۸۷٬۷۷۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'بهره برداری' به 'بهرهبرداری') |
جز (جایگزینی متن - 'ریاست جمهوری' به 'ریاستجمهوری') |
||
خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
در سوم آذر 1350ش/ 4دسامبر 1971م هند به پاکستان اعلان جنگ داد و در حمایت از ارتش آزادیبخش وارد کارزار شد. نیروهای ائتلافی در 25 آذر/16 دسامبر نیروهای پاکستان را به محاصره درآوردند و استقلال بنگلادش تحقق یافت. در دی 1350ش/ژانویه 1972م شیخ مجیب نخستوزیر بنگلادش شد. بر اساس قانون اساسی موقت، بنگلادش کشوری مستقل با حکومت سکولار و نظام دموکراسی پارلمانی اعلام شد. | در سوم آذر 1350ش/ 4دسامبر 1971م هند به پاکستان اعلان جنگ داد و در حمایت از ارتش آزادیبخش وارد کارزار شد. نیروهای ائتلافی در 25 آذر/16 دسامبر نیروهای پاکستان را به محاصره درآوردند و استقلال بنگلادش تحقق یافت. در دی 1350ش/ژانویه 1972م شیخ مجیب نخستوزیر بنگلادش شد. بر اساس قانون اساسی موقت، بنگلادش کشوری مستقل با حکومت سکولار و نظام دموکراسی پارلمانی اعلام شد. | ||
در سال 1353ش / 1974م این کشور به عضویت سازمان ملل متحد درآمد. پس از استقلال، بنگلادش با معضلات فروانی مانند بیخانمانی، میلیونها نفر کمبود مراکز درمانی، بهداشتی، صنعتی، آموزشی، ترابری و خطوط ارتباطجمعی روبهرو بود. در سال1354ش/1975م، متمم قانون اساسی که اختیارات اجرایی کامل به رئیسجمهور میداد، تصویب شد و مجیبالرحمان نخستین رئیسجمهور بنگلادش شد. او همه احزاب مخالف را ملغی و نظام تکحزبی را اعلام کرد. | در سال 1353ش / 1974م این کشور به عضویت سازمان ملل متحد درآمد. پس از استقلال، بنگلادش با معضلات فروانی مانند بیخانمانی، میلیونها نفر کمبود مراکز درمانی، بهداشتی، صنعتی، آموزشی، ترابری و خطوط ارتباطجمعی روبهرو بود. در سال1354ش/1975م، متمم قانون اساسی که اختیارات اجرایی کامل به رئیسجمهور میداد، تصویب شد و مجیبالرحمان نخستین رئیسجمهور بنگلادش شد. او همه احزاب مخالف را ملغی و نظام تکحزبی را اعلام کرد. | ||
در سال 1354ش/1975م شیخ مجیب در کودتای افسران اسلامگرا کشته شد. چند ماه بعد یک ضد کودتا و کودتا از سوی نظامیان سازمان داده شد و در نتیجه، فرماندهان نظامی با نظارت یک رئیسجمهور غیرسیاسی، ابوسادات محمد سایم (قاضیالقضات دیوان عالی)، قدرت را به دست گرفتند. در سال 1355ش/1976م ژنرال ضیاءالرحمان مسئولیت فرماندهی و ریاست حکومت نظامی را به عهده گرفت و در سال 1356ش/1977م به | در سال 1354ش/1975م شیخ مجیب در کودتای افسران اسلامگرا کشته شد. چند ماه بعد یک ضد کودتا و کودتا از سوی نظامیان سازمان داده شد و در نتیجه، فرماندهان نظامی با نظارت یک رئیسجمهور غیرسیاسی، ابوسادات محمد سایم (قاضیالقضات دیوان عالی)، قدرت را به دست گرفتند. در سال 1355ش/1976م ژنرال ضیاءالرحمان مسئولیت فرماندهی و ریاست حکومت نظامی را به عهده گرفت و در سال 1356ش/1977م به ریاستجمهوری رسید. او با اصلاح قانون اساسی، اسلام را به جای سکولاریسم مهمترین اصل قرار داد. | ||
در سال 1358ش/1979م رهبران نظامی به حکومت نظامی پایان دادند و مردم اعضای پارلمان جدید را برگزیدند. در این انتخابات حزب ملی بنگلادش، به رهبری ضیاءالرحمان، بیشتر کرسیهای مجلس را به خود اختصاص داد. در سال 1360ش/1981م، شورشیان رئیسجمهور را ترور کردند. پس از آن، معاون رئیسجمهور، عبدالستار به | در سال 1358ش/1979م رهبران نظامی به حکومت نظامی پایان دادند و مردم اعضای پارلمان جدید را برگزیدند. در این انتخابات حزب ملی بنگلادش، به رهبری ضیاءالرحمان، بیشتر کرسیهای مجلس را به خود اختصاص داد. در سال 1360ش/1981م، شورشیان رئیسجمهور را ترور کردند. پس از آن، معاون رئیسجمهور، عبدالستار به ریاستجمهوری رسید. در سال 1361ش/1982م رهبران نظامی دوباره کنترل حکومت را به دست گرفتند. ژنرال محمد ارشاد قانون اساسی را به حالت تعلیق درآورد و حکومت نظامی برقرار کرد و فعالیتهای سیاسی را ممنوع ساخت. او در سال 1362ش/1983م خود را رئیسجمهور کشور خواند. در آذر 1369/دسامبر 1990م با افزایش اعتراض گروههای مخالف، ارشاد از ریاستجمهوری استعفا کرد. در اسفند 1369/فوریه 1991م حزب ملی بنگلادش کنترل پارلمان را به دست گرفت و رهبر آن بیگمخالده ضیاء، بیوهضیاءالرحمان، نخستوزیر شد. در شهریور 1370/سپتامبر 1991م، با اصلاح قانون اساسی بنگلادش، مسئولیت قوهمجریه به نخستوزیر داده شد و به این ترتیب رئیسجمهور جنبه تشریفاتی پیدا کرد<ref>(کتاب سال جهان اروپا، همان)</ref>. | ||
در همان سال، عبدالرحمان بیسواس از سوی مجلس به ریاستجمهوری انتخاب شد. گروه مخالف(بهطور عمده عوامیلیگ) با اقدامات اقتصادی دولت خالده ضیاء، از جمله خصوصیسازی اقتصادی، به مخالفت پرداختند. گروههای اسلامگرا نیز نسبت به برخی مواضع دولت انتقاد شدید داشتند که گاه به تظاهرات مردمی میانجامید. اظهارنظرهای ضد دینی تسلیمه نسرین در مطبوعات بنگلادش در سال 1372ش/1993م، عواطف دینی و خشم مردم مسلمان را برانگیخت و به دنبال فرار او از کشور ـ که مقدمات آن را مقامات دولتی فراهم آورده بودند ـ اعتصابات و تظاهرات افزایش یافت. سرانجام بر اثر افزایش مخالفتها خالده ضیاء در سال 1375ش/1996م از نخستوزیری کنارهگیری کرد و دولتی بیطرف به ریاست محمد مجیبالرحمان مأمور برگزاری انتخابات شد. در همان سال، حَسینه واجد، دختر شیخ مجیبالرحمان، به نخستوزیری و قاضی شهابالدیناحمد به ریاستجمهوری رسید<ref>(سالنامه آسیا، 1997م، ص 85 ـ 86)</ref>. | در همان سال، عبدالرحمان بیسواس از سوی مجلس به ریاستجمهوری انتخاب شد. گروه مخالف(بهطور عمده عوامیلیگ) با اقدامات اقتصادی دولت خالده ضیاء، از جمله خصوصیسازی اقتصادی، به مخالفت پرداختند. گروههای اسلامگرا نیز نسبت به برخی مواضع دولت انتقاد شدید داشتند که گاه به تظاهرات مردمی میانجامید. اظهارنظرهای ضد دینی تسلیمه نسرین در مطبوعات بنگلادش در سال 1372ش/1993م، عواطف دینی و خشم مردم مسلمان را برانگیخت و به دنبال فرار او از کشور ـ که مقدمات آن را مقامات دولتی فراهم آورده بودند ـ اعتصابات و تظاهرات افزایش یافت. سرانجام بر اثر افزایش مخالفتها خالده ضیاء در سال 1375ش/1996م از نخستوزیری کنارهگیری کرد و دولتی بیطرف به ریاست محمد مجیبالرحمان مأمور برگزاری انتخابات شد. در همان سال، حَسینه واجد، دختر شیخ مجیبالرحمان، به نخستوزیری و قاضی شهابالدیناحمد به ریاستجمهوری رسید<ref>(سالنامه آسیا، 1997م، ص 85 ـ 86)</ref>. | ||
خط ۱۸۵: | خط ۱۸۵: | ||
احزاب سیاسی فعالیت چشمگیری در صحنه سیاسی بنگلادش دارند. عوامیلیگ(اتحاد خلق) که در سال 1327ش/1948م برای فعالیتهای جداییطلبانه ـ نسبت به پاکستان ـ توسط مجیبالرحمان تأسیس شد، از احزاب مهم بنگلادش است. حزب مسلم لیگ نیز از دیگر احزاب فعال این کشور است<ref>(أسعدی، همان، ص49ـ57)</ref>. | احزاب سیاسی فعالیت چشمگیری در صحنه سیاسی بنگلادش دارند. عوامیلیگ(اتحاد خلق) که در سال 1327ش/1948م برای فعالیتهای جداییطلبانه ـ نسبت به پاکستان ـ توسط مجیبالرحمان تأسیس شد، از احزاب مهم بنگلادش است. حزب مسلم لیگ نیز از دیگر احزاب فعال این کشور است<ref>(أسعدی، همان، ص49ـ57)</ref>. | ||
در انتخابات سال ۲۰۰۱ نیز حزب ملیگرای بنگلادش با ائتلاف با احزاب اسلامگرا در انتخابات شرکت کرد و برای سومینبار به پیروزی دست یافت. | در انتخابات سال ۲۰۰۱ نیز حزب ملیگرای بنگلادش با ائتلاف با احزاب اسلامگرا در انتخابات شرکت کرد و برای سومینبار به پیروزی دست یافت. | ||
خالده ضیا همسر ژنرال ضیاءالرحمن، رئیسجمهوری پیشین بنگلادش از سال ۱۹۷۷ تا زمان ترور او در سال ۱۹۸۱ زمام امور این کشور را در دست داشت. در پی ترور ژنرال ضیاءالرحمان، خالده ضیا وارد صحنه سیاست شد و رهبری حزب ملیگرای بنگلادش را در دست گرفت. شیخ حَسینه، که دختر مجیبالرحمن، پایهگذار کشور بنگلادش است، از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ مقام نخستوزیری این کشور را در دست داشت و به عنوان رهبر حزب عوامیلیگ، از رهبران سیاسی مهم بنگلادش بهشمار میآمد. در انتخابات | خالده ضیا همسر ژنرال ضیاءالرحمن، رئیسجمهوری پیشین بنگلادش از سال ۱۹۷۷ تا زمان ترور او در سال ۱۹۸۱ زمام امور این کشور را در دست داشت. در پی ترور ژنرال ضیاءالرحمان، خالده ضیا وارد صحنه سیاست شد و رهبری حزب ملیگرای بنگلادش را در دست گرفت. شیخ حَسینه، که دختر مجیبالرحمن، پایهگذار کشور بنگلادش است، از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ مقام نخستوزیری این کشور را در دست داشت و به عنوان رهبر حزب عوامیلیگ، از رهبران سیاسی مهم بنگلادش بهشمار میآمد. در انتخابات ریاستجمهوری سال ۲۰۰۲ میلادی تاجالدین احمد با اکثریّت آرا به پیروزی رسید. | ||
از ماه اکتبر سال ۲۰۰۶ و پایان دوره زمامداری خالده ضیا یک دولت انتقالی زمام امور بنگلادش را در دست گرفت. بر اساس قوانین بنگلادش، در صورتی که در پایان یک دوره پارلمانی انتخابات جدیدی برگزار نشده باشد، دولت انتقالی میتواند به مدت سه ماه زمام امور را به منظور فراهم کردن زمینه برگزاری انتخابات در دست بگیرد<ref>(کتاب سال جهان اروپا، همان)</ref>. | از ماه اکتبر سال ۲۰۰۶ و پایان دوره زمامداری خالده ضیا یک دولت انتقالی زمام امور بنگلادش را در دست گرفت. بر اساس قوانین بنگلادش، در صورتی که در پایان یک دوره پارلمانی انتخابات جدیدی برگزار نشده باشد، دولت انتقالی میتواند به مدت سه ماه زمام امور را به منظور فراهم کردن زمینه برگزاری انتخابات در دست بگیرد<ref>(کتاب سال جهان اروپا، همان)</ref>. | ||
با این همه، دولت انتقالی انتخابات پارلمانی را که برای ماه ژانویه سال ۲۰۰۷ برنامهریزی شده بود به دلیل درگیریهای خونین بین طرفداران حزب ملیگرا و حزب عوامیلیگ به تعویق انداخت و با اعلام وضعیت اضطراری در بنگلادش، به اقداماتی برای پاکسازی صحنه سیاست این کشور از فساد دست زد. حدود دو دهه خصومت سیاسی بین شیخ حسینه و خالده ضیا از عوامل ناآرامی و بیثباتی در این کشور بوده است. دهها تن از سیاستمداران بنگلادشی، از جمله طارق رحمان، فرزند خانم خالده ضیا، به اتهام فساد مالی بازداشت شدند. | با این همه، دولت انتقالی انتخابات پارلمانی را که برای ماه ژانویه سال ۲۰۰۷ برنامهریزی شده بود به دلیل درگیریهای خونین بین طرفداران حزب ملیگرا و حزب عوامیلیگ به تعویق انداخت و با اعلام وضعیت اضطراری در بنگلادش، به اقداماتی برای پاکسازی صحنه سیاست این کشور از فساد دست زد. حدود دو دهه خصومت سیاسی بین شیخ حسینه و خالده ضیا از عوامل ناآرامی و بیثباتی در این کشور بوده است. دهها تن از سیاستمداران بنگلادشی، از جمله طارق رحمان، فرزند خانم خالده ضیا، به اتهام فساد مالی بازداشت شدند. | ||
خط ۲۲۸: | خط ۲۲۸: | ||
پس از تأسیس بنگلادش و به رسمیت شناخته شدن آن از سوی پاکستان در کنفرانس سران کشورهای اسلامی در سوم اسفند 1352/ 22 فوریه 1974، از آنجا که ایران در این خصوص از مواضع پاکستان حمایت میکرد، همزمان به طور رسمی اقدام به شناسایی بنگلادش کرد و سفارت آن کشور در 16 خرداد 1353 در تهران گشایش یافت. بنگلادش نسبت به جمهوری اسلامی ایران نیز موضعی معتدل و غیرخصمانه داشته است و در آغاز جنگ عراق بر ضد ایران (1359)، ضیاءالرحمان یکی از سران چند کشور مسلمان بود که به نمایندگی از سازمان کنفرانس اسلامی به منظور میانجیگری به ایران سفر کرد<ref>(گاهنامه پنجاه ساله شاهنشاهی پهلوی، 1355ش، ج3، ص2859ـ2860)</ref>. | پس از تأسیس بنگلادش و به رسمیت شناخته شدن آن از سوی پاکستان در کنفرانس سران کشورهای اسلامی در سوم اسفند 1352/ 22 فوریه 1974، از آنجا که ایران در این خصوص از مواضع پاکستان حمایت میکرد، همزمان به طور رسمی اقدام به شناسایی بنگلادش کرد و سفارت آن کشور در 16 خرداد 1353 در تهران گشایش یافت. بنگلادش نسبت به جمهوری اسلامی ایران نیز موضعی معتدل و غیرخصمانه داشته است و در آغاز جنگ عراق بر ضد ایران (1359)، ضیاءالرحمان یکی از سران چند کشور مسلمان بود که به نمایندگی از سازمان کنفرانس اسلامی به منظور میانجیگری به ایران سفر کرد<ref>(گاهنامه پنجاه ساله شاهنشاهی پهلوی، 1355ش، ج3، ص2859ـ2860)</ref>. | ||
بنگلادش در چارچوب روابط با کشورهای اسلامی بیشتر به گسترش روابط با کشورهای ثروتمند عربی، به ویژه عربستان، گرایش دارد و کمکهای مالی فراوانی از عربستان دریافت نموده است<ref>(کتاب سال جهان اروپا، همان؛ مجله سیاست خارجی، همان، ص 985)</ref>. | بنگلادش در چارچوب روابط با کشورهای اسلامی بیشتر به گسترش روابط با کشورهای ثروتمند عربی، به ویژه عربستان، گرایش دارد و کمکهای مالی فراوانی از عربستان دریافت نموده است<ref>(کتاب سال جهان اروپا، همان؛ مجله سیاست خارجی، همان، ص 985)</ref>. | ||
بنگلادش برای قدرتهای بزرگ سیاسی ـ اقتصادی جهان، به سبب موقعیت ویژه جغرافیایی و استراتژیک، برای هند، به دلیل مرزهای مشترک، و برای چین به جهت دسترسی آن کشور به آبهای اقیانوس هند، اهمیت خاصی دارد. در دوره | بنگلادش برای قدرتهای بزرگ سیاسی ـ اقتصادی جهان، به سبب موقعیت ویژه جغرافیایی و استراتژیک، برای هند، به دلیل مرزهای مشترک، و برای چین به جهت دسترسی آن کشور به آبهای اقیانوس هند، اهمیت خاصی دارد. در دوره ریاستجمهوری ضیاءالرحمان نزدیکی به دولتهای مسلمان و ثروتمند عرب در دستور کار وی قرار گرفت، و از اینرو، این کشورها به سرمایهگذاری در بنگلادش اقدام کردند<ref>(أسعدی، همان، ص 61)</ref>. | ||
=پانویس= | =پانویس= | ||
{{پانویس|2}} | {{پانویس|2}} |