اصحاب اجماع: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اصحاب اجماع''' اصطلاح جدیدی است بین متأخرین از علمای رجال که آن را یکی از موضوعات [[علم رجال]] قرار داده‌اند و در مقدمه و یا در خاتمه علم رجال از آن بحث کرده‌اند و به تعداد‌ اندکی از اصحاب امام باقر (علیه‌السلام) و امام صادق (علیه‌السلام) و امام موسی کاظم (ع) و امام رضا (علیه‌السلام) گفته می‌شود که آنها از موثقین رواة [[ائمه|ائمه (علیهم‌السلام)]] بوده‌اند و شأن و مقام بزرگی در نزد آنها داشته‌اند و به این جهت بوده است که بسیاری از احادیث فقه شیعه به این بزرگواران (اصحاب اجماع) منتهی می‌شود و فقه اسلامی به برکت اصحاب اجماع پویا شده است، در فقه شیعه اصحاب اجماع آن‌چنان مقام والایی دارند که اگر اسامی آنها و احادیث منقوله از آنها را از فقه شیعه برداریم، اثری از فقه شیعه نمی‌ماند.

اصحاب اجماع عبارت از اتفاق نظر مجتهدان اسلام در هر عصری بر حکمی شرعی است. از [[پیغمبر (ص)|پیغمبر (ص)]] روایت شده است «لا تجتمع امتی علی الخطاء»، یعنی امت من بر خطا جمع نیایند، و نیز روایت شده که «ان امتی لا تجتمع علی ضلالة»، یعنی امت من بر گمراهی فراهم نیایند. بنابراین، اجماع عوام درست نیست. بعضی از فرق اسلام اجماع را، اجماع اصحاب پیغمبر در هر امری شرعی می‌‏دانند، بعضی دیگر اجماع فقهای مدینه، و برخی اجماع فقهای دو شهر [[کوفه]] و [[بصره]] را معتبر می‏ شمارند، در مقابل اجماع، اختلاف است که سبب جدایی مذاهب مختلف اسلامی از یکدیگر شده است. «اجماع» در نظر شیعه باید در عصری باشد که امام معصوم (ع) در آن وجود داشته باشد و مدعیان باید مستقیما و بی ‏واسطه حکایت از قول امام کنند و دلیل حجت بودن خبر واحد دلیل بر حجیت «اجماع» است و شرط حجیت اجماع، بودن معصوم در میان اجماع کنندگان است. [[علامه حلی]] می‏‌گوید: هر جماعتی خواه اندک یا بسیار، اگر قول امام در جمله اقوال آنان باشد، اجماع ایشان «حجت» است. علمای [[مذهب جعفری]] می‌گویند: «اجماع عبارت است از اتفاق مجتهدین شیعه بر هر امر شرعی به نحوی که کاشف از [[قول معصوم]] باشد و چون معتقدند هیچ عصری خالی از [[معصوم]] نمی ‏باشد، از باب «لطف» بر خداوند واجب است که هرگاه بندگان بر خطا روند، به وسیله امام آنان را راهنمایی فرماید. پس اگر در مسأله ‏ای «[[اجماع]]» کردند و قول خلافی هم اظهار نشد، دلیل بر این است که معصوم بدان راضی بوده است. اصحاب اجماع در اصطلاح علمای شیعه چند تن از اصحاب کبار حضرات ائمه (ع) می‏ باشند، چنان که همه علما متفق هستند بر این که هر روایتی که از ایشان به طریق صحیح نقل شده و روایت آن از اول سند تا یکی از ایشان موثوق و معتمد باشند، آن روایت را صحیح و سالم و لازم العمل دانسته و بعد از آن ملاحظه احوال خود ایشان و یا روات دیگر که ما بین ایشان و معصوم هستند لازم ندانند.<ref>محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم ص 59</ref>