۸۷٬۱۹۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'کتاب ها' به 'کتابها') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شخصیت | {{جعبه اطلاعات شخصیت | ||
| عنوان = سید | | عنوان = سید مرتضی علمالهدی | ||
| تصویر = | | تصویر = | ||
| نام = ابوالقاسم علی بن حسین بن | | نام = ابوالقاسم علی بن حسین بن موسی | ||
| نامهای دیگر = | | نامهای دیگر = شریف مرتضی | ||
| سال تولد = ۳۵۵ ق | | سال تولد = ۳۵۵ ق | ||
| تاریخ تولد = | | تاریخ تولد = | ||
خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
| آثار = {{فهرست جعبه افقی | تنزیه | الأنبیاء الانتصار | الذریعه الی اصول الشریعه}} | | آثار = {{فهرست جعبه افقی | تنزیه | الأنبیاء الانتصار | الذریعه الی اصول الشریعه}} | ||
| فعالیتها = | | فعالیتها = | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
}} | }} | ||
'''سید مرتضی | '''سید مرتضی علمالهدی''' (۴۳۶-۳۵۵ ق)، [[فقیه]]، [[متکلم]]، ادیب برجسته [[شیعه]] در قرن چهارم و پنجم هجری و از شاگردان [[محمد بن محمد بن نعمان|شیخ مفید]] است. وی نقیب [[مذهب شیعه|شیعیان]] در زمان خود بود و از نظر منزلت علمی و اجتماعی در مرتبت والایی قرار داشت. [[محمد بن حسن طوسی|شیخ طوسی]] از شاگردان اوست. | ||
== تولد و نسب سید مرتضی == | == تولد و نسب سید مرتضی == | ||
خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
== القاب سید مرتضی == | == القاب سید مرتضی == | ||
سید مرتضی القاب متعدد و مشهوری دارد. از آنجا که نسب او هم از سوی پدر و هم از سوی مادر حسینی است به او <big>شریف</big> میگویند. همچنین او به <big>علمالهدی</big> معروف است. بنابر گزارشی٬ یکی از بزرگان معاصران سید مرتضی [[علی بن ابیطالب|علی بن ابی طالب]](ع) را در خواب دید که سید مرتضی را با لقب علمالهدی خواند و از آن شخص او را به این لقب خطاب کرد. <ref>خوانساری٬ روضات الجنات٬ ج۴ ٬ ص۲۹۵</ref> از دیگر القاب او <big>ذُوالمَجدَین</big> است که به دستور بهاءالدوله بویهای به او داده شد. <ref>ابن جوزی٬ المنتظم٬ ج۱۵ ٬ ص۵۴</ref> او را همچنین ا<big>بوالثمانین</big> و <big>ذوالثمانین</big> خواندهاند زیرا هشتاد کتاب نوشت٬ مالک هشتاد روستا بود و هشتاد سال و هشت ماه زندگی کرد. <ref>خوانساری٬ روضات الجنات٬ ج۴ ٬ ص۲۹۶</ref> | |||
سید مرتضی القاب متعدد و مشهوری دارد. از آنجا که نسب او هم از سوی پدر و هم از سوی مادر حسینی است به او <big>شریف</big> میگویند. همچنین او به <big>علمالهدی</big> معروف است. بنابر گزارشی٬ یکی از بزرگان معاصران سید مرتضی [[ | |||
== تحصیلات سید مرتضی == | == تحصیلات سید مرتضی == | ||
پیشوای شیعه (شیخ مفید) شبی در خواب دید [[فاطمه بنت محمد (زهرا)]] دخت گرامی [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر گرامی اسلام (ص)]] دست دو فرزندش [[حسن بن علی (مجتبی)|امام حسن]] و [[حسین بن علی (سید الشهدا)|امام حسین]] (ع) را گرفته آنها را به نزد او آورد و پس از سلام گفت: ((جناب استاد! این دو پسران من هستند، به آنها علم فقه و احکام دین بیاموز! استاد از خواب برخاست و پس از انجام کارهای لازم و با اندیشههای مختلفی که گریبانگیر او بود به محفل درس خود که مسجد براثا واقع در محله شیعه نشین بغداد بود آمد و پس از لحظاتی درس را شروع کرد. | |||
پیشوای شیعه (شیخ مفید) شبی در خواب دید [[ | |||
در کلاس درس مسئله ی خاصی پیش نیامد و موضوع خواب روشن نشد ولی چند لحظه پس از پایان درس دید زنی باوقار خاصی در حالی که دست دو فرزندش را گرفته و پیرامونش را زنانی که گویا از کنیزان او هستند همراهی میکنند وارد مسجد شدند و پس از سلام نشستند. وقتی استاد فهمید که او فاطمه دختر ناصر کبیر است به احترام او از جا برخاست. | در کلاس درس مسئله ی خاصی پیش نیامد و موضوع خواب روشن نشد ولی چند لحظه پس از پایان درس دید زنی باوقار خاصی در حالی که دست دو فرزندش را گرفته و پیرامونش را زنانی که گویا از کنیزان او هستند همراهی میکنند وارد مسجد شدند و پس از سلام نشستند. وقتی استاد فهمید که او فاطمه دختر ناصر کبیر است به احترام او از جا برخاست. | ||
خط ۳۸: | خط ۳۶: | ||
== سید مرتضی از منظر عالمان == | == سید مرتضی از منظر عالمان == | ||
[[حسن بن یوسف حلی|علامه حلی]] در کتاب خلاصه درباره سید مرتضی گوید: علمالهدی رکن امامیه و معلم ایشان بوده و مصنفات او تا زمان حاضر که ۶۹۳ هجرت میباشد، محل استفاده آن فرقه حقه میباشد. <ref> ریحانه الادب، ج ۴، ص ۱۸۳ تا ۱۹۰، چاپ دوم، کتابفروشی خیام، تبریز، چاپ شفق</ref> | |||
[[علامه حلی]] در کتاب خلاصه درباره سید مرتضی گوید: | |||
شیخ عزالدین احمد بن مقبل گوید: اگر کسی سوگند یاد کند که | شیخ عزالدین احمد بن مقبل گوید: اگر کسی سوگند یاد کند که علمالهدی در علوم عربیه داناتر از خود عرب بوده، دروغ نگفته و گناهی نکرده است. | ||
<ref> مجله مکتب اسلام، سال اول، شماره ۴</ref> | <ref> مجله مکتب اسلام، سال اول، شماره ۴</ref> | ||
شخصیت | شخصیت علمالهدی از دیدگاه دانشمندان [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] هم پوشیده نمانده است، بلکه در اثر کثرت تألیفات و آثار مورد توجه آنان نیز گردیده است. | ||
ابن خلکان یکی از مورخین اهل سنت گوید: فضائل وی بسیار و تالیفات او در دین و احکام مسلمین شاهد صادق هستند بر این که شاخه آن شجره بوده و از اهل آن خانواده جلیل میباشد. | ابن خلکان یکی از مورخین اهل سنت گوید: فضائل وی بسیار و تالیفات او در دین و احکام مسلمین شاهد صادق هستند بر این که شاخه آن شجره بوده و از اهل آن خانواده جلیل میباشد. | ||
خط ۵۰: | خط ۴۷: | ||
یکی از اساتید ادبیات عرب در [[مصر]] گوید: من از کتاب «غرر و درر» سید مرتضی، مسائلی را استفاده کردم که در هیچ یک از کتابهای دیگر نحویان بدست نیاوردم. <ref>ریحانه الادب، ج ۴، ص ۱۸۴</ref> | یکی از اساتید ادبیات عرب در [[مصر]] گوید: من از کتاب «غرر و درر» سید مرتضی، مسائلی را استفاده کردم که در هیچ یک از کتابهای دیگر نحویان بدست نیاوردم. <ref>ریحانه الادب، ج ۴، ص ۱۸۴</ref> | ||
== آثار و تالیفات == | == آثار و تالیفات == | ||
برخی از تالیفات ارزشمند سید مرتضی شامل موارد زیر است: | برخی از تالیفات ارزشمند سید مرتضی شامل موارد زیر است: | ||
کتاب [[الانتصار]] در [[فقه]] و کتاب [[الذریعة]] در [[اصول]]، کتاب [[الشافی]]، کتاب [[جمل العلم والعمل]]، کتاب [[تنزیه الأنبیاء(ع)]]، [[امالی]]، کتاب [[الغرر والفوائد]]، کتاب [[المنقع]]، کتاب [[مسائل الناصریات (کتاب)|مسائل الناصریات]]. | کتاب [[الانتصار (کتاب)|الانتصار]] در [[فقه]] و کتاب [[الذریعة (کتاب)|الذریعة]] در [[اصول فقه|اصول]]، کتاب [[الشافی (کتاب)|الشافی]]، کتاب [[جمل العلم والعمل (کتاب)|جمل العلم والعمل]]، کتاب [[تنزیه الأنبیاء(ع) (کتاب)|تنزیه الأنبیاء(ع)]]، [[امالی (کتاب)|امالی]]، کتاب [[الغرر والفوائد (کتاب)|الغرر والفوائد]]، کتاب [[المنقع (کتاب)|المنقع]]، کتاب [[مسائل الناصریات (کتاب)|مسائل الناصریات]]. | ||
== وفات سید مرتضی == | == وفات سید مرتضی == | ||
این عالم فرزانه سرانجام پس از عمری پربار و انجام کارهایی بزرگ و ارزنده در حدود هشتاد سالگی در روز یکشنبه ۲۵ ربیع الاول ۴۳۶ ق در شهر بغداد به جوار حق شتافت. <ref>شیخ عباس قمی، فوائدالرضویه، ص۲۸۵</ref> | این عالم فرزانه سرانجام پس از عمری پربار و انجام کارهایی بزرگ و ارزنده در حدود هشتاد سالگی در روز یکشنبه ۲۵ ربیع الاول ۴۳۶ ق در شهر بغداد به جوار حق شتافت. <ref>شیخ عباس قمی، فوائدالرضویه، ص۲۸۵</ref> | ||
و به دست «ابوالحسین نجاشی» و با کمک «محمد بن حسین جعفری» و «سلار بن عبدالعزیز» و دیگر شاگردانش غسل داده شد و سپس فرزندش سید محمد بر او نماز خواند و در خانهاش واقع در محله کرخ به خاک سپرده شد. | و به دست «ابوالحسین نجاشی» و با کمک «محمد بن حسین جعفری» و «سلار بن عبدالعزیز» و دیگر شاگردانش غسل داده شد و سپس فرزندش سید محمد بر او نماز خواند و در خانهاش واقع در محله کرخ به خاک سپرده شد. | ||
پس از مدتی پیکر مطهر او به کربلا منتقل شد و در جوار سید الشهدا (ع) در کنار قبر برادرش سید رضی در مقبره ابراهیم مجاب (نیای بزرگشان) دفن گردید. | پس از مدتی پیکر مطهر او به کربلا منتقل شد و در جوار سید الشهدا (ع) در کنار قبر برادرش [[ابوالحسن محمد بن الحسین بن موسی|سید رضی]] در مقبره ابراهیم مجاب (نیای بزرگشان) دفن گردید. | ||
نجاشی در رجال خود مینویسد: او در سال مزبور وفات یافت فرزندش بر او نماز گزارد و در خانهاش دفن شد. من و ابویعلی جعفری (داماد شیخ مفید) و سلار بن عبدالعزیز او را غسل دادیم. جنازه او به کربلای معلی منتقل شده و در جوار مطهر حضرت سیدالشهدا (ع) مهمان آن بزرگوار گردید. <ref> احمد بن عباس نجاشی، رجال النجاشی، ص۲۷۰</ref> | نجاشی در رجال خود مینویسد: او در سال مزبور وفات یافت فرزندش بر او نماز گزارد و در خانهاش دفن شد. من و ابویعلی جعفری (داماد شیخ مفید) و سلار بن عبدالعزیز او را غسل دادیم. جنازه او به کربلای معلی منتقل شده و در جوار مطهر حضرت سیدالشهدا (ع) مهمان آن بزرگوار گردید. <ref> احمد بن عباس نجاشی، رجال النجاشی، ص۲۷۰</ref> | ||
در کتاب «رجال [[بحرالعلوم]]» آمده است: به من خبر رسید که بعضی از فرمانروایان روم - فکر میکنم سال ۹۴۲ - قبر مرحوم سید مرتضی را کندند و دیدند که بدن او هنوز (بعد از پانصد سال و اندی) تازه است و زمین و خاک آن را تغییر نداده و نقل شده که آثار حنا نیز هنوز در دستها و موهای صورتش وجود داشته است. <ref>سیدمرتضی، رسائل الشریف المرتضی، ص۳۹</ref> | در کتاب «رجال [[سید محمد مهدی طباطبایی بحر العلوم|بحرالعلوم]]» آمده است: به من خبر رسید که بعضی از فرمانروایان روم - فکر میکنم سال ۹۴۲ - قبر مرحوم سید مرتضی را کندند و دیدند که بدن او هنوز (بعد از پانصد سال و اندی) تازه است و زمین و خاک آن را تغییر نداده و نقل شده که آثار حنا نیز هنوز در دستها و موهای صورتش وجود داشته است. <ref>سیدمرتضی، رسائل الشریف المرتضی، ص۳۹</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == |