confirmed، مدیران
۳۷٬۲۰۱
ویرایش
پاکستان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
=نام پاکستان= | =نام پاکستان= | ||
نام پاکستان (paːkɪst̪aːn) (پاک + ستان) به زبان‌های اردو و فارسی یعنی سرزمین پاکی. این نام نخستین بار در سال ۱۳۱۲ (۱۹۳۳) توسط چودهاری رحمت علی که آن را در نشریه «امروز» یا «هرگز» منتشر کرد، به کار برده شد.این نام به عنوان سرواژه از نام‌های سرزمین‌های اصلی اسلامی مربوط به هند غربی ساخته شده‌است. به طور رسمی این کشور به عنوان قلمرو پاکستان در سال ۱۳۲۶ (۱۹۴۷) بنا نهاده شد و در سال ۱۳۳۶ (۱۹۵۷) به «جمهوری اسلامی پاکستان» تغییر نام داد. پاکستان را بخصوص در شبه قاره هند معمولاً با نام مخفف «پاک» می‌شناسند. | نام پاکستان (paːkɪst̪aːn) (پاک + ستان) به زبان‌های اردو و فارسی یعنی سرزمین پاکی. این نام نخستین بار در سال ۱۳۱۲ (۱۹۳۳) توسط چودهاری رحمت علی که آن را در نشریه «امروز» یا «هرگز» منتشر کرد، به کار برده شد.این نام به عنوان سرواژه از نام‌های سرزمین‌های اصلی اسلامی مربوط به هند غربی ساخته شده‌است. به طور رسمی این کشور به عنوان قلمرو پاکستان در سال ۱۳۲۶ (۱۹۴۷) بنا نهاده شد و در سال ۱۳۳۶ (۱۹۵۷) به «جمهوری اسلامی پاکستان» تغییر نام داد. پاکستان را بخصوص در شبه قاره هند معمولاً با نام مخفف «پاک» می‌شناسند. | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۱: | ||
=تاریخچه= | =تاریخچه= | ||
مساحت پاکستان ۸۸۱٬۹۱۳ کیلومترمربع و جمعیت آن ۲۲۸،۹۳۵،۱۴۵ نفر است. پایتخت آن اسلام‌آباد و بزرگترین شهر آن کراچی نام دارد. زبان رسمی پاکستان انگلیسی و اردو است. دین رسمی جمهوری فدرال پاکستان اسلام است و در میان کشورهای اسلامی، دومین کشور از نظر تعداد مسلمانان محسوب می‌شود. | پاکستان با نام رسمی جمهوری اسلامی پاکستان (به زبان اردو: اسلامی جمهوریۂ پاکستان)، کشوری در آسیای جنوبی واقع در غرب شبه قاره هند است. این کشور در جنوب مرز آبی هزار کیلومتری با دریای عمان دارد و از غرب با ایران، از شمال با [[افغانستان]]<ref>ر.ک:مقاله افغانستان</ref>، از شرق با هندوستان، و از شمال شرق با چین هم‌مرز است.<br> | ||
مساحت پاکستان ۸۸۱٬۹۱۳ کیلومترمربع و جمعیت آن ۲۲۸،۹۳۵،۱۴۵ نفر است. پایتخت آن اسلام‌آباد و بزرگترین شهر آن کراچی نام دارد. زبان رسمی پاکستان انگلیسی و اردو است. دین رسمی جمهوری فدرال پاکستان اسلام است و در میان کشورهای اسلامی، دومین کشور از نظر تعداد مسلمانان محسوب می‌شود.<br> | |||
۹۷ درصد مردم پاکستان را مسلمانان تشکیل می دهند که از این تعداد ۷۷٪ سنی و ۲۰٪ شیعه هستند. در حدود ۳ درصد از جمعیت این کشور پیرو سایر ادیان هستند. بزرگترین اقلیتهای دینی این کشور مسیحیان و هندو ها می‌باشند.<ref>https://uh.edu/~sriaz/religion/index.html</ref> | ۹۷ درصد مردم پاکستان را مسلمانان تشکیل می دهند که از این تعداد ۷۷٪ سنی و ۲۰٪ [[شیعه]] هستند. در حدود ۳ درصد از جمعیت این کشور پیرو سایر ادیان هستند. بزرگترین اقلیتهای دینی این کشور مسیحیان و هندو ها می‌باشند.<ref>https://uh.edu/~sriaz/religion/index.html</ref><br> | ||
این منطقه تاریخ کهنی از زندگی و تمدن را داراست که شامل تمدن دره سند می‌شود. علاوه بر این، این کشور تا مدت ها تحت سلطه دولت های ایرانی بود و همین مسئله باعث گسترش فرهنگ هندواسلامی و هندوایرانی در این کشور شد به طوری که اشتراکات فرهنگی بسیار زیادی با ایران دارد حتی سرود ملی این کشور نیز فارسی-عربی است و به راحتی برای فارسی زبانان قابل فهم است | این منطقه تاریخ کهنی از زندگی و تمدن را داراست که شامل تمدن دره سند می‌شود. علاوه بر این، این کشور تا مدت ها تحت سلطه دولت های ایرانی بود و همین مسئله باعث گسترش فرهنگ هندواسلامی و هندوایرانی در این کشور شد به طوری که اشتراکات فرهنگی بسیار زیادی با ایران دارد حتی سرود ملی این کشور نیز فارسی-عربی است و به راحتی برای فارسی زبانان قابل فهم است .<br> | ||
این کشور در سال ۱۹۴۷ به عنوان یک دولت و کشور جدید از هند مستقل شد. در سال ۱۹۷۱ جنگ داخلی به جدایی پاکستان شرقی با نام بنگلادش از این کشور منجر شد. از زمان استقلال، جمهوری فدرال پاکستان دوره‌های رشد نظامی و اقتصادی و همچنین بی‌ثباتی را هنگام جدا شدن بنگلادش از خود، گذرانده‌است. جمهوری فدرال پاکستان از لحاظ بزرگی نیروهای مسلح در رده هفتم جهان است. پاکستان هفتمین کشور جهان بر پایه تعداد نیروهای نظامی دائمی است، این کشور از قدرت‌های هسته‌ای و از کشورهای دارای سلاح هسته‌ای و و تنها کشور اسلامی دارنده آن است. | این کشور در سال ۱۹۴۷ به عنوان یک دولت و کشور جدید از هند مستقل شد. در سال ۱۹۷۱ جنگ داخلی به جدایی پاکستان شرقی با نام بنگلادش از این کشور منجر شد. از زمان استقلال، جمهوری فدرال پاکستان دوره‌های رشد نظامی و اقتصادی و همچنین بی‌ثباتی را هنگام جدا شدن بنگلادش از خود، گذرانده‌است. جمهوری فدرال پاکستان از لحاظ بزرگی نیروهای مسلح در رده هفتم جهان است. پاکستان هفتمین کشور جهان بر پایه تعداد نیروهای نظامی دائمی است، این کشور از قدرت‌های هسته‌ای و از کشورهای دارای سلاح هسته‌ای و و تنها کشور اسلامی دارنده آن است.<br> | ||
ناحیه کشمیر مورد ادعای هند و پاکستان است. هر دو کشور به‌طور جداگانه بخش‌هایی از این منطقه را اداره می‌کنند و این مناطق توسط خط کنترل از هم جدا شده‌اند. این مناطق از زمان استقلال پاکستان، مورد منازعه هند و پاکستان بوده و چند دفعه باعث درگیری بین دو کشور شده است هند این مناطق را جزئی از خود میداند در صورتی که این مناطق مسلمان نشین است و پاکستان خواستار آزادی و یا الحاق به خاک خود شده است گاندی رهبر هند نیز در زمان حیاتش خواستار این بود که خود مردم کشمیر خود تصمیم بگیرند به کدام کشور الحاق میشوند اما اکنون دولت هند برای منافع بسیار زیاد این مناطق از انتخابات سرباز میزند علاوه بر این در این بین بیش از ۱۱ هزار زن مسلمان مورد تجاوز توسط سربازان ارتش هند قرار گرفته اند<ref>الگو:یادکرد وب عنوان=انتخابات کشمیر</ref> و در سال ۲۰۱۶ تجاوز مرد هندی به دختر ۸ ساله ای خشم دولت و مردم پاکستان، کشمیر و تمام مردم و کشورهای مسلمان را برانگیخت، احزاب و کشور های مختلف اسلامی بارها خواستار رسیدگی نهاد های حقوق بشری به مسئله کشمیر شده اند اما تاکنون بی نتیجه بوده است | ناحیه کشمیر مورد ادعای [[هند]] و پاکستان است. هر دو کشور به‌طور جداگانه بخش‌هایی از این منطقه را اداره می‌کنند و این مناطق توسط خط کنترل از هم جدا شده‌اند. این مناطق از زمان استقلال پاکستان، مورد منازعه هند و پاکستان بوده و چند دفعه باعث درگیری بین دو کشور شده است هند این مناطق را جزئی از خود میداند در صورتی که این مناطق مسلمان نشین است و پاکستان خواستار آزادی و یا الحاق به خاک خود شده است گاندی رهبر هند نیز در زمان حیاتش خواستار این بود که خود مردم کشمیر خود تصمیم بگیرند به کدام کشور الحاق میشوند اما اکنون دولت هند برای منافع بسیار زیاد این مناطق از انتخابات سرباز میزند علاوه بر این در این بین بیش از ۱۱ هزار زن مسلمان مورد تجاوز توسط سربازان ارتش هند قرار گرفته اند<ref>الگو:یادکرد وب عنوان=انتخابات کشمیر</ref> و در سال ۲۰۱۶ تجاوز مرد هندی به دختر ۸ ساله ای خشم دولت و مردم پاکستان، کشمیر و تمام مردم و کشورهای مسلمان را برانگیخت، احزاب و کشور های مختلف اسلامی بارها خواستار رسیدگی نهاد های حقوق بشری به مسئله کشمیر شده اند اما تاکنون بی نتیجه بوده است.<br> | ||
جمهوری فدرال پاکستان بر اساس برآورد سال ۲۰۲۰ با بیش از ۲۲۰ میلیون نفر جمعیت، پنجمین کشور پرجمعیت دنیا و پرجمعیت‌تر از کشور پهناوری مانند برزیل است. این کشور، جمهوری پارلمانی فدرال است و از ۴ ایالت و چهار قلمرو فدرالی تشکیل می‌شود. جمهوری فدرال پاکستان هم از نظر زبانی و قومی و هم از نظر جغرافیایی کشور متنوع است. در شهریور ماه ۱۳۹۴ دیوان عالی جمهوری فدرال پاکستان با صدور حکمی، زبان اردو را به عنوان زبان اداری این کشور اعلام کرد.<ref>The Express Tribune</ref> | جمهوری فدرال پاکستان بر اساس برآورد سال ۲۰۲۰ با بیش از ۲۲۰ میلیون نفر جمعیت، پنجمین کشور پرجمعیت دنیا و پرجمعیت‌تر از کشور پهناوری مانند برزیل است. این کشور، جمهوری پارلمانی فدرال است و از ۴ ایالت و چهار قلمرو فدرالی تشکیل می‌شود. جمهوری فدرال پاکستان هم از نظر زبانی و قومی و هم از نظر جغرافیایی کشور متنوع است. در شهریور ماه ۱۳۹۴ دیوان عالی جمهوری فدرال پاکستان با صدور حکمی، زبان اردو را به عنوان زبان اداری این کشور اعلام کرد.<ref>The Express Tribune</ref> | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۸: | ||
=نظام اقتصادی پاکستان= | =نظام اقتصادی پاکستان= | ||
نظام اقتصادی پاکستان مختلط و در حال توسعه است. معضلات اقتصادی این کشور اساساً از سه عامل نظام زمینداری فئودالی، تخصیص نامتوازن منابع مالی و ثروت کشور به امور نظامی و دفاعی و بار سنگین بدهیهای خارجی نشأت می گیرد. دارایی های اقتصادی به ویژه زمین به طرز نابرابری توزیع شده است. رهبران سیاسی و فئودال های نظامی بخش عمده ای از زمین های زراعی را در انحصار خود دارند. درگیری نظامی با هند به ویژه درباره مسئله کشمیر و استمرار مسابقه تسلیحاتی پرهزینه با هند به اقتصاد کشور آسیب جدی وارد کرده است. | نظام اقتصادی پاکستان مختلط و در حال توسعه است. معضلات اقتصادی این کشور اساساً از سه عامل نظام زمینداری فئودالی، تخصیص نامتوازن منابع مالی و ثروت کشور به امور نظامی و دفاعی و بار سنگین بدهیهای خارجی نشأت می گیرد. دارایی های اقتصادی به ویژه زمین به طرز نابرابری توزیع شده است. رهبران سیاسی و فئودال های نظامی بخش عمده ای از زمین های زراعی را در انحصار خود دارند. درگیری نظامی با هند به ویژه درباره مسئله کشمیر و استمرار مسابقه تسلیحاتی پرهزینه با هند به اقتصاد کشور آسیب جدی وارد کرده است.<br> | ||
با تغییراتی که پس از دهه 1370ش/1990 در نظام بین المللی کمکهای خارجی پدید آمد، این کمکها که عمدتاً به دلیل فضای جنگ سرد و قرار داشتن پاکستان در اردوگاه غرب به این کشور سرازیر و اقتصاد آن را سرپا نگه داشته بود، متوقف شد و پاکستان را با بحران بازپرداخت بدهی های گذشته و ساختار اقتصادی وابسته به کمکهای خارجی مواجه ساخت.<ref>سریدهار و بهاگات، Pakistan: a withering state ?، ص123؛ هرمیداس باوند، ریشه یابی اجمالی تحولات اخیر و مشکلات فراروی پاکستان، ص1052ـ1053؛ اطلس مرجع جهان درلینگ کیندرزلی، ذیل مادّه.</ref> اقتصاد پاکستان عمدتاً بر پایه کشاورزی و صنایع سبک و خدمات استوار است. | با تغییراتی که پس از دهه 1370ش/1990 در نظام بین المللی کمکهای خارجی پدید آمد، این کمکها که عمدتاً به دلیل فضای جنگ سرد و قرار داشتن پاکستان در اردوگاه غرب به این کشور سرازیر و اقتصاد آن را سرپا نگه داشته بود، متوقف شد و پاکستان را با بحران بازپرداخت بدهی های گذشته و ساختار اقتصادی وابسته به کمکهای خارجی مواجه ساخت.<ref>سریدهار و بهاگات، Pakistan: a withering state ?، ص123؛ هرمیداس باوند، ریشه یابی اجمالی تحولات اخیر و مشکلات فراروی پاکستان، ص1052ـ1053؛ اطلس مرجع جهان درلینگ کیندرزلی، ذیل مادّه.</ref> اقتصاد پاکستان عمدتاً بر پایه کشاورزی و صنایع سبک و خدمات استوار است.<br> | ||
از این میان کشاورزی با به اشتغال درآوردن 48% نیروی کار (در1997) و تأمین 26% تولید ناخالص داخلی (در 1998) و تأمین بیش از 50% درآمدهای ناشی از صادرات (در1997ـ 1998)، مهمترین بخش اقتصادی به شمار می رود. پنبه برنج (مهمترین محصولات صادراتی)، گندم، ذرت، نیشکر و دانه سویا از محصولات عمده کشاورزی است. | از این میان کشاورزی با به اشتغال درآوردن 48% نیروی کار (در1997) و تأمین 26% تولید ناخالص داخلی (در 1998) و تأمین بیش از 50% درآمدهای ناشی از صادرات (در1997ـ 1998)، مهمترین بخش اقتصادی به شمار می رود. پنبه برنج (مهمترین محصولات صادراتی)، گندم، ذرت، نیشکر و دانه سویا از محصولات عمده کشاورزی است.<br> | ||
بخش صنعت 5ر17% از نیروی کار را به اشتغال درآورده (در 1994ـ1995) و 25% تولید ناخالص داخلی کشور را (در 1997ـ1998) تأمین کرده است<ref>کتاب سال جهان اروپا 1999، ج2، ص2738</ref> صنایع نساجی پیشرفته و منسوجات و پارچه های نخی، سرآمد کالاهای صادراتی پاکستان است و سهم مهمی در تولید ناخالص داخلی و اشتغال زایی دارد و بالغ بر 8ر32% نیروی کار (در 1994ـ1995) در بخش خدمات اشتغال یافته و 3ر49% از تولید ناخالص داخلی (در 1987ـ1998) متعلق به این بخش است. بخش خدمات در 1990ـ1996 سالانه از رشد متوسط 5% برخوردار بوده است.<ref>کتاب سال جهان اروپا 1999، ج2، ص2738</ref> | بخش صنعت 5ر17% از نیروی کار را به اشتغال درآورده (در 1994ـ1995) و 25% تولید ناخالص داخلی کشور را (در 1997ـ1998) تأمین کرده است<ref>کتاب سال جهان اروپا 1999، ج2، ص2738</ref> صنایع نساجی پیشرفته و منسوجات و پارچه های نخی، سرآمد کالاهای صادراتی پاکستان است و سهم مهمی در تولید ناخالص داخلی و اشتغال زایی دارد و بالغ بر 8ر32% نیروی کار (در 1994ـ1995) در بخش خدمات اشتغال یافته و 3ر49% از تولید ناخالص داخلی (در 1987ـ1998) متعلق به این بخش است. بخش خدمات در 1990ـ1996 سالانه از رشد متوسط 5% برخوردار بوده است.<ref>کتاب سال جهان اروپا 1999، ج2، ص2738</ref> | ||
| خط ۹۶: | خط ۹۸: | ||
=جغرافیا= | =جغرافیا= | ||
مساحت پاکستان ۷۹۶,۰۹۵ کیلومتر مربع است و دارای ۶,۷۷۴ کیلومتر مرز از شمال و غرب با | مساحت پاکستان ۷۹۶,۰۹۵ کیلومتر مربع است و دارای ۶,۷۷۴ کیلومتر مرز از شمال و غرب با افغانستان، از جنوب غرب با [[ایران]]، از شمال شرقی با چین و از شرق و جنوب شرق با هند است و از جنوب به اقیانوس هند راه دارد. | ||
جمعیت پاکستان بر اساس سرشماری سال ۲۰۱۱-۲۰۱۲ میلادی در این کشور ۱۸۰/۷ میلیون تن بوده است<ref>سایت ریاست جمهوری پاکستان</ref> و در سال ۲۰۱۴ میلادی، ۱۹۶,۱۷۴,۳۸۰ تن برآورد شده است<ref>سایت world fact book</ref> و از نظر جمعیت هفتمین کشور دنیا است. گروههای عمده قومی پاکستان عبارتند از پنجابی، سندی، پشتون، بلوچی و مهاجر. زبان رسمی این کشور اردو است و انگلیسی کاربرد زیادی دارد. زبان‌های پنجابی، سندی، ساراکی، پشتو، بلوچی، هندکو و براهویی رایج‌ترین زبان‌های این کشوراند. | جمعیت پاکستان بر اساس سرشماری سال ۲۰۱۱-۲۰۱۲ میلادی در این کشور ۱۸۰/۷ میلیون تن بوده است<ref>سایت ریاست جمهوری پاکستان</ref> و در سال ۲۰۱۴ میلادی، ۱۹۶,۱۷۴,۳۸۰ تن برآورد شده است<ref>سایت world fact book</ref> و از نظر جمعیت هفتمین کشور دنیا است. گروههای عمده قومی پاکستان عبارتند از پنجابی، سندی، پشتون، بلوچی و مهاجر. زبان رسمی این کشور اردو است و انگلیسی کاربرد زیادی دارد. زبان‌های پنجابی، سندی، ساراکی، پشتو، بلوچی، هندکو و براهویی رایج‌ترین زبان‌های این کشوراند. | ||
=تقسیمات کشوری= | =تقسیمات کشوری= | ||
پاکستان از پنج ایالت، یک منطقهٔ خودمختار قبایلی، یک منطقه فدرال پایتخت (اسلام‌آباد) و دو منطقه مربوط به جامو و کشمیر تشکیل شده‌است. | پاکستان از پنج ایالت، یک منطقهٔ خودمختار قبایلی، یک منطقه فدرال پایتخت (اسلام‌آباد) و دو منطقه مربوط به جامو و کشمیر تشکیل شده‌است. | ||
ایالت بلوچستان به مرکزیت کویته | '''ایالت بلوچستان به مرکزیت کویته''' | ||
ایالت خیبر پختونخوا به مرکزیت پیشاور (NWFP) | '''ایالت خیبر پختونخوا به مرکزیت پیشاور''' (NWFP) | ||
ایالت پنجاب به مرکزیت لاهور | '''ایالت پنجاب به مرکزیت لاهور''' | ||
''' | |||
ایالت سند به مرکزیت بندر کراچی''' | |||
''' | |||
فدرال پایتخت (ناحیه پایتختی اسلام‌آباد)''' (IST) | |||
'''منطقه خودمختار قبایلی''' | |||
'''منطقه کشمیر پاکستان''' (جامو و کشمیر آزاد) به مرکزیت مظفرآباد (AJK) | |||
'''ایالت گلگت بلتستان به مرکزیت گلگت''' | |||
ایالت گلگت بلتستان به مرکزیت گلگت | |||
ایالت بلوچستان و ایالت خیبر پختونخوا (سرحد شمال غربی)، خود نیز دارای مناطق خودمختار قبایلی هستند که آنها را (Provincially Administered Tribal Areas (PATA گویند. <ref>www.yjc.ir › بین‌الملل ›</ref> | ایالت بلوچستان و ایالت خیبر پختونخوا (سرحد شمال غربی)، خود نیز دارای مناطق خودمختار قبایلی هستند که آنها را (Provincially Administered Tribal Areas (PATA گویند. <ref>www.yjc.ir › بین‌الملل ›</ref> | ||
| خط ۱۲۳: | خط ۱۲۶: | ||
=فهرست پایتخت‌ها در پاکستان= | =فهرست پایتخت‌ها در پاکستان= | ||
"""پایتخت‌های منطقه‌ای""" | """<big>پایتخت‌های منطقه‌ای</big>""" | ||
کشمیر آزاد/ استان خودگردان مظفرآباد | '''کشمیر آزاد/ استان خودگردان مظفرآباد''' | ||
''' | |||
ایالت بلوچستان/ استان کویته | ایالت بلوچستان/ استان کویته''' | ||
مناطق قبیله‌ای فدرال/ ناحیه فدرال <ref>"Administrative system". Government of the Federally Administered Tribal Areas. Archived from the original on 25 January 2008. Retrieved 2008-01-03.</ref> | مناطق قبیله‌ای فدرال/ ناحیه فدرال <ref>"Administrative system". Government of the Federally Administered Tribal Areas. Archived from the original on 25 January 2008. Retrieved 2008-01-03.</ref> | ||
گلگت-بلتستان/ استان خودگردان گلگت | '''گلگت-بلتستان/ استان خودگردان گلگت''' | ||
ناحیه پایتختی اسلام‌آباد/ ناحیه فدرال/ اسلام‌آباد | '''ناحیه پایتختی اسلام‌آباد/ ناحیه فدرال/ اسلام‌آباد''' | ||
''' | |||
خیبر پختونخوا/ استان پیشاور''' | |||
''' | |||
پنجاب (پاکستان)/ استان لاهور''' | |||
'''ایالت سند/ استان کراچی'''<ref>"The Constitution of the Islamic Republic of Pakistan". National Reconstruction Bureau, Government of Pakistan. Archived from the original on 2007-12-15. Retrieved 2008-01-03.</ref> | |||
ایالت سند/ استان کراچی<ref>"The Constitution of the Islamic Republic of Pakistan". National Reconstruction Bureau, Government of Pakistan. Archived from the original on 2007-12-15. Retrieved 2008-01-03.</ref> | |||
=شهرهای مهم پاکستان= | =شهرهای مهم پاکستان= | ||
"""فیصل‌آباد""" | """<big>فیصل‌آباد</big>""" | ||
فیصل‌آباد یکی از شهرهای استان پنجاب در کشور پاکستان است. این شهر در گذشته لیال‌پور نامیده می‌شد. فیصل آباد با جمعیت حدود ۲٫۶ میلیون نفر (بر اساس سرشماری سال ۲۰۰۶) سومین شهر بزرگ پاکستان است.این شهر به‌عنوان یک مرکز مهم صنعتی در باختر لاهور در استان پنجاب به شمار می‌آید. | فیصل‌آباد یکی از شهرهای استان پنجاب در کشور پاکستان است. این شهر در گذشته لیال‌پور نامیده می‌شد. فیصل آباد با جمعیت حدود ۲٫۶ میلیون نفر (بر اساس سرشماری سال ۲۰۰۶) سومین شهر بزرگ پاکستان است.این شهر به‌عنوان یک مرکز مهم صنعتی در باختر لاهور در استان پنجاب به شمار می‌آید. | ||
"""راولپندی""" | """<big>راولپندی</big>""" | ||
شهر راولپندی در فلات پوتوار، در نزدیکی پایتخت جمهوری اسلامی پاکستان (اسلام‌آباد) و در ۲۷۵ کیلومتری شمال غرب لاهور قرار گرفته و یکی از شهرهای استان پنجاب است. | شهر راولپندی در فلات پوتوار، در نزدیکی پایتخت جمهوری اسلامی پاکستان (اسلام‌آباد) و در ۲۷۵ کیلومتری شمال غرب لاهور قرار گرفته و یکی از شهرهای استان پنجاب است. | ||
| خط ۱۵۳: | خط ۱۵۶: | ||
این شهر، مهمترین شهر نظامی پاکستان محسوب می‌شود و پس از سال ۱۹۶۰ که اسلام‌آباد بنا گردید، به همین منظور انتخاب گردید. شهر راولپندی یکی از مهمترین شهرهای صنعتی پاکستان می‌باشد و تعداد زیادی از شهرک‌ها و کارخانجات صنعتی را در خود جای داده است. فرودگاه بین‌المللی اسلام‌آباد، در واقع در داخل این شهر واقع شده است و این امر، راولپندی را به یک شهر مهم تبدیل کرده است. این شهر یکی از مراکز مهم تجاری در کل کشور است. جمعیت شهر راولپندی نزدیک به۳٬۰۳۹٬۵۵۰ نفر برآورد شده است که پس از شهرهای کراچی، لاهور و فیصل‌آباد چهارمین شهر پرجمعیت پاکستان است. | این شهر، مهمترین شهر نظامی پاکستان محسوب می‌شود و پس از سال ۱۹۶۰ که اسلام‌آباد بنا گردید، به همین منظور انتخاب گردید. شهر راولپندی یکی از مهمترین شهرهای صنعتی پاکستان می‌باشد و تعداد زیادی از شهرک‌ها و کارخانجات صنعتی را در خود جای داده است. فرودگاه بین‌المللی اسلام‌آباد، در واقع در داخل این شهر واقع شده است و این امر، راولپندی را به یک شهر مهم تبدیل کرده است. این شهر یکی از مراکز مهم تجاری در کل کشور است. جمعیت شهر راولپندی نزدیک به۳٬۰۳۹٬۵۵۰ نفر برآورد شده است که پس از شهرهای کراچی، لاهور و فیصل‌آباد چهارمین شهر پرجمعیت پاکستان است. | ||
"""مولتان""" | """<big>مولتان</big>""" | ||
مولتان (در اردو: ملتان) یکی از شهرهای استان پنجاب در کشور پاکستان و مرکز ناحیه مولتان است. این شهر در بخش جنوبی استان جای دارد.این شهر با جمعیت ۱٬۴۲۳٬۹۱۹ نفر (برآورد سال ۲۰۰۷) ششمین شهر بزرگ پاکستان به شمار می‌آید. جمعیت ناحیه مولتان در سال ۱۹۹۸ بالغ بر ۳٫۸ میلیون نفر بوده است. | مولتان (در اردو: ملتان) یکی از شهرهای استان پنجاب در کشور پاکستان و مرکز ناحیه مولتان است. این شهر در بخش جنوبی استان جای دارد.این شهر با جمعیت ۱٬۴۲۳٬۹۱۹ نفر (برآورد سال ۲۰۰۷) ششمین شهر بزرگ پاکستان به شمار می‌آید. جمعیت ناحیه مولتان در سال ۱۹۹۸ بالغ بر ۳٫۸ میلیون نفر بوده است. | ||
مولتان به عنوان شهر صوفیان بزرگ و زیارتگاه‌ها شناخته می‌شود. | مولتان به عنوان شهر [[صوفیان]] بزرگ و زیارتگاه‌ها شناخته می‌شود. | ||
"""حیدرآباد (پاکستان)""" | """<big>حیدرآباد (پاکستان)</big>""" | ||
حیدرآباد یکی از شهرهای استان سند در کشور پاکستان است. این شهر در گذشته به نام «نرون کوت» شناخته می‌شد.حیدرآباد در گذشته مرکز استان سند بود و لقب | حیدرآباد یکی از شهرهای استان سند در کشور پاکستان است. این شهر در گذشته به نام «نرون کوت» شناخته می‌شد.حیدرآباد در گذشته مرکز استان سند بود و لقب «'''<big>شهر عطرها</big>'''» را داشت. هم‌اکنون مرکز ناحیه حیدرآباد است. این شهر پیش از تشکیل کشور پاکستان «پاریس هند» نامیده می‌شد، چرا که خیابان‌های آن هر روز با عطر شستشو داده می‌شد. | ||
این شهر با جمعیت ۱٬۴۲۳٬۹۱۹ نفر (در سال ۲۰۰۷) دومین شهر بزرگ استان سند و هشتمین شهر بزرگ پاکستان است. جمعیت این شهر در سال ۲۰۰۰، بالغ بر ۱٬۳۴۸٬۲۸۸ بود. | این شهر با جمعیت ۱٬۴۲۳٬۹۱۹ نفر (در سال ۲۰۰۷) دومین شهر بزرگ استان سند و هشتمین شهر بزرگ پاکستان است. جمعیت این شهر در سال ۲۰۰۰، بالغ بر ۱٬۳۴۸٬۲۸۸ بود. | ||
"""گوجرانواله""" | """<big>گوجرانواله</big>""" | ||
گوجرانواله (در اردو: گوجرانوالہ) یکی از شهرهای استان پنجاب در کشور پاکستان و مرکز ناحیه گجران واله است. این شهر با جمعیت بیش از ۱٬۱ میلیون نفر پنجمین شهر بزرگ پاکستان است. | گوجرانواله (در اردو: گوجرانوالہ) یکی از شهرهای استان پنجاب در کشور پاکستان و مرکز ناحیه گجران واله است. این شهر با جمعیت بیش از ۱٬۱ میلیون نفر پنجمین شهر بزرگ پاکستان است. | ||
| خط ۱۷۱: | خط ۱۷۴: | ||
نام پیشین این محل «خانپور شانسی» بوده که پس از قدرت گرفتن قوم گُجَر در این ناحیه این شهر به گوجرانواله معروف شده‌است. | نام پیشین این محل «خانپور شانسی» بوده که پس از قدرت گرفتن قوم گُجَر در این ناحیه این شهر به گوجرانواله معروف شده‌است. | ||
"""پیشاور""" | """<big>پیشاور</big>""" | ||
پیشاوُر (در زبان پشتو: پښور، در اردو: پشاور) پایتخت استان مرزی شمال غربی کشور پاکستان است. | پیشاوُر (در زبان پشتو: پښور، در اردو: پشاور) پایتخت استان مرزی شمال غربی کشور پاکستان است. | ||
شهر پیشاور در کناره گردنه معروف خیبر قرار دارد و مرکز بازرگانی، سیاسی و فرهنگی مناطق مرزی و پشتون‌نشین پاکستان بشمار می‌آید.در کتیبه کعبه زرتشت شاپور یکم این شهر را جز قلمرو ایران می خواند. | شهر پیشاور در کناره گردنه معروف خیبر قرار دارد و مرکز بازرگانی، سیاسی و فرهنگی مناطق مرزی و پشتون‌نشین پاکستان بشمار می‌آید.در کتیبه کعبه زرتشت شاپور یکم این شهر را جز قلمرو ایران می خواند. | ||
شهر پیشاور با قدمتی طولانی و باستانی، حدود ۲۰ کیلومتر طول و ۱۰ کیلومتر عرض از جمله شهرهای مهم پاکستان می‌باشد. فاصله این شهر تا پایتخت ۱۷۰ کیلومتر می‌باشد. پیشاور به شهر گل‌ها نیز معروف است و در هر چهار فصل سرسبز و دارای گل‌های متنوع است. این شهر دردهانه ورودی دره خیبر که شاهراه قدیمی ارتباط آسیای میانه به شبه قاره هند است واقع شده‌است. | شهر پیشاور با قدمتی طولانی و باستانی، حدود ۲۰ کیلومتر طول و ۱۰ کیلومتر عرض از جمله شهرهای مهم پاکستان می‌باشد. فاصله این شهر تا پایتخت ۱۷۰ کیلومتر می‌باشد. پیشاور به شهر گل‌ها نیز معروف است و در هر چهار فصل سرسبز و دارای گل‌های متنوع است. این شهر دردهانه ورودی دره خیبر که شاهراه قدیمی ارتباط آسیای میانه به شبه قاره هند است واقع شده‌است.<br> | ||
شهر پیشاور از دو بخش قدیمی و امروزی تشکیل شده‌است. بخش قدیمی آن که دارای ۲۰ دروازه و به سبک شهرهای پرجمعیت آسیای میانه ساخته شده خانه‌هایی از خشت با کوچه‌های تنگ و پرپیچ و خم دارد. بخش نوساز شهر که در واقع یک منطقهٔ نظامی است، دارای خانه‌هایی بزرگ و خیابان‌هایی منظم و پردرخت است و تأسیساتی متعلق به نیروی هوایی ارتش پاکستان در آن قرار دارد. | شهر پیشاور از دو بخش قدیمی و امروزی تشکیل شده‌است. بخش قدیمی آن که دارای ۲۰ دروازه و به سبک شهرهای پرجمعیت آسیای میانه ساخته شده خانه‌هایی از خشت با کوچه‌های تنگ و پرپیچ و خم دارد. بخش نوساز شهر که در واقع یک منطقهٔ نظامی است، دارای خانه‌هایی بزرگ و خیابان‌هایی منظم و پردرخت است و تأسیساتی متعلق به نیروی هوایی ارتش پاکستان در آن قرار دارد.<br> | ||
جمعیت پیشاور از دو گروه عمدهٔ قومی پشتوها ــ که‌اکثریت جمعیت شهر را تشکیل می‌دهند ــ و پیشاوریها ــ که از مردمان بومی این منطقه هستند ــ تشکیل شده‌است. افزون بر این دو گروه قومی، اقوام تاجیک، هزاره و همچنین کولی‌ها نیز در این شهر به سر می‌برند. بیشتر مردم این شهر به زبان پشتو سخن می‌گویند؛ در عین حال، زبان‌های فارسی، هندکو، پنجابی و اردو نیز در پیشاور گویشورانی دارد. | جمعیت پیشاور از دو گروه عمدهٔ قومی پشتوها ــ که‌اکثریت جمعیت شهر را تشکیل می‌دهند ــ و پیشاوریها ــ که از مردمان بومی این منطقه هستند ــ تشکیل شده‌است. افزون بر این دو گروه قومی، اقوام تاجیک، هزاره و همچنین کولی‌ها نیز در این شهر به سر می‌برند. بیشتر مردم این شهر به زبان پشتو سخن می‌گویند؛ در عین حال، زبان‌های فارسی، هندکو، پنجابی و اردو نیز در پیشاور گویشورانی دارد.<br> | ||
فاصلهٔ پیشاور تا گذرگاه مرزی تورخم چهل و پنج کیلومتر و از شهرک مرزی تورخم تا کابل، دوصد و بیست و چهار کیلومتر است. روزانه صدها افغان و ده‌ها کارگر پاکستانی در بزرگراه پیشاور- کابل، رفت و آمد می‌کنند. | فاصلهٔ پیشاور تا گذرگاه مرزی تورخم چهل و پنج کیلومتر و از شهرک مرزی تورخم تا کابل، دوصد و بیست و چهار کیلومتر است. روزانه صدها افغان و ده‌ها کارگر پاکستانی در بزرگراه پیشاور- کابل، رفت و آمد می‌کنند. | ||
"""پیشینه""" | """<big>پیشینه</big>""" | ||
نام پیشاور از زبان‌های ایرانی است و به قولی از نام شاپور یکم پادشاه ساسانی که بر این شهر دست یازید و امپراتوری کوشان را پیوست امپراتوری ساسانی کرد اقتباس شده باشداین نام در گویش شمال شرقی پشتو به گونه پَیخاوَر تلفظ می‌شود. در آغاز بنیادش در دوره کوشانی‌ها نام آن به گونه پوروشاپورا تلفظ می‌شد و از همان آغاز از کانون‌های مهم بازرگانی در جاده ابریشم و همچنین چهارراهی برای گذر فرهنگ شبه قاره هند به آسیای میانه بوده‌است. پایتخت تابستانی پادشاهان کوشانی در «کاپیچی» (= کاپیسی یا بگرام) و کابل و پایتخت زمستانی آنان شهر پیشاور بوده‌است. | نام پیشاور از زبان‌های ایرانی است و به قولی از نام شاپور یکم پادشاه ساسانی که بر این شهر دست یازید و امپراتوری کوشان را پیوست امپراتوری ساسانی کرد اقتباس شده باشداین نام در گویش شمال شرقی پشتو به گونه پَیخاوَر تلفظ می‌شود. در آغاز بنیادش در دوره کوشانی‌ها نام آن به گونه پوروشاپورا تلفظ می‌شد و از همان آغاز از کانون‌های مهم بازرگانی در جاده ابریشم و همچنین چهارراهی برای گذر فرهنگ شبه قاره هند به آسیای میانه بوده‌است. پایتخت تابستانی پادشاهان کوشانی در «کاپیچی» (= کاپیسی یا بگرام) و کابل و پایتخت زمستانی آنان شهر پیشاور بوده‌است. | ||
"""کویته""" | """<big>کویته</big>""" | ||
کُویته مرکز استان بلوچستان در کشور پاکستان است. کویته که در نزدیک مرز افغانستان در قندهار است، دارای جمعیت مختلط قومی بوده که عمدتاً اقوام هزاره، پشتون و بلوچ دران زنگی نموده و تعداد اقوام هزاره که در زمان امیر عبد الرحمان خان از افغانستان مهاجرت نموده بودند، نیز درآنجا سکونت داند که تا امروز به زبان فارسی تکلم مینمایند. نظام حکومتی به شکل فدرالی بیشتر بدست بلوچها بوده و پشتو زبانان از اختیارات کمی برخورداراند. | کُویته مرکز استان بلوچستان در کشور پاکستان است. کویته که در نزدیک مرز افغانستان در قندهار است، دارای جمعیت مختلط قومی بوده که عمدتاً اقوام هزاره، پشتون و بلوچ دران زنگی نموده و تعداد اقوام هزاره که در زمان امیر عبد الرحمان خان از افغانستان مهاجرت نموده بودند، نیز درآنجا سکونت داند که تا امروز به زبان فارسی تکلم مینمایند. نظام حکومتی به شکل فدرالی بیشتر بدست بلوچها بوده و پشتو زبانان از اختیارات کمی برخورداراند.<br> | ||
اما در سالهای اخیر دهه ۹۰ میلادی اتحاد پشتونها به‌وسیله تحرک پشتون‌گرایی که در رأس آن محمود خان اچگزی قرار دارد، تا اندازه آنها حضور خودشان را متجلی نموده‌اند. البته این حزب سیاسی قومی موسوم به پشتونخواه ملی عوامی پارتی، از حکومت افغانستان به رهبری حامد کرز به علت پشتون بودن آن حمایت مینماید. بزرگترین اغتشاشات را در بلوچستان درین اواخیر پشتونها و به تعقیب آن در سال ۲۰۰۶ بلوچها داشتند که حکومت مشرف را به چالشهای سختی درگیر ساخت. قتل رهبر بلوچها توسط ارتش پاکستان در درگیریهای اخیر در این ولایت، خشم این طایفه را نسبت به نخبگان پنجاب بر انگیخته‌است. بلوچستان دارای شهرستان‌های کوچک و بزرگ است که عمده‌ترین آنها، پشین، مستونگ، کچلاک، نورالهی است. | اما در سالهای اخیر دهه ۹۰ میلادی اتحاد پشتونها به‌وسیله تحرک پشتون‌گرایی که در رأس آن محمود خان اچگزی قرار دارد، تا اندازه آنها حضور خودشان را متجلی نموده‌اند. البته این حزب سیاسی قومی موسوم به پشتونخواه ملی عوامی پارتی، از حکومت افغانستان به رهبری حامد کرز به علت پشتون بودن آن حمایت مینماید. بزرگترین اغتشاشات را در بلوچستان درین اواخیر پشتونها و به تعقیب آن در سال ۲۰۰۶ بلوچها داشتند که حکومت مشرف را به چالشهای سختی درگیر ساخت. قتل رهبر بلوچها توسط ارتش پاکستان در درگیریهای اخیر در این ولایت، خشم این طایفه را نسبت به نخبگان پنجاب بر انگیخته‌است. بلوچستان دارای شهرستان‌های کوچک و بزرگ است که عمده‌ترین آنها، پشین، مستونگ، کچلاک، نورالهی است. | ||
"""اسلام‌آباد""" | """<big>اسلام‌آباد</big>""" | ||
اسلام‌آباد شهری در شمال جمهوری اسلامی پاکستان و پایتخت این کشور است.<ref> | اسلام‌آباد شهری در شمال جمهوری اسلامی پاکستان و پایتخت این کشور است.<ref> | ||
| خط ۲۰۳: | خط ۲۰۶: | ||
=مردم پاکستان= | =مردم پاکستان= | ||
پاکستان بر اساس آمار تخمینی ۱۳۸۷ (۲۰۰۸)، جمعیتی حدود ۱۷۲٬۸۰۰٬۰۰۰ تن دارد. پاکستان ششمین جمعیت بزرگ جهان را داراست که بیشتر از روسیه و کمتر از برزیل است. به علت نرخ رشد بالای جمعیت پاکستان انتظار می‌رود جمعیت آن در سال ۲۰۲۰ از جمعیت برزیل فراتر رود. نشان دادن جمعیت پاکستان نسبتاً مشکل است و این به علت تفاوت‌های آشکار در دقت هر سرشماری و عدم هماهنگی بین بررسی‌های گوناگون مربوط به نرخ رشد جمعیت است اما احتمالاً بتوان گفت نرخ رشد جمعیت در دهه ۱۹۸۰ به اوج خود رسید. جمعیت این کشور تاریخ ۱ ژوئیه ۲۰۰۵ حدود ۱۶۲، ۴۰۰، ۰۰۰ تن و نرخ رشد جمعیت نیز ۳۴ در هزار و نرخ مرگ و میر حدود ۱۰ در هزار و نرخ رشد طبیعی جمعیت حدود ٪۴/۲ تخمین زده شد. منابع غیر دولتی و بین‌المللی گزارش می‌دهند که جمعیت کنونی پاکستان حدود ۱۷۰ تا ۱۹۰ میلیون تخمین زده می‌شود. | پاکستان بر اساس آمار تخمینی ۱۳۸۷ (۲۰۰۸)، جمعیتی حدود ۱۷۲٬۸۰۰٬۰۰۰ تن دارد. پاکستان ششمین جمعیت بزرگ جهان را داراست که بیشتر از روسیه و کمتر از برزیل است. به علت نرخ رشد بالای جمعیت پاکستان انتظار می‌رود جمعیت آن در سال ۲۰۲۰ از جمعیت برزیل فراتر رود. نشان دادن جمعیت پاکستان نسبتاً مشکل است و این به علت تفاوت‌های آشکار در دقت هر سرشماری و عدم هماهنگی بین بررسی‌های گوناگون مربوط به نرخ رشد جمعیت است اما احتمالاً بتوان گفت نرخ رشد جمعیت در دهه ۱۹۸۰ به اوج خود رسید. جمعیت این کشور تاریخ ۱ ژوئیه ۲۰۰۵ حدود ۱۶۲، ۴۰۰، ۰۰۰ تن و نرخ رشد جمعیت نیز ۳۴ در هزار و نرخ مرگ و میر حدود ۱۰ در هزار و نرخ رشد طبیعی جمعیت حدود ٪۴/۲ تخمین زده شد. منابع غیر دولتی و بین‌المللی گزارش می‌دهند که جمعیت کنونی پاکستان حدود ۱۷۰ تا ۱۹۰ میلیون تخمین زده می‌شود.<br> | ||
زبان اردو زبان پاکستانی و زبان مشترک این کشور است، اما زبان انگلیسی زبان رسمی است که در قانون اساسی پاکستان و در تجارت و همچنین طبقه خاص و تحصیل کرده و شهری و بسیاری از دانشگاه‌ها به کار برده می‌شود. زبان پنجابی نیز زبان بیش از ۶۰ میلیون نفر است، اما رسمیتی از سوی کشور ندارد. پاکستانی‌ها از نژادها و گروههای قومی متعددی تشکیل یافته‌اند که بیشتر آنها از نوع مردم هندواروپایی هستند و به همین دلیل بسیار متفاوت از افراد بومی ساکن این بخش از شبه قاره هند هستند. | زبان اردو زبان پاکستانی و زبان مشترک این کشور است، اما زبان انگلیسی زبان رسمی است که در قانون اساسی پاکستان و در تجارت و همچنین طبقه خاص و تحصیل کرده و شهری و بسیاری از دانشگاه‌ها به کار برده می‌شود. زبان پنجابی نیز زبان بیش از ۶۰ میلیون نفر است، اما رسمیتی از سوی کشور ندارد. پاکستانی‌ها از نژادها و گروههای قومی متعددی تشکیل یافته‌اند که بیشتر آنها از نوع مردم هندواروپایی هستند و به همین دلیل بسیار متفاوت از افراد بومی ساکن این بخش از شبه قاره هند هستند.<br> | ||
اکثریت پاکستانی‌ها به گروه قومی هندوآریایی تعلق دارند. در حالی که تعداد قابل توجهی از نژادهای ایرانی و تعداد کمتری از دراویدیان‌ها نیز به چشم می‌خوردند. این گروههای قومی عمده به گروههای قومی کوچکتری تقسیم میشوند. پنجابیها ۴۴٫۶۸٪، پشتونها ۱۵٫۴۲٪، سندیها ۱۴٫۱٪، سرائیکی‌ها ۸٫۳۸٪، مهاجر اردو ۷٫۵۷٪، بلوچها ۳٫۵۷٪ و سایرین ۶٫۲۸٪ جمعیت را تشکیل می‌دهند. | اکثریت پاکستانی‌ها به گروه قومی هندوآریایی تعلق دارند. در حالی که تعداد قابل توجهی از نژادهای ایرانی و تعداد کمتری از دراویدیان‌ها نیز به چشم می‌خوردند. این گروههای قومی عمده به گروههای قومی کوچکتری تقسیم میشوند. پنجابیها ۴۴٫۶۸٪، پشتونها ۱۵٫۴۲٪، سندیها ۱۴٫۱٪، سرائیکی‌ها ۸٫۳۸٪، مهاجر اردو ۷٫۵۷٪، بلوچها ۳٫۵۷٪ و سایرین ۶٫۲۸٪ جمعیت را تشکیل می‌دهند.<br> | ||
بیشتر جمعیت پاکستان مسلمان هستند (۷۷٪ سنی و ۱۹٪ شیعه). به علاوه ۱٫۸۵٪ هندو، ۱٫۶٪ مسیحی و ۰٫۰۴٪ سیک نیز در کشور می‌زیند.<ref>نگاهی به تاریخچه "پاكستان" | بیشتر جمعیت پاکستان مسلمان هستند (۷۷٪ سنی و ۱۹٪ شیعه). به علاوه ۱٫۸۵٪ هندو، ۱٫۶٪ مسیحی و ۰٫۰۴٪ سیک نیز در کشور می‌زیند.<ref>نگاهی به تاریخچه "پاكستان" | ||
| خط ۲۱۴: | خط ۲۱۷: | ||
=تاریخ سیاسی= | =تاریخ سیاسی= | ||
'''<big>استقلال از هند</big>''' | |||
کشور پاکستان در سال ۱۹۴۷م./۱۳۲۷ش. با جدایی از هند موجودیت مستقلی یافت. استقلال پاکستان ریشه در مبارزات مسلمانان هند از دوران قیام سیداحمد خان در سال ۱۲۷۴ش/۱۸۵۷م داشت. مبارزات مسلمانان هند هنگامی گسترش بیشتری یافت که ملی‌گرایی هندی در اواخر سده هجدهم و اوایل سده نوزدهم میلادی با حمایت بریتانیا که مسلمانان را عامل اصلی شورش‌های آزادی‌خواهانه هندیان می‌دانست، شدت بیشتر یافت. در سال ۱۲۸۵ش/۱۹۰۶م حزب «مسلم لیگ سراسر هند» برای پی‌گیری خواسته‌های مسلمانان تشکیل شد و با برآورده نشدن این خواسته‌ها طرح استقلال مسلمانان از سوی این حزب مطرح شد. استقلال‌خواهی مسلمانان با ریاست محمد علی جناح بر مسلم لیگ وارد مرحله تازه‌ای شد، مرحله‌ای که به استقلال این کشور در سال ۱۳۲۶ش/۱۹۴۷م انجامید. در این زمان پاکستان به صورت یکی از اعضای جامعه مشترک المنافع بریتانیا باقی ماند. در پی جدایی پاکستان و درگیریهای شدید هندو‌ها و مسلمانان، حدود هشت میلیون مسلمان از هند به پاکستان مهاجرت کردند.<ref>دانشنامه جهان اسلام، ج۵، ص ۴۴۸</ref> | کشور پاکستان در سال ۱۹۴۷م./۱۳۲۷ش. با جدایی از هند موجودیت مستقلی یافت. استقلال پاکستان ریشه در مبارزات مسلمانان هند از دوران قیام سیداحمد خان در سال ۱۲۷۴ش/۱۸۵۷م داشت. مبارزات مسلمانان هند هنگامی گسترش بیشتری یافت که ملی‌گرایی هندی در اواخر سده هجدهم و اوایل سده نوزدهم میلادی با حمایت بریتانیا که مسلمانان را عامل اصلی شورش‌های آزادی‌خواهانه هندیان می‌دانست، شدت بیشتر یافت. در سال ۱۲۸۵ش/۱۹۰۶م حزب «مسلم لیگ سراسر هند» برای پی‌گیری خواسته‌های مسلمانان تشکیل شد و با برآورده نشدن این خواسته‌ها طرح استقلال مسلمانان از سوی این حزب مطرح شد. استقلال‌خواهی مسلمانان با ریاست محمد علی جناح بر مسلم لیگ وارد مرحله تازه‌ای شد، مرحله‌ای که به استقلال این کشور در سال ۱۳۲۶ش/۱۹۴۷م انجامید. در این زمان پاکستان به صورت یکی از اعضای جامعه مشترک المنافع بریتانیا باقی ماند. در پی جدایی پاکستان و درگیریهای شدید هندو‌ها و مسلمانان، حدود هشت میلیون مسلمان از هند به پاکستان مهاجرت کردند.<ref>دانشنامه جهان اسلام، ج۵، ص ۴۴۸</ref> | ||
| خط ۲۲۰: | خط ۲۲۳: | ||
نخستین قانون اساسی این کشور در ۱۳۳۵ش/۱۹۵۶م نگاشته شد. بعد از این تاریخ نیز قانون اساسی این کشور چند بار دستخوش تغییر شد.<ref>اسعدی، ص ۱۷۶</ref> با تصویب قانون اساسی پاکستان، ریاست عالیه انگلستان بر دولت لغو و نظام مستقل جمهوری تصویب شد.<ref>صفوی، ج۲، ص ۳۰۲</ref> | نخستین قانون اساسی این کشور در ۱۳۳۵ش/۱۹۵۶م نگاشته شد. بعد از این تاریخ نیز قانون اساسی این کشور چند بار دستخوش تغییر شد.<ref>اسعدی، ص ۱۷۶</ref> با تصویب قانون اساسی پاکستان، ریاست عالیه انگلستان بر دولت لغو و نظام مستقل جمهوری تصویب شد.<ref>صفوی، ج۲، ص ۳۰۲</ref> | ||
"""اختلافات مرزی""" | """<big>اختلافات مرزی</big>""" | ||
در سال ۱۹۷۱م./۱۳۵۰ش. در پی اختلافاتی ایالت بنگال با عنوان بنگلادش از پاکستان جدا شد. کشمیر نیز به منطقه مورد اختلاف هند و پاکستان تبدیل شد.از آن پس کشمیر میان هند و پاکستان تقسیم شد. در حالی‌که سرزمین کشمیر ۲۲۲ هزار کیلومتر مربع مساحت دارد بیشتر از دو سوم مساحت آن با نام ایالت جمو و کشمیر، تحت سلطه هندوستان قرار گرفت و یک سوم آن بنام کشمیر آزاد با مساحت ۸۳۷۱۶ کیلو متر مربع تحت سلطه و حاکمیت پاکستان در آمد.<ref>فصل اول کتاب ما و پاکستان منتشر شده در سایت پژوهش سرای تاریخ افغانستان</ref> | در سال ۱۹۷۱م./۱۳۵۰ش. در پی اختلافاتی ایالت بنگال با عنوان بنگلادش از پاکستان جدا شد. کشمیر نیز به منطقه مورد اختلاف هند و پاکستان تبدیل شد.از آن پس کشمیر میان هند و پاکستان تقسیم شد. در حالی‌که سرزمین کشمیر ۲۲۲ هزار کیلومتر مربع مساحت دارد بیشتر از دو سوم مساحت آن با نام ایالت جمو و کشمیر، تحت سلطه هندوستان قرار گرفت و یک سوم آن بنام کشمیر آزاد با مساحت ۸۳۷۱۶ کیلو متر مربع تحت سلطه و حاکمیت پاکستان در آمد.<ref>فصل اول کتاب ما و پاکستان منتشر شده در سایت پژوهش سرای تاریخ افغانستان</ref> | ||
| خط ۲۳۲: | خط ۲۳۵: | ||
=ادیان در پاکستان= | =ادیان در پاکستان= | ||
اهمیت دین اسلام در ساختار حکومتی این کشور نیز بازتاب یافته و نظام سیاسی آن در قانون اساسی که به سال ۱۹۷۳ میلادی به تصویب رسید، جمهوری اسلامی معرفی شده و برای تطبیق قوانین موضوعه با شریعت اسلامی، شورایی با نام «شورای عقاید و احکام اسلامی» تشکیل شد. با این حال بیشتر اقلیتهای دینی در این کشور در مجلس شورای ملی پاکستان نماینده دارند و می‌توانند آزادانه آیین‌های دینی خود را اجرا کنند. ۹۶٪ از جمعیت پاکستان مسلمان هستند (۷۷٪ سنی و ۱۹٪ شیعه). به علاوه ۱٫۸۵٪ هندو، ۱٫۶٪ مسیحی و ۰٫۰۴٪ سیک نیز در کشور می‌زیند. اقلیتهای دیگری مانند پارسی (که بازماندگان زرتشتیان‌اند)،احمدی و بودایی و قادیانی در پاکستان وجود دارند. | اهمیت دین اسلام در ساختار حکومتی این کشور نیز بازتاب یافته و نظام سیاسی آن در قانون اساسی که به سال ۱۹۷۳ میلادی به تصویب رسید، جمهوری اسلامی معرفی شده و برای تطبیق قوانین موضوعه با شریعت اسلامی، شورایی با نام «شورای عقاید و احکام اسلامی» تشکیل شد.<br> | ||
با این حال بیشتر اقلیتهای دینی در این کشور در مجلس شورای ملی پاکستان نماینده دارند و می‌توانند آزادانه آیین‌های دینی خود را اجرا کنند. ۹۶٪ از جمعیت پاکستان مسلمان هستند (۷۷٪ سنی و ۱۹٪ شیعه). به علاوه ۱٫۸۵٪ هندو، ۱٫۶٪ مسیحی و ۰٫۰۴٪ سیک نیز در کشور می‌زیند. اقلیتهای دیگری مانند پارسی (که بازماندگان زرتشتیان‌اند)،احمدی و بودایی و قادیانی در پاکستان وجود دارند. | |||
مذهب بیشتر مسلمانان این کشور سنی و پیرو مذهب حنفی‌اند و از نظر فکری به سه دسته تقسیم میشوند: | مذهب بیشتر مسلمانان این کشور سنی و پیرو مذهب حنفی‌اند و از نظر فکری به سه دسته تقسیم میشوند: | ||
"""بریلویه""" | """<big>بریلویه</big>""" | ||
بزرگترین فرقه سنی مذهب در این کشور بریلوی‌ها هستند.این فرقه منسوب به «امام احمد رضاخان بریلوی» (۱۹۳۱-۱۸۷۶) است. بریلویه خود را در فقه حنفی و در مذهب کلامی پیرو ماتریدی دانسته‌اند. بریلویان در عین حال به تصوف نزدیک‌اند.<ref>عبدالباقی، واقع المدارس الدینیه الاهلیه فی باکستان، ص ۴۰</ref> | بزرگترین فرقه سنی مذهب در این کشور بریلوی‌ها هستند.این فرقه منسوب به «امام احمد رضاخان بریلوی» (۱۹۳۱-۱۸۷۶) است. بریلویه خود را در فقه حنفی و در مذهب کلامی پیرو ماتریدی دانسته‌اند. بریلویان در عین حال به تصوف نزدیک‌اند.<ref>عبدالباقی، واقع المدارس الدینیه الاهلیه فی باکستان، ص ۴۰</ref> | ||
"""فرقه دیوبندی""" | """<big>فرقه دیوبندی</big>""" | ||
این فرقه نام خود را از روستای دیوبند واقع در هند گرفته که بزرگان این فرقه در مدرسه معروف آن “دار العلوم دیوبند» تحصیل کرده‌اند. روحانیان مدرسه دارالعلوم دیوبند، در اعتقادات ماتریدی مذهب و در فقه حنفی مذهب اند. در این فرقه، اگرچه بیشتر گروههای صوفی و طرق آنها را احترام می‌کنند، ولی به طریقه چشتیه عمل می‌کنند. این گروه در زمره سلفیه به شمار می‌آیند.<ref>درباره [[[[دیوبندیه]]]] و [[[[بریلویه]]]] نک: شبه قاره هند، دیوبندیه و بریلویه و رابطه آن ها با وهابیت</ref> | این فرقه نام خود را از روستای دیوبند واقع در هند گرفته که بزرگان این فرقه در مدرسه معروف آن “دار العلوم دیوبند» تحصیل کرده‌اند. روحانیان مدرسه دارالعلوم دیوبند، در اعتقادات ماتریدی مذهب و در فقه حنفی مذهب اند. در این فرقه، اگرچه بیشتر گروههای صوفی و طرق آنها را احترام می‌کنند، ولی به طریقه چشتیه عمل می‌کنند. این گروه در زمره سلفیه به شمار می‌آیند.<ref>درباره [[[[دیوبندیه]]]] و [[[[بریلویه]]]] نک: شبه قاره هند، دیوبندیه و بریلویه و رابطه آن ها با وهابیت</ref> | ||
"""اهل حدیث""" | """<big>اهل حدیث</big>""" | ||
فرقه دیگری که شباهت‌های زیادی با دیوبندی‌ها دارند، اهل حدیث‌اند که گرایش به وهابیت دارند و مانند آنان تفسیری سخت‌گیرانه از توحید ارائه می‌دهند. | فرقه دیگری که شباهت‌های زیادی با دیوبندی‌ها دارند، اهل حدیث‌اند که گرایش به وهابیت دارند و مانند آنان تفسیری سخت‌گیرانه از توحید ارائه می‌دهند. | ||
| خط ۲۵۲: | خط ۲۵۵: | ||
تعداد دقیق جمعیت شیعیان در پاکستان دانسته نیست؛ مهمترین دلیل این موضوع نادیده‌گرفتن مذهب در سرشماری‌های پاکستان است که خود ناشی از سیاست دولت پاکستان در عدم توجه به تفاوت فرقه‌ای با هدف حفظ وحدت دینی است<ref>عارفی، شیعیان پاکستان، ص۹۱-۹۲</ref>.آنچه به عنوان آمار شیعیان این کشور در منابع مختلف ذکر شده بیشتر بر پایه تخمین و گمانه‌زنی است. منابع مختلف، نسبت شیعیان پاکستان به کل جمعیت این کشور را متفاوت و تا ۲۵ درصد ذکر کرده‌اند؛ آنچه از میان آمارهای مختلف صحیح‌تر به دست می‌آید رقم تقریبی ۲۰ درصد است.<ref>شیعیان پاکستان، ص۶۲-۹۳</ref> | تعداد دقیق جمعیت شیعیان در پاکستان دانسته نیست؛ مهمترین دلیل این موضوع نادیده‌گرفتن مذهب در سرشماری‌های پاکستان است که خود ناشی از سیاست دولت پاکستان در عدم توجه به تفاوت فرقه‌ای با هدف حفظ وحدت دینی است<ref>عارفی، شیعیان پاکستان، ص۹۱-۹۲</ref>.آنچه به عنوان آمار شیعیان این کشور در منابع مختلف ذکر شده بیشتر بر پایه تخمین و گمانه‌زنی است. منابع مختلف، نسبت شیعیان پاکستان به کل جمعیت این کشور را متفاوت و تا ۲۵ درصد ذکر کرده‌اند؛ آنچه از میان آمارهای مختلف صحیح‌تر به دست می‌آید رقم تقریبی ۲۰ درصد است.<ref>شیعیان پاکستان، ص۶۲-۹۳</ref> | ||
"""مذاهب و گرایش‌های فکری""" | """<big>مذاهب و گرایش‌های فکری</big>""" | ||
مهمترین و پرجمعیت‌ترین گروه شیعیان پاکستان فرقه اثناعشری و پیروان فقه جعفری‌اند که یکی از مذاهب رسمی در پاکستان شناخته می‌شود. دیگر فرق شیعه که در پاکستان پیروانی دارند از این قرارند:<ref>شیعیان پاکستان، ص۶۶-۷۶</ref> | مهمترین و پرجمعیت‌ترین گروه شیعیان پاکستان فرقه اثناعشری و پیروان فقه جعفری‌اند که یکی از مذاهب رسمی در پاکستان شناخته می‌شود. دیگر فرق شیعه که در پاکستان پیروانی دارند از این قرارند:<ref>شیعیان پاکستان، ص۶۶-۷۶</ref> | ||
"""بُهره""" | """<big>بُهره</big>""" | ||
که اسماعیلیه مستعلیه هستند. بهره‌ها بیشتر در شهر کراچی و حیدرآباد زندگی می‌کنند. | که اسماعیلیه مستعلیه هستند. بهره‌ها بیشتر در شهر کراچی و حیدرآباد زندگی می‌کنند. | ||
"""خوجه‌های اثناعشری""" | """<big>خوجه‌های اثناعشری</big>""" | ||
پس از جدایی پاکستان و هند در ۱۳۲۶ش/۱۹۴۷م، شماری از خوجه‌های اثناعشری به همراه دیگر مسلمانان، هند را به مقصد پاکستان ترک کردند. آنان از همان آغاز در کراچی سپس حیدرآباد ساکن شدند و بعدها در شهرهای دیگر این کشور نیز اقامت گزیدند. جمعیت خوجه‌های اثناعشری پاکستان حدود ۴۲،۰۰۰ تن است که بیشتر آنان در کراچی زندگی می‌کنند. این گروه سازمانی به نام«جماعت خوجه پیرهای اثنا عشری کراچی» دارند.<ref>عرب احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ص۲۷۶</ref> | پس از جدایی پاکستان و هند در ۱۳۲۶ش/۱۹۴۷م، شماری از خوجه‌های اثناعشری به همراه دیگر مسلمانان، هند را به مقصد پاکستان ترک کردند. آنان از همان آغاز در کراچی سپس حیدرآباد ساکن شدند و بعدها در شهرهای دیگر این کشور نیز اقامت گزیدند. جمعیت خوجه‌های اثناعشری پاکستان حدود ۴۲،۰۰۰ تن است که بیشتر آنان در کراچی زندگی می‌کنند. این گروه سازمانی به نام«جماعت خوجه پیرهای اثنا عشری کراچی» دارند.<ref>عرب احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ص۲۷۶</ref> | ||
"""آغاخانی""" | """<big>آغاخانی</big>""" | ||
این گروه نیز از اسماعیلیان نزاری هستند که منسوب به آغا خان اول(۱۸۰۰-۱۸۸۱م.) هستند. آغاخانیه پاکستان بیشتر در کراچی، حیدرآباد، ملتان، گلگت و هنزه ساکن‌اند. | این گروه نیز از اسماعیلیان نزاری هستند که منسوب به آغا خان اول(۱۸۰۰-۱۸۸۱م.) هستند. آغاخانیه پاکستان بیشتر در کراچی، حیدرآباد، ملتان، گلگت و هنزه ساکن‌اند. | ||
"""نوربخشیه""" | """<big>نوربخشیه</big>""" | ||
منسوب به محمد نوربخش از علمای شیعیه صوفی مسلک زمان خود بود که در بلتستان رهبری شیعیان را بر عهده داشت. | منسوب به محمد نوربخش از علمای شیعیه صوفی مسلک زمان خود بود که در بلتستان رهبری شیعیان را بر عهده داشت. | ||
"""ذکری""" | """<big>ذکری</big>""" | ||
که به وسیله سید محمد جونپوری (۸۴۷-۹۱۰ق.) که ادعای مهدویت می‌کرد، بنیان گذارده شد. ذکری‌های پاکستان در ایالت بلوچستان در نواحی کیچ مکران، لسبیله، گوادر، تربت و پنج گور زندگی می‌کنند.<ref>درباره ذکری‌ها نک: بررسی اجمالی فرقه ذکری</ref> | که به وسیله سید محمد جونپوری (۸۴۷-۹۱۰ق.) که ادعای مهدویت می‌کرد، بنیان گذارده شد. ذکری‌های پاکستان در ایالت بلوچستان در نواحی کیچ مکران، لسبیله، گوادر، تربت و پنج گور زندگی می‌کنند.<ref>درباره ذکری‌ها نک: بررسی اجمالی فرقه ذکری</ref> | ||
"""کلامی و اعتقادی""" | """<big>کلامی و اعتقادی</big>""" | ||
گرایش موسوم به """شیخیه""" یا """موالیه""" که منسوب به شیخ احمد احسایی و سید کاظم رشتی است. | گرایش موسوم به """شیخیه""" یا """موالیه""" که منسوب به شیخ احمد احسایی و سید کاظم رشتی است. | ||
| خط ۲۸۲: | خط ۲۸۵: | ||
گرایش موسوم به """شیعیت خاص""" یا """موحدین""" که در مقابل گرایش‌های شیخیه قرار گرفته و به نوعی نماینده مکتب اصولیان شیعه هستند و اصلا‌ح‌گران شیعی به شمار می‌آیند و مورد حمایت حوزویان و دانشگاهیان قرار دارند. | گرایش موسوم به """شیعیت خاص""" یا """موحدین""" که در مقابل گرایش‌های شیخیه قرار گرفته و به نوعی نماینده مکتب اصولیان شیعه هستند و اصلا‌ح‌گران شیعی به شمار می‌آیند و مورد حمایت حوزویان و دانشگاهیان قرار دارند. | ||
"""پراکندگی شیعیان""" | """<big>پراکندگی شیعیان</big>""" | ||
ویژگی جغرافیای تشیع در پاکستان، پراکندگی مناطق شیعه‌نشین در شهرها و روستاهای سراسر پاکستان و عدم تمرکز شیعیان در یک یا چند نقطه از این سرزمین است به طوری که در همه ایالات پاکستان جمعیت‌های کوچک و بزرگ شیعه زندگی می‌کنند.<ref> گستره شیعه از لاهور تا پنجاب</ref> | ویژگی جغرافیای تشیع در پاکستان، پراکندگی مناطق شیعه‌نشین در شهرها و روستاهای سراسر پاکستان و عدم تمرکز شیعیان در یک یا چند نقطه از این سرزمین است به طوری که در همه ایالات پاکستان جمعیت‌های کوچک و بزرگ شیعه زندگی می‌کنند.<ref> گستره شیعه از لاهور تا پنجاب</ref> | ||
| خط ۳۴۵: | خط ۳۴۸: | ||
"""لیه""" | """لیه""" | ||
دری پاک (مسجدی به شکل جمکران) | دری پاک ('''<big>مسجدی به شکل جمکران</big>''') | ||
""هنزه""" | ""هنزه""" | ||
| خط ۳۶۴: | خط ۳۶۷: | ||
=سیر وحدت شیعه و سنی در پاکستان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی= | =سیر وحدت شیعه و سنی در پاکستان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی= | ||
با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، بحث [[وحدت شیعه و سنی]] بیش از گذشته مورد تاکید رهبران انقلاب قرار گرفت و این موضوع به عنوان یکی از مهمترین اصول انقلاب اسلامی به دیگر کشورهای مسلمان نشین نیز صادر شد. پاکستان از جمله نقاطی بود که درخت وحدت در آنجا ریشه زد و به سرعت بارور شد. | با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، بحث [[وحدت شیعه و سنی]] بیش از گذشته مورد تاکید رهبران انقلاب قرار گرفت و این موضوع به عنوان یکی از مهمترین اصول انقلاب اسلامی به دیگر کشورهای مسلمان نشین نیز صادر شد. پاکستان از جمله نقاطی بود که درخت وحدت در آنجا ریشه زد و به سرعت بارور شد.<br> | ||
یکی از نقاط عطف وحدت شیعه و سنی در پاکستان سفر [[آیت‌الله خامنه‌ای]] به آنجا در دهه 60 و سخنرانی تاریخی ایشان بود. [[سید قلبی رضوی کشمیری]] از فعالان فرهنگی انقلاب اسلامی در کتاب خاطرات خود که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است درباره نقش آیت‌الله خامنه‌ای در وحدت شیعیان و اهل تسنن [[کشمیر]] می‌گوید: «از خاطرات نابی که درباره انقلاب و نهضت امام دارم، سفر مبارک مقام معظم رهبری به کشمیر است که اگر خطا نکنم در اواخر سال 1359 یا اوایل 1360 بود... ایشان روز جمعه در نماز جمعه اهل تسنن در مسجد جامع سرینگر شرکت کردند که ما این برنامه را از قبل هماهنگ کرده بودیم. در ابتدا میرواعظ مولوی فاروق - امام جمعه اهل تسنن - نماز جمعه را خواند و آقای خامنه‌ای نیز پشت سر ایشان نماز اقامه کردند. بعد از نماز جمعه، مقام معظم رهبری حدود 15 دقیقه صحبت کردند.» | یکی از نقاط عطف وحدت شیعه و سنی در پاکستان سفر [[آیت‌الله خامنه‌ای]] به آنجا در دهه 60 و سخنرانی تاریخی ایشان بود. [[سید قلبی رضوی کشمیری]] از فعالان فرهنگی انقلاب اسلامی در کتاب خاطرات خود که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است درباره نقش آیت‌الله خامنه‌ای در وحدت شیعیان و اهل تسنن [[کشمیر]] می‌گوید: «از خاطرات نابی که درباره انقلاب و نهضت امام دارم، سفر مبارک مقام معظم رهبری به کشمیر است که اگر خطا نکنم در اواخر سال 1359 یا اوایل 1360 بود... ایشان روز جمعه در نماز جمعه اهل تسنن در مسجد جامع سرینگر شرکت کردند که ما این برنامه را از قبل هماهنگ کرده بودیم. در ابتدا میرواعظ مولوی فاروق - [[امام جمعه]] اهل تسنن - [[نماز جمعه]] را خواند و آقای خامنه‌ای نیز پشت سر ایشان نماز اقامه کردند. بعد از نماز جمعه، مقام معظم رهبری حدود 15 دقیقه صحبت کردند.»<br> | ||
وی با اشاره به سخنرانی تاریخی آیت‌الله خامنه‌ای در میان خیل عظیم شیعیان و اهل سنت ادامه می دهد: ایشان در خلال سخنرانی به طور مختصر به آیه «و اعتصموا بحبل‌الله جمیعاً ولاتفرقوا» <ref>آیه 103 سوره آل عمران</ref>اشاره کردند و درباره وحدت مسلمین و اهمیت وحدت شیعه و سنی صحبت کردند. اثرات این سخنرانی پانزده دقیقه‌ای در تاریخ کشمیر بیش از نگارش ده‌ها کتاب و ماه‌ها سخنرانی بود. ما با چشم خودمان این اثرات را دیدیم. در تاریخ کشمیر نخستین بار بود که یک روحانی شیعه با شخصیتی جهانی به این کشور بیاید و در مسجد جامع اهل تسنن سخنرانی کند. تا قبل از آن روز، شیعه و سنی با هم اختلاف و درگیری شدیدی داشتند. حتی اگر یک شیعه به مسجد سنی‌ها می رفت، مسجد را تطهیر می‌کردند و می‌گفتند: یک رافضی وارد مسجد شده و مسجد را نجس کرده است. اما بعد از سخنرانی آقا، این امر رایج شد که شیعیان به راحتی وارد مساجد [[اهل تسنن]] می‌شدند و بدون هیچ ترس و وحشت نماز را پشت سر امام‌جمعه اهل تسنن می‌خواندند. متقابلاً سنی‌ها هم به مساجد شیعه می‌آمدند. این اتحاد و وحدت، محصول آن پانزده دقیقه سخنرانی آقای خامنه‌ای و مصاحبه مطبوعاتی ایشان بود.» | وی با اشاره به سخنرانی تاریخی آیت‌الله خامنه‌ای در میان خیل عظیم شیعیان و اهل سنت ادامه می دهد: ایشان در خلال سخنرانی به طور مختصر به آیه «و اعتصموا بحبل‌الله جمیعاً ولاتفرقوا» <ref>آیه 103 سوره آل عمران</ref>اشاره کردند و درباره وحدت مسلمین و اهمیت وحدت شیعه و سنی صحبت کردند. اثرات این سخنرانی پانزده دقیقه‌ای در تاریخ کشمیر بیش از نگارش ده‌ها کتاب و ماه‌ها سخنرانی بود. ما با چشم خودمان این اثرات را دیدیم. در تاریخ کشمیر نخستین بار بود که یک روحانی شیعه با شخصیتی جهانی به این کشور بیاید و در مسجد جامع اهل تسنن سخنرانی کند. تا قبل از آن روز، شیعه و سنی با هم اختلاف و درگیری شدیدی داشتند. حتی اگر یک شیعه به مسجد سنی‌ها می رفت، مسجد را تطهیر می‌کردند و می‌گفتند: یک رافضی وارد مسجد شده و مسجد را نجس کرده است. اما بعد از سخنرانی آقا، این امر رایج شد که شیعیان به راحتی وارد مساجد [[اهل تسنن]] می‌شدند و بدون هیچ ترس و وحشت نماز را پشت سر امام‌جمعه اهل تسنن می‌خواندند. متقابلاً سنی‌ها هم به مساجد شیعه می‌آمدند. این اتحاد و وحدت، محصول آن پانزده دقیقه سخنرانی آقای خامنه‌ای و مصاحبه مطبوعاتی ایشان بود.»<br> | ||
با تأسی از انقلاب اسلامی ایران، حجت‌الاسلام [[سید عارف حسینی]]، رهبر شیعیان پاکستان نیز دارای دیدگاه وحدت گرایانه بود. او با جدیت مسئله وحدت شیعه و سنی را دنبال می‌کرد و اعتقاد فراوانی به این مهم داشت؛ اهمیت کار او زمانی مشخص می شود که بدانیم سید عارف حسینی در زمان و مکانی می‌زیست که کاملا در مسیر مخالف [[اسلام ناب محمدی(ص)]] قرار داشت؛ در کشوری همچون پاکستان، همه سرگرم بحث‌های انحرافی، بدعت و مباحث تفرقه‌افکن بودند. اختلاف بین شیعه و سنی بی‌داد می‌کرد و دشمنان نیز به این اختلافات دامن می‌زدند. در چنین فضایی علامه عارف حسینی ندای وحدت مسلمین را سر داد؛ این همان اندیشه‌ای بود که اغلب علما و مراجع بزرگ بر آن تاکید داشتند و [[امام خمینی]]، از جمله شخصیت‌های مهم و تاثیرگذاری بود که عارف حسینی در این مسیر از ایشان تبعیت می‌کرد. به طوری که وقتی امام خمینی وحدت شیعه و سنی را واجب دانستند، عارف حسینی می‌گفت این دستوری شرعی است و باید انجام بگیرد. | با تأسی از انقلاب اسلامی ایران، حجت‌الاسلام [[سید عارف حسینی]]، رهبر شیعیان پاکستان نیز دارای دیدگاه وحدت گرایانه بود. او با جدیت مسئله وحدت شیعه و سنی را دنبال می‌کرد و اعتقاد فراوانی به این مهم داشت؛ اهمیت کار او زمانی مشخص می شود که بدانیم سید عارف حسینی در زمان و مکانی می‌زیست که کاملا در مسیر مخالف [[اسلام ناب محمدی(ص)]] قرار داشت؛ در کشوری همچون پاکستان، همه سرگرم بحث‌های انحرافی، بدعت و مباحث تفرقه‌افکن بودند. اختلاف بین شیعه و سنی بی‌داد می‌کرد و دشمنان نیز به این اختلافات دامن می‌زدند. در چنین فضایی علامه عارف حسینی ندای وحدت مسلمین را سر داد؛ این همان اندیشه‌ای بود که اغلب علما و مراجع بزرگ بر آن تاکید داشتند و [[امام خمینی]]، از جمله شخصیت‌های مهم و تاثیرگذاری بود که عارف حسینی در این مسیر از ایشان تبعیت می‌کرد. به طوری که وقتی امام خمینی وحدت شیعه و سنی را واجب دانستند، عارف حسینی می‌گفت این دستوری شرعی است و باید انجام بگیرد.<br> | ||
به خاطر همین دیدگاه وحدت‌گرایانه بود که بعد از شهادت عارف حسینی، روزنامه جنگ، او را «رهبری بزرگ برای مکتب تشیع» معرفی کرد که «داعی وحدت بین تمامی گروهها و طبقات مسلمین بود.» روزنامه امن هم در سرمقاله 7 اوت 1988 درباره تلاش‌های عارف حسینی در ایجاد وحدت بین مسلمانان نوشت: «مرحوم علامه برای وحدت بین تمام مسلمانان تلاش می‌کرد و زندگی خود را برای خدمت به اسلام وقف کرده بود و در راه همین اهداف خود جان سپرد. علامه عارف حسینی تنها رهبر نهضت اجرای فقه جعفری نبود، بلکه انگیزه‌ای را دنبال می‌کرد که وحدت بین تمامی مسلمانان در سرلوحه برنامه‌های آن قرار داشت.» و چنانکه در بیانیه نهضت اجرای فقه جعفری پاکستان بعد از شهادت عارف حسینی آمده است: وی که رهبری محبوب بود، «در جهت اتحاد اسلامی تلاش می‌کرد. او مشعل اتحاد اسلامی را در پاکستان روشن نمود و پایدار کرد.» <ref>www.irdc.ir › news › | به خاطر همین دیدگاه وحدت‌گرایانه بود که بعد از شهادت عارف حسینی، روزنامه جنگ، او را «رهبری بزرگ برای مکتب تشیع» معرفی کرد که «داعی وحدت بین تمامی گروهها و طبقات مسلمین بود.» روزنامه امن هم در سرمقاله 7 اوت 1988 درباره تلاش‌های عارف حسینی در ایجاد وحدت بین مسلمانان نوشت: «مرحوم علامه برای وحدت بین تمام مسلمانان تلاش می‌کرد و زندگی خود را برای خدمت به اسلام وقف کرده بود و در راه همین اهداف خود جان سپرد. علامه عارف حسینی تنها رهبر نهضت اجرای فقه جعفری نبود، بلکه انگیزه‌ای را دنبال می‌کرد که وحدت بین تمامی مسلمانان در سرلوحه برنامه‌های آن قرار داشت.» و چنانکه در بیانیه نهضت اجرای فقه جعفری پاکستان بعد از شهادت عارف حسینی آمده است: وی که رهبری محبوب بود، «در جهت اتحاد اسلامی تلاش می‌کرد. او مشعل اتحاد اسلامی را در پاکستان روشن نمود و پایدار کرد.» <ref>www.irdc.ir › news › | ||
| خط ۳۷۷: | خط ۳۸۰: | ||
=مهمترین احزاب سیاسی= | =مهمترین احزاب سیاسی= | ||
قدیمی ترین حزب سیاسی در پاکستان [[حزب مسلم لیگ]] است که در سال ۱۹۱۶م. در زمان حضور و سلطه استعمار بریتانیا بوجود آمد و در مبارزات استقلال طلبی به رهبری [[محمدعلی جناح]] نقش عمده‌ای داشت. | قدیمی ترین حزب سیاسی در پاکستان [[حزب مسلم لیگ]] است که در سال ۱۹۱۶م. در زمان حضور و سلطه استعمار بریتانیا بوجود آمد و در مبارزات استقلال طلبی به رهبری [[محمدعلی جناح]] نقش عمده‌ای داشت.<br> | ||
دومین حزب مهم در پاکستان [[حزب مردم]] است که ذوالفقار علی بوتو آن را در سال ۱۹۶۷م. تأسیس کرد. رهبری حزب مذکور پس از اعدام بنیانگذار آن توسط ژنرال ضیاءالحق به دخترش بی نظیر بوتو رسید. | دومین حزب مهم در پاکستان [[حزب مردم]] است که ذوالفقار علی بوتو آن را در سال ۱۹۶۷م. تأسیس کرد. رهبری حزب مذکور پس از اعدام بنیانگذار آن توسط ژنرال ضیاءالحق به دخترش بی نظیر بوتو رسید.<br> | ||
پس از دو حزب فوق الذکر، احزاب اسلامی و مذهبی در پاکستان از گروههای مهم سیاسی شمرده می شوند که دو حزب [[جماعت اسلامی]] و [[جمعیت العلمای اسلامی]] شهرت بیشتری دارند. جماعت اسلامی پاکستان در۱۹۴۱م. توسط [[ابوالاعلی مودودی]] تأسیس شد. مودودی از تئوری پردازان نهضت اسلامی در شبه قاره هند بود که افکار وی در ایجاد حکومت و نظام اسلامی باافکار و دیدگاه‌های [[اخوان‌المسلمین]] مصر شباهت داشت. | پس از دو حزب فوق الذکر، احزاب اسلامی و مذهبی در پاکستان از گروههای مهم سیاسی شمرده می شوند که دو حزب [[جماعت اسلامی]] و [[جمعیت العلمای اسلامی]] شهرت بیشتری دارند. جماعت اسلامی پاکستان در۱۹۴۱م. توسط [[ابوالاعلی مودودی]] تأسیس شد. مودودی از تئوری پردازان نهضت اسلامی در شبه قاره هند بود که افکار وی در ایجاد حکومت و نظام اسلامی باافکار و دیدگاه‌های [[اخوان‌المسلمین]] مصر شباهت داشت.<br> | ||
جمعیت العلمای اسلام نخست درسال ۱۹۴۵م. توسط مولانا شبیر احمد عثمانی به منظور حمایت از تشکیل کشور مستقل برای مسلمانان شبه قاره هند تأسیس شد.این گروه دارای تفکرات دیوبندی است که از زمان تشکیل خود تا کنون مانند حزب مسلم لیگ دچار انشعاب گردید و از آن، احزاب کوچک دیگر با رهبری‌های جداگانه بوجود آمدند.<ref>فصل اول کتاب ما و پاکستان منتشر شده در سایت پژوهش سرای تاریخ افغانستان</ref> | جمعیت العلمای اسلام نخست درسال ۱۹۴۵م. توسط مولانا شبیر احمد عثمانی به منظور حمایت از تشکیل کشور مستقل برای مسلمانان شبه قاره هند تأسیس شد.این گروه دارای تفکرات دیوبندی است که از زمان تشکیل خود تا کنون مانند حزب مسلم لیگ دچار انشعاب گردید و از آن، احزاب کوچک دیگر با رهبری‌های جداگانه بوجود آمدند.<ref>فصل اول کتاب ما و پاکستان منتشر شده در سایت پژوهش سرای تاریخ افغانستان</ref> | ||
| خط ۳۸۹: | خط ۳۹۲: | ||
"تاثیرانقلاب بر کشورهای اسلامی دیگر به همان اندازه که به تلاش های خود ایران وابسته بوده، به وضعیت کشور و منطقه مورد نظر نیز بستگی داشته است."۱۲ سیاست خارجی جمهوری اسلامی در دفاع از ارزش های دینی، نفی سلطه و سلطه پذیری، حفظ استقلال و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران و اولویت رابطه با کشورهای همسایه و جهان سوم خلاصه می شود که با توجه به این موضوع کشور پاکستان جایگاه خاصی در روابط با ایران دارد.۱۳ پاکستان درمنطقه آسیا یکی از بارزترین کشورهایی است که بستر خیزش نهضت های دینی بسیاری بوده و از تنوع و تکثر کافی برخوردار می باشند و در مواجهه با موج ایدئولوژیک انقلاب اسلامی ایران تاثیرات آن بخصوص در مورد گروه های سنی مذهب من جمله «جماعت اسلامی» حائز اهمیت است. | "تاثیرانقلاب بر کشورهای اسلامی دیگر به همان اندازه که به تلاش های خود ایران وابسته بوده، به وضعیت کشور و منطقه مورد نظر نیز بستگی داشته است."۱۲ سیاست خارجی جمهوری اسلامی در دفاع از ارزش های دینی، نفی سلطه و سلطه پذیری، حفظ استقلال و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران و اولویت رابطه با کشورهای همسایه و جهان سوم خلاصه می شود که با توجه به این موضوع کشور پاکستان جایگاه خاصی در روابط با ایران دارد.۱۳ پاکستان درمنطقه آسیا یکی از بارزترین کشورهایی است که بستر خیزش نهضت های دینی بسیاری بوده و از تنوع و تکثر کافی برخوردار می باشند و در مواجهه با موج ایدئولوژیک انقلاب اسلامی ایران تاثیرات آن بخصوص در مورد گروه های سنی مذهب من جمله «جماعت اسلامی» حائز اهمیت است. | ||
'''<big>گروه های اهل تسنن</big>''' | |||
"""جماعت اسلامی""" | """جماعت اسلامی""" | ||
| خط ۴۱۱: | خط ۴۱۴: | ||
"""جمعیت علمای پاکستان""" | """جمعیت علمای پاکستان""" | ||
«[[حزب جمعیت علمای پاکستان]]» را علمای «بریلوی» تشکیل دادند که مخالف وهابیگری هستند. [[بریلوی]] ها در عقاید به مذهب شیعه نزدیک ترند و هم چنین«جمعیت علمای پاکستان » بزرگترین سازمان بریلوی ها به شمار می رود، اما اخیرا به علت اختلافات سلیقه ای به دو جناح «نورانی گروپ»و «نیازی گروپ» منشعب شده اند. جناح نورانی به ریاست مولانا شاه احمد نورانی فعالیت می کنند که در جنگ تحمیلی از عراق حمایت کرد؛ اما در مجموع نظر مساعدی نسبت به انقلاب اسلامی دارد. هم چنین اخیرا «سید حامد سعید کاظمی » از اعضای مهم این حزب و رئیس یکی از مسالک عرفان مولتان در ایالت پنجاب طی مصاحبه ای از امام پشتیبانی کرد. <ref>پیشین</ref> | «[[حزب جمعیت علمای پاکستان]]» را علمای «بریلوی» تشکیل دادند که مخالف وهابیگری هستند. [[بریلوی]] ها در عقاید به مذهب شیعه نزدیک ترند و هم چنین«جمعیت علمای پاکستان » بزرگترین سازمان بریلوی ها به شمار می رود، اما اخیرا به علت اختلافات سلیقه ای به دو جناح «نورانی گروپ»و «نیازی گروپ» منشعب شده اند. جناح نورانی به ریاست مولانا شاه احمد نورانی فعالیت می کنند که در جنگ تحمیلی از [[عراق]]<ref>ر.ک:مقاله عراق</ref> حمایت کرد؛ اما در مجموع نظر مساعدی نسبت به انقلاب اسلامی دارد. هم چنین اخیرا «سید حامد سعید کاظمی » از اعضای مهم این حزب و رئیس یکی از مسالک عرفان مولتان در ایالت پنجاب طی مصاحبه ای از امام پشتیبانی کرد. <ref>پیشین</ref> | ||
"""سپاه صحابه پاکستان""" | """سپاه صحابه پاکستان""" | ||
«[[سپاه صحابه]] در پاکستان و طالبان در افغانستان از مصادیق بارز مخالفین تشیع در جهان اسلامند»<ref>فصلنامه حضور،شماره ۳۴،به نقل از :ماهنامه رواق اندیشه</ref> «سپاه صحابه نمونه کامل یک حزب فرقه گرا در پاکستان می باشد. این حزب در سال ۱۹۸۵توسط حق نوار جهنگوی در شهر جهنگ از ایالت پنجاب تاسیس شد در سال ۱۹۸۷توسط افرادی ناشناس به قتل رسید و دنبال آن ایثار الحق قاسمی رهبری حزب را عهده دار شد لیکن در سال۱۹۸۸او نیز کشته شد. به دنبال آن اعظم طارق به رهبری [[سپاه صحابه]] دست یافت و هنوز فعالیتهای وسیعی علیه شیعیان رهبری می کند . شهرهای سیالکوت، گوجرانواله، سرگودها، فیصل آباد و جهنگ از مراکز عمده سپاه صحابه به شمار می روند . قابل ذکر است که این مناطق و بخصوص شهر جهنگ از قدیم تحت نفوذ شیعه بودند و فئودالهای سنی برای شکست رقبایی تشیع خوداین حزب فرقه گرا را تاسیس نمودند و بدین وسیله توانسته اند قدرت آنان رابشکنند» <ref>حافظ تقی الدین ،پاکستان کی سیاسی جماعتین اور تحریکین (احزاب و نهضتهای سیاسی پاکستان)،لاهور،فکشن هاوس،۱۹۹۵،ص ۵۰۳.</ref><br> | |||
در شعارشان هدف را دفاع از احترام صحابه رسول بیان می کنند و در واقع محور تبلیغات ضد تشیع می باشد. این گروه تروریستی در فاصله زمانی چند سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تاسیس نهضت فقه جعفریه که خاستگاه هویت های متنوع قومی و نژادی بود، شکل گرفت. بنظر می رسد این احساس خطر از طرف کشورهای همسایه از جمله عربستان و دیگر کشورهای غربی که نقشی در تاسیس وکمک های مالی به سپاه صحابه داشتند نبود و کم کم با گسترش و تاثیر گذاری انقلاب اسلامی ایران وتاسیس نهضت جعفریه پاکستان بنظر می رسد سپاه صحابه نوعی واکنش در برابر قدرت یابی شیعیان و مقابله با تاثیرات انقلاب اسلامی بوده است که درادامه به آن می پردازیم: | در شعارشان هدف را دفاع از احترام صحابه رسول بیان می کنند و در واقع محور تبلیغات ضد تشیع می باشد. این گروه تروریستی در فاصله زمانی چند سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تاسیس نهضت فقه جعفریه که خاستگاه هویت های متنوع قومی و نژادی بود، شکل گرفت. بنظر می رسد این احساس خطر از طرف کشورهای همسایه از جمله عربستان و دیگر کشورهای غربی که نقشی در تاسیس وکمک های مالی به سپاه صحابه داشتند نبود و کم کم با گسترش و تاثیر گذاری انقلاب اسلامی ایران وتاسیس نهضت جعفریه پاکستان بنظر می رسد سپاه صحابه نوعی واکنش در برابر قدرت یابی شیعیان و مقابله با تاثیرات انقلاب اسلامی بوده است که درادامه به آن می پردازیم:<br> | ||
سپاه صحابه ، در واقع با تلاش عربستان سعودی بود که منجر به شکل گیری این گروه افراطی شد . این تلاش عربستان بیشتر در جهت عقیم نمودن تاثیرات انقلاب اسلامی در سطح منطقه بود و با توجه ویژه به این که پاکستان دارای جمعیت شیعی قابل ملاحظه ای بود و همواره از آن جایی که زمینه ی مساعد برای درگیری ها، شورش ها و کودتاهای مختلف در طول دوران محدوداستقلال خویش داشته است ، در معرض بیشترین خطراز ناحیه ی صدور انقلاب اسلامی و ارزش های اسلامی ملهم از آن بوده است .حال از آن جایی که افتادن کشور پرجمعیت و قدرتمندی چون پاکستان_ که از حلقه های مهم زنجیره ی استراتژیک غرب است –به ورطه ی انقلاب ، منافع حیاتی غرب را بشدت مورد تهدید قرار می داد ؛ متحدین منطقه ای ایالات متحده نظیر عربستان سعودی ، در عین بسط نگرش مذهبی خود و سلطه ی فرهنگی به پاکستان به واسطه ی ایجاد «سپاه صحابه» اقدام به تحدید حدود و نفوذ انقلاب اسلامی در پاکستان نمودند، لیکن از آن جایی که موج انقلاب و تاثیر آن به توده ها به آسانی قابل مهار نبود آن ها دست به سیاست های مقطعی و تکنیکی زدند و با چشم پوشی دولت پاکستان اقدام به فعالیت های تروریستی علیه گروه های شیعی و به طور اخص علیه کادر فرهنگی خانه ی فرهنگ ایران در پاکستان نمودند که نمونه ی بارز آن را در ترور شهید «صادق گنجی»می توان جست و جو کرد.<ref>امرایی ،پیشین </ref> | سپاه صحابه ، در واقع با تلاش عربستان سعودی بود که منجر به شکل گیری این گروه افراطی شد . این تلاش عربستان بیشتر در جهت عقیم نمودن تاثیرات انقلاب اسلامی در سطح منطقه بود و با توجه ویژه به این که پاکستان دارای جمعیت شیعی قابل ملاحظه ای بود و همواره از آن جایی که زمینه ی مساعد برای درگیری ها، شورش ها و کودتاهای مختلف در طول دوران محدوداستقلال خویش داشته است ، در معرض بیشترین خطراز ناحیه ی صدور انقلاب اسلامی و ارزش های اسلامی ملهم از آن بوده است .حال از آن جایی که افتادن کشور پرجمعیت و قدرتمندی چون پاکستان_ که از حلقه های مهم زنجیره ی استراتژیک غرب است –به ورطه ی انقلاب ، منافع حیاتی غرب را بشدت مورد تهدید قرار می داد ؛ متحدین منطقه ای ایالات متحده نظیر عربستان سعودی ، در عین بسط نگرش مذهبی خود و سلطه ی فرهنگی به پاکستان به واسطه ی ایجاد «سپاه صحابه» اقدام به تحدید حدود و نفوذ انقلاب اسلامی در پاکستان نمودند، لیکن از آن جایی که موج انقلاب و تاثیر آن به توده ها به آسانی قابل مهار نبود آن ها دست به سیاست های مقطعی و تکنیکی زدند و با چشم پوشی دولت پاکستان اقدام به فعالیت های تروریستی علیه گروه های شیعی و به طور اخص علیه کادر فرهنگی خانه ی فرهنگ ایران در پاکستان نمودند که نمونه ی بارز آن را در ترور شهید «صادق گنجی»می توان جست و جو کرد.<ref>امرایی ،پیشین </ref><br> | ||
« ترور صادق گنجی مسئول خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در لاهور از جمله فعالیتهایی بوده که سپاه صحابه برای انجام آن از سوی سازمانهای مخفی [[هند]] تشویق شده بود.»<ref>فرزین نیا زیبا ،سیاست خارجی پاکستان ،(تهران:دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی ،چاپ اول،۱۳۸۳)،صفحه ۹۶-۹۷</ref> « لیکن پس از فرو کش نمودن موج اولیه ی انقلاب این گروه نیز بیشتر بر وهابیگری در پاکستان تاکید نموده است، در حالی که هنوز از شاخه ی نظامی توانمند خود در راستای اهداف سیاسی بهره برداری می نماید.»<ref>امرایی،پیشین</ref> «سپاه صحابه پاکستان، یکی از بزرگترین نیروهای فرقه ای، که پس از ۱۱سپتامبر بخاطر روابط آن با [[طالبان]] و [[القاعده]] تحریم شد ، به مجلس عمل ملحق نشد.» <ref>فرزین نیا زیبا ،سیاست خارجی پاکستان،همان</ref> | « ترور صادق گنجی مسئول خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در لاهور از جمله فعالیتهایی بوده که سپاه صحابه برای انجام آن از سوی سازمانهای مخفی [[هند]] تشویق شده بود.»<ref>فرزین نیا زیبا ،سیاست خارجی پاکستان ،(تهران:دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی ،چاپ اول،۱۳۸۳)،صفحه ۹۶-۹۷</ref> « لیکن پس از فرو کش نمودن موج اولیه ی انقلاب این گروه نیز بیشتر بر وهابیگری در پاکستان تاکید نموده است، در حالی که هنوز از شاخه ی نظامی توانمند خود در راستای اهداف سیاسی بهره برداری می نماید.»<ref>امرایی،پیشین</ref> «سپاه صحابه پاکستان، یکی از بزرگترین نیروهای فرقه ای، که پس از ۱۱سپتامبر بخاطر روابط آن با [[طالبان]] و [[القاعده]] تحریم شد ، به مجلس عمل ملحق نشد.» <ref>فرزین نیا زیبا ،سیاست خارجی پاکستان،همان</ref> | ||
| خط ۴۳۶: | خط ۴۳۹: | ||
"""سازمان دانشجوئی امامیه ( I.S.O )""" | """سازمان دانشجوئی امامیه ( I.S.O )""" | ||
در سال۱۳۵۳ | در سال۱۳۵۳ [[سازمان دانشجویی امامیه]]<ref>ر.ک:مقاله سازمان دانشجویی امامیه</ref>" (imam student organization) با راهنمایی علمای پیرو امام خمینی تاسیس شد . نخستین رهبران این سازمان ، محمد علی نقوی ، علیرضا نقوی و زیدی بودند . قبل از تاسیس این نهاد، شیعیان پاکستان تشکیلات دانشجویی منظمی نداشتند و در عمل سازمان های مختلفی با آرمان های متعدد و اهداف جدا از هم فعالیت می کردند واز نظر ایدئولوژی نیز التقاطی، کمونیستی یا سکولار بودند.<br> | ||
با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، شیعیان پاکستانی به رهبری مفتی جعفر حسین مبارزاتی را برای کسب حقوق خود آغاز کردند. به دنبال تحرکات شیعیان، دولت پاکستان، درسال ۱۹۸۰م با رهبر شیعیان وارد مذاکره شد و بر اساس توافقی پذیرفتند که شیعیان بر اساس فقه جعفری در مورد زکات عمل کنند، اما با وجود این دولت ضیاءالحق تلاش وسیعی برای مقابله با موج طرفداری از انقلاب اسلامی در پیش گرفت. این بخصوص با تلاش شیعیان برای رسمیت بخشیدن به فقه جعفری همراه شد .<br> | |||
ساجد علی نقوی از علمای شیعه اظهار داشت که مردم پاکستان از همان ابتدای استقلال این کشور خواستار اجرای احکام اسلامی بودند و پس از انقلاب اسلامی ایران این خواست مردمی به اوج رسید ،ولی لایحه ی شزیعت جز خواست استعمار خارجی و آمریکا برای مقابله با اسلام نیست. | |||
با وجود آنکه بیش از ۲۵درصد مردم این کشور را شیعیان تشکیل می دهند ، ولی در دولت ضیاالحق نقش سیاسی شیعیان کاهش یافت.<ref>امرایی،پیشین</ref> | با وجود آنکه بیش از ۲۵درصد مردم این کشور را شیعیان تشکیل می دهند ، ولی در دولت ضیاالحق نقش سیاسی شیعیان کاهش یافت.<ref>امرایی،پیشین</ref> | ||
"""دیگر گروهها و موسسات اسلامی""" | """دیگر گروهها و موسسات اسلامی""" | ||
یکی از تحولات سیاسی که در عرصه سیاسی پاکستان صورت گرفت تشکیل شورای ایالتی از سوی دولت بی نظیر بوتودر سال ۱۳۷۳بود . در مناطق شمالی پاکستان که اکثرجمعیت آن را شیعیان تشکیل می دهند ، تعداد اعضای شورای ایالتی در این منطقه که طرفدار انقلاب اسلامی هستند چشم گیرند . از جمله می توان به افرادی چون پروفسور غلام حسین سلیم، روحانی و استاد دانشگاه که از مقلدان و مروجان امام و رهبر معظم انقلاب می باشد و مدتی با مجله ی «شهید» در ایران هم کاری نموده است، نام برد هم اکنون علمای شیعه ی پاکستان نقش بسیار مهمی در افزایش آگاهی فرهنگی و سیاسی جامعه ایفا می نمایند که یکی از این موارد همان گونه که گفته شد، تاسیس حوزه های علمیه ی فعال است. | یکی از تحولات سیاسی که در عرصه سیاسی پاکستان صورت گرفت تشکیل شورای ایالتی از سوی دولت بی نظیر بوتودر سال ۱۳۷۳بود . در مناطق شمالی پاکستان که اکثرجمعیت آن را شیعیان تشکیل می دهند ، تعداد اعضای شورای ایالتی در این منطقه که طرفدار انقلاب اسلامی هستند چشم گیرند . از جمله می توان به افرادی چون پروفسور غلام حسین سلیم، روحانی و استاد دانشگاه که از مقلدان و مروجان امام و رهبر معظم انقلاب می باشد و مدتی با مجله ی «شهید» در ایران هم کاری نموده است، نام برد هم اکنون علمای شیعه ی پاکستان نقش بسیار مهمی در افزایش آگاهی فرهنگی و سیاسی جامعه ایفا می نمایند که یکی از این موارد همان گونه که گفته شد، تاسیس حوزه های علمیه ی فعال است.<br> | ||
«دار الثقافه الا سلامیه» به ریاست «سید علی شرف الدین موسوی » در کراچی، موسسه ی «صباح القران » در لاهور، موسسه ای انتشاراتی «امامیه کیشنز»، «جامعه ی تبلیغاتی اسلامی» در کراچی به ریاست «یوسف نفسی» و آکادمی اخوت در اسلام آباد ، از موسساتی هستند که از انقلاب اسلامی الهام گرفته اند و هم چنین اهداف آنان مقابله با تهاجم فرهنگی غرب می باشد و تاکنون صدها کتاب از شخصیت های انقلابی چون شهید مطهری، علامه ی طباطبایی، امام خمینی (ره)و برخی دیگر، چاپ کرده اند. | |||
«دار الثقافه الا سلامیه» به ریاست «سید علی شرف الدین موسوی » در کراچی، موسسه ی «صباح القران » در لاهور، موسسه ای انتشاراتی «امامیه کیشنز»، «جامعه ی تبلیغاتی اسلامی» در کراچی به ریاست «یوسف نفسی» و آکادمی اخوت در اسلام آباد ، از موسساتی هستند که از انقلاب اسلامی الهام گرفته اند و هم چنین اهداف آنان مقابله با تهاجم فرهنگی غرب می باشد و تاکنون صدها کتاب از شخصیت های انقلابی چون شهید مطهری، علامه ی طباطبایی، امام خمینی (ره)و برخی دیگر، چاپ کرده اند.<br> | |||
فعالیت علمای شیعه در راه تحقق وحدت و همبستگی مسلمانان از جمله تاثیرات مهّم انقلاب اسلامی ایران بر خط مشی و افکار آن هاست،به طوری که در حال حاضر سازمان هایی مانند «نهضت اخوت اسلامی» به ریاست مولانا عنایت علی شاکر ، «جبهه متحد اسلامی» به ریاست «میرزا یوسف حسین»در کراچی در این زمینه فعالیت می کنند. | فعالیت علمای شیعه در راه تحقق وحدت و همبستگی مسلمانان از جمله تاثیرات مهّم انقلاب اسلامی ایران بر خط مشی و افکار آن هاست،به طوری که در حال حاضر سازمان هایی مانند «نهضت اخوت اسلامی» به ریاست مولانا عنایت علی شاکر ، «جبهه متحد اسلامی» به ریاست «میرزا یوسف حسین»در کراچی در این زمینه فعالیت می کنند. | ||
| خط ۴۸۶: | خط ۴۹۳: | ||
=علما و اندیشمندان= | =علما و اندیشمندان= | ||
حوزه های علمیه شیعه در پاكستان دانشمندان بزرگی را به جهان اسلام عرضه داشته اند كه برای آشنایی مختصر با یكی از حوزه های پربركت آن به ذكر برخی از آنان اكتفا می كنیم: | حوزه های علمیه شیعه در پاكستان دانشمندان بزرگی را به جهان اسلام عرضه داشته اند كه برای آشنایی مختصر با یكی از حوزه های پربركت آن به ذكر برخی از آنان اكتفا می كنیم: | ||
"""مولانا سید ابوالقاسم حائری (1249ـ1324 ق.)""" | """مولانا سید ابوالقاسم حائری (1249ـ1324 ق.)""" | ||
[[مولانا ابوالقاسم حائری]] برخلاف نظر پدر تاجرش سید حسین قمی كه از قم به كشمیر آمده و علاقه مند بود فرزند به تجارت مشغول شود، به علوم دینی رو آورد و از محضر «سلطان العلماء» و «سید العلماء» بهره برد. آنگاه به عتبات رفت و در درس شیخ انصاری و علامه اردكانی حاضر شد و از سوی وی به «فاضل هندی» ملقب گردید و اجازه اجتهاد دریافت داشت. | [[مولانا ابوالقاسم حائری]] برخلاف نظر پدر تاجرش سید حسین قمی كه از قم به كشمیر آمده و علاقه مند بود فرزند به تجارت مشغول شود، به علوم دینی رو آورد و از محضر «سلطان العلماء» و «سید العلماء» بهره برد. آنگاه به عتبات رفت و در درس شیخ انصاری و علامه اردكانی حاضر شد و از سوی وی به «فاضل هندی» ملقب گردید و اجازه اجتهاد دریافت داشت.<br> | ||
آن گاه از علمای شیراز، [[قم]]، كرمان، اصفهان و مشهد استفاده كرد و به لاهور برگشت و مدرسه ای تأسیس نمود. در مجالس درس او پیروان مذاهب مختلف مانند حنفی، اهل حدیث، تحصیل كرده ها و روشنفكران آریایی و مسیحی شركت می كردند. تعداد تصانیف چاپی و غیرچاپی او بالغ بر پنجاه عنوان است. وی و فرزندش علامه سید علی حایری از بزرگان مذهب جعفری در آن دیار بودند كه خدمات شایان توجهی در سند و پنجاب به انجام رساندند.<ref> تذكره علمای امامیه پاكستان، سید حسین عارف نقوی، ترجمه دكتر محمد هاشم، ص 16ـ18</ref> | آن گاه از علمای شیراز، [[قم]]، كرمان، اصفهان و مشهد استفاده كرد و به لاهور برگشت و مدرسه ای تأسیس نمود. در مجالس درس او پیروان مذاهب مختلف مانند حنفی، اهل حدیث، تحصیل كرده ها و روشنفكران آریایی و مسیحی شركت می كردند. تعداد تصانیف چاپی و غیرچاپی او بالغ بر پنجاه عنوان است. وی و فرزندش علامه سید علی حایری از بزرگان مذهب جعفری در آن دیار بودند كه خدمات شایان توجهی در سند و پنجاب به انجام رساندند.<ref> تذكره علمای امامیه پاكستان، سید حسین عارف نقوی، ترجمه دكتر محمد هاشم، ص 16ـ18</ref> | ||
"""مولانا سید رضی جعفر نقوی (متولد 1947 م.)""" | """مولانا سید رضی جعفر نقوی (متولد 1947 م.)""" | ||
وی در «كهجوا» از توابع «سارن» ایالت «بهار» هند در خانواده اهل علم متولد شد. پدر وی از علمای شهیر شیعه بود و او قرآن مجید و تعلیمات دینی را از پدر خویش فراگرفت و در دوازده سالگی وارد سلطان المدارس لكنهو شده به دریافت «سندالافاضل» نایل آمد و پس از تحصیل در الله آباد و علیگره و كراچی عازم قم شده و در دروس سطح استاد اعتمادی حاضر شد. آن گاه راهی [[نجف اشرف]] گردید. از سال 1968 تا 1975 م. به ادامه تحصیل پرداخت و از محضر آیات عظام و اساتید نجف اشرف بهره برد. | وی در «كهجوا» از توابع «سارن» ایالت «بهار» هند در خانواده اهل علم متولد شد. پدر وی از علمای شهیر شیعه بود و او قرآن مجید و تعلیمات دینی را از پدر خویش فراگرفت و در دوازده سالگی وارد سلطان المدارس لكنهو شده به دریافت «سندالافاضل» نایل آمد و پس از تحصیل در الله آباد و علیگره و كراچی عازم قم شده و در دروس سطح استاد اعتمادی حاضر شد. آن گاه راهی [[نجف اشرف]] گردید. از سال 1968 تا 1975 م. به ادامه تحصیل پرداخت و از محضر آیات عظام و اساتید نجف اشرف بهره برد.<br> | ||
سید رضی جعفر نقوی پس از بازگشت، به تدریس و تألیف و سخنرانی پرداخت كه بیست اثر در زمینه تفكر شیعی از خود ارائه داده است. | سید رضی جعفر نقوی پس از بازگشت، به تدریس و تألیف و سخنرانی پرداخت كه بیست اثر در زمینه تفكر شیعی از خود ارائه داده است. | ||
در نتیجه مساعی وی برنامه عظیم دایر كردن مدارس در دست اقدام است. چنانكه زیر نظر «تنظیم المكاسب» تقریبا یك هزار مدرسه دایر خواهد شد كه از جمله حدود 30 مدرسه تاكنون دایر شده است.<ref> تذكره علمای امامیه پاكستان، ص 101ـ103</ref> | در نتیجه مساعی وی برنامه عظیم دایر كردن مدارس در دست اقدام است. چنانكه زیر نظر «تنظیم المكاسب» تقریبا یك هزار مدرسه دایر خواهد شد كه از جمله حدود 30 مدرسه تاكنون دایر شده است.<ref> تذكره علمای امامیه پاكستان، ص 101ـ103</ref> | ||
| خط ۵۰۱: | خط ۵۱۱: | ||
"""مولانا حافظ سید ریاض حسین نقوی (متولد 1941 م.)""" | """مولانا حافظ سید ریاض حسین نقوی (متولد 1941 م.)""" | ||
وی در «چاه» سیدان والا، بلوك علیپور از توابع مظفر گره به دنیا آمد. پس از حفظ قرآن كریم به فراگیری فقه و اصول و فلسفه پرداخت. سید ریاض پس از مدتی لاهور را به قصد نجف اشرف ترك كرد و در درس آیت الله شیخ جواد به تحصیل رسائل، مكاسب و كفایه پرداخت و شرح منظومه را از آیت الله سید محمدتقی قمی و اسفار ملاصدرای شیرازی را از مولانا میرزا فتح الله اصفهانی فراگرفت. | وی در «چاه» سیدان والا، بلوك علیپور از توابع مظفر گره به دنیا آمد. پس از حفظ قرآن كریم به فراگیری فقه و اصول و فلسفه پرداخت. سید ریاض پس از مدتی لاهور را به قصد نجف اشرف ترك كرد و در درس آیت الله شیخ جواد به تحصیل رسائل، مكاسب و كفایه پرداخت و شرح منظومه را از آیت الله سید [[محمدتقی قمی]] و اسفار ملاصدرای شیرازی را از مولانا میرزا فتح الله اصفهانی فراگرفت.<br> | ||
همچنین در دروس خارج آیت الله حكیم، [[امام خمینی]] و آیت الله خویی حاضر شد و در سال 1969 م. به جامع المنتظر لاهور بازگشت و به تدریس علوم عرفانی پرداخت. | همچنین در دروس خارج آیت الله حكیم، [[امام خمینی]] و آیت الله خویی حاضر شد و در سال 1969 م. به جامع المنتظر لاهور بازگشت و به تدریس علوم عرفانی پرداخت. | ||
در سال 1979 م. انجمن اتحاد شیعه را تشكیل داد و فارغ التحصیلان [[حوزه علمیه قم]]<ref>ر.ک:مقاله حوزه علمیه قم</ref> را در آن مجمع علمی گرد آورد تا مسایل فقه جعفری را پاسخ گویند.<ref>همان، ص 107 و 108</ref> | در سال 1979 م. انجمن اتحاد شیعه را تشكیل داد و فارغ التحصیلان [[حوزه علمیه قم]]<ref>ر.ک:مقاله حوزه علمیه قم</ref> را در آن مجمع علمی گرد آورد تا مسایل فقه جعفری را پاسخ گویند.<ref>همان، ص 107 و 108</ref> | ||
| خط ۵۱۱: | خط ۵۲۲: | ||
"""مولانا سید عارف حسین حسینی""" | """مولانا سید عارف حسین حسینی""" | ||
وی به سال 1946 م. در روستای تاریخی پاراچنار مشهور به پتوار متولد شد و پس از طی دروس مقدماتی به نجف اشرف رفت و به مدت شش سال از دروس آیت الله شهید سید اسدالله مدنی و آیت الله سید مرتضوی بهره برد. آن گاه در سال 1973 م. چند ماه به پاكستان آمد و در سال 1974 برای ادامه تحصیل عازم حوزه علمیه قم شد و از اساتید حوزه، حضرت آیت الله مطهری، آیت الله سیدكاظم حائری، آیت الله میرزا جواد تبریزی، آیت الله مكارم شیرازی، آیت الله محسن حرم پناهی و آیت الله وحید خراسانی كسب فیض كرد و به سال 1978 م. به وطن بازگشت و در سلك مدرسان مدرسه جعفریه پاراچنار درآمد. | وی به سال 1946 م. در روستای تاریخی پاراچنار مشهور به پتوار متولد شد و پس از طی دروس مقدماتی به نجف اشرف رفت و به مدت شش سال از دروس آیت الله شهید سید اسدالله مدنی و آیت الله سید مرتضوی بهره برد. آن گاه در سال 1973 م. چند ماه به پاكستان آمد و در سال 1974 برای ادامه تحصیل عازم حوزه علمیه قم شد و از اساتید حوزه، حضرت آیت الله مطهری، آیت الله سیدكاظم حائری، آیت الله میرزا جواد تبریزی، آیت الله مكارم شیرازی، آیت الله محسن حرم پناهی و آیت الله وحید خراسانی كسب فیض كرد و به سال 1978 م. به وطن بازگشت و در سلك مدرسان مدرسه جعفریه پاراچنار درآمد.<br> | ||
وی در مدت تحصیل در نجف اشرف بارها با رژیم بعث عراق درگیری داشت و دفعاتی در زندان بعثی ها گرفتار شد و زمانی كه از زندان آزاد شد به قم آمد و به موازات تحصیل بر ضد رژیم پهلوی مبارزه می كرد و در بازگشت به پاكستان هم به مبارزه با ایادی جور و ظلم پرداخت. چنانكه در گردهمایی اسلام آباد در سال 1980 م. فعالانه شركت كرد. مدتی پیش، هنگامی كه در «سد» به علت دسیسه های خارجیان، نسبت به شیعیان ظلم و ستم آغاز شد و صدها بی گناه به قتل رسیدند و خانه های آنان سوخته شد و مال و اسباب و میلیونها روپیه به غارت رفت، وی شیعیان آن منطقه را متحد ساخت و مدت 22 روز در زندان ماند و سرانجام توطئه استعمار را ناكام كرد. | |||
وی به رهبری حضرت امام خمینی ـ قدس سره ـ اعتقاد كامل داشت و در پیشبرد اهداف اسلامی از جان خویش دریغ نداشت. در سال 1984 م. جلسه «نهضت نفاذ فقه جعفری» در بهگر منعقد و سید عارف حسین حسینی به جانشینی مفتی «جعفر حسینی» انتخاب گردید. این شخصیت مبارز كه لحظه ای از جهاد در راه خدا و پیشبرد اهداف اسلامی غافل نبود در 21 ذیحجه 1408 ق./ 14 مرداد 1367 ش. بعد از نماز فجر به دست یكی از ایادی استعمار و استكبار جهانی در پیشاور در چهل و یك سالگی شهید گردید. | وی در مدت تحصیل در نجف اشرف بارها با رژیم بعث عراق درگیری داشت و دفعاتی در زندان بعثی ها گرفتار شد و زمانی كه از زندان آزاد شد به قم آمد و به موازات تحصیل بر ضد رژیم پهلوی مبارزه می كرد و در بازگشت به پاكستان هم به مبارزه با ایادی جور و ظلم پرداخت. چنانكه در گردهمایی اسلام آباد در سال 1980 م. فعالانه شركت كرد. مدتی پیش، هنگامی كه در «سد» به علت دسیسه های خارجیان، نسبت به شیعیان ظلم و ستم آغاز شد و صدها بی گناه به قتل رسیدند و خانه های آنان سوخته شد و مال و اسباب و میلیونها روپیه به غارت رفت، وی شیعیان آن منطقه را متحد ساخت و مدت 22 روز در زندان ماند و سرانجام توطئه استعمار را ناكام كرد.<br> | ||
وی به رهبری حضرت امام خمینی ـ قدس سره ـ اعتقاد كامل داشت و در پیشبرد اهداف اسلامی از جان خویش دریغ نداشت. در سال 1984 م. جلسه «نهضت نفاذ فقه جعفری» در بهگر منعقد و سید عارف حسین حسینی به جانشینی مفتی «جعفر حسینی» انتخاب گردید. این شخصیت مبارز كه لحظه ای از جهاد در راه خدا و پیشبرد اهداف اسلامی غافل نبود در 21 ذیحجه 1408 ق./ 14 مرداد 1367 ش. بعد از نماز فجر به دست یكی از ایادی استعمار و استكبار جهانی در پیشاور در چهل و یك سالگی شهید گردید.<br> | |||
دانشمندان شیعه علاوه بر تحصیل و تدریس و اشتغال به تبلیغ و سخنرانی، برای نشر تفكر سیاسی شیعه اثنی عشری از جدیدترین عناصر تبلیغاتی و شیوه های نشر عقاید اسلامی بهره می گیرند.<ref> تذكره علمای امامیه پاكستان، ص 155ـ160</ref> | دانشمندان شیعه علاوه بر تحصیل و تدریس و اشتغال به تبلیغ و سخنرانی، برای نشر تفكر سیاسی شیعه اثنی عشری از جدیدترین عناصر تبلیغاتی و شیوه های نشر عقاید اسلامی بهره می گیرند.<ref> تذكره علمای امامیه پاكستان، ص 155ـ160</ref> | ||
=نقش علمای پاکستان در ترویج انقلاب اسلامی ایران= | =نقش علمای پاکستان در ترویج انقلاب اسلامی ایران= | ||
روحانیت، احزاب و سازمان های دینی پاکستان قبل از پیروزی انقلاب اسلامی با شخصیت امام خمینی و نهضت ایشان آشنا بود و پاره ای از آن ها ارتباط تنگاتنگی نیز داشتند. در معرفی شخصیت ایشان، روحانیت و طلاب پاکستانی در حوزه های علمیه ی نجف و داخل پاکستان نقش مهمی ایفا نمودند؛ از جمله افرادی مانند [[سید صفدر حسینی نجفی]] ، [[سیدمرتضی حسن صدر الافضل]]، [[سید علی موسوی]] در لاهور، شیخ غلام محمد غروی، سید ابراهیم رضوی، شیخ علی بوستان و شیخ حسن باروی در حوزه ی قم، از شمار روحانیونی بودند که مردم را به تقلید از امام خمینی دعوت می نمودند.<ref>امرایی حمزه،انقلاب اسلامی ایران و جنبشهای اسلامی معاصر،(تهران :مرکز اسناد انقلاب اسلامی،۱۳۸۳)،ص۲۴۹</ref>" قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، علمای شیعه حضور چندانی در صحنه های سیاسی و اجتماعی نداشتند و بیشتر به اجرای مراسم سنتی، ضیافت و اعیاد معصومین و بویژه عزاداری سیدالشهدا(ع)اکتفا می کردندو در این امور هم نقش سازنده ای نداشتند، زیرا در خلال این گونه فعالیت ها به موضوعات اختلاف بین شیعه و سنی بیشتر توجه می شد. بعد از وقوع انقلاب، علمای شیعه در حرکت های مذهبی و اجتماعی خود مردم را به مشارکت در مسائل سیاسی دعوت می کردند. هم اکنون شیعیان این کشور نقش عمده ای در سیاست پاکستان ایفا می کنند. کنفرانس قرآن و سنت در سال ۱۹۸۷م به ریاست عارف حسین حسینی، نقطه عطفی در آگاهی سیاسی شیعیان این کشور و نقش فعال آنان در صحنه ی سیاست دولت بود؛ به طوری که در انتخابات مجلس ملی و سنا در سال های ۱۹۸۸م ،۱۹۹۳و۱۹۹۷م تعدادی از نامزد های شیعه بویزه [[نهضت جعفری]] به مجلس راه یافتند که در میان آن ها می توان از [[امان الله سیال]]، [[مرید کاظم]]، [[سید جواد هادی]] و [[سید عابد حسن حسینی]] نام برد. گفتنی است که امان الله سیال در شهر جهنگ، مرکز فعالیت [[سپاه صحابه]] توانست در یک مبارزه ی انتخاباتی نزدیک با [[اعظم طارق]]، دبیر کل سپاه صحابه، بیشترین رای را کسب کند.<ref> تاثیر انقلاب اسلامی برعلما و سازمان های سیاسی و فرهنگی پاکستان،فصل نامه ی پژوهش نامه ی انقلاب اسلامی،به نقل از حمزه امرایی، انقلاب اسلامی ایران و جنبشهای اسلامی معاصر،ص۱۷۷</ref> | روحانیت، احزاب و سازمان های دینی پاکستان قبل از پیروزی انقلاب اسلامی با شخصیت امام خمینی و نهضت ایشان آشنا بود و پاره ای از آن ها ارتباط تنگاتنگی نیز داشتند. در معرفی شخصیت ایشان، روحانیت و طلاب پاکستانی در حوزه های علمیه ی نجف و داخل پاکستان نقش مهمی ایفا نمودند؛ از جمله افرادی مانند [[سید صفدر حسینی نجفی]] ، [[سیدمرتضی حسن صدر الافضل]]، [[سید علی موسوی]] در لاهور، شیخ غلام محمد غروی، سید ابراهیم رضوی، شیخ علی بوستان و شیخ حسن باروی در حوزه ی قم، از شمار روحانیونی بودند که مردم را به تقلید از امام خمینی دعوت می نمودند.<br> | ||
<ref>امرایی حمزه،انقلاب اسلامی ایران و جنبشهای اسلامی معاصر،(تهران :مرکز اسناد انقلاب اسلامی،۱۳۸۳)،ص۲۴۹</ref>" قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، علمای شیعه حضور چندانی در صحنه های سیاسی و اجتماعی نداشتند و بیشتر به اجرای مراسم سنتی، ضیافت و اعیاد معصومین و بویژه عزاداری سیدالشهدا(ع)اکتفا می کردندو در این امور هم نقش سازنده ای نداشتند، زیرا در خلال این گونه فعالیت ها به موضوعات اختلاف بین شیعه و سنی بیشتر توجه می شد. بعد از وقوع انقلاب، علمای شیعه در حرکت های مذهبی و اجتماعی خود مردم را به مشارکت در مسائل سیاسی دعوت می کردند.<br> | |||
هم اکنون شیعیان این کشور نقش عمده ای در سیاست پاکستان ایفا می کنند. کنفرانس قرآن و سنت در سال ۱۹۸۷م به ریاست عارف حسین حسینی، نقطه عطفی در آگاهی سیاسی شیعیان این کشور و نقش فعال آنان در صحنه ی سیاست دولت بود؛ به طوری که در انتخابات مجلس ملی و سنا در سال های ۱۹۸۸م ،۱۹۹۳و۱۹۹۷م تعدادی از نامزد های شیعه بویزه [[نهضت جعفری]] به مجلس راه یافتند که در میان آن ها می توان از [[امان الله سیال]]، [[مرید کاظم]]، [[سید جواد هادی]] و [[سید عابد حسن حسینی]] نام برد.<br> | |||
گفتنی است که امان الله سیال در شهر جهنگ، مرکز فعالیت [[سپاه صحابه]] توانست در یک مبارزه ی انتخاباتی نزدیک با [[اعظم طارق]]، دبیر کل سپاه صحابه، بیشترین رای را کسب کند.<ref> تاثیر انقلاب اسلامی برعلما و سازمان های سیاسی و فرهنگی پاکستان،فصل نامه ی پژوهش نامه ی انقلاب اسلامی،به نقل از حمزه امرایی، انقلاب اسلامی ایران و جنبشهای اسلامی معاصر،ص۱۷۷</ref> | |||
=دولت ضیاءالحق و واکنش به انقلاب اسلامی ایران= | =دولت ضیاءالحق و واکنش به انقلاب اسلامی ایران= | ||
پاکستان از اولین کشورهایی بود که [[جمهوری اسلامی ایران]] را به رسمیت شناخت. پاکستان که از ابتدای شروع تظاهرات علیه رژیم شاه با دقت تحولات ایران را از نظر داشت با اوج گیری مبارزات مردم در ارتباط با سیاست هایش نسبت به ایران تجدید نظر به عمل آورد. در این تصمیم گیری توجه و علاقمندی خاص مردم پاکستان نسبت به حرکت مردم ایران تاثیری اساسی داشت. مطبوعات و مردم پاکستان به استقبال از انقلاب اسلامی می شتافتند و در پی آن نیز حکومت ضیاء الحق در این کار پیشقدم شد و در روز ۲۱بهمن ماه نظام جدید ایران را به رسمیت شناخت؛ ولی به دلیل روابط نزدیک پاکستان با رژیم سابق ایران تلقی عمومی در مورد ایران خوب نبود و این مطلب در مطبوعات ایران منعکس می شد گرچه تا مدتی روابط دیپلماتیک بدون هیچ وقفه ای ادامه یافت . | پاکستان از اولین کشورهایی بود که [[جمهوری اسلامی ایران]] را به رسمیت شناخت. پاکستان که از ابتدای شروع تظاهرات علیه رژیم شاه با دقت تحولات ایران را از نظر داشت با اوج گیری مبارزات مردم در ارتباط با سیاست هایش نسبت به ایران تجدید نظر به عمل آورد. در این تصمیم گیری توجه و علاقمندی خاص مردم پاکستان نسبت به حرکت مردم ایران تاثیری اساسی داشت. مطبوعات و مردم پاکستان به استقبال از انقلاب اسلامی می شتافتند و در پی آن نیز حکومت ضیاء الحق در این کار پیشقدم شد و در روز ۲۱بهمن ماه نظام جدید ایران را به رسمیت شناخت؛ ولی به دلیل روابط نزدیک پاکستان با رژیم سابق ایران تلقی عمومی در مورد ایران خوب نبود و این مطلب در مطبوعات ایران منعکس می شد گرچه تا مدتی روابط دیپلماتیک بدون هیچ وقفه ای ادامه یافت .<br> | ||
انتقادهای مطبوعات و رسانه های ایران از رژیم نظامی پاکستان، نزدیکی کاملا آشکار پاکستان به آمریکا، افزایش حمایت مالی عربستان و امارات متحده عربی از پاکستان و نزدیکی نسبی عمان به این کشور و بالاخره رقابت پاکستان با ایران در زمینه یافتن راه حل برای مسئله افغانستان بتدریج در مطبوعات پاکستان منعکس گردید و مدتی نیز روابط دیپلماتیک میان دو کشور را نیز تا حد کاردار تنزل داد. | |||
انتقادهای مطبوعات و رسانه های ایران از رژیم نظامی پاکستان، نزدیکی کاملا آشکار پاکستان به آمریکا، افزایش حمایت مالی عربستان و امارات متحده عربی از پاکستان و نزدیکی نسبی عمان به این کشور و بالاخره رقابت پاکستان با ایران در زمینه یافتن راه حل برای مسئله افغانستان بتدریج در مطبوعات پاکستان منعکس گردید و مدتی نیز روابط دیپلماتیک میان دو کشور را نیز تا حد کاردار تنزل داد.<br> | |||
پیروزی انقلاب اسلامی ایران آثار عمیقی در داخل پاکستان به جای گذاشت و دولت نظامی ضیاءالاحق را واداشت تا اقداماتی را که قبلا به منظور اسلامی کردن اداره امور سیاس ی،اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور اعلام نموده بود با شتاب بیشتری دنبال نماید. | پیروزی انقلاب اسلامی ایران آثار عمیقی در داخل پاکستان به جای گذاشت و دولت نظامی ضیاءالاحق را واداشت تا اقداماتی را که قبلا به منظور اسلامی کردن اداره امور سیاس ی،اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور اعلام نموده بود با شتاب بیشتری دنبال نماید. | ||
برای اعلام مواضع دوستانه، پاکستان در تحریم اقتصادی از سوی غرب شرکت ننمود و در جریان جنگ ایران و عراق نیز موضع نسبتا بیطرفانه ای اتخاذ کرد تا اینکه در سال ۱۹۸۲با مذاکرات دو طرف و تغییرتلقی مطبوعات زمینه تحکیم و توسعه روابط فراهم آمد و مجددا روابط دو کشور به حد مبادله سفیر ارتقاء یافت . | برای اعلام مواضع دوستانه، پاکستان در تحریم اقتصادی از سوی غرب شرکت ننمود و در جریان جنگ ایران و عراق نیز موضع نسبتا بیطرفانه ای اتخاذ کرد تا اینکه در سال ۱۹۸۲با مذاکرات دو طرف و تغییرتلقی مطبوعات زمینه تحکیم و توسعه روابط فراهم آمد و مجددا روابط دو کشور به حد مبادله سفیر ارتقاء یافت .<br> | ||
پس از حمله [[عراق]] به ایران، پاکستان برای آنکه رسیدن انواع کالاها به ایران را در شرایط جنگی تسهیل نماید، بندر کراچی را برای تخلیه بار در اختیار ایران قرار داد. ضیاءالحق در سپتامبر ۱۹۸۰ دو بار با سایر سران کشورهای اسلامی به منظور میانجیگری به تهران سفرنمود. آقا شاهی وزیر امور خارجه پاکستان نیز به همین منظور به ایران سفر کرد. وی در کنفرانس طائف در موافقت با مواضع ایران در جنگ تحمیلی اظهاراتی بیان نمود و موضوع احیای مجدد همکاری عمران منطقه ای مطرح شد. ایران نیز در مقابل، مدت اعتبار وامهای اعطایی پاکستان را تمدید نمود.<ref>فرزین نیا،زیبا،پاکستان ،( تهران : دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه، چاپ اول ۱۳۷۶ )،ص ۲۳۲</ref> | پس از حمله [[عراق]] به ایران، پاکستان برای آنکه رسیدن انواع کالاها به ایران را در شرایط جنگی تسهیل نماید، بندر کراچی را برای تخلیه بار در اختیار ایران قرار داد. ضیاءالحق در سپتامبر ۱۹۸۰ دو بار با سایر سران کشورهای اسلامی به منظور میانجیگری به تهران سفرنمود. آقا شاهی وزیر امور خارجه پاکستان نیز به همین منظور به ایران سفر کرد. وی در کنفرانس طائف در موافقت با مواضع ایران در جنگ تحمیلی اظهاراتی بیان نمود و موضوع احیای مجدد همکاری عمران منطقه ای مطرح شد. ایران نیز در مقابل، مدت اعتبار وامهای اعطایی پاکستان را تمدید نمود.<ref>فرزین نیا،زیبا،پاکستان ،( تهران : دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه، چاپ اول ۱۳۷۶ )،ص ۲۳۲</ref> | ||
با وجود آنکه بیش از ۲۵درصد مردم این کشور را شیعیان تشکیل می دهند، ولی در دولت ضیاالحق نقش سیاسی شیعیان کاهش یافت. بعد از وقوع انقلاب اسلامی، بعضی بر این عقیده بودند که پاکستان حلقه ی دوم انقلاب اسلامی می باشد. علت این امر را شیرین هانتر<ref>Shireent.Hunte</ref> این گونه بیان می کند : | با وجود آنکه بیش از ۲۵درصد مردم این کشور را شیعیان تشکیل می دهند، ولی در دولت ضیاالحق نقش سیاسی شیعیان کاهش یافت. بعد از وقوع انقلاب اسلامی، بعضی بر این عقیده بودند که پاکستان حلقه ی دوم انقلاب اسلامی می باشد. علت این امر را شیرین هانتر<ref>Shireent.Hunte</ref> این گونه بیان می کند :<br> | ||
«جاذبه ی ایران برای فعالان اسلامی و حتی آن هایی که به طور اخص فعالیتی ندارند، ولی مایلند جوامع آنها در راستای اصول اسلامی حرکت کند بدین جهت است که ایران تنها کشوری است که در آن اسلام به طور رسمی اساس حکومت قرار گرفته است لذا بسیاری از مسلمانان معتقدند که حمایت از این کشور وظیفه ی هر مسلمانی است.»<ref>روزنامه کیهان۲/۵/۶۷،به نقل از حمزه امرایی، انقلاب اسلامی ایران و جنبشهای اسلامی معاصر،ص۲۵۲</ref> | «جاذبه ی ایران برای فعالان اسلامی و حتی آن هایی که به طور اخص فعالیتی ندارند، ولی مایلند جوامع آنها در راستای اصول اسلامی حرکت کند بدین جهت است که ایران تنها کشوری است که در آن اسلام به طور رسمی اساس حکومت قرار گرفته است لذا بسیاری از مسلمانان معتقدند که حمایت از این کشور وظیفه ی هر مسلمانی است.»<ref>روزنامه کیهان۲/۵/۶۷،به نقل از حمزه امرایی، انقلاب اسلامی ایران و جنبشهای اسلامی معاصر،ص۲۵۲</ref> | ||
بطورکلی تاثیر انقلاب بر دولت پاکستان را می توان در دو مورد بیان کرد: یکی نزدیک تر شدن ساختارسیاسی ایران و پاکستان و دیگری، پر رنگ شدن اسلامی کردن امور عمومی است. | بطورکلی تاثیر انقلاب بر دولت پاکستان را می توان در دو مورد بیان کرد: یکی نزدیک تر شدن ساختارسیاسی ایران و پاکستان و دیگری، پر رنگ شدن اسلامی کردن امور عمومی است. | ||
| خط ۵۳۴: | خط ۵۵۵: | ||
=روابط ایران و پاکستان= | =روابط ایران و پاکستان= | ||
پس از استقلال و تاسیس پاکستان در سال، ایران اولین کشوری بود که تاسیس جمهوری اسلامی پاکستان را به رسمیت شناخت. سفارت ایران در کراچی در تاریخ اکتبر سال افتتاح شد. ایران و پاکستان پس از جنگ دوم جهانی به لحاظ موقعیت استراتژیک و همسویی در سیاست، به عنوان سد نفوذ غرب در مقابل شرق به کار گرفته شدند. از این رو هر دو در سال، عضو پیمان بغداد گردیدند. «همکاری عمران منطقه‌ای» یا آ. سی. دی که در سال میان دو کشور فوق و ترکیه منعقد شد، در واقع بازوی اقتصادی سنتو بود. | پس از استقلال و تاسیس پاکستان در سال، ایران اولین کشوری بود که تاسیس جمهوری اسلامی پاکستان را به رسمیت شناخت. سفارت ایران در کراچی در تاریخ اکتبر سال افتتاح شد. ایران و پاکستان پس از جنگ دوم جهانی به لحاظ موقعیت استراتژیک و همسویی در سیاست، به عنوان سد نفوذ غرب در مقابل شرق به کار گرفته شدند. از این رو هر دو در سال، عضو پیمان [[بغداد]] گردیدند. «همکاری عمران منطقه‌ای» یا آ. سی. دی که در سال میان دو کشور فوق و ترکیه منعقد شد، در واقع بازوی اقتصادی سنتو بود.<br> | ||
همچنین ایران اولین کشوری بود که با پاکستان عهدنامه مودت در تاریخ فوریه در تهران منعقد ساخت. در تاریخ مارس نیز در کراچی بین دو کشور موافقت‌نامه فرهنگی امضاء شد. در سال، در جنگ میان هند و پاکستان، ایران از ارائه هیچ کمکی به پاکستان دریغ نورزید. در بحران سال و استقلال بنگلادش، ایران ضمن اینکه سعی نمود از بروز جنگ جلوگیری نماید، کمکهای فراوانی را نیز در اختیار پاکستان قرار داد. پس از استقلال بنگلادش نیز ایران تا زمانی که موضع پاکستان در مقابل بنگلادش روشن نشد، این کشور را به رسمیت نشناخت. پس از خاتمه جنگ و روی کار آمدن ذوالفقار علی بوتو، محمدرضا پهلوی اولین رئیس جمهور کشوری بود که از پاکستان دیدار نمود و به طور کلی تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، حدود قرارداد بین دو کشور در زمینه‌های مختلف منعقد شد. | |||
همچنین ایران اولین کشوری بود که با پاکستان عهدنامه مودت در تاریخ فوریه در تهران منعقد ساخت. در تاریخ مارس نیز در کراچی بین دو کشور موافقت‌نامه فرهنگی امضاء شد. در سال، در جنگ میان هند و پاکستان، ایران از ارائه هیچ کمکی به پاکستان دریغ نورزید. در بحران سال و استقلال بنگلادش، ایران ضمن اینکه سعی نمود از بروز جنگ جلوگیری نماید، کمکهای فراوانی را نیز در اختیار پاکستان قرار داد. پس از استقلال بنگلادش نیز ایران تا زمانی که موضع پاکستان در مقابل بنگلادش روشن نشد، این کشور را به رسمیت نشناخت. پس از خاتمه جنگ و روی کار آمدن ذوالفقار علی بوتو، محمدرضا پهلوی اولین رئیس جمهور کشوری بود که از پاکستان دیدار نمود و به طور کلی تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، حدود قرارداد بین دو کشور در زمینه‌های مختلف منعقد شد.<br> | |||
پاکستان جزو اولین کشورهایی بود که جمهوری اسلامی ایران را به رسمیت شناخت و این کشور برای اعلام مواضع دوستانه با ایران، در تحریم اقتصادی غرب علیه ایران شرکت نکرد و در جریان جنگ ایران و عراق نیز موضع نسبتا بی طرفانه‌ای اتخاذ کرد. | پاکستان جزو اولین کشورهایی بود که جمهوری اسلامی ایران را به رسمیت شناخت و این کشور برای اعلام مواضع دوستانه با ایران، در تحریم اقتصادی غرب علیه ایران شرکت نکرد و در جریان جنگ ایران و عراق نیز موضع نسبتا بی طرفانه‌ای اتخاذ کرد. | ||
در سال، یک هیات اقتصادی ایران به پاکستان سفر کرد و درباره خرید کالاهای مورد نیاز از پاکستان، ترانزیت کالا از هند با استفاده از راه آهن پاکستان و اتصال راه آهن ایران با پاکستان با مقامات آن کشور مذاکره نمودند. از این به بعد روابط دو کشور سیر صعودی را طی نمود و با سفر دکتر ولایتی، وزیر امور خارجه در مارس به پاکستان و پس از آن سفر غلام اسحاق خان وزیر دارایی پاکستان به ایران، مناسبات دو کشور به بالاترین سطح خود پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران رسید. هر چند که روابط دو کشور در اثر حوادث مختلف از جمله مسائل فرقه گرایی در پاکستان و پرونده شهدای ایرانی دچار افت و خیزهایی شد، اما پس از کودتای ژنرال پرویز مشرف در سال، و اراده سیاسی اسلام آباد جهت حل آنها، موانع روابط بین دو کشور از بین رفت. از آن پس، سفر مقامات دو کشور در جهت ارتقای روابط و نیز انعقاد توافق در مورد انتقال گاز طبیعی ایران به پاکستان و سپس هند، در جریان است و در این زمینه به موفقیت‌های خوبی نیز دست یافتند و دو کشور گام‌های مهمی را در جهت انعقاد این توافقنامه برداشته و براساس پیش بینی‌ها، تا انتهای سال، توافقنامه نهایی بین این دو کشور به امضاء خواهد رسید و تا سال، به بهره برداری خواهد رسید. <ref>آشنایی با کشورهای اسلامی، حسن روحانی، ص۳۶-۳۷</ref> | در سال، یک هیات اقتصادی ایران به پاکستان سفر کرد و درباره خرید کالاهای مورد نیاز از پاکستان، ترانزیت کالا از هند با استفاده از راه آهن پاکستان و اتصال راه آهن ایران با پاکستان با مقامات آن کشور مذاکره نمودند.<br> | ||
از این به بعد روابط دو کشور سیر صعودی را طی نمود و با سفر دکتر ولایتی، وزیر امور خارجه در مارس به پاکستان و پس از آن سفر غلام اسحاق خان وزیر دارایی پاکستان به ایران، مناسبات دو کشور به بالاترین سطح خود پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران رسید. هر چند که روابط دو کشور در اثر حوادث مختلف از جمله مسائل فرقه گرایی در پاکستان و پرونده شهدای ایرانی دچار افت و خیزهایی شد، اما پس از کودتای ژنرال پرویز مشرف در سال، و اراده سیاسی اسلام آباد جهت حل آنها، موانع روابط بین دو کشور از بین رفت.<br> | |||
از آن پس، سفر مقامات دو کشور در جهت ارتقای روابط و نیز انعقاد توافق در مورد انتقال گاز طبیعی ایران به پاکستان و سپس هند، در جریان است و در این زمینه به موفقیت‌های خوبی نیز دست یافتند و دو کشور گام‌های مهمی را در جهت انعقاد این توافقنامه برداشته و براساس پیش بینی‌ها، تا انتهای سال، توافقنامه نهایی بین این دو کشور به امضاء خواهد رسید و تا سال، به بهره برداری خواهد رسید. <ref>آشنایی با کشورهای اسلامی، حسن روحانی، ص۳۶-۳۷</ref> | |||