محمد بن حنفیه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''محمد بن حنفیه''' (م ۸۱ قمری) فرزند [[امام علی(علیه السلام)]] از همسرش [[خوله بنت جعفر]] است. او از شخصیت هاى برجسته [[صدر اسلام]] به شمار می‌رود. فرقه [[کیسانیه]] در نتیجۀ [[اعتقاد]] به [[امامت]] محمد حنفیه به وجود آمدند.  

محمد بن حنفیه از شخصیت ‏هاى علوى است که ابهامات و اشکالاتى در تاریخ زندگى وى به چشم مى‏ خورد. از جمله علت ‏شرکت نکردن او در [[قیام کربلا]] و عدم همراهى او با [[امام حسین (علیه السلام)]].  

محمد بن حنفیه پسر [[حضرت امیر(علیه السلام)]] بود که مادر وی [[خویله]] دخترجعفر ابن قیس حنفیه می‌باشد و او به نام قبیله مادر خویش ملقب گشت به ([[حنفیه]]). متولد سال 21و متوفای سال81 ه ق.

گروهی از [[شیعیان]] معتقدشدند که پس از [[امام حسن]] و [[امام حسین]]، [[امامت]] به برادر ایشان محمد بن حنفیه و پس از وی به پسرانش می‌رسد، این گروه را کیسانیه می‌گویند. منسوب به کیسان غلام آزادشدۀ محمدبن حنفیه.

<ref>تاریخ ابن خلدون / ترجمه محمدپروین گنابادی/ ج1ص379</ref>

کیسانیه درباره درگذشت محمد بن حنفیه دچار اختلاف شدند؛ بعضی از آنها معتقد به مرگ او شدند و برخی دیگر پنداشتند که او نمرده و در کوههای [[رضوی]] زنده است. <ref>مروج الذهب / ترجمه ابوالقاسم پاینده/ ج2ص82</ref>

قدر مسلّم این است که محمد حنفیه خود ادعای امامت نداشت. [[کلینی]] از ا[[مام باقر(علیه السلام)]] روایت کرده است که محمد درخلوت با [[امام سجاد(علیه السلام)|امام سجاد (علیه السلام)]] صحبت کرد و به حضرت گفت: من از شما بزرگترم و شایسته رهبری هستم.  

[[حضرت سجاد(علیه السلام)]] پیشنهاد کرد که به [[حجرالاسود]] سلام دهند. حجرالاسود جواب سلام امام را داد ولی پاسخ محمد حنفیه را نداد. <ref> کلینی درکتاب اصول کافی ج 1 ص348</ref> در [[منابع رجالی]] شیعه تاکید شده است که محمد حنفیه می‌خواست با این کار برای دیگران ثابت شود که امامت از آن امام سجاد(علیه السلام) است.  

شهرت محمد به ابن‌حنفیه به این دلیل است که مادرش (خوله) دختر جعفر بن قیس <ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۰۰</ref> از [[قبیلۀ بنی‌حنفیه]] بود. به گفته برخی محققان، مادرش کنیزی بوده که در حمله [[بنی اسد]] به بنی حنفیه در زمان [[خلافت]] [[ابوبکر]] به اسارت در آمد و [[علی(علیه السلام)]] او را خرید و آزاد کرد و سپس با او ازدواج نمود.

از آنجا که تاریخ درگذشت محمد حنفیه درسال ۸۱ق است و در آن هنگام ۶۵ سال داشته به دست می‌آید که او در سال۱۶ق به دنیا آمده است. <ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، دار الکتب العلمیة، ج۵، ص۸۷</ref>

برخی عنوان کرده‌اند که [[حضرت رسول (ص)]] پیش از وفات به علی (علیه السلام) گفت که اگر از خوله پسری برای تو متولد شد، او را هم‌نام و هم‌کنیه من نام‌گذاری کن. <ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ‌ص۲۰۰-۲۰۱</ref>

در [[جنگ صفیّن]] نیز وی پرچمدار سپاه علی (علیه السلام) بود و شاهد سستی و تردید عراقیان در نبرد با [[معاویه]] و [[شامیان]] و ناخرسندی پدرش از آنان بود تا آن جا که علی (علیه السلام) از آنان به تنگ آمده، درباره اهل عراق چنین دعا‌ کرد. ‌«پروردگارا من از ایشان ملول و ایشان از من ملول شده‌اند. ‌به جای آنها چیزی بهتر از ایشان به من ارزانی فرمای و به جای من بدتر از من برای آنان قرار ده.» <ref>ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ج‌۵، ص۶۸-۶۹، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، ط الاولی، ۱۴۱۰/۱۹۹۰</ref>

هنگام شهادت امام حسین (علیه السلام) در کربلا، محمد حنفیه در [[مکّه]] بود. <ref>بلعمی، محمد بن محمد، تاریخ‌نامه طبری، ج‌۴، ص۷۰۹، تحقیق محمد روشن، تهران، ج۱و۲، سروش، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ۴، ۵ البرز، چاپ ۳، ۱۳۷۳ش</ref>

پس از مرگ یزید (اوّل ربیع الاخر ۶۴ هجری)، <ref>طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج‌۵، ص۴۴۹، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، ط الثانیة، ۱۳۸۷/۱۹۶۷</ref> ابن زبیر در مکّه از مردم برای خود بیعت گرفت و اعلام خودمختاری کرد. ‌او خواست به زور از محمد حنفیه نیز که در مکّه به سر می‌برد بیعت بگیرد، چون وی امتناع ورزید. او و افرادی از خاندانش را که با وی بودند و نیز ۱۷ تن از سران کوفه را که از بیعت با او سرباز زده و به حرم گریخته بودند، در زمزم زندانی کرد و سوگند خورد اگر بیعت نکنند آنها را بسوزاند. <ref>طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج‌۶، ص۷۶، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، ط الثانیة، ۱۳۸۷/۱۹۶۷</ref>

محمد حنفیه سه تن از مردم [[کوفه]] را با نامه‌ای نزد مختار فرستاد، مختار تعداد بسیاری را به یاری او فرستاد. ‌آنان محمد و همراهانشان را آزاد کردند و خواستند بر ابن زبیر بتازند، امّا محمد بن حنفیه که جنگ در [[حرم خدا]] را روا نمی‌داشت مانع شد. ‌سپس محمد حنفیه همراه چهار هزار تن به دره علی (علیه السلام) رفتند. <ref>طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج‌۶، ص۷۷-۷۸، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، ط الثانیة، ۱۳۸۷/۱۹۶۷</ref>

چنانکه گفته شد برخى از شیعیان پس از شهادت امام حسین (علیه السلام) اعتقاد به امامت محمد حنفیه پیدا کرده و به <big>کیسانیه</big> معروف شدند. این مذهب نخستین انشعابى بود که در میان شیعیان امیرمؤمنان (علیه السلام) و پیروان اهل بیت (علیه السلام) به وجود آمد.

کیسانیه معتقد بودند که محمد حنفیه امام چهارم شیعیان و همان [[مهدى موعود]] است که در کوه هاى رضوى (کوهستانى در [[یمن]]) جاى کرده است و روزى [[ظهور]] خواهد نمود. <ref>شیعه در اسلام، ص ۳۳</ref> گرچه مدتى براى این مذاهب انحرافى پیروانى در عالم اسلام به وجود آمد ولى خوشبختانه هم اکنون این مذهب منقرض شده و اثرى از آن نیست.  

محمد بن حنفیه در اول ماه محرم سال ۸۱ [[هجری]] [[قمرى]] در سن ۶۵ سالگى در خلافت [[عبدالملک بن مروان]] بدرود حیات گفت. پس از درگذشت او فرزندش ابوهاشم و بنا به روایتى [[ابان بن عثمان]] والى مدینه بر وى نمازگزارد. [[بلاذرى]] به نقل از [[واقدى]] سال وفات محمد حنفیه را ۸۲ قمرى ذکر کرده است. <ref>تهذیب الکمال، ج۱۰، ص۲۸۵</ref>

 

محمد حنفیه داراى ۲۴ فرزند بود که ۱۴ تن پسر و ۱۰ تن دختر بودند. اعقاب وى از دو پسرش على و جعفر مى باشد. <ref> منتهى الامال، ج ۱، ص ۱۸۶</ref>