نصیریه: تفاوت میان نسخه‌ها

<div class="wikiInfo">[[پرونده: نصیریه.jpg |جایگزین= نصیریه| نصیریه]]

|[[سوریه|کشور سوریه]]

|-

|موسسان

|محمد بن نصیر نمیری • حسین بن حمدان خصیبی

|-

|چهره مشهور دوره معاصر

|[[حافظ اسد]]

|-

|}

'''نصیریه''' یا همان جامعه [[علویان]] [[سوریه]] که با بیداری و قدرت گیری خود در منطقه [[غرب آسیا]] در یکی دو قرن اخیر، توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده‌اند، در قرن سوم هجری و در زمان حیات [[امام حسن عسکری|امام حسن عسکری(علیه السلام)]] و دوران غیبت صغرا در جغرافیای [[عراق]] پا به عرصه وجود گذاردند.

 

نیم قرن پس از وی [[حسین بن حمدان خصیبی]] چهره شاخص و مؤسس دوم نصیریه بود که با تعالیم وسیع و تبلیغات گسترده خود از طریق سفر به اقصی نقاط [[جهان اسلام]] توانست تعالیم نصیری را با آموزه‌هایی از [[تصوف]] بیامیزد و در نهایت با هجرت به شمال [[شام]] در پرتو فضای پر تسامح فرهنگی ناشی از [[حکومت حمدانیان]] حلب و به ویژه سیف الدوله، هسته اولیه جامعه علویان سوریه را تشکیل دهد. او و جانشینانش با نشرافکار خود توانستند این جامعه را تا دهه‌های متمادی گسترش داده، پایه‌های حضور خود را در سوریه مستحکم نمایند.

در اکثر کتاب‌های منتشره که پیرامون فرقه‌ها و [[مذاهب]] نوشته شده است، نصیریه را گروهی از [[غلاة (فرقه)|غلاة]] شیعه محسوب داشته‌اند که به [[الوهیت]] [[ائمه اطهار]] خصوصاً [[امام علی|مولی الموحَدین]] اعتقاد دارند و در بیان وجه تسمیه آنها به نصیریه انتساب آنها به محمد بن نصیر نمیری را عامل این نام‌گذاری دانسته‌اند. <ref>خالق داد عباسی، توضیح الملل، ترجمة ملل و نحل شهرستانی، ص 251؛ مشكور، محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی انتشارات آستان قدس رضوی، ص444؛ عبدالرحمن بدوی، مقالات الاسلامیین، ج 2، ص 65</ref> یا به قول دکتر عبدالرحمن بدوی، بعضی آنان را به نصیر که غلام حضرت علی (علیه السلام) بود، منسوب می‌دانند. <ref>عبدالرحمن بدوی، تاریخ اندیشه‌های کلامی در اسلام، ترجمة حسین صابری، انتشارات آستان قدس رضوی، ص 395</ref>

# منسوب به غلام [[علی بن ابی طالب|حضرت علی(علیه السلام)]] به نام نصیر می‌باشند که این قول هم صحیح نیست؛ زیرا اساساً [[امیر المؤمنین]] غلامی بنام نصیر نداشته است.

# منسوب به کوهی به نام «النصیریه» «Nasarie» می‌باشند که گروهی با عقاید خاص در اطراف این کوه زندگی می‌کردند و از نظر تاریخی بعد از سال 488 وجود داشته‌اند. که با توجه به قراین، وجه تسمیه اخیر مناسب تر به نظر می‌رسد: <ref>هاشم عثمانی، العلویون بین الاسطورة و الحقیقه، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، ص 30، 31، 32</ref>

فرقه نصیریه که افراد آن دوست دارند، علوی خوانده شوند، بنابر آنچه از کتب دانشمندان معاصر علوی بدست می‌آید، تمام عقایدشان همانند [[عقاید]] شیعیان اثنی عشریه است. شیخ عزیز ابراهیم علوی می‌گوید:

علویان همان شیعیان امامیه اثنی عشری هستند، آنها فرائض را أداء می‌کنند، [[نماز]] و [[روزه]] و [[حج]] زیر سایه [[ایمان]] و [[اسلام]]، آنگونه که شایسته است و خدا در [[قرآن]] امر فرموده است و در سنَت مطهره که از [[حضرت محمد (ص)|رسول اکرم]] و ائمه اطهار که اولین آنها امام علی بن ابیطالب و آخرین آنها [[مهدی موعود|محمد بن الحسن الحجه المهدی(عجل الله تعالي فرجه الشريف)]] است، ثابت شده، بدون هیچ تحریف و تغییر و تبدیل به انجام می‌رسد و اگر چه منکر برخی از شطحیات غلوّ گونه نمی‌شویم که علَت آنها انزوای صد ساله در غار‌ها و کوه‌ها و دوری از مدارس و علم و علماء و [[فقه]] و [[حدیث نبوی]]، بعلَت ظلم سلاطین خصوصاً در زمان ملوک و ترکهای [[عثمانی]] بوده است، اضافه بر این مخفی کاری‌هایی که بعلَت دستور برخی از مشایخ صورت می‌گرفته، هم می‌باشد، <ref>علی عزیز ابراهیم، العلویون بین الغلو و الفسلفه و التصوف و الشیعه بیروت، موسسه اعلمی المطبوعات، ص 61</ref>

حضرت [[آیت‌الله سبحانی]] می‌فرماید: «علویان مذهب خاصَی ندارند که بتوان آن را وجه تمایز مذهب [[اهل بیت]] دانست، آنها شیعیان امامی و اثنی عشری هستند که رفتار‌های مذهبی آنها طبق مذهب اهل بیت است. که همیشه در معاملات شرعی و احکام دینی بر آن تکیه دارند و فقط در دومسئله قدری متمایز می‌شوند:

گفته می‌شود که این طریقت را فردی به نام ابو محمد عبدالله جنبلائی معروف به جنان ایجاد کرد و برخی از علویان اعتقاد دارند، وی یکی از رؤسای بزرگ آنهاست و از دانا ترین متصوفه زمان خود است. او در عراق عجم در سرزمینی به نام جنبلاء اقامت داشت و به همین علَت به فارس شهرت یافت و گفته می‌شود او به مصر مسافرت کرد و در آنجا حسین بن حمدان خصیبی را دید، وارد طریقت او شد و با او به جنبلا بر گشت و از او احکام [[تصوف]] و [[فلسفه]]، علوم ستاره شناسی و هیئت و سایر علوم زمان خود را آموخت. خصیبی یکی از مشایخ بزرگ علویین است و جانشین جنبلایی در ریاست طریقت شد. محمد أمین غالب الطویل در تاریخ العلویین می‌نگارد:

و از اینجا دانسته می‌شود که هدف وی دعوت مردم به مذهب اهل بیت بود، آنگونه که روشن است و طریقت جنبلائیه چیزی غیر از اعتقادات صوفیانه مثل سایر اعتقادات صوفیانه مخفی که در اکثر فرقه‌های مسلمان است نیست.

دیدگاه علویان این است که ائمه اوصیاء رسول خدایند و از آنجا که ائمه در بر دارنده علوم اولین و آخرین هستند، پس ناچاراً برای هر کدام بابی است که علوم از آنها اخذ شود، پس برای هر کدام بابی برگزیدند:

# الامام علی بن ابیطالب بابه [[سلمان فارسی]]  

# الامام حسن المجتبی بابه قیس بن ورقه

# الامام حسین الشهید بابه رشید هجری

# الامام علی زین‌العابدین بابه عبدالله الغالب

# الامام محمد‌الباقر بابه یحیی بن معمر

# الامام جعفر الصادق بابه جابر بن یزید جعفی

# الامام موسی الکاظم بابه محمد بن ابی زینب

# الامام علی الرضا بابه مفضل بن عمر

# الامام محمد الجواد بابه محمد بن مفضل

# الامام علی الهادی بابه عمر بن فرات

# الامام حسن بن علی العسکری بابه ابو شعیب محمد بن نصیر النمیری

# فلیس للامام محمد المهدی باب

حضرت آیة الله سبحانی در ادامه می‌نویسد:

علویان به رسالت محمد بن عبدالله ایمان دارند و شکی در امامت پسر عموی پیامبر علی بن ابیطالب و یازده امام از صلب ایشان ندارند، گوینده شهادتین از روی ایمان هستند و اعتقادات شان گواهی به <big>لا اله الا الله، محمَد رسول الله</big> و موالات اهل بیت رسول خداو نماز و روزه و حج و [[زكات|زکات]] و [[جهاد]] در راه خدا و [[معاد]] [[روز قیامت]] است. کتابشان قرآن و راهی جز شریعت قرآن ندارند. بزرگان دینی دارند که بوسیله آنان دین را شناخته‌اند و شعائر دینی خود را بر پا می‌دارند. هر سخنی که قرآن بر آن اشاره نکرده رها می‌کنند....عصیان رسول را در عمل نمی‌کنند و کلامش را مخالف نمی نمایند و علم را در اهل بیت منحصر می‌دانند، و اعتمادشان به جعفر بن محمد الصادق است. در بحث‌های دینی و [[تفسیر قرآن]] و فقه و فتوی....عبادت خدای تعالی را می‌کنند، و در عبادتش کسی را شریک نمی‌دانند. <ref>سبحانی، جعفر، بحوث فی الملل و النحل، قم، موسسه امام صادق ـ علیه السّلام ـ، چاپ اول، ج 8، ص 409</ref>

شیخ عبدالرحمن الخیر یکی از علویان بر جسته می‌گوید:

اصول دین پنج تاست:

توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد با همان تعریف و مبنایی که شیعه اثنی عشری در مورد این اصول پنج گانه دارند.

[[عدل]] یعنی: اعتقاد داریم بر این که خدای تعالی عادل است و مبری از ظلم است و از عمل زشت و بیهوده و بشر را به آنچه که در قدرت و توان او نیست مکلف نمی کند و امرش نمی کند مگر آنچه به صلاح اوست و نهی نمی کند مگر از آنچه به ضرر آنهاست و اگرچه بیشتر مردم فساد و صلاح خود را تشخیص نمی‌دهند.

و اعتقاد داریم به این که امام بعد از [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(صل الله عليه وسلم)]] امام علی بن ابیطالب و بعد از او پسرانش [[امام حسن]] و [[امام حسین]] و سپس 9 تن از فرزندان امام حسین که آخرین آنها [[امام مهدی|مهدی(عجل الله تعالي فرجه الشريف)]] است.

== بزرگان فرقة نصیریه از ابتدا تاکنون =

دربارة فرقة نصیریه دیدگاه‌های مختلف و متعارض بیان شده است. عدّه‌ای این فرقه را پیروان محمّد بن نصیر نمیری دانسته‌ و اعتقاد دارند که آنها [[امامان معصوم |امامان معصوم (علیه السلام)]] را خدا دانسته و به تناسخ و [[حلال]] بودن محارم اعتقاد دارند و بنیان‌گذار آن را محمد بن نصیر نمیری می‌دانند، نمیری به امامان [[امامیه]] تا امام دهم اعتقاد داشته و دربارة امام حسن عسکری (علیه السلام) غلو کرده و او را خدا ‌دانسته و خود را [[پیامبر]] می‌دانست. او در سال 395 هـ .ق درگذشت. <ref>ربّانی گلپایگانی، علی، فرق و مذاهب کلامی، قم، مركز جهانی علوم اسلامی، چاپ دوم، 1381ش، ص 325؛ و نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعه، نجف، حیدریه، 1355، ص93؛ و برنجكار، رضا، آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، نشر كتابخانه طه، چاپ پنجم، 1382ش، ص 160</ref>

ولی امروزه کسانی که از نصیریه در سوریه و [[لبنان]] زندگی ‌می‌کنند، خود را شیعة دوازده امامى‌دانسته و خود را [[علویان|علویّون]] معرفی کرده و موارد بالا مثل [[تناسخ]] و [[غلات|غلو]] را ردّ کرده و اعتقادات شیعة امامیّه را کاملاً قبول داشته و می‌گویند: محمد بن نصیر نمیری، رئیس فرقة نمیریه بوده و در میان نصیریه و علویّون فقط عدّة‌ کمی غلو کرده‌ و [[ائمه]] را خدا دانسته و به تناسخ اعتقاد دارند. آنها تأسیس علویّون را در سال 488 تا 690 دانسته‌اند، این در حالی است که محمد بن نمیر در سال 359 درگذشته بود. <ref>ربّانی گلپایگانی، علی، فرق و مذاهب کلامی، قم، مركز جهانی علوم اسلامی، چاپ دوم، 1381ش، ص 325؛ و نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعه، نجف، حیدریه، 1355، ص93؛ و برنجكار، رضا، آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، نشر كتابخانه طه، چاپ پنجم، 1382ش، ص 160</ref>

از بزرگان این فرقه در گذشته اطّلاعات زیادی در دست نیست. علویّون سوریه و لبنان در ضمن کتابی که <ref>شیرازی، سید حسن مهدی، العلویون شیعه اهل بیت، بیروت، دار الصادق، 1392، ص30</ref> در ردّ غلوّ و تناسخ و معرفی خود نگاشته‌اند عدّه‌ای از بزرگان خود را نام برده‌اند. از این کتاب و منابع دیگر بزرگان آنها را در دو قسمت می‌توان نام برد:  

# ابراهیم جمال از لاذقیه

# استاد ابراهیم سعوداز جبله

# استاد ابراهیم صالح

# ابراهیم حرخوش مقیم لاذقیه

# شیخ ابراهیم حسن نجّار

# شیخ ابراهیم کامل، خطیب [[مسجد]] [[علی بن ابی طالب|امام علی (علیه السلام)]] [[طرابلس]] [[لبنان]]

 

# شیخ احمد علی حلوم استاد و مقیم در لاذقیه

# شیخ احمد محمّد رمضان

# شیخ اسماعیل شحّود

# شیخ حسین سعود از جبله

# شیخ حسن عباس آل عباس

# شیخ حمدان خیر

# شیخ حسن محمّد علی

# شیخ حیدر محمّد حیدر

# شیخ سلمان خلیل وقاف

# شیخ سلمان حسن

# شیخ احمد خضر

# شیخ احمد سلمان

# شیخ سلیمان عیسی مصطفی

# استاد علی صالح علی صالح و عدّة زیادی که ذکر همة آنها موجب اطالة‌کلام است. پیروان و بزرگان آنها معمولاً در سوریه و لبنان ساکن هستند. <ref>العلویون، شیعة اهل البیت، ص 30 و 31</ref>

# ترفیع محمّد نبهان، از مبارزین نصیریه قبل از استقلال و به حکومت رسیدن آنها

# جاسم علون از مبارزین

# محمّد عمران وشّاح بابی اقدس

# [[حافظ اسد]]، که در ابتدا به لقب و رتبة «نجیب» رسیده و بعد به وزارت دفاع منسوب و سپس با تشکیل [[حزب بعث]] در سال 1965 م در سوریه به حکومت رسیده و مدّت زیادی رئیس‌جمهور سوریه بوده و در آنجا از محبوبیّت والائی برخوردار بود.

# ابراهیم ماخوس، قبل از ریاست جمهوری حافظ اسد، رئیس وزرای دولت بود.

# احمد سویدانی که از بزرگان و مبارزین نصیریه در سیاست و حکومت بود. <ref>شرف الدّین، تقی، النصیریه دراسة التحلیلیه، بیروت، 1983 م، ص 169</ref>

هم اکنون در سوریه [[بشار اسد]] رئیس‌جمهور می‌باشد. او و پدرش از فرقه‌ نصیریه بوده و قبل از تشکیل حکومت، حافظ اسد را از مبارزین این فرقه نام برده‌اند. تمام فعالیّت‌های این فرقه سرّی بوده و قبل از تشکیل حکومت کاملاً سرّی عمل می‌کردند. <ref> النصیریه، دراسة التحلیلیه، ص 171</ref>

بنابر آنچه مورخان نوشته‌اند: نصیریه نام دیگر علویون می‌باشد. <ref>هاشم عثمانی، هل العلویون شیعه، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، چاپ اول، 1414ق، ص10</ref> که غالباً در شمال لبنان و ساحل سوریه و کوه‌های علویین و مناطق اسکندرون و بعضی مناطق جنوبی [[تركیه|ترکیه]] ساکن می‌‌باشند. <ref>شریف یحیی الامین، فرهنگنامه فرقه‌های اسلامی، ترجمه محمد رضا موحدی، تهران، انتشارات باز، چاپ اول، 1378ش، ص202</ref> و لیکن با این وجود می‌توان فرقة نصیریه را به دو گروه غلات و شیعیان اثنی عشری تقسیم کرد. <ref>هل العلویون شیعه، همان، ص41</ref> گروه اثنی عشری در مناطق [[شامات]] (سوریه، لبنان و ترکیه) سکونت دارند و نصیریه‌های غالی غالباً در [[پاكستان|پاکستان]] و اطراف شبه قاره منزل و مأوی دارند.

این گروه که تعالیم و معتقداتشان التقاطی از معتقدات شیعه، [[مسیحیت]] و ... است. <ref>هل العلویون شیعه، همان، ص41</ref> تاریخ پیدایششان به قرن پنجم هجری قمری و به شخصی به نام نصیر می‌رسد. <ref>مشكور، محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، با مقدمه كاظم مدیر شانه چی، مشهد، آستان قدس رضوی، چاپ سوم، 1375ش، ص442</ref>

# سلمان فارسی فرستادة علی (علیه السلام)است.

# کلمة سرّ عبارت است از سه حرف ع (علی)، م (محمد) و س (سلمان فارسی).

# [[شراب]] از نور است، و بر این اساس درخت مو را بزرگ می‌‌دارند و کندن آن را [[گناه]] می‌شمارند. <ref>فرق و مذاهب کلامی، علی ربانی گلپایگانی، ص 326، مركز جهانی علوم اسلامی، ط 3، 1383 ش</ref>

و اما گروه دوم یا نصیریان که شیعة اثنی عشری هستند.

این گروه همان علویون ساکن در شمال لبنان و ساحل سوریه و کوه‌های علویین و مناطق اسکندرون و بعضی مناطق جنوبی ترکیه می‌‌باشند. <ref>فرهنگنامه فرقه‌های اسلامی، همان، ص202</ref>

این گروه شیعة امامیه و پیرو فقه جعفری (مذهب جعفری) هستند. فلذا در اعتقادات، فروع الدین و ادلة تشریع چیزی غیر از آنچه شیعیان اثنی عشری می‌گویند قائل نیستند. <ref> العلویون شیعه اهل البیت ـ علیهم السّلام ـ، گروهی، بیروت، دار الصادق، صفحات 16 الی 26 نیز 78 و 77</ref> و لیکن با این وجود انتقاداتی بر آنها وارد است که ذیلاً به برخی از آنها اشاره می‌شود.

این در صورتی است که خداوند متعال در [[قرآن كریم|قرآن کریم]] می‌­فرماید: «به ریسمان الهی چنگ زنید و متفرق نشوید» <ref>آل عمران/ 103</ref>

«کسانی که ولایت خدا و پیامبر او و افراد با ایمان را بپذیرند (پیروزند زیرا) حزب و جمعیت [[خداوند]] پیروز می‌‌باشند.» <ref> مائده/56</ref>

از این دو آیة شریفه به روشنی می‌توان فهمید که:

اولاً آنهایی که دارای یک عقیده و یک دین و مذهب هستند همگی آنها حزب آن دین می‌‌باشند. ثانیاً کسانی که پیرو یک دین و مذهب شدند حق ندارند متفرق و گروه، گروه شوند. زیرا شرط پیروزی یک جمعیت و پیروان یک مذهب و آیین، ایمان محکم، تقوا، عمل صالح و از همه مهمتر اتحاد و همبستگی است <ref> مكارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالكتب الاسلامیه، ج4، ص433ـ434 (ذیل آیة 56 / مائده)</ref> فلذا متحد نبودن و قبیله‌ای عمل کردن باعث شکست و نابودی می‌شود.

«حکم خدا در حق فرزندان شما این است که پسران دو برابر دختران ارث می‌برند ...» <ref>نساء/11</ref>

فلذا می‌بینیم که خداوند متعال زنان را از ارث محروم نکرده است.

ما وقتی به روایات نگاه می‌کنیم می‌بینیم که در آموزه‌های اهل بیت (علیه السلام) بوسیدن دست بزرگان قبایل بخاطر رئیس قبیله بودنشان مذموم و مطرود است، چرا که [[علی بن موسی بن جعفر|امام رضا (علیه السلام)]] در حدیثی می‌فرمایند: هیچ مردی دست مرد دیگری را نبوسد؛ چرا که بوسیدن دست دیگران مانند نماز خواندن به آن شخص است» <ref> مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، تهران، المكتبة الاسلامیه، 1386ق، ج78، ص345، ح46(كتاب الروضه، باب 26 مواعظ الرضا(علیه السلام)</ref>

4. مشایخ آنها زکات را حق اختصاصی خود می‌دانند

لیکن در قرآن کریم خداوند متعال موارد مصرف زکات را چنین بر شمرده است: «زکات فقط از آن فقرا و تنگدستان و عاملان آنست و آنهایی که جلب دلهایشان کنند و برای آزاد کردن بردگان و قرض دادن و صرف در راه خدا و به راه ماندگان است و این قراری از جانب خداست و خدا دانای شایسته کار است» <ref>توبه/60</ref>

5. مشایخ آنها اقدام به بر پایی [[نماز جماعت]] نمی‌کنند

6. اهمال در قیام به واجبات <ref>هل العلویون شیعه، همان، ص102ـ105</ref>

در صورتی که امام علی (علیه السلام) در خصوص واجبات می‌فرمایند: هیچ عبادتی مانند انجام واجبات نیست. <ref>محدث، سید جلال‌الدین، شرح فارسی غرر و درر آمدی، دانشگاه تهران، 1373ش، ج6، ص365، ح10552</ref>

«بدرستی که خدای سبحان واجب کرده بر شما فریضه‌ای چند، پس ضایع مگرانید آنها را ...» <ref>محدث، سید جلال‌الدین، شرح فارسی غرر و درر آمدی، دانشگاه تهران، 1373ش، ج2، ص572، ‌ ح3597</ref>

نتیجه آنکه نصیریه‌هایی که شیعة اثنی عشری هستند اگر چه انتقادات و ایراداتی بر برخی آداب و رسوم آنها وارد است منتها در عقاید و احکام مذهبشان جعفری بوده و همانند سایر شیعیان می‌‌باشند.

اما نصیریه‌هایی که غالی هستند، خارج از اسلام و مذهب جعفری می‌‌باشند و ما هم به پیروی از ائمه اطهار(علیه السلام)از آنها بیزاری می‌جوییم و انتقادات وارد بر غالیان بر آنها وارد است.