۸۷٬۹۰۶
ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' ایه ' به ' آیه ') |
جز (جایگزینی متن - 'علیهم السلام' به 'علیهمالسلام') |
||
خط ۷: | خط ۷: | ||
=مقدمه= | =مقدمه= | ||
در اثر انشعاباتی که بعد از عصر رسالت بین مسلمانان نسبت به مکتب جامع و حیات بخش [[اسلام]] به وقوع پیوست به تدریج مذاهب و فرقی در جهان اسلام شکل گرفت. پیدایش این مذاهب که اغلب بر محور تکثر اجتهادات فقهی صورت گرفت پیامدهای شومی را در جوامع اسلامی در پی داشت که بارزترین آنها تفرقه، تکفیر و منازعات خانمان سوز بین پیروان مذاهب بود که تاکنون نیز استمرار دارد. | در اثر انشعاباتی که بعد از عصر رسالت بین مسلمانان نسبت به مکتب جامع و حیات بخش [[اسلام]] به وقوع پیوست به تدریج مذاهب و فرقی در جهان اسلام شکل گرفت. پیدایش این مذاهب که اغلب بر محور تکثر اجتهادات فقهی صورت گرفت پیامدهای شومی را در جوامع اسلامی در پی داشت که بارزترین آنها تفرقه، تکفیر و منازعات خانمان سوز بین پیروان مذاهب بود که تاکنون نیز استمرار دارد. | ||
در این راستا از همان نخست زمزمههای تفرقه و تشتّت بین مسلمانان، رهروان صدیق مکتب اهل بیت | در این راستا از همان نخست زمزمههای تفرقه و تشتّت بین مسلمانان، رهروان صدیق مکتب اهل بیت علیهمالسلام به تبعیت از امامان معصوم خویش گامهای بلندی را در تقریب بین پیروان مذاهب اسلامی برداشته، و آن را محور اصلی مجاهدت خویش در احیای اسلام و هویت بخشیدن به مسلمانان قرار دادند که نمونه عالی آن تدوین کتابهایی نظیر «الخلاف» و «المبسوط» از شیخ الطائفه و تفسیر مجمع البیان از شیخ طبرسی میباشد که مورد توجه دانشمندان برجسته اهلسنت قرار گرفته است. استمرار این حرکت حیات بخش در تقریب مذاهب ضرورتی است که عقل و شرع آن را لازم دانسته و هر نوع اخلال و مخالفت با آن را گناهی بس عظیم میداند. | ||
=ضرورت شرعی و عقلی تقریب مذاهب اسلامی= | =ضرورت شرعی و عقلی تقریب مذاهب اسلامی= | ||
خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
2. تقریب مذاهب اسلامی در عصر کنونی تنها راه احیای اسلام و تشکیل امت واحده اسلامی است که از شعارهای محوری قرآن کریم میباشد چون تعدّد مذاهب و عدم تفاهم مسلمانان با یکدیگر، به نگاه جهانیان نسبت به چهره حقیقی اسلام خدشه فراوانی وارد کرده است. از این رو با عینیت بخشیدن به شعار تقریب مذاهب که مستلزم وحدت حقیقی بین مسلمانان خواهد بود، سیمای نورانی اسلام به عنوان مکتب عدالت و صلح به جهانیان معرفی خواهد شد. | 2. تقریب مذاهب اسلامی در عصر کنونی تنها راه احیای اسلام و تشکیل امت واحده اسلامی است که از شعارهای محوری قرآن کریم میباشد چون تعدّد مذاهب و عدم تفاهم مسلمانان با یکدیگر، به نگاه جهانیان نسبت به چهره حقیقی اسلام خدشه فراوانی وارد کرده است. از این رو با عینیت بخشیدن به شعار تقریب مذاهب که مستلزم وحدت حقیقی بین مسلمانان خواهد بود، سیمای نورانی اسلام به عنوان مکتب عدالت و صلح به جهانیان معرفی خواهد شد. | ||
3. از آنجا که سنّت و سیره اهل بیت | 3. از آنجا که سنّت و سیره اهل بیت علیهمالسلام از ملزومات بین تمامی مسلمانان به ویژه پیروان مکتب تشیع میباشد بدین جهت نیز تقریب مذاهب از اهمیت و ضرورتی مضاعف برخوردار خواهد بود. | ||
در تبیین این نکته به دو نمونه اشاره میکنیم: | در تبیین این نکته به دو نمونه اشاره میکنیم: | ||
خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
این سخن حضرت که محور اصلی اختلافات بین تشیّع و تسنن را بیان میکند. بیانگر مسأله مهمی است که مسلمانان کنونی جهان لازم است از آن عبرت گیرند و آن این است که اختلاف بین مسلمانان در مذاهب کنونی، اختلافاتی است فرعی نه اصلی و تقریب مذاهب برترین روشی است که منادی این اندیشه بس بلند در جهان اسلام میباشد. | این سخن حضرت که محور اصلی اختلافات بین تشیّع و تسنن را بیان میکند. بیانگر مسأله مهمی است که مسلمانان کنونی جهان لازم است از آن عبرت گیرند و آن این است که اختلاف بین مسلمانان در مذاهب کنونی، اختلافاتی است فرعی نه اصلی و تقریب مذاهب برترین روشی است که منادی این اندیشه بس بلند در جهان اسلام میباشد. | ||
ب) سیره امام صادق علیهالسلام در تعامل با مذاهب و فرق اسلامی یکی از زیباترین نمونههای تاریخی است که میتواند الگویی جامع در روابط مسلمانان با یکدیگر ـ به رغم اعتقادشان به مذاهب گوناگون ـ قرار گیرد. آن حضرت در روش فقهی و کلامی و تفسیریشان به اندیشههای مخالفین خویش احترام گذاشته و به تبیین آنها میپرداخت چنانکه یکی از رهبران بزرگ اهلسنت ابوحنیفه که از شاگردان امام علیهالسلام شمرده میشود آن حضرت را عالمترین شخص دانسته و میگفت: «والله ما رأیت أفقه من جعفر بن محمد»<ref>الموسوعة الفقهیة المیسره، الشیخ محمد علی الأنصاری، ج 1، ص 34.</ref> | ب) سیره امام صادق علیهالسلام در تعامل با مذاهب و فرق اسلامی یکی از زیباترین نمونههای تاریخی است که میتواند الگویی جامع در روابط مسلمانان با یکدیگر ـ به رغم اعتقادشان به مذاهب گوناگون ـ قرار گیرد. آن حضرت در روش فقهی و کلامی و تفسیریشان به اندیشههای مخالفین خویش احترام گذاشته و به تبیین آنها میپرداخت چنانکه یکی از رهبران بزرگ اهلسنت ابوحنیفه که از شاگردان امام علیهالسلام شمرده میشود آن حضرت را عالمترین شخص دانسته و میگفت: «والله ما رأیت أفقه من جعفر بن محمد»<ref>الموسوعة الفقهیة المیسره، الشیخ محمد علی الأنصاری، ج 1، ص 34.</ref> | ||
حضور رهبران، پیروان مذاهب گوناگون در درس امام صادق علیهالسلام گواهی است بر اینکه تقریب مذاهب ریشه در قرآن و سیره اهل بیت | حضور رهبران، پیروان مذاهب گوناگون در درس امام صادق علیهالسلام گواهی است بر اینکه تقریب مذاهب ریشه در قرآن و سیره اهل بیت علیهمالسلام داشته و مخالفت با آن عدول از این دو منبع عظیم اسلامیخواهد بود. | ||
4. امر دیگری که ضرورت تقریب مذاهب را در عصر کنونی مضاعف میکند سلطه بیگانگان و کفّار بر جهان اسلام و کشورهای اسلامی است. سلطهای که آثار شومش را هر روز در نقاط مختلف ممالک اسلامی شاهدیم. شکی نیست که عامل اصلی پیدایش چنین پدیده شومی، تفرقه و تشتّت بین مسلمانان و عدم قدرت تحمل آنان در برابر اندیشه یکدیگر است. تقریب بین مذاهب در صدد آن است که ظرفیت مسلمانان را در تحمل عقاید و رفتار یکدیگر بالا برده و آنان را از ستیزهای مذهبی و طائفی بازدارد. بدیهی است در پرتو چنین تفکری زمینه سلطه بیگانگان از جوامع اسلامی رخت برخواهد بست. | 4. امر دیگری که ضرورت تقریب مذاهب را در عصر کنونی مضاعف میکند سلطه بیگانگان و کفّار بر جهان اسلام و کشورهای اسلامی است. سلطهای که آثار شومش را هر روز در نقاط مختلف ممالک اسلامی شاهدیم. شکی نیست که عامل اصلی پیدایش چنین پدیده شومی، تفرقه و تشتّت بین مسلمانان و عدم قدرت تحمل آنان در برابر اندیشه یکدیگر است. تقریب بین مذاهب در صدد آن است که ظرفیت مسلمانان را در تحمل عقاید و رفتار یکدیگر بالا برده و آنان را از ستیزهای مذهبی و طائفی بازدارد. بدیهی است در پرتو چنین تفکری زمینه سلطه بیگانگان از جوامع اسلامی رخت برخواهد بست. | ||
خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
پیامد سوء این عدم فهم درست پیروان مذاهب اسلامی را نسبت به یکدیگر در بدبینیها و نسبتهای ناروای آنان میتواند مشاهده نمود. در این زمینه میتوان به برخی از اتهامات عدهای از نویسندگان نا آگاه اهلسنت به پیروان مکتب تشیع اشاره نمود: | پیامد سوء این عدم فهم درست پیروان مذاهب اسلامی را نسبت به یکدیگر در بدبینیها و نسبتهای ناروای آنان میتواند مشاهده نمود. در این زمینه میتوان به برخی از اتهامات عدهای از نویسندگان نا آگاه اهلسنت به پیروان مکتب تشیع اشاره نمود: | ||
قرآن شیعه غیر از قرآن مسلمانان است یا شیعه به جای سجده بر خدا بر تربت کربلا سجده میکنند یا شیعه معتقد است که جبرئیل مأمور بود که بر علی نازل شود ولی اشتباهاً بر پیامبر نازل شد... یا اینکه شیعیان امامان خویش را تا مرتبه خدایی میپرستند و... | قرآن شیعه غیر از قرآن مسلمانان است یا شیعه به جای سجده بر خدا بر تربت کربلا سجده میکنند یا شیعه معتقد است که جبرئیل مأمور بود که بر علی نازل شود ولی اشتباهاً بر پیامبر نازل شد... یا اینکه شیعیان امامان خویش را تا مرتبه خدایی میپرستند و... | ||
در مقابل این اتهامات وارد شده به مکتب تشیع، برخی از شیعیان نیز توهماتی را نسبت به پیروان مذاهب اهلسنت مطرح میکنند نظیر آن که اینان ناصبی بوده و دشمن خاندان پیامبرند در حالی که تمامی اهلسنت محبت به خاندان پیامبر صلی الله علیه و اله را امری اساسی و لازم دانسته و تنها عده کمی از آنان با این امر مخالف هستند که اینان نیز مطرود در بین قاطبه اهلسنت میباشند. کتابهایی که عده کثیری از پیروان اهلسنت در عظمت اهل بیت | در مقابل این اتهامات وارد شده به مکتب تشیع، برخی از شیعیان نیز توهماتی را نسبت به پیروان مذاهب اهلسنت مطرح میکنند نظیر آن که اینان ناصبی بوده و دشمن خاندان پیامبرند در حالی که تمامی اهلسنت محبت به خاندان پیامبر صلی الله علیه و اله را امری اساسی و لازم دانسته و تنها عده کمی از آنان با این امر مخالف هستند که اینان نیز مطرود در بین قاطبه اهلسنت میباشند. کتابهایی که عده کثیری از پیروان اهلسنت در عظمت اهل بیت علیهمالسلام نوشتهاند و همین طور احادیث فراوانی که در این زمینه در منابع متقن اینان بیان شده است گواه صدق این ادعاست. | ||
بدیهی است رفع این سوء تفاهمات جز از طریق گفتگوهای عقلانی و اجتناب از رفتارهای تعصبآمیز و تحریک کننده ممکن نخواهد بود. | بدیهی است رفع این سوء تفاهمات جز از طریق گفتگوهای عقلانی و اجتناب از رفتارهای تعصبآمیز و تحریک کننده ممکن نخواهد بود. | ||
خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
در مقابل این حرکات افراطی برخی از شیعیان، عدهای از سران اهلسنت را هم میبینیم که حکم به تکفیر شیعیان نموده و حتی آنان را از مشرکین صدر اسلام بالاتر دانسته و قتل آنان را نیز جایز میدانند. | در مقابل این حرکات افراطی برخی از شیعیان، عدهای از سران اهلسنت را هم میبینیم که حکم به تکفیر شیعیان نموده و حتی آنان را از مشرکین صدر اسلام بالاتر دانسته و قتل آنان را نیز جایز میدانند. | ||
باید گفت اگر بخواهیم بر اساس آموزههای قرآنی رفتار نموده و سیره پیامبر صلی الله علیه و اله و اهل بیت | باید گفت اگر بخواهیم بر اساس آموزههای قرآنی رفتار نموده و سیره پیامبر صلی الله علیه و اله و اهل بیت علیهمالسلام را الگوی خویش بدانیم قطعاً حکم به مذموم و منفور بودن رفتارهای مذکور فراهم نمود. در این قسمت سخن یکی از پیشگامان نهضت تقریب را در زمینه رفتار برخی از شیعیان در زمینه سبّ و لعن نسبت به برخی از صحابه پیامبر صلی الله علیه و اله بیان میکنیم تا برای برادران اهلسنت روشن گردد که چنین روشی مقبول عالمان برجسته شیعه نمیباشد. شیخ محمدحسین کاشفالغطاء در این مورد میفرماید: | ||
«با اندک تأمل میتوان دریافت که این موضوع نمیتواند دلیل دشمنی باشد چون اولاً: این رأی و عقیده تمام شیعیان نیست و چه بسا بیشتر آنان بر این امر موافق نیستند. زیرا در اخبار پیشوایان شیعه از این کار نهی شده است. | «با اندک تأمل میتوان دریافت که این موضوع نمیتواند دلیل دشمنی باشد چون اولاً: این رأی و عقیده تمام شیعیان نیست و چه بسا بیشتر آنان بر این امر موافق نیستند. زیرا در اخبار پیشوایان شیعه از این کار نهی شده است. | ||
خط ۹۷: | خط ۹۷: | ||
و در آخرت نیز به عاملان تفرقه وعده عذاب عظیم داده شده است: {ولا تکونوا کالذین تفرّقوا واختلفوا من بعد ما جاءهم البیّنات واولئک لهم عذاب عظیم} <ref>سوره آل عمران، آیه 105 ـ 106.</ref> | و در آخرت نیز به عاملان تفرقه وعده عذاب عظیم داده شده است: {ولا تکونوا کالذین تفرّقوا واختلفوا من بعد ما جاءهم البیّنات واولئک لهم عذاب عظیم} <ref>سوره آل عمران، آیه 105 ـ 106.</ref> | ||
2. پیدایش فتنهها و جنگهای مذهبی: شکی نیست که تفرقه بین پیروان مذاهب اسلامی که نتیجه قهری جدایی مذاهب است، زمینه را برای پیدایش فتنهها و منازعات دینی فراهم خواهد کرد چنانکه علی علیهالسلام فرمود: «... یعطیکم (الشیطان) بالجماعة الفرقة والفرقة الفتنة»<ref>موسوعة أحادیث أهل البیت | 2. پیدایش فتنهها و جنگهای مذهبی: شکی نیست که تفرقه بین پیروان مذاهب اسلامی که نتیجه قهری جدایی مذاهب است، زمینه را برای پیدایش فتنهها و منازعات دینی فراهم خواهد کرد چنانکه علی علیهالسلام فرمود: «... یعطیکم (الشیطان) بالجماعة الفرقة والفرقة الفتنة»<ref>موسوعة أحادیث أهل البیت علیهمالسلام، الشیخ هادی النجفی، ج 8.</ref> | ||
در تاریخ اسلام و حتی در تاریخ معاصر جوامع اسلامی فتنههای مذهبی فراوانی را میبینیم که اثار زیانباری را در پی داشته است. حوادث تلخ ریختن خون مسلمانان در سوریه و عراق و... توسط افراطیون مسلمان که خود را پیرو اسلاف صدر اسلام میدانند ـ سلفیون ـ از جمله فتنههایی است که با مدیریت و تدبیر شیاطین غربی و آمریکا توسط مزدورانشان در کشورهای عربی پیاده شده و هر روز گسترش مییابد. آیا این پیامدها همان فساد کبیر و فتنهای نیست که قرآن کریم مسلمانان را نسبت به آن بر حذر میدارد. {والذین کفروا بعضهم أولیاء بعض ألاّ تفعلوه تکن فتنة فی الأرض وفساد کبیر}سورة الأنفال: الآیة 73. | در تاریخ اسلام و حتی در تاریخ معاصر جوامع اسلامی فتنههای مذهبی فراوانی را میبینیم که اثار زیانباری را در پی داشته است. حوادث تلخ ریختن خون مسلمانان در سوریه و عراق و... توسط افراطیون مسلمان که خود را پیرو اسلاف صدر اسلام میدانند ـ سلفیون ـ از جمله فتنههایی است که با مدیریت و تدبیر شیاطین غربی و آمریکا توسط مزدورانشان در کشورهای عربی پیاده شده و هر روز گسترش مییابد. آیا این پیامدها همان فساد کبیر و فتنهای نیست که قرآن کریم مسلمانان را نسبت به آن بر حذر میدارد. {والذین کفروا بعضهم أولیاء بعض ألاّ تفعلوه تکن فتنة فی الأرض وفساد کبیر}سورة الأنفال: الآیة 73. | ||