۸۷٬۷۷۵
ویرایش
جنبش‌های اسلامی پاکستان (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'گروه ها' به 'گروه‌ها'
جز (جایگزینی متن - 'دیدگاه ها' به 'دیدگاه‌ها') |
جز (جایگزینی متن - 'گروه ها' به 'گروه‌ها') |
||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
بعد از «اینکه جماعت اسلامی» در سال 1957 به طور رسمی وارد فعالیت‌های سیاسی شد، به عنوان قدرتمندترین و منظم‌ترین حزب سیاسی در پاکستان ظاهر گردید و با حکومت «[[ضیاءالحق]]» رابطه نزدیکی داشت. این حزب از حکومت «نواز شریف» در ابتدا پشتیبانی نمود، ولی در اواخر، جزو منتقدان او قرار گرفت و برای سرنگونی حکومت «نواز شریف» و ایجاد انقلاب اسلامی راهپیمایی های زنجیره ای را راه‌اندازی کرد. | بعد از «اینکه جماعت اسلامی» در سال 1957 به طور رسمی وارد فعالیت‌های سیاسی شد، به عنوان قدرتمندترین و منظم‌ترین حزب سیاسی در پاکستان ظاهر گردید و با حکومت «[[ضیاءالحق]]» رابطه نزدیکی داشت. این حزب از حکومت «نواز شریف» در ابتدا پشتیبانی نمود، ولی در اواخر، جزو منتقدان او قرار گرفت و برای سرنگونی حکومت «نواز شریف» و ایجاد انقلاب اسلامی راهپیمایی های زنجیره ای را راه‌اندازی کرد. | ||
<br> | <br> | ||
== | == گروه‌های بنیادگرای اسلامی در پاکستان == | ||
<br> | <br> | ||
رشد بنیادگرایی اسلامی در پاکستان و به وجود آمدن | رشد بنیادگرایی اسلامی در پاکستان و به وجود آمدن گروه‌های اسلامی و فرقه ای در این کشور، به ظهور افکار غیر دینی و سکولار در پاکستان و حوادث دهه هفتاد که در مجاورت این کشور اتفاق افتاد بازمی‌گردد. در اواخر دهه هفتاد، پاکستان از یک سو شاهد پیروزی انقلاب اسلامی در [[ایران]] بود و از سوی دیگر [[کمونیست]] ها در یک کودتای نظامی در 26 آوریل 1978، قدرت را در [[افغانستان]] به دست گرفتند. این دو حادثه، بدون تردید در روند بنیادگرایی اسلامی و تشکیل گروه‌های اسلامی و گاه فرقه گرایی تأثیر زیادی داشت. در این جا به تاریخ این گروه‌ها و اهداف کلی آنها اشاره می‌کنیم: | ||
<br> | <br> | ||
1 ـ جماعت اسلامی: در سال 1941، «ابوالاعلی مودودی» آن را پایه‌گذاری کرد. این حزب دارای گرایش اخوانی است و هم اکنون رهبری آن را «قاضی حسین احمد» بر عهده دارد. «جماعت اسلامی از لحاظ سیاسی تا حدودی از هواداران اندیشه امام خمینی رحمه الله به شمار می‌رود و «ابوالاعلی مودودی»، اولین شخصیت مذهبی این کشور بود که از مبارزات امام در زمان شاه حمایت به عمل آورد.»1 | 1 ـ جماعت اسلامی: در سال 1941، «ابوالاعلی مودودی» آن را پایه‌گذاری کرد. این حزب دارای گرایش اخوانی است و هم اکنون رهبری آن را «قاضی حسین احمد» بر عهده دارد. «جماعت اسلامی از لحاظ سیاسی تا حدودی از هواداران اندیشه امام خمینی رحمه الله به شمار می‌رود و «ابوالاعلی مودودی»، اولین شخصیت مذهبی این کشور بود که از مبارزات امام در زمان شاه حمایت به عمل آورد.»1 | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
2 ـ جمعیت علمای اسلام: این حزب در سال 1946 از «جمعیت علمای هند» منشعب شد و بعد از اعلام استقلال پاکستان، به طور فعال وارد عرصه سیاسی این کشور گردید. رهبری جمعیت علمای اسلام در ابتدا به عهده «[[مولانا مفتی محمود]]» که از علمای [[دیوبند]]ی بود قرار داشت و بعد از انشعاب در سال 1981، به دو دسته تقسیم گردید. هم اکنون یک دسته از جمعیت علمای اسلام را «[[مولانا فضل الرحمن]]» رهبری می‌کند و دسته دیگر را «[[مولانا سمیع الحق]]»، رییس مدرسه معروف «[[دارالعلوم حقانی]]» پیشاور که هزاران طلبه از کشورهای مختلف در آن مشغول به تحصیل هستند. | 2 ـ جمعیت علمای اسلام: این حزب در سال 1946 از «جمعیت علمای هند» منشعب شد و بعد از اعلام استقلال پاکستان، به طور فعال وارد عرصه سیاسی این کشور گردید. رهبری جمعیت علمای اسلام در ابتدا به عهده «[[مولانا مفتی محمود]]» که از علمای [[دیوبند]]ی بود قرار داشت و بعد از انشعاب در سال 1981، به دو دسته تقسیم گردید. هم اکنون یک دسته از جمعیت علمای اسلام را «[[مولانا فضل الرحمن]]» رهبری می‌کند و دسته دیگر را «[[مولانا سمیع الحق]]»، رییس مدرسه معروف «[[دارالعلوم حقانی]]» پیشاور که هزاران طلبه از کشورهای مختلف در آن مشغول به تحصیل هستند. | ||
<br> | <br> | ||
جمعیت علمای اسلام، عمده‌ترین حزب سیاسی و اسلام‌گرایی پاکستان است که به مکتب دیوبندی وابسته است. این گروه تا میانه دهه 80 تنها نماینده سیاسی دیوبندی ها بود، اما از سال 1985 به بعد [[سپاه صحابه]] و برخی احزاب تندرو و افراطی دیگر از آن منشعب شد. این حزب در زمان جهاد مردم افغانستان در ستیز با روس ها، رابطه بسیار نزدیک با | جمعیت علمای اسلام، عمده‌ترین حزب سیاسی و اسلام‌گرایی پاکستان است که به مکتب دیوبندی وابسته است. این گروه تا میانه دهه 80 تنها نماینده سیاسی دیوبندی ها بود، اما از سال 1985 به بعد [[سپاه صحابه]] و برخی احزاب تندرو و افراطی دیگر از آن منشعب شد. این حزب در زمان جهاد مردم افغانستان در ستیز با روس ها، رابطه بسیار نزدیک با گروه‌های پشتون این کشور داشت. پس از پیروزی مجاهدان افغان در بهار 1371 (1992) و بروز جنگ های ویرانگر داخلی، جمعیت علمای اسلام با همکاری ارتش پاکستان و برخی کشورهای غربی و عربی، جنبش طالبان را که از نظر فکری وابسته به مکتب دیوبندی بود، به وجود آوردند. | ||
<br> | <br> | ||
3 ـ سپاه صحابه: این حزب در 6 سپتامبر 1985 با رهبری «[[حق نواز جنگوی]]» که پیش تر عضو جمعیت علمای اسلام بود، در شهر «جنگ» از توابع ولایات [[پنجاب]]، بنیان‌گذاری شد. این گروه از جمله افراطی‌ترین و فرقه گراترین سازمان‌های سیاسی ـ مذهبی در پاکستان است. با انقلاب اسلامی ایران رابطه ای ندارد و سعی می‌کند که از نفوذ ایران در پاکستان جلوگیری کند. با شیعیان خصومت زیادی دارد و تا کنون ده ها نفر را در شهرهای مختلف پاکستان به جرم [[شیعه]] بودن و عضویت در «[[نهضت فقه جعفری]]» به شهادت رسانده است. این گروه از سوی عربستان کمک مالی می‌شود و چنانکه از سخنان رهبر کنونی آن «[[اعظم طارق]]» برمی‌آید، خواهان تشکیل حکومت مذهبی [[سنی]] در پاکستان است: «در پاکستان با توجه به اکثریت جمعیت باید حکومت سنی به وجود آید، همان طوری که در ایران با توجه به اکثریت شیعه حکومت شیعی رسمیت پیدا کرده است...» | 3 ـ سپاه صحابه: این حزب در 6 سپتامبر 1985 با رهبری «[[حق نواز جنگوی]]» که پیش تر عضو جمعیت علمای اسلام بود، در شهر «جنگ» از توابع ولایات [[پنجاب]]، بنیان‌گذاری شد. این گروه از جمله افراطی‌ترین و فرقه گراترین سازمان‌های سیاسی ـ مذهبی در پاکستان است. با انقلاب اسلامی ایران رابطه ای ندارد و سعی می‌کند که از نفوذ ایران در پاکستان جلوگیری کند. با شیعیان خصومت زیادی دارد و تا کنون ده ها نفر را در شهرهای مختلف پاکستان به جرم [[شیعه]] بودن و عضویت در «[[نهضت فقه جعفری]]» به شهادت رسانده است. این گروه از سوی عربستان کمک مالی می‌شود و چنانکه از سخنان رهبر کنونی آن «[[اعظم طارق]]» برمی‌آید، خواهان تشکیل حکومت مذهبی [[سنی]] در پاکستان است: «در پاکستان با توجه به اکثریت جمعیت باید حکومت سنی به وجود آید، همان طوری که در ایران با توجه به اکثریت شیعه حکومت شیعی رسمیت پیدا کرده است...» | ||
<br> | <br> | ||
4 ـ | 4 ـ گروه‌های افراطی و فرقه گرا: پاکستان در دهه 90 شاهد رشد فزاینده اسلام‌گرایی فرقه ای و افراطی بوده است که بیشتر تحت تأثیر افکار و اندیشه‌های «[[عبدالوهاب]]» است. این گرایش قشری در قالب گروه‌های؛ «لشکر جنگوی»، «[[حرکة المجاهدین]]»، «[[لشکر طیبه]]»، «[[جیش محمد]]» و «[[مجاهدین البدر]]» جلوه نمود، و مسئول بیشتر عملیات تروریستی می‌باشند که تا کنون در پاکستان انجام گرفته است. محور بیشتر عملیات این گروه‌ها داخل پاکستان، [[کشمیر]] و افغانستان است. گروه جنگوی که در آغاز شاخه نظامی سپاه صحابه بود، در سال 1995 از آن جدا شد. حمله به خانه فرهنگ ایران در مولتان و لاهور توسط همین گروه انجام گرفت و دو تن از رهبران آن به نام «[[ملک اسحاق]]» و «[[ریاض بسرا]]»، به عنوان طراحان اصلی این اقدام خشونت‌آمیز و تروریستی شناخته شدند. | ||
<br> | <br> | ||
== خط فکری و سیاسی جنبش اسلامی پاکستان == | == خط فکری و سیاسی جنبش اسلامی پاکستان == | ||
<br> | <br> | ||
در پاکستان احزاب و | در پاکستان احزاب و گروه‌های زیادی وجود دارند که از نظر اندیشه سیاسی و فکری تفاوت های بسیاری باهم دارند. این احزاب به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: | ||
<br> | <br> | ||
1 ـ | 1 ـ گروه‌های غیرمذهبی: این احزاب که عبارتند از؛ حزب مسلم لیگ به رهبری «نواز شریف» و حزب مردم به رهبری خانم «[[بی نظیر بوتو]]» خواهان یک حکومت غیرمذهبی در پاکستان است. طرفداران حکومت سکولار همواره سعی کرده‌اند که از اسلام و شریعت به عنوان یک وسیله استفاده کنند. به همین دلیل، از زمان استقلال تا کنون بر این کشور سلطه دارند و به نام دموکراسی و اسلام، بیشتر مروج فرهنگ غربی و افکار انحرافی بوده‌اند، تا مروج فرهنگ اصیل اسلامی. | ||
<br> | <br> | ||
2 ـ | 2 ـ گروه‌های اسلامی: این گروه‌ها خواهان احیای ارزش‌های دینی در پاکستان هستند و رهبری آنها بر عهده علما قرار دارد و به چند دسته تقسیم می‌شوند: | ||
الف ـ احزاب اخوانی: گرایش به اخوان در «جماعت اسلامی» مودودی ظاهر شد. این حزب با هدف بازگشت به اصول اولیه اسلام و ایجاد حکومت اسلامی در پاکستان به وجود آمد و از اندیشه امام خمینی نیز پشتیبانی کرد. | الف ـ احزاب اخوانی: گرایش به اخوان در «جماعت اسلامی» مودودی ظاهر شد. این حزب با هدف بازگشت به اصول اولیه اسلام و ایجاد حکومت اسلامی در پاکستان به وجود آمد و از اندیشه امام خمینی نیز پشتیبانی کرد. | ||
<br> | <br> | ||
ب ـ احزاب بنیادگرا و رادیکال: این | ب ـ احزاب بنیادگرا و رادیکال: این گروه‌ها که از؛ «جمعیت علمای اسلام»، «جمعیت علمای پاکستان»، «[[اهل حدیث]]»، «سپاه صحابه» و... تشکیل گردیده‌اند، احزاب تندرو و سلفی مسلک هستند و هدف خود را مبارزه با نفوذ فرهنگ غرب و بازگشت به هویت اسلامی و تعبد به ظواهر دینی، مانند برپایی نماز جماعت، گذاشتن ریش بلند و... قرار داده‌اند. از زمان روی کار آمدن «ضیاءالحق» در سال 1977، تا کنون این گروه‌ها در صدها مورد قتل و ترور، دست داشته‌اند. | ||
<br> | <br> | ||
ج ـ احزاب اصلاح گرای مذهبی: این احزاب که از اندیشه سیاسی امام خمینی رحمه الله متأثر هستند، در «نهضت اجرای فقه جعفریه» تجلی پیدا کرده‌اند. این حزب از قدرتمندترین احزاب سیاسی شیعیان در پاکستان است که در زمان حکومت «ضیاءالحق» و در واکنش به سیاست‌های تبعیض‌آمیز و سلطه جویانه مذهبی او به وجود آمد. | ج ـ احزاب اصلاح گرای مذهبی: این احزاب که از اندیشه سیاسی امام خمینی رحمه الله متأثر هستند، در «نهضت اجرای فقه جعفریه» تجلی پیدا کرده‌اند. این حزب از قدرتمندترین احزاب سیاسی شیعیان در پاکستان است که در زمان حکومت «ضیاءالحق» و در واکنش به سیاست‌های تبعیض‌آمیز و سلطه جویانه مذهبی او به وجود آمد. | ||
<br> | <br> | ||
== | == گروه‌های همسو و متأثر از انقلاب اسلامی در پاکستان == | ||
<br> | <br> | ||
جریان اسلام‌گرایی در پاکستان، بیشتر تحت تأثیر جنبش [[وهابیت]] در عربستان و جنبش شاه ولی اللّه در هند می‌باشد. به دلیل وابسته بودن این جنبش ها به گرایش های سلفی و مکتب دیوبندی، با انقلاب اسلامی در ایران که هدف آن تشکیل حکومت اسلامی، نوسازی بنای تفکر انقلابی بر مبنای دین و احیای ارزش‌های اسلامی در بین مسلمانان بود، رابطه نزدیکی ندارند. از میان جنبش های اهل سنت، تنها حزب «جماعت اسلامی» در زمان رهبری «مودودی»، از هواداران اندیشه سیاسی [[امام خمینی]] رحمه الله به شمار می‌رفت. | جریان اسلام‌گرایی در پاکستان، بیشتر تحت تأثیر جنبش [[وهابیت]] در عربستان و جنبش شاه ولی اللّه در هند می‌باشد. به دلیل وابسته بودن این جنبش ها به گرایش های سلفی و مکتب دیوبندی، با انقلاب اسلامی در ایران که هدف آن تشکیل حکومت اسلامی، نوسازی بنای تفکر انقلابی بر مبنای دین و احیای ارزش‌های اسلامی در بین مسلمانان بود، رابطه نزدیکی ندارند. از میان جنبش های اهل سنت، تنها حزب «جماعت اسلامی» در زمان رهبری «مودودی»، از هواداران اندیشه سیاسی [[امام خمینی]] رحمه الله به شمار می‌رفت. | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
== وضعیت کنونی جنبش اسلامی پاکستان == | == وضعیت کنونی جنبش اسلامی پاکستان == | ||
<br> | <br> | ||
جنبش اسلامی و | جنبش اسلامی و گروه‌های مذهبی پاکستان بعد از 11 سپتامبر 2001 با بحران شدیدی مواجه گردیدند؛ زیرا پایگاه اصلی گروه [[طالبان]] و [[بن لادن]] که متهم به حملات تروریستی 11 سپتامبر بودند، در پاکستان قرار داشت و از سوی گروه‌های مذهبی این کشور حمایت می شد. تصمیم [[امریکا]] به حمله نظامی به افغانستان و همکاری «پرویز مشرف» با امریکا، واکنش شدید گروه‌های مذهبی و فرقه گرای پاکستان را به همراه داشت. در 27 شهریور 1380 حدود چهل گروه اسلامی در اعتراض به حمله امریکا، تظاهرات کردند. برخی از این گروه‌ها تهدید کردند که در صورت حمله امریکا به افغانستان به فتوای شورای علمای طالبان عمل نموده و اعلام جهاد خواهند کرد. | ||
<br> | <br> | ||
با شروع حملات نظامی امریکا و ائتلاف ضد تروریستی به مواضع طالبان و بن لادن در افغانستان، موج تازه ای از اعتراض ها شروع شد. دولت «پرویز مشرف»، «[[مولوی فضل الرحمن]]» و «[[مولانا سمیع الحق]]»، دو تن از رهبران جمعیت علمای اسلام و رهبران برخی دیگر از | با شروع حملات نظامی امریکا و ائتلاف ضد تروریستی به مواضع طالبان و بن لادن در افغانستان، موج تازه ای از اعتراض ها شروع شد. دولت «پرویز مشرف»، «[[مولوی فضل الرحمن]]» و «[[مولانا سمیع الحق]]»، دو تن از رهبران جمعیت علمای اسلام و رهبران برخی دیگر از گروه‌های اسلامی این کشور را که از حامیان اصلی گروه طالبان به شمار می‌آمدند، زندانی نمود. جمعیت علمای اسلام یکی از فعال‌ترین احزاب مذهبی پاکستان است که تلاش‌های زیادی را با گسیل داشتن افراد داوطلب به افغانستان، جمع‌آوری کمک‌های مالی و ارسال خون برای زخمی های طالبان، انجام داد تا از سرنگونی آن جلوگیری نماید. | ||
<br> | <br> | ||
سرنگونی حکومت طالبان در افغانستان و فروپاشی شبکه های تروریستی بن لادن، روند اسلام‌گرایی در پاکستان را با خطر جدی روبه رو کرد. ژنرال «پرویز مشرف» در یک اقدام بی سابقه با تروریست خواندن | سرنگونی حکومت طالبان در افغانستان و فروپاشی شبکه های تروریستی بن لادن، روند اسلام‌گرایی در پاکستان را با خطر جدی روبه رو کرد. ژنرال «پرویز مشرف» در یک اقدام بی سابقه با تروریست خواندن گروه‌های مذهبی این کشور، از راهبرد جدید پاکستان در برابر تروریسم خبر داد. بر اساس سخنان رییس نظامی این کشور، برای مبارزه با تروریسم، فرقه گرایی و خشونت طلبی، پنج گروه، شامل؛ جیش محمد، لشکر طیبه، سپاه صحابه، تنظیم نفاذ شریعت محمدی و تحریک نفاذ فقه جعفری منحل گردید و گروه ششم (جمعیت علمای اسلام) تحت نظارت شدید دولت قرار گرفت. | ||
<br> | <br> | ||
هم اکنون وضعیت | هم اکنون وضعیت گروه‌های اسلامی و به ویژه «نهضت فقه جعفری» چندان مشخص نیست. دولت پاکستان در برابر بنیادگرایی اسلامی سیاست دوگانه ای را در پیش گرفته است. «پرویز مشرف» از یک سوی زیر فشار امریکاییان از فعالیت این گروه‌ها جلوگیری می‌کند و از سوی دیگر از گروه‌های اسلامی در کشمیر به عنوان آزادی خواه، پشتیبانی می‌کند!! | ||
<br> | <br> | ||