راهکار ایجاد امت واحده اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

آیت‌الله تسخیری در یکی از آثارشان نسبت به تاریخ شکل‌گیری مذاهب اهل سنت، تعداد فرق و مذاهب فقهی بین اهل سنت از اوائل قرن دوم تا نیمه اول قرن چهارم هجری را 138 مذهب دانسته که بسیاری از انها بتدریج منقرض شده‌اند نظیر: «1. مذهب الحسن البصری، 2. مذهب ابن ابو لیلی، 3. مذهب الأوراعی، 4. مذهب سفیان الثوری، 5. مذهب اللیث بن سعد، 6. مذهب ابراهیم بن خالد الکلبی، 7. مذهب ابن حزم داوود بن علی الأصبهانی الطاهری، 8. مذهب محمد بن الجریر الطبری، 9. مذهب سلیمان بن حران الأعمش، 10. مذهب عامر بن شرحبیل السقبی(تسخیری ،1385 ص 37).

هرچند مشترکات کلامی بین تسنن و تشیع گسترده و زمینه های تقریب فکری بسیار زیاد است اما شکی نیست که در مسائلی نیز نظیر: مراتب عصمت انبیاء، امامت معصومین، عدالت صحابه بینشان اختلافاتی وجود دارد که تبیین انها نیاز به مباحث مبسوطی داشته و لازم است در جایگاه خودش مطرح گردد.

ابوزرعه از استادش پرسید: گناه شیخ تقی الدین سبکی چیست که برغم آنکه اجتهادش محرز است اما چندان مورد عنایت قرار ننمی‌گیرد؟ استاد سکوت نموده و ابوزرعه اظهار داشت: ازنگاه من دلیلش امتناع او از اموری است که فقهای مذاهب اربعه را قادر به نشر مذاهبشان کرده و سلاطین وقت کسانی را که تن به خواسته‌های انان ندهند محروم از اموری نظیر قضاوت نموده و نسبت بدعت به انها می‌دهند. ابوزرعه می‌گوید وقتی این سخنان را گفتم استاد با تبسمی که نمود موافقتش رابا دیدگاه من اظهار داشت.  

بحدی ولایت قضات مذاهب اربعه در سال 566هجری استمرار یافت که در مجموع شهرهای اسلامی غیر از ان مذهبی دیده نمی شد و تاکید به تبعیت از مذاهب اربعه و نهی از غیر انها می شد که تا کنون این امر ادامه دارد با اینکه توسط بیبرس باب اجتهاد منسد شد و حکومت بیبرس منقضی شده است.

من ادعا نمی‌کنم که انسداد باب اجتهاد بروش قهری و اجبار انجام گرفت اما شکی نیست که اگر مجال به مذاهب دیگر داده می شد انها نیر اکنون همانند مذاهب اربعه حضور داشتند (خلیفات، ص 77-80).

روحیه مردم بعد از امامان اربعه به سستی گراییده و به تقلید از انها روی اوردند. هر جماعتی به مذهب خاصی گرایش پیدا کرده و گفتار امامان اربعه را بمنزله سخن شارع تلقی کردند. باب انسداد علم بحدی بود که هیچکس بخود اجازه نمی داد فتوائی مخالف ائمه اربعه داده شود چنانکه کرخی می‌گفت: هر ایه یا حدیثی که با سخن انان مخالف باشد موول یا منسوخ است..

تعصب و تقلید از مذاهب خاص سبب از بین رفتن هدایتهای قرآنی وسنت نبوی و انسداد باب اجتهاد گردید و شریعت، معادل گفتار فقها و گفتار فقها همان شریعت تلقی گردید و هر چیزی که مخالف گفتار انان بود بدعت نامیده می شد و اعتمادی به انها نبود. (سید سابق، ج1،ص13)

ابوشامه از علمای شافعی می‌گفت: شایسته است کسانی که به فقه اشتغال دارند به مذهب خاصی اکتفا نکنند. فقهای سلف بر اساس کتاب و سنت، احکام الهی را استنباط نموده و از مرجعیت اجتناب داشتند امام شافعی مردم را از تقلید خویش و دیگران نهی می‌نمود وهمه امامان سلف اینچنین بودند تا اینکه مذاهب خاص تثبیت شده و سائر مذاهب متروک شدند در حالی که هیچکدام از امامان اربعه قصد تقلید مردم از خویش را نداشته و اثاری ر اکه تدوین کردند فقط استنباطات شخصی انها بود.