پرش به محتوا

ملائکه: تفاوت میان نسخه‌ها

۲۰۰ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۸ ژانویهٔ ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵: خط ۵:
}}
}}
'''ملائکه''' مجموعه‌ای از [[مخلوقات]] [[خداوند]] هستند که بخشی از [[عالم غیب]] را تشکیل می‌دهند. نقش‌های مختلفی بر عهده این موجودات نهاده شده و بر این اساس رتبه‌بندی می‌شوند. تصویر روشن آنان را می‌توان از [[روایات اسلامی]] و [[آیات قرآن]] استخراج نمود.
'''ملائکه''' مجموعه‌ای از [[مخلوقات]] [[خداوند]] هستند که بخشی از [[عالم غیب]] را تشکیل می‌دهند. نقش‌های مختلفی بر عهده این موجودات نهاده شده و بر این اساس رتبه‌بندی می‌شوند. تصویر روشن آنان را می‌توان از [[روایات اسلامی]] و [[آیات قرآن]] استخراج نمود.
== ملائکه (فرشته) از نظر لغوی و اصطلاحی ==
== ملائکه (فرشته) از نظر لغوی و اصطلاحی ==
ملائکه گرفته شده از تازی است. [[فرشتگان]] جمع ملک است؛ در اصل ملائک بود (تاء) را به جهت تأکید معنی جمع زیاد کرده‌اند. در اصطلاح [[فلاسفه]] مراد از ملائکه عقول مجرده و نفوس فلکیه و ارواح مجرده اند که تصرف در عنصریات کنند. ملائکه الروحانیه، مراد ارواح مجرده است و ملائکه الطباع الارضیه مراد طبایع کلیه اند و ملائکه موکله مراد عقول است. <ref>لغت نامه دهخدا، ذیل کلمه ملائکه</ref>
ملائکه گرفته شده از تازی است. [[فرشتگان]] جمع ملک است؛ در اصل ملائک بود (تاء) را به جهت تأکید معنی جمع زیاد کرده‌اند. در اصطلاح [[فلاسفه]] مراد از ملائکه عقول مجرده و نفوس فلکیه و ارواح مجرده اند که تصرف در عنصریات کنند. ملائکه الروحانیه، مراد ارواح مجرده است و ملائکه الطباع الارضیه مراد طبایع کلیه اند و ملائکه موکله مراد عقول است. <ref>لغت نامه دهخدا، ذیل کلمه ملائکه</ref>


خط ۱۶: خط ۱۶:


== ملائکه ساکنان عالم غیب ==
== ملائکه ساکنان عالم غیب ==
ملائکه، ساکنان عالم غیب هستند و اهالی عالم [[غیب]] از دیدگان ما نهانند و ما مأمور و [[مکلّف]] به اعتقاد به وجود آنان. با مراجعه به آیات و روایات می‌بینیم تعدادی از ملائک به شکل [[انسان]] نمایان شده‌اند. در [[قرآن کریم]] <ref>سورة هود(11)، آیة 69 به بعد</ref> اشاره‌ای به ماجرای ورود ملائکه به منزل [[حضرت ابراهیم]]<ref>ر. ک:مقاله حضرت ابراهیم</ref>(ع) پیش از [[نزول]] عذاب بر [[قوم لوط]] شده که تفصیل ماجرا در روایتی از [[امام صادق(ع)]]<ref>ر. ک:مقاله امام صادق(ع)</ref> بیان شده و علاقه‌مندان می‌توانند به منابع آن مراجعه نمایند. <ref>بحار الأنوار، ج 56، ص 256</ref>
ملائکه، ساکنان عالم غیب هستند و اهالی عالم [[غیب]] از دیدگان ما نهانند و ما مأمور و [[مکلّف]] به اعتقاد به وجود آنان. با مراجعه به آیات و روایات می‌بینیم تعدادی از ملائک به شکل [[انسان]] نمایان شده‌اند. در [[قرآن کریم]] <ref>سورة هود(11)، آیة 69 به بعد</ref> اشاره‌ای به ماجرای ورود ملائکه به منزل [[حضرت ابراهیم]]<ref>ر. ک:مقاله حضرت ابراهیم</ref>(علیه السلام) پیش از [[نزول]] عذاب بر [[قوم لوط]] شده که تفصیل ماجرا در روایتی از [[امام صادق(علیه السلام)]]<ref>ر. ک:مقاله امام صادق(علیه السلام)</ref> بیان شده و علاقه‌مندان می‌توانند به منابع آن مراجعه نمایند. <ref>بحار الأنوار، ج 56، ص 256</ref>


از مجموع روایات چنین برداشت می‌شود که ظاهراً قابلیّت و امکان دیده شدن برای برخی از ملائکه مانند [[جبرائیل]]، [[میکائیل]] و [[عزرائیل]] و تعداد محدود دیگری قابل بررسی است و برای، برخی از شخصیّت‌ها و اولیای الهی، همانند [[رسول خدا(ص)]]، [[ائمه(ع)]] یا [[انبیا]] و رسل(ع) و برخی از عرفای بزرگ مانند مرحوم [[سید محمد حسین طباطبایی]] توانایی و امکان این وجود دارد که آنان را ببینند.  
از مجموع روایات چنین برداشت می‌شود که ظاهراً قابلیّت و امکان دیده شدن برای برخی از ملائکه مانند [[جبرائیل]]، [[میکائیل]] و [[عزرائیل]] و تعداد محدود دیگری قابل بررسی است و برای، برخی از شخصیّت‌ها و اولیای الهی، همانند [[رسول خدا(ص)]]، [[ائمه(علیه السلام)]] یا [[انبیا]] و رسل(علیه السلام) و برخی از عرفای بزرگ مانند مرحوم [[سید محمد حسین طباطبایی]] توانایی و امکان این وجود دارد که آنان را ببینند.  


به عبارت دیگر نمی‌توان به طور یقین مدّعی شد همة مردم می‌توانند ملائکه را ببینند. البتّه می‌توان احتمال داد که بسیاری از مدّعیان ارتباط با ملائکه، در واقع با طایفة [[جن]] ارتباط برقرار کرده‌اند. نکتة بسیار مهمّی که دراین‌باره باید مدّنظر داشته باشیم، این است که فرشتگان مأمور اجرای اوامر الهی هستند و هرکدام از آنان مأموریّت و وظیفة مشخّصی در جهان دارند.  
به عبارت دیگر نمی‌توان به طور یقین مدّعی شد همة مردم می‌توانند ملائکه را ببینند. البتّه می‌توان احتمال داد که بسیاری از مدّعیان ارتباط با ملائکه، در واقع با طایفة [[جن]] ارتباط برقرار کرده‌اند. نکتة بسیار مهمّی که دراین‌باره باید مدّنظر داشته باشیم، این است که فرشتگان مأمور اجرای اوامر الهی هستند و هرکدام از آنان مأموریّت و وظیفة مشخّصی در جهان دارند.  


بر این اساس نمی‌توان این جملة برخی از بزرگان را که «[[فرشتگان]] نیز به استخدام [[ساحران]] در می‌آیند تا از امور غیبی خبر دهند»، پذیرفت. با استفاده از برخی روایات درمی‌یابیم که اساساً زمین و عالم مادّه، ظرفیّت تجسّم و شهود مادّی ملائک را ندارد؛ برای نمونه وقتی از [[امیرالمؤمنین]]<ref>ر. ک:مقاله امیرالمؤمنین</ref>(ع) دربارة قدرت [[خداوند]] و امکان ستایش او به نحو شایسته پرسیدند، عظمت خلقت را تنها با ذکر ویژگی برخی از ملائک چنین به تصویر کشیدند:
بر این اساس نمی‌توان این جملة برخی از بزرگان را که «[[فرشتگان]] نیز به استخدام [[ساحران]] در می‌آیند تا از امور غیبی خبر دهند»، پذیرفت. با استفاده از برخی روایات درمی‌یابیم که اساساً زمین و عالم مادّه، ظرفیّت تجسّم و شهود مادّی ملائک را ندارد؛ برای نمونه وقتی از [[امیرالمؤمنین]]<ref>ر. ک:مقاله امیرالمؤمنین</ref>(علیه السلام) دربارة قدرت [[خداوند]] و امکان ستایش او به نحو شایسته پرسیدند، عظمت خلقت را تنها با ذکر ویژگی برخی از ملائک چنین به تصویر کشیدند:


«خداوند تبارک و تعالی فرشتگانی دارد. بعضی به اندازه‌ای بزرگ که اگر یکی از آنان به زمین فرود آید از بس بزرگ است و از بس پر و بال دارد، زمین نمی‌تواند آن را در خود جا دهد. بعضی از آنها به اندازه‌ای تنومند و زیبا هستند که اگر همة جنّ و انس هم‌دست شوند، نمی‌توانند او را وصف کنند، بعضی از ملائکة الهی چنان است که هفتصد سال راه مسافت میان دو شانه یا مسافت پرّة گوشش است، بعضی از آنها با یکی از بال‌های خود می‌تواند همة افق را بپوشاند، به علاوه از بزرگی جسمش، بعضی از آنها به اندازه‌ای بلند‌قامتند که آسمان‌ها تا زیر ناف آنها است، بعضی از آنها بدون پایگاه، قدم در عمق هوای زیرین زمین نهاده و همة زمین‌ها تا زانوی او است، بعضی از آنها هم گروهی هستند که اگر همة دریاها را به پشت ناخن بزرگش بریزند، جا می‌دهد؛ بعضی هستند که اگر کشتی‌ها را در اشک چشمش بیندازند تا ابد سیر می‌کنند. «فَتَبارَکَ اللهُ أَحْسَنُ الْخالِقِینَ». <ref>الخصال، ج 2، ص 401</ref>
«خداوند تبارک و تعالی فرشتگانی دارد. بعضی به اندازه‌ای بزرگ که اگر یکی از آنان به زمین فرود آید از بس بزرگ است و از بس پر و بال دارد، زمین نمی‌تواند آن را در خود جا دهد. بعضی از آنها به اندازه‌ای تنومند و زیبا هستند که اگر همة جنّ و انس هم‌دست شوند، نمی‌توانند او را وصف کنند، بعضی از ملائکة الهی چنان است که هفتصد سال راه مسافت میان دو شانه یا مسافت پرّة گوشش است، بعضی از آنها با یکی از بال‌های خود می‌تواند همة افق را بپوشاند، به علاوه از بزرگی جسمش، بعضی از آنها به اندازه‌ای بلند‌قامتند که آسمان‌ها تا زیر ناف آنها است، بعضی از آنها بدون پایگاه، قدم در عمق هوای زیرین زمین نهاده و همة زمین‌ها تا زانوی او است، بعضی از آنها هم گروهی هستند که اگر همة دریاها را به پشت ناخن بزرگش بریزند، جا می‌دهد؛ بعضی هستند که اگر کشتی‌ها را در اشک چشمش بیندازند تا ابد سیر می‌کنند. «فَتَبارَکَ اللهُ أَحْسَنُ الْخالِقِینَ». <ref>الخصال، ج 2، ص 401</ref>


در قرآن کریم دربارة [[حضرت مریم(س)]] نیز آمده که:
در قرآن کریم دربارة [[حضرت مریم (سلام الله علیها)]] نیز آمده که:
«ملک در صورت انسان پیش مریم آمد. مریم ترسید که آن جوان شاید نظر سوئی به مریم دارد و گفت: من از تو به خدا پناه می‌برم. فرشته گفت: «إِنَّما أَنَا رَسُولُ رَبِّکِ لِأَهَبَ لَکِ غُلاماً زَکِیًّا». <ref>سورة مریم (19)، آیة 19</ref>
«ملک در صورت انسان پیش مریم آمد. مریم ترسید که آن جوان شاید نظر سوئی به مریم دارد و گفت: من از تو به خدا پناه می‌برم. فرشته گفت: «إِنَّما أَنَا رَسُولُ رَبِّکِ لِأَهَبَ لَکِ غُلاماً زَکِیًّا». <ref>سورة مریم (19)، آیة 19</ref>


== ویژگی‌های ملائکه ==
== ویژگی‌های ملائکه ==
=== عصمت و اطاعت امر الهی ===
=== عصمت و اطاعت امر الهی ===
خداوند در سه جای قرآن بر این امر تأکید می‌کند که ملائک از اوامر الهی سرپیچی ننموده و به آنچه مأمور شده‌اند عمل می‌کنند. <ref>سورة نحل (16)، آیات 49-50؛ سورة انبیا (21)، آیة 26؛ سورة تحریم (66)، آیة 6</ref>
خداوند در سه جای قرآن بر این امر تأکید می‌کند که ملائک از اوامر الهی سرپیچی ننموده و به آنچه مأمور شده‌اند عمل می‌کنند. <ref>سورة نحل (16)، آیات 49-50؛ سورة انبیا (21)، آیة 26؛ سورة تحریم (66)، آیة 6</ref>


با توجّه به آیات یاد شده از سورة بقره در ماجرای خلقت حضرت [[آدم]] (ع) شاید بتوان چنین گفت که نوع اختیار ایشان، مرتبة نازلی است از همان اختیار انبیا و اوصیا که هر چند توان انجام گناه را دارند امّا با توجّه به شناخت و معرفتی که دارند از [[گناه]]، [[معصیت]] و خطا مبرّا هستند. علاوه بر اعتراض ملائکه در ماجرای فوق، دربارة برخی از ملائک گاه صحبت از کوتاهی آنان در انجام مأموریّت‌های محوّل شده به میان می‌آید؛ از این دست ملائک می‌توان به جریان [[فطرس]] اشاره کرد. فطرس ملکی بود که به جهت کوتاهی در انجام مأموریّتی، بالش شکسته و به جزیره‌ای تبعید شد و پس از ولادت [[سیّدالشّهدا(ع)]] و با وساطت ایشان جایگاه قبل و مأموریّتی تازه یافت. <ref>امالی صدوق، ص 137؛ الخرائج و الجرائح، ج 1، ص 252؛ بحار الأنوار، ج 43، ص 244</ref>
با توجّه به آیات یاد شده از سورة بقره در ماجرای خلقت حضرت [[آدم]] (علیه السلام) شاید بتوان چنین گفت که نوع اختیار ایشان، مرتبة نازلی است از همان اختیار انبیا و اوصیا که هر چند توان انجام گناه را دارند امّا با توجّه به شناخت و معرفتی که دارند از [[گناه]]، [[معصیت]] و خطا مبرّا هستند. علاوه بر اعتراض ملائکه در ماجرای فوق، دربارة برخی از ملائک گاه صحبت از کوتاهی آنان در انجام مأموریّت‌های محوّل شده به میان می‌آید؛ از این دست ملائک می‌توان به جریان [[فطرس]] اشاره کرد. فطرس ملکی بود که به جهت کوتاهی در انجام مأموریّتی، بالش شکسته و به جزیره‌ای تبعید شد و پس از ولادت [[سیّدالشّهدا(علیه السلام)]] و با وساطت ایشان جایگاه قبل و مأموریّتی تازه یافت. <ref>امالی صدوق، ص 137؛ الخرائج و الجرائح، ج 1، ص 252؛ بحار الأنوار، ج 43، ص 244</ref>


=== علم ===
=== علم ===
خط ۵۳: خط ۵۴:
مشهور است که محلّ سکونت ملائکه آسمان است و قائلان این مطلب مشهور در میان طبقات مختلف اجتماعی قابل مشاهده‌اند. امّا بنا بر نوع مأموریّت و وظیفه‌ای که بر عهدة آنان نهاده شده است، آنان را در تمام نقاط عالم می‌توان مشاهده و حس کرد که با توجّه به تجرّد و عاری بودن از جسم مادّی تزاحمی با دیگر موجودات به وجود نخواهند آورد و جنس حضور آنان با حضور ساکنان عالم مادّه متفاوت است.  
مشهور است که محلّ سکونت ملائکه آسمان است و قائلان این مطلب مشهور در میان طبقات مختلف اجتماعی قابل مشاهده‌اند. امّا بنا بر نوع مأموریّت و وظیفه‌ای که بر عهدة آنان نهاده شده است، آنان را در تمام نقاط عالم می‌توان مشاهده و حس کرد که با توجّه به تجرّد و عاری بودن از جسم مادّی تزاحمی با دیگر موجودات به وجود نخواهند آورد و جنس حضور آنان با حضور ساکنان عالم مادّه متفاوت است.  


به عبارت دیگر در آسمان، زمین، دریا و عیان و نهان عالم، فرشتگان به انجام تکالیف خود مشغولند. [[امام سجّاد(ع)]] در فرازی از دعای سوم [[صحیفه سجادیه]]<ref>ر. ک:مقاله صحیفه سجادیه</ref> به تفصیل از اصناف ملائکه سخن گفته‌اند. در این دعا به خوبی می‌توان مأموریّت‌ها و موقعیّت‌های مختلف ملائک را در عالم هستی مشاهده کرد.  
به عبارت دیگر در آسمان، زمین، دریا و عیان و نهان عالم، فرشتگان به انجام تکالیف خود مشغولند. [[امام سجّاد (علیه السلام)]] در فرازی از دعای سوم [[صحیفه سجادیه]]<ref>ر. ک:مقاله صحیفه سجادیه</ref> به تفصیل از اصناف ملائکه سخن گفته‌اند. در این دعا به خوبی می‌توان مأموریّت‌ها و موقعیّت‌های مختلف ملائک را در عالم هستی مشاهده کرد.  


== پانویس ==
== پانویس ==
confirmed، مدیران
۳۲٬۹۱۵

ویرایش