
10-الامام علی الهادی بابه عمر بن فرات
 
11- الامام حسن بن علی العسکری بابه ابو شعیب محمد بن نصیر النمیری
 
12- فلیس للامام محمد المهدی باب


حضرت آیة الله سبحانی در ادامه می‌نویسد:
حضرت آیة الله سبحانی در ادامه می‌نویسد:
خط ۹۲: خط ۷۷:
امَا [[فروع دین]] زیادند که مهمترین آنها نماز و روزه و زکات و حج و جهاد است.
امَا [[فروع دین]] زیادند که مهمترین آنها نماز و روزه و زکات و حج و جهاد است.


=بزرگان فرقة نصیریه از ابتدا تاکنون=
== بزرگان فرقة نصیریه از ابتدا تاکنون =
 
دربارة فرقة نصیریه دیدگاه‌های مختلف و متعارض بیان شده است. عدّه‌ای این فرقه را پیروان محمّد بن نصیر نمیری دانسته‌ و اعتقاد دارند که آنها [[امامان معصوم (ع)]] را خدا دانسته و به تناسخ و [[حلال]] بودن محارم اعتقاد دارند و بنیانگذار آن را محمد بن نصیر نمیری می‌دانند، نمیری به امامان [[امامیه]] تا امام دهم اعتقاد داشته و دربارة امام حسن عسکری (ع) غلو کرده و او را خدا ‌دانسته و خود را [[پیامبر]] می‌دانست. او در سال 395 هـ .ق درگذشت. <ref>ربّانی گلپایگانی، علی، فرق و مذاهب کلامی، قم، مركز جهانی علوم اسلامی، چاپ دوم، 1381ش، ص 325؛ و نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعه، نجف، حیدریه، 1355، ص93؛ و برنجكار، رضا، آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، نشر كتابخانه طه، چاپ پنجم، 1382ش، ص 160</ref>
دربارة فرقة نصیریه دیدگاه‌های مختلف و متعارض بیان شده است. عدّه‌ای این فرقه را پیروان محمّد بن نصیر نمیری دانسته‌ و اعتقاد دارند که آنها [[امامان معصوم (ع)]] را خدا دانسته و به تناسخ و [[حلال]] بودن محارم اعتقاد دارند و بنیانگذار آن را محمد بن نصیر نمیری می‌دانند، نمیری به امامان [[امامیه]] تا امام دهم اعتقاد داشته و دربارة امام حسن عسکری (ع) غلو کرده و او را خدا ‌دانسته و خود را [[پیامبر]] می‌دانست. او در سال 395 هـ .ق درگذشت. <ref>ربّانی گلپایگانی، علی، فرق و مذاهب کلامی، قم، مركز جهانی علوم اسلامی، چاپ دوم، 1381ش، ص 325؛ و نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعه، نجف، حیدریه، 1355، ص93؛ و برنجكار، رضا، آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، نشر كتابخانه طه، چاپ پنجم، 1382ش، ص 160</ref>


خط ۱۰۰: خط ۸۴:
از بزرگان این فرقه در گذشته اطّلاعات زیادی در دست نیست. علویّون سوریه و لبنان در ضمن کتابی که <ref>شیرازی، سید حسن مهدی، العلویون شیعه اهل بیت، بیروت، دار الصادق، 1392، ص30</ref> در ردّ غلوّ و تناسخ و معرفی خود نگاشته‌اند عدّه‌ای از بزرگان خود را نام برده‌اند. از این کتاب و منابع دیگر بزرگان آنها را در دو قسمت می‌توان نام برد:  
از بزرگان این فرقه در گذشته اطّلاعات زیادی در دست نیست. علویّون سوریه و لبنان در ضمن کتابی که <ref>شیرازی، سید حسن مهدی، العلویون شیعه اهل بیت، بیروت، دار الصادق، 1392، ص30</ref> در ردّ غلوّ و تناسخ و معرفی خود نگاشته‌اند عدّه‌ای از بزرگان خود را نام برده‌اند. از این کتاب و منابع دیگر بزرگان آنها را در دو قسمت می‌توان نام برد:  


== بزرگان دینی و علمی ==
=== بزرگان دینی و علمی ===
 
بزرگان دینی عبارتند از:
بزرگان دینی عبارتند از:


خط ۱۴۴: خط ۱۲۷:
# استاد علی صالح علی صالح و عدّة زیادی که ذکر همة آنها موجب اطالة‌کلام است. پیروان و بزرگان آنها معمولاً در سوریه و لبنان ساکن هستند. <ref>العلویون، شیعة اهل البیت، ص 30 و 31</ref>
# استاد علی صالح علی صالح و عدّة زیادی که ذکر همة آنها موجب اطالة‌کلام است. پیروان و بزرگان آنها معمولاً در سوریه و لبنان ساکن هستند. <ref>العلویون، شیعة اهل البیت، ص 30 و 31</ref>


== از بزرگان سیاسی ==
=== از بزرگان سیاسی ===
 
# ترفیع محمّد نبهان، از مبارزین نصیریه قبل از استقلال و به حکومت رسیدن آنها
# ترفیع محمّد نبهان، از مبارزین نصیریه قبل از استقلال و به حکومت رسیدن آنها
#
#
خط ۱۶۱: خط ۱۴۳:
هم اکنون در سوریه [[بشار اسد]] رئیس‌جمهور می‌باشد. او و پدرش از فرقه‌ نصیریه بوده و قبل از تشکیل حکومت، حافظ اسد را از مبارزین این فرقه نام برده‌اند. تمام فعالیّت‌های این فرقه سرّی بوده و قبل از تشکیل حکومت کاملاً سرّی عمل می‌کردند. <ref> النصیریه، دراسة التحلیلیه، ص 171</ref>
هم اکنون در سوریه [[بشار اسد]] رئیس‌جمهور می‌باشد. او و پدرش از فرقه‌ نصیریه بوده و قبل از تشکیل حکومت، حافظ اسد را از مبارزین این فرقه نام برده‌اند. تمام فعالیّت‌های این فرقه سرّی بوده و قبل از تشکیل حکومت کاملاً سرّی عمل می‌کردند. <ref> النصیریه، دراسة التحلیلیه، ص 171</ref>


=انتقادات وارده بر فرقه نصیریه=
== انتقادات وارده بر فرقه نصیریه ==
 
بنابر آنچه مورخان نوشته‌اند: نصیریه نام دیگر علویون می‌باشد. <ref>هاشم عثمانی، هل العلویون شیعه، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، چاپ اول، 1414ق، ص10</ref> که غالباً در شمال لبنان و ساحل سوریه و کوه‌های علویین و مناطق اسکندرون و بعضی مناطق جنوبی [[تركیه|ترکیه]] ساکن می‌‌باشند. <ref>شریف یحیی الامین، فرهنگنامه فرقه‌های اسلامی، ترجمه محمد رضا موحدی، تهران، انتشارات باز، چاپ اول، 1378ش، ص202</ref> و لیکن با این وجود می‌توان فرقة نصیریه را به دو گروه غلات و شیعیان اثنی عشری تقسیم کرد. <ref>هل العلویون شیعه، همان، ص41</ref> گروه اثنی عشری در مناطق [[شامات]] (سوریه، لبنان و ترکیه) سکونت دارند و نصیریه‌های غالی غالباً در [[پاكستان|پاکستان]] و اطراف شبه قاره منزل و مأوی دارند.
بنابر آنچه مورخان نوشته‌اند: نصیریه نام دیگر علویون می‌باشد. <ref>هاشم عثمانی، هل العلویون شیعه، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، چاپ اول، 1414ق، ص10</ref> که غالباً در شمال لبنان و ساحل سوریه و کوه‌های علویین و مناطق اسکندرون و بعضی مناطق جنوبی [[تركیه|ترکیه]] ساکن می‌‌باشند. <ref>شریف یحیی الامین، فرهنگنامه فرقه‌های اسلامی، ترجمه محمد رضا موحدی، تهران، انتشارات باز، چاپ اول، 1378ش، ص202</ref> و لیکن با این وجود می‌توان فرقة نصیریه را به دو گروه غلات و شیعیان اثنی عشری تقسیم کرد. <ref>هل العلویون شیعه، همان، ص41</ref> گروه اثنی عشری در مناطق [[شامات]] (سوریه، لبنان و ترکیه) سکونت دارند و نصیریه‌های غالی غالباً در [[پاكستان|پاکستان]] و اطراف شبه قاره منزل و مأوی دارند.


خط ۱۷۲: خط ۱۵۳:


عقاید اساسی نصیریان غالی را می‌توان در امور زیر خلاصه کرد:
عقاید اساسی نصیریان غالی را می‌توان در امور زیر خلاصه کرد:
 
#
1. علی بن ابی‌طالب خداست یا خدا در او حلول کرده است.
# علی بن ابی‌طالب خداست یا خدا در او حلول کرده است.
 
# سلمان فارسی فرستادة علی (ع)است.
2. سلمان فارسی فرستادة علی (ع)است.
# کلمة سرّ عبارت است از سه حرف ع (علی)، م (محمد) و س (سلمان فارسی).
 
# ارادت به [[ابن مجلم]]، زیرا او لاهوت را از بند ناسوت رها کرد، از این رو، کسانی را که به ابن ملجم لعنت می‌فرستند بر خطا می‌دانند.
3. کلمة سرّ عبارت است از سه حرف ع (علی)، م (محمد) و س (سلمان فارسی).
# [[شراب]] از نور است، و بر این اساس درخت مو را بزرگ می‌‌دارند و کندن آن را [[گناه]] می‌شمارند. <ref>فرق و مذاهب کلامی، علی ربانی گلپایگانی، ص 326، مركز جهانی علوم اسلامی، ط 3، 1383 ش</ref>
 
4. ارادت به [[ابن مجلم]]، زیرا او لاهوت را از بند ناسوت رها کرد، از این رو، کسانی را که به ابن ملجم لعنت می‌فرستند بر خطا می‌دانند.
 
5. [[شراب]] از نور است، و بر این اساس درخت مو را بزرگ می‌‌دارند و کندن آن را [[گناه]] می‌شمارند. <ref>فرق و مذاهب کلامی، علی ربانی گلپایگانی، ص 326، مركز جهانی علوم اسلامی، ط 3، 1383 ش</ref>


و اما گروه دوم یا نصیریان که شیعة اثنی عشری هستند.
و اما گروه دوم یا نصیریان که شیعة اثنی عشری هستند.
confirmed
۳۸٬۰۱۴

ویرایش