پرش به محتوا

نکیر و منکر: تفاوت میان نسخه‌ها

۵۷ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۲ ژانویهٔ ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'چهره ای' به 'چهره‌ای')
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۷: خط ۷:
   
   
== توصیف چهره نکیر و منکر ==
== توصیف چهره نکیر و منکر ==
به استناد منابع استنادی روایی نکیر و منکر در در مواجهه با کافران و ظالمان چنین توصیف شدند که: صدای‌شان چون رعد غرنده و چشم‌های شان چون برق خیره کننده است و از آنها آتش می‌جهد. دندان های بلند و وحشتناکی دارند که تا زمین می‌رسد، فریاد آنها مو بر تن مرده راست می‌کند و مرده سپس لال می‌شود.  
به استناد منابع استنادی روایی نکیر و منکر در در مواجهه با کافران و ظالمان چنین توصیف شدند که: صدای‌شان چون رعد غرنده و چشمهای‌شان چون برق خیره کننده است و از آنها آتش می‌جهد. دندان‌های بلند و وحشتناکی دارند که تا زمین می‌رسد، فریاد آنها مو بر تن مرده راست می‌کند و مرده سپس لال می‌شود.  
<ref>مجلسی محمد باقر، بحار الانوار، تهران، نشر دار الکتب الاسلامیه، سال 1362 شمسی، ج۶، باب احوال القبر و البرزخ</ref>
<ref>مجلسی محمد باقر، بحار الانوار، تهران، نشر دار الکتب الاسلامیه، سال 1362 شمسی، ج۶، باب احوال القبر و البرزخ</ref>


== دلیل نام‌گذاری ==
== دلیل نام‌گذاری ==
شیخ مفید نقل می‌کند: در برخی از روایات نام دو ملکی که بر کافر نازل می‌شوند، ناکر و نکیر و نام دو ملکی که بر مؤمن نازل می‌شوند مبشر و بشیر ذکر شده است، گفته شده اگر نام دو ملک کافر نکیر و ناکر است به این دلیل است که کافر منکر حق و منکر ملائکه است و از آمدن آنها ناخشنود است و نام دو ملکی که بر مومن نازل می‌شود مؤمن مبشر و بشیر است چون آن دو رضایت و ثواب خدا را به او بشارت می‌دهند. <ref>شیخ مفید، تصحیح الاعتقاد، (شرح عقاید صدوق،) ص ۲۲۰،</ref> <ref>فیض کاشانی ملامحسن، علم الیقین، ج۲، ص۱۰۷۳</ref> و در جایی دیگر نوشته‌اند: نامیده شدن ملایکه ی الهی به نکیر و منکر که در ظاهر اسم زشتی است، به این دلیل نیست که زشتی در ذات آنها باشد، چون ملائکه الهی از هر پلیدی به دوراند، بلکه به این دلیل است که کافر و فاسق از دیدن آنها منقلب و ناخشنود می‌شوند. مانند عنوان برخی ملائک به نگهبانان جهنم که خزنة الجهنم نام دارند و یا فرشتگان موکِل بر آتش که نام‌شان زبانیة است. <ref>حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ج 2، ص 197</ref>
شیخ مفید نقل می‌کند: در برخی از روایات نام دو ملکی که بر کافر نازل می‌شوند، ناکر و نکیر و نام دو ملکی که بر مؤمن نازل می‌شوند مبشر و بشیر ذکر شده است، گفته شده اگر نام دو ملک کافر نکیر و ناکر است به این دلیل است که کافر منکر حق و منکر ملائکه است و از آمدن آنها ناخشنود است و نام دو ملکی که بر مومن نازل می‌شود مؤمن مبشر و بشیر است چون آن دو رضایت و ثواب خدا را به او بشارت می‌دهند. <ref>شیخ مفید، تصحیح الاعتقاد، (شرح عقاید صدوق،) ص ۲۲۰،</ref> <ref>فیض کاشانی ملامحسن، علم الیقین، ج۲، ص۱۰۷۳</ref> و در جایی دیگر نوشته‌اند: نامیده شدن ملائکه الهی به نکیر و منکر که در ظاهر اسم زشتی است، به این دلیل نیست که زشتی در ذات آنها باشد، چون ملائکه الهی از هر پلیدی به دورند، بلکه به این دلیل است که کافر و فاسق از دیدن آنها منقلب و ناخشنود می‌شوند. مانند عنوان برخی ملائک به نگهبانان جهنم که خزنة الجهنم نام دارند و یا فرشتگان موکِل بر آتش که نام‌شان زبانیة است. <ref>حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ج 2، ص 197</ref>


== نحوه پاسخگویی میت در قبر به سوالات نکیر و منکر ==
== نحوه پاسخگویی میت در قبر به سوالات نکیر و منکر ==
خط ۱۸: خط ۱۸:


== عوامل آسان‌کننده جواب شب اول قبر ==
== عوامل آسان‌کننده جواب شب اول قبر ==
تعابیری همچون «شرّ نکیر و منکر» یا «هول نکیر و منکر» که در روایات آمده است، نشانگر ترس و اضطرابی است که با دیدن این دو فرشته، به سراغ میت می‌آید. خواندن سوره ملک برای رهایی از ترس و وحشتِ پس از مرگ سفارش شده است. پیامبر صلوات الله علیه فرمود: هر کسی سوره ملک را قرائت کند، نجات دهنده او از عذاب قبر است و به اجری همانند کسی که شب قدر را احیا داشته است اعطا می‌شود و هر کس این سوره را حفظ کند، انیس و مونس او در قبر خواهد شد و او را از هر حادثه و عذاب در قبر نگه می‌دارد، او را به خدا نزدیک می‌کند تا اینکه وارد بهشت شود، در حالی که از وحشت قبر در امان است.<ref>بحرانی سیدهاشم، تفسیرالبرهان، جلد5، صفحه433</ref> امام باقر(ع) نیز در فضیلت این سوره فرمودند: سوره ملک، سوره مانعه است و مانع از عذاب قبر می‌شود و در تورات نیز سوره ملک نوشته شده است. هر کس در شب ها این سوره را قرائت نماید عملی زیاد و پاک و نیکو به جا آورده است. و از گروه غفلان نوشته نمی‌شود. من پس از نماز عشای خود به حالت نشسته آن را قرائت می‌کنم و پدرم امام سجاد(ع) در شب و روز این سوره را قرائت می‌کرد. هر کس آن را قرائت کند هنگامی که نکیر و منکر از جانب پاهایش وارد قبرش می‌شوند پاهایش به این دو فرشته می گویند:شما را به بالاتر از من راهی نیست زیرا این بنده خدا به روی ما ایستاد و سوره ملک را در شب و روز قرائت می‌کرد و اگر از جانب شکم و سینه اش بیایند به آنها گفته می‌شود که شما را به این بنده راهی نیست؛ زیرا او، سینه اش را جایگاه سوره ملک قرار داده است و اگر نکیر و منکر از جانب سرش بیایند زبانش به آن دو می‌گوید:شما را به پایین‌تر از من راهی نیست زیرا این بنده خدا به وسیله من سوره ملک را هر شب و روز قرائت می‌کرد. (شیخ کلینی، اصول کافی، ج2، ص633) همچنین به نزدیکان میت سفارش شده پس از خاک‌سپاری میت، او را تنها نگذارند و با تلقین، خواندن قرآن و دعا، مونس او بوده و در پاسخ‌دادن به سئوالات نکیر و منکر یاری‌اش دهند. <ref>شیخ کلینی، اصول کافی، ‌ بیروت؛ نشر دارالکتب الاسلامیه، سال 1407 هجری قمری، باب المسأله فی القبر، ج۲، ص ۶۳۴ و ج۳، ص۲۰۱</ref>
تعابیری همچون «شرّ نکیر و منکر» یا «هول نکیر و منکر» که در روایات آمده است، نشانگر ترس و اضطرابی است که با دیدن این دو فرشته، به سراغ میت می‌آید. خواندن سوره ملک برای رهایی از ترس و وحشتِ پس از مرگ سفارش شده است. پیامبر صلوات الله علیه فرمود: هر کسی سوره ملک را قرائت کند، نجات‌دهنده او از عذاب قبر است و به اجری همانند کسی که شب قدر را احیا داشته است اعطا می‌شود و هر کس این سوره را حفظ کند، انیس و مونس او در قبر خواهد شد و او را از هر حادثه و عذاب در قبر نگه می‌دارد، او را به خدا نزدیک می‌کند تا اینکه وارد بهشت شود، در حالی که از وحشت قبر در امان است.<ref>بحرانی سیدهاشم، تفسیرالبرهان، جلد5، صفحه433</ref> امام باقر(ع) نیز در فضیلت این سوره فرمودند: سوره ملک، سوره مانعه است و مانع از عذاب قبر می‌شود و در تورات نیز سوره ملک نوشته شده است. هر کس در شب‌ها این سوره را قرائت نماید عملی زیاد و پاک و نیکو به جا آورده است. و از گروه غافلان نوشته نمی‌شود. من پس از نماز عشای خود به حالت نشسته آن را قرائت می‌کنم و پدرم امام سجاد(ع) در شب و روز این سوره را قرائت می‌کرد. هر کس آن را قرائت کند هنگامی که نکیر و منکر از جانب پاهایش وارد قبرش می‌شوند پاهایش به این دو فرشته می‌گویند: شما را به بالاتر از من راهی نیست زیرا این بنده خدا به روی ما ایستاد و سوره ملک را در شب و روز قرائت می‌کرد و اگر از جانب شکم و سینه‌اش بیایند به آنها گفته می‌شود که شما را به این بنده راهی نیست؛ زیرا او سینه‌اش را جایگاه سوره ملک قرار داده است و اگر نکیر و منکر از جانب سرش بیایند زبانش به آن دو می‌گوید: شما را به پایین‌تر از من راهی نیست زیرا این بنده خدا به وسیله من سوره ملک را هر شب و روز قرائت می‌کرد. (شیخ کلینی، اصول کافی، ج2، ص633) همچنین به نزدیکان میت سفارش شده پس از خاک‌سپاری میت، او را تنها نگذارند و با تلقین، خواندن قرآن و دعا، مونس او بوده و در پاسخ‌دادن به سئوالات نکیر و منکر یاری‌اش دهند. <ref>شیخ کلینی، اصول کافی، ‌ بیروت؛ نشر دارالکتب الاسلامیه، سال 1407 هجری قمری، باب المسأله فی القبر، ج۲، ص ۶۳۴ و ج۳، ص۲۰۱</ref>
علاوه بر اعتقادات صحیح و اعمال خیر انسان، زیارت اهل بیت به ویژه امام حسین(ع) که باطن آن شفاعت ایشان است نیز در یاری میت تأثیر فراوانی دارد. <ref>شیخ صدوق، علل الشرایع، قم، نشر داوری، سال 1385 شمسی، ج ۱، ص ۳۶۰</ref>
علاوه بر اعتقادات صحیح و اعمال خیر انسان، زیارت اهل بیت به ویژه امام حسین(ع) که باطن آن شفاعت ایشان است نیز در یاری میت تأثیر فراوانی دارد. <ref>شیخ صدوق، علل الشرایع، قم، نشر داوری، سال 1385 شمسی، ج ۱، ص ۳۶۰</ref>


== پرسش‌های شب اول دفن ==
== پرسش‌های شب اول دفن ==
پرسش در قبر در واقع آغاز نعمت و عذاب برای انسان‌ها است؛ مثلا نعمت بزرگي براي مؤمن است چون او از آن پرسش‌ها لذّت مي برد و آن هم موقعي که دو ملک را با قيافه هاي زيبا مشاهده مي کند برای او بسیار خوش آیند ومسرت بخش خواهد بود.
پرسش در قبر در واقع آغاز نعمت و عذاب برای انسان‌ها است؛ مثلا نعمت بزرگی برای مؤمن است چون او از آن پرسش‌ها لذّت می‌برد و آن هم موقعی که دو ملک را با قیافه‌های زیبا مشاهده می‌کند برای او بسیار خوش‌آیند و مسرت‌بخش خواهد بود.
از باب تمثیل وتقریب مطلب به ذهن: درست مانند دانش آموز زرنگي که درسش را خوب خوانده است وقتي از او سئوال مي شود و به خوبي پاسخ مي دهد از پرسش وپاسخ نه تنها برای او رنجش آور نیست. بلکه لذّت عجيبي مي برد چرا که کمال خود را نشان داده است. مؤمن هم تمايل دارد که از خدايش و رسولش و اعتقاداتش پرسده شود و او با همان ايمان و اطميناني که در دنيا داشت پاسخگو باشد. در قرآن کریم فرمود:«يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ فِي الْآخِرَةِ وَ يُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمينَ وَ يَفْعَلُ اللَّهُ ما يَشاءُ. <ref>سوره ابراهيم، آیه 27.</ref> خداوند كسانى را كه ايمان آوردند، به خاطر گفتار و اعتقاد ثابتشان، استوار مى‏دارد هم در اين جهان، و هم در سراى ديگر! و ستمگران را گمراه مى‏سازد، (و لطف خود را از آنها برمى‏‌گيرد) خداوند هر كار را بخواهد (و مصلحت بداند) انجام مى‌‏دهد.
از باب تمثیل وتقریب مطلب به ذهن: درست مانند دانش آموز زرنگی که درسش را خوب خوانده است وقتی از او سئوال می‌شود و به خوبی پاسخ می‌دهد از پرسش‌وپاسخ نه تنها برای او رنجش‌آور نیست. بلکه لذّت عجیبی می‌برد چرا که کمال خود را نشان داده است. مؤمن هم تمایل دارد که از خدایش و رسولش و اعتقاداتش پرسیده شود و او با همان ایمان و اطمینانی که در دنیا داشت پاسخگو باشد. در قرآن کریم فرمود:«یُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ وَ یُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمینَ وَ یَفْعَلُ اللَّهُ ما یَشاءُ. <ref>سوره ابراهيم، آیه 27.</ref> خداوند كسانی را كه ایمان آوردند، به خاطر گفتار و اعتقاد ثابتشان، استوار می‌‏دارد هم در این جهان، و هم در سرای دیگر! و ستمگران را گمراه می‏سازد، (و لطف خود را از آنها برمی‏‌گیرد) خداوند هر كار را بخواهد (و مصلحت بداند) انجام می‌‏دهد.
در تفسير این آيه مرحوم علامه مجلسي از قول پيامبر اکرم (ص) نقل مي کند که ايشان فرمودند: «في القَبر اذا سُئل الموتي» وقتي که در قبر از او سئوال مي شود با استواري سخن مي گويد.<ref>مجلسی محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، نشر دار الاحیاء التراث العربی، سال 1403 ق، ج 6- باب احوال البرزخ و القبر، ص 228.</ref>
در تفسیر این آیه مرحوم علامه مجلسی از قول پیامبر اکرم (ص) نقل می‌کند که ایشان فرمودند: «فی القَبر اذا سُئل الموتی» وقتی که در قبر از او سئوال می‌شود با استواری سخن می‌گوید.<ref>مجلسی محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، نشر دار الاحیاء التراث العربی، سال 1403 ق، ج 6- باب احوال البرزخ و القبر، ص 228.</ref>
در روایتی از امیر المؤمنین(علیه السلام) مانند آن چه از رسول خدا نقل شد آمده است:... و سوال می کنند امام تو کیست؟ پاسخ می‌گوید: امام من علی بن ابیطالب(علیه السلام) است. سپس دیگر ائمه(علیهم السلام) را یکی پس از دیگری می شمرد تا به امام زمان خویش می رسد.<ref>جزایری سید نعمت الله، الانوار النعمانیه، ج 4، ص 222.</ref>
در روایتی از امیر المؤمنین(علیه السلام) مانند آن چه از رسول خدا نقل شد آمده است:... و سوال می‌کنند امام تو کیست؟ پاسخ می‌گوید: امام من علی بن ابیطالب(علیه السلام) است. سپس دیگر ائمه(علیهم السلام) را یکی پس از دیگری می‌شمرد تا به امام زمان خویش می‌رسد.<ref>جزایری سید نعمت الله، الانوار النعمانیه، ج 4، ص 222.</ref>
امام سجاد(علیه السلام) جمعه ها در مسجد النبی به موعظه ی مردم می‌پرداخت، و از پایان عمر و سوال و نکیر و منکر می گفت: از خدایی که می پرستی، از پیامبری که برای تو مبعوث شد، از دینی که بر آن هستی، از کتابی که می خوانی، از امامی که پیروی می کنی، از عمری که سپری کردی و از مالی که به دست آوردی و خرج کرده‌ای سوال می کنند.<ref>مجلسی محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، نشر دارالاحیاء التراث العربی، سال 1403 قمری، ج 6، ص 223، حدیث 24.</ref>
امام سجاد(علیه السلام) جمعه‌ها در مسجد النبی به موعظه ی مردم می‌پرداخت، و از پایان عمر و سوال و نکیر و منکر می‌گفت: از خدایی که می‌پرستی، از پیامبری که برای تو مبعوث شد، از دینی که بر آن هستی، از کتابی که می‌خوانی، از امامی که پیروی می‌کنی، از عمری که سپری کردی و از مالی که به دست آوردی و خرج کرده‌ای سوال می‌کنند.<ref>مجلسی محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، نشر دارالاحیاء التراث العربی، سال 1403 قمری، ج 6، ص 223، حدیث 24.</ref>
در روایات دیگر آمده است که از قبله و دوستانش پرسش می‌شود. <ref>مجلسی محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، نشر دارالاحیاء التراث العربی، سال 1403 قمری، ج 6، ص 175، حدیث 1.</ref> همچنین از نماز و زکات و روزه اش پرسش می‌شود.<ref>شّبر عبدالله، حق الیقین، ج2، ص 388</ref> احمد بن حنبل که فهرست و اصول عقاید اهل حدیث را نوشته می‌گوید: عذاب قبر حق است و در آن از گناهان بندگان و از پروردگار و از بهشت و دوزخ سوال می کنند و مسأله ی دو فرشته ی به نام نکیر و منکر نیز حق است. <ref>قاضی ابوالحسین محمد بن یعلی، طبقات الحنابله، ص 226.</ref>
در روایات دیگر آمده است که از قبله و دوستانش پرسش می‌شود. <ref>مجلسی محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، نشر دارالاحیاء التراث العربی، سال 1403 قمری، ج 6، ص 175، حدیث 1.</ref> همچنین از نماز و زکات و روزه اش پرسش می‌شود.<ref>شّبر عبدالله، حق الیقین، ج2، ص 388</ref> احمد بن حنبل که فهرست و اصول عقاید اهل حدیث را نوشته می‌گوید: عذاب قبر حق است و در آن از گناهان بندگان و از پروردگار و از بهشت و دوزخ سوال می‌کنند و مسأله ی دو فرشته به نام نکیر و منکر نیز حق است. <ref>قاضی ابوالحسین محمد بن یعلی، طبقات الحنابله، ص 226.</ref>


== پانویس ==
== پانویس ==
Writers، confirmed، مدیران
۸۷٬۶۳۱

ویرایش