حسن بن علی (عسکری): تفاوت میان نسخه‌ها

| پدر = [[امام هادی |امام هادی (علیه السلام)]]

'''امام حسن عسکری (علیه السلام)''' یازدهمین امام [[شیعیان]] است که در سال 232 ق چشم به جهان گشود.

بعد از آنکه پدرشان [[امام هادی |امام هادی (علیه السلام)]] توسط [[خلیفه]] وقت به [[سامرا]] احضار شد، ایشان نیز به همراه پدر به آن شهر رفته و تا زمان [[شهادت]] در همانجا زیر نظر مأموران [[خلفای عباسی]] بود. شش خلیفه عباسی به نام‌های [[متوکل]]، [[منتصر]]، [[مستعین]]، ‌ [[معتز]]، [[مهتدی]] و [[معتمد]] در زمان زندگی کوتاه حضرتشان حکومت را در اختیار داشته و در نهایت، ایشان بعد از 28 سال زندگی و 6 سال [[امامت]]، در تاریخ 260 ق به دستور معتمد به [[شهادت]] رسیده و در همان شهر [[سامرا]] و در کنار مزار پدرشان [[امام هادی|امام هادی (علیه‌السلام)]] به خاک سپرده شدند.

امام حسن عسکری(علیه السلام) در روز جمعه هشتم ربیع الثانی <ref>طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ج ‏2، ص 131، قم، مؤسسه آل البیت(علیه السلام)، چاپ اول، 1417ق؛ ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی‌طالب (علیه السلام)، ج ‏4، ص 422، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، 1379ق</ref> سال 232 هجری قمری <ref>شیخ مفید، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 313، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، قم، ‏ 1413 ق</ref> به دنیا آمد. پدرش امام دهم حضرت امام هادی(علیه السلام) است. در مورد نام مادر آن‌حضرت که [[ام ولد]] <ref> یعنی مادر فرزند، و آن کنیزی است که از مولای خود آبستن شود.</ref> نیز بوده گزارش‌های مختلفی وجود دارد. در برخی از منابع، نام او؛ «حدیث»، «سَوسَن»<ref>کلینی‏، محمد بن یعقوب بن اسحاق‏، کافی‏، ج 1، ص 503، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق؛ الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 313</ref>، یا «سلیل»<ref>امین عاملی‏، سید محسن، اعیان الشیعة، ج ‏2، ص40، بیروت، دار التعارف للمطبوعات‏، 1403ق</ref>. ذکر شده است.

بنابر نقلی، [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (صلی الله علیه)]] در سخنی با [[علی بن ابی طالب|امام علی (علیه السلام)]] از ولادت تمام [[امامان]] و از جمله امام یازدهم خبر داده و حضرتشان را چنین توصیف فرمود: «خداوند تبارک و تعالی در صلب امام هادی نطفه‌ای قرار داد که او را نزد خود "حسن" نامید و او را همچون نوری در شهرها قرار داد، در زمین، خلیفه و مایه عزّت امّت جدّش نمود و هادی و راهنمای شیعیانش کرده نزد پروردگارش او را [[شفاعت|شفیع]] آنان نمود. [[خداوند]] او را مایه نقمت و عذاب مخالفان قرار داد و برای دوستانش و کسانی که او را امام خود بدانند، حجّت و برهان گرداند<ref>شیخ صدوق‏، عیون أخبار الرضا(علیه السلام)، ج ‏1، ص 62، تهران، نشر جهان‏، چاپ اول‏، 1378ق</ref>».

امام حسن عسکری(علیه السلام)، پدر و پدربزرگشان ‏ به «[[ابن الرضا]]» نیز معروف بودند<ref> إعلام الوری بأعلام الهدی، ج 2 ص 131</ref>

آن‌حضرت در سال 234 ق و در حالی که دوسال بیشتر نداشتند به همراه پدر با فراخوان متوکّل، به سامرّا رفتند و بالاجبار تا آخر عمر بابرکتشان در همان شهر سکونت گزیدند<ref>حسنی‏، هاشم معروف، سیرة الائمة الاثنی عشر(علیه السلام)، ج ‏3، ص 481، نجف، المکتبة الحیدریة، چاپ اول، 1382ق</ref>.

امام حسن عسکری(علیه السلام) با [[نرجس]] (یا [[حکیمه]]) (دختر یشوعا، پسر [[قیصر روم]] که مادرش از اولاد [[حواریّون]] و نسبش به [[شمعون]] وصیّ [[حضرت عیسی]] می‌رسد) ازدواج نمود<ref>ابن ابی الثلج بغدادی، محمد بن احمد، تاریخ أهل البیت نقلا عن الأئمة(علیه السلام)، ص 125، قم، مؤسسه آل البیت‏(علیه السلام)، چاپ اول‏، 1410ق؛ خصیبی، حسین بن حمدان، الهدایة الکبری، ص 334، بیروت، البلاغ، 1419ق؛ ر. ک: شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص 208 – 214، قم، دار المعارف الإسلامیة، چاپ اول، 1411ق</ref>.

امام حسن عسکری (علیه السلام) تنها یک فرزند داشت که او همان [[حضرت مهدی(عج)|حضرت مهدی منتظر (امام زمان عجل الله فرجه الشریف)]] و آخرین امام [[شیعیان]] می‌باشد<ref>الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 339</ref>.

کنیه آن حضرت «أبو محمد» است و این کنیه را امام هادی (علیه السلام) بر ایشان نهاده‌اند<ref> اخبار الدول، ص ۱۱۷. بحرالانساب، ص ۲. تحفۀالانام، ص ۸۶ و النجوم الزاهرة، ج ۳، ص ۳۲</ref> که اشاره به این دارد که فرزند آن حضرت امام منتظر است که [[روایات]] [[ائمه]] پیشین ایشان را هم نام [[پیامبر]] معرفی نموده بودند.

حضرت امام هادی (علیه السلام) به یکی از اصحاب خود چنین نوشت: «ابومحمد فرزند من از نظر خلقت و آفرینش، سالم‌ترین افراد آل محمد، و حجتش از همه محکم‌تر، و بزرگ‌ترین فرزند و جانشین من بوده، و رشته امامت و احکام نزد او است، و تو آنچه از من می‌پرسیدی از او بپرس»<ref>الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص 339</ref>.

شاهویه بن عبدالله می‌گوید: [[امام هادی (ع)|امام دهم (علیه السلام)]] نامه‌ای بدین مضمون برایم نگاشتند که؛ «تو خواستی از امام پرسش کنی و نگران این موضوع هستی، ولی نگران نباش! خداوند مردم را پس از هدایت، سرگردان نمی‌کند... اینک امام شما بعد از من فرزندم ابومحمد است...»<ref>الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏2، ص ص 320</ref>.

به هر حال بعد از شهادت امام هادی (علیه السلام) در سال 254 ق، [[امامت]] شیعیان به مدت شش سال در دستان باکفایت امام عسکری (علیه السلام) بود.

امام حسن عسکری(علیه السلام) همانند سایر امامان معصوم(علیه السلام) در زمینه تربیت شاگرد اهتمام خاصی داشت. چنانکه [[شیخ طوسی]]، بیش از صد نفر از یاران و شاگردان آن‌حضرت را یاد کرده است<ref>طوسی‏، محمد بن حسن‏، رجال، ‏ ص 397 - 403، قم، مؤسسة النشر الاسلامی‏، چاپ اول، 1415ق</ref>.

حضرت عسکری(علیه السلام) علاوه بر تربیت شاگردان و تشویق نویسندگان، خود نیز دست به قلم برده و کتاب‌ها و نامه‌های فراوانی را برای توسعه علم و دانش و هدایت و راهنمایی جامعه از خود به یادگار گذاشته است که به نمونه‌هایی اشاره می‌شود:

که حسن بن خالد برادر محمد بن خالد آن‌را نقل کرده است. گفتنی است؛ امروزه کتابی با عنوان [[تفسیر الامام العسکری (علیه السلام)]] موجود است که عالمان [[رجال]] و [[حدیث]] بر آن نقدها دارند و آن‌را غیر از نوشته اصلی می‌دانند<ref>آقا بزرگ تهرانی، ‏ الذریعة إلی ‏تصانیف ‏الشیعة، ج ‏2، ص 432، قم، اسماعیلیان، 1408ق</ref>.

امام حسن عسکری (علیه السلام) برای گسترش فرهنگ تشیع، توسعه علم و دانش، و هدایت و سازندگی، نامه‌های فراوانی به شهرها نوشته است؛ مانند: نامه آن‌حضرت به شیعیان [[قم]]<ref>مناقب آل أبی‌طالب (علیه السلام)، ج ‏4، ص 425</ref> که متن آن در کتاب‌ها ثبت و ضبط شده است. همچنین نامه‌ای که امام به [[علی بن بابویه]]<ref>شیخ صدوق، محمد بن علی، صفات الشیعة، ص 6، تهران، انتشارات زرارة، چاپ سوم، 1380ش</ref> [[اسحاق بن اسماعیل نیشابوری]]<ref>شیخ صدوق، محمد بن علی، صفات الشیعة، ص 6، تهران، انتشارات زرارة، چاپ سوم، 1380ش</ref> نوشته است.

فرزند [[عبیدالله بن خاقان]] می‌گوید: روزی برای پدرم که وزیر معتمد بود خبر آوردند که امام حسن (علیه السلام) بیمار است. پدرم با عجله خبر را به خلیفه داد. خلیفه به پنج نفر از معتمدانش – از جمله نحریر خادم - دستور داد که خانه حضرت را زیر نظر داشته باشند و طبیبی را مقرّر کرد که هر صبح و شام از احوال ایشان آگاه شود. بعد از دو روز خبر آوردند که بیماری آن‌حضرت شدیدتر شده است.  

پدرم نزد ‌حضرتشان رفته و به پزشکان دستور داد که از آنجا دور نشوند و از قاضی القضات نیز خواست که ده نفر از دانشمندان سرشناس را پیوسته نزد امام(علیه السلام) نگهدارد<ref> کتاب الغیبة، ص 218 – 219؛ قمی، عباس، ‏منتهی الآمال فی تواریخ النبی و الآل‏، ج‏3، ص 1940، قم، دلیل ما، 1379ش</ref>.

# [[امام هادی (ع)|امام هادی (علیه السلام)]]

# [[علی بن ابی طالب|امام علی (علیه السلام)]]