۸۷٬۱۹۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'می فرماید' به 'میفرماید') |
جز (جایگزینی متن - '[[امام علی' به '[[علی بن ابی طالب') |
||
(۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
سیره [[ | سیره [[علی بن ابی طالب]] (علیهالسلام) در [[وحدت اسلامی]] عنوان مقالهای است که در [[پژوهشگاه مطالعات تقریبی]] در ارتباط با چگونگی سلوک و رفتار وحدت آفرین امام علی (علیهالسلام)نگاشته شده است. <ref>نویسنده: سید مصطفی حسینی رودباری</ref> | ||
== چکیده:== | == چکیده:== | ||
از فرازهای اساسی حیات سیاسی امام علی علیهالسلام سیره رفتاری ان حضرت در حفظ وحدت جامعه اسلامی است. ان حضرت برغم بی | از فرازهای اساسی حیات سیاسی امام علی علیهالسلام سیره رفتاری ان حضرت در حفظ وحدت جامعه اسلامی است. ان حضرت برغم بی مهریهای فراوانی که نسبت به او و خاندان مکرمش صورت گرفت تمام سعیش را در وحدت اسلامی بکار گرفت. او در عصر خلفا با همه آنان معاشرت داشته و مشاورههای لازم را به آنان در مسیر هدایت صحیح جامعه ارائه مینمود. ان حضرت در طول 25سال بعد از رحلت پیامبر ص به دلیل جایگاه عظیم وحدت در اسلام با اتخاذ سیاست صبر و سکوت از حقوق مسلم خویش عدول نمود و تنها زمانی به تبیین دلائل این سکوت طولانی پرداخت که به حاکمیت رسید. این هم بدان جهت بود که جامعه اسلامی را نسبت به انحرافاتی که بعد از رسول اکرم ص واقع گردیده بود آگاهی داده و زمینه را برای اصلاح امور جامعه فراهم نماید. سیاست وحدت بخشی امام حتی در واپسین روزهای قبل از شهادت ان حضرت بخوبی هویدا بود. ان حضرت با توصیههای لازم در این مسیر خط مشی مسلمانان را بعد از مماتش ترسیم نمود و از آنان خواست که همچنان در مسیر وحدت گام بردارند. | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
انقلاب تکاملی اسلام با رهبری بینظیر رسول اکرم تحولات شگرفی را در جزیره العرب سبب گردید. وحدت و یکپارچگی که ببرکت اسلام در جامعه اسلامی ایجاد گردید امید دشمنان را در غلبه بر اسلام به یاس و نومیدی مبدل کرد:" الیوم یئس الذین کفروا من دینکم فلا تخشوهم و اخشونی " | انقلاب تکاملی اسلام با رهبری بینظیر رسول اکرم تحولات شگرفی را در جزیره العرب سبب گردید. وحدت و یکپارچگی که ببرکت اسلام در جامعه اسلامی ایجاد گردید امید دشمنان را در غلبه بر اسلام به یاس و نومیدی مبدل کرد:" الیوم یئس الذین کفروا من دینکم فلا تخشوهم و اخشونی " | ||
بسیاری از کسانی که قصد نابودی اسلام و حکومت نوپای اسلامی را داشتند مترصد ان بودند که با رحلت ان حضرت | بسیاری از کسانی که قصد نابودی اسلام و حکومت نوپای اسلامی را داشتند مترصد ان بودند که با رحلت ان حضرت نقشههای شومشان را عملی سازند. آنان از هر ابزاری در نیل به اهدافشان بهرهبرداری میکردند که از جمله آنها ایجاد تنش و اختلاف در بین مسلمانان بود. اقتدار معنوی و سیاسی و اجتماعی رسول اکرم ص در عصر رسالتش مانع بروز فتنه خناسان و تفرقهافکنان میگردید. امام علی بعنوان برترین رهبر الهی رسالتش را حفظ میراث رسول الله دانسته و تمامی همتش را استمرار حرکت توحیدی ان حضرت میدانست. | ||
در این قسمت به تبیین سیره وحدت بخش امام علی علیهالسلام در سه مرحله بعد از رحلت رسول اکرم ص – دوران خلفا، دوران حاکمیت و روزهای واپسین شهادت - | در این قسمت به تبیین سیره وحدت بخش امام علی علیهالسلام در سه مرحله بعد از رحلت رسول اکرم ص – دوران خلفا، دوران حاکمیت و روزهای واپسین شهادت - میپردازیم: | ||
== الف – سیره وحدت بخش امام در دوران خلفا == | == الف – سیره وحدت بخش امام در دوران خلفا == | ||
خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
...من دست خود را از بیعت با ابوبکر نگه داشتم تا اینکه مشاهده کردم مردمی را که از اسلام برگشتند و به نابودی دین محمد دعوت میکنند، پس ترسیدم اگر اسلام و اهلش را یاری نکنم، رخنه و یا خرابی در بنای اسلام ببینم که مصیبت آن برای من عظیمتر است از اینکه حکومت و ولایت شما را از دست بدهم، پس در آن حوادث ناگوار قیام کردم تا اینکه باطل، از میان رفت و دین اسلام ثبات و قوام یافت.. | ...من دست خود را از بیعت با ابوبکر نگه داشتم تا اینکه مشاهده کردم مردمی را که از اسلام برگشتند و به نابودی دین محمد دعوت میکنند، پس ترسیدم اگر اسلام و اهلش را یاری نکنم، رخنه و یا خرابی در بنای اسلام ببینم که مصیبت آن برای من عظیمتر است از اینکه حکومت و ولایت شما را از دست بدهم، پس در آن حوادث ناگوار قیام کردم تا اینکه باطل، از میان رفت و دین اسلام ثبات و قوام یافت.. | ||
امام علیهالسلام در گفتاری دیگر که قبل از واقعه جمل ایراد گردید به حوادث دردناک بعد از رحلت پیامبر اشاره نموده و علت سکوت خویش را در برابر مخالفین، بیم بروز تفرقه در بین مسلمین و بازگشت مردم به کفر و تباهی میداند: | امام علیهالسلام در گفتاری دیگر که قبل از واقعه جمل ایراد گردید به حوادث دردناک بعد از رحلت پیامبر اشاره نموده و علت سکوت خویش را در برابر مخالفین، بیم بروز تفرقه در بین مسلمین و بازگشت مردم به کفر و تباهی میداند: | ||
پس از وفات رسول خدا ما خاندان باور | پس از وفات رسول خدا ما خاندان باور نمیکردیم که امت در حق ما طمع کند، اما آنچه انتظار نمیرفت واقع شد؛ حق ما را غصب کردند و ما در ردیف توده بازاری قرار گرفتیم، چشمهایی از ما گریست و ناراحتیها به وجود آمد. به خدا سوگند اگر بیم وقوع تفرقه میان مسلمین و بازگشت کفر و تباهی دین نبود، رفتار ما با آنانطور دیگر بود. | ||
در کلامی دیگر ان حضرت از قریش و حامیانشان در پیشگاه الهی اظهار تظلم و شکایت نموده و میفرماید: پروردگارا، من از تو برای مقابله با قبیله قریش و از کسانی که مردم قریشی را یاری کردند، یاری | در کلامی دیگر ان حضرت از قریش و حامیانشان در پیشگاه الهی اظهار تظلم و شکایت نموده و میفرماید: پروردگارا، من از تو برای مقابله با قبیله قریش و از کسانی که مردم قریشی را یاری کردند، یاری میجویم، زیرا آنان پیوند خویشاوندی را با من قطع کردند و درباره نزاع و خصومت برای گرفتن حقی که من بر آن از دیگران شایسته تر بودم اتفاق نمودند. و گفتند: | ||
آگاه باش، تو میتوانی (یا میتوانستی) حق را به دست بیاروی و اگر کسی دیگر این حق را به دست بیاورد تو باید از آن ممنوع گردی. یا با تحمل اندوه، شکیبایی پیشه کن و یا با تاسف در حسرت بمیر! پس درباره وضع خویشان نگریستم. برای من نه یاری بود و نه دفاع کننده ای و نه یاوری. مگر دودمان خودم. پس آنان را از مرگ نگهداری کردم. پس چشمم را در حالی که خار در آن فرو رفته بود، روی هم گذاشتم و آب دهانم را در حال گرفتگی گلو از غصه فرو دادم. و صبر کردم در خوردن غضب، صبری که برای ذائقه تلخ تر از حنظل بود و برای قلب دردآورتر از لبه شمشیر. | آگاه باش، تو میتوانی (یا میتوانستی) حق را به دست بیاروی و اگر کسی دیگر این حق را به دست بیاورد تو باید از آن ممنوع گردی. یا با تحمل اندوه، شکیبایی پیشه کن و یا با تاسف در حسرت بمیر! پس درباره وضع خویشان نگریستم. برای من نه یاری بود و نه دفاع کننده ای و نه یاوری. مگر دودمان خودم. پس آنان را از مرگ نگهداری کردم. پس چشمم را در حالی که خار در آن فرو رفته بود، روی هم گذاشتم و آب دهانم را در حال گرفتگی گلو از غصه فرو دادم. و صبر کردم در خوردن غضب، صبری که برای ذائقه تلخ تر از حنظل بود و برای قلب دردآورتر از لبه شمشیر. | ||
ابن ابی الحدید نیز درروایتی ازکلبی نقل میکند: | ابن ابی الحدید نیز درروایتی ازکلبی نقل میکند: | ||
خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
علی خشمگین از ماجراها از طرف همسری که بینهایت او را عزیز میدارد اینچنین تهییج میشود. این چه قدرتی است که علی را از جا نمیکند؟! پس از استماع سخنان زهرا، با نرمی او را آرام میکند که: نه، من فرقی نکردهام، من همانم که بودم، مصلحت چیز دیگر است. تا آنجا که زهرا را قانع میکند و از زبان زهرا میشنود: «حَسْبِیَ اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکیل». | علی خشمگین از ماجراها از طرف همسری که بینهایت او را عزیز میدارد اینچنین تهییج میشود. این چه قدرتی است که علی را از جا نمیکند؟! پس از استماع سخنان زهرا، با نرمی او را آرام میکند که: نه، من فرقی نکردهام، من همانم که بودم، مصلحت چیز دیگر است. تا آنجا که زهرا را قانع میکند و از زبان زهرا میشنود: «حَسْبِیَ اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکیل». | ||
ابن ابی الحدید در ذیل کلام 211 امام علی این داستان معروف را نقل میکند: | ابن ابی الحدید در ذیل کلام 211 امام علی این داستان معروف را نقل میکند: | ||
«روزی فاطمه سلام اللَّه علیها علی علیهالسلام را دعوت به قیام | «روزی فاطمه سلام اللَّه علیها علی علیهالسلام را دعوت به قیام میکرد. در همین حال فریاد مؤذن بلند شد که «اشْهَدُ انَّ مُحَمَّداً رَسولُ اللَّه». علی علیهالسلام به زهرا فرمود: آیا دوست داری این فریاد خاموش شود؟ فرمود: نه. فرمود: | ||
سخن من جز این نیست.». | سخن من جز این نیست.». | ||
===2-موضعگیری امام علیهالسلام در برابر فتنه گران – ابوسفیان و ... –=== | ===2-موضعگیری امام علیهالسلام در برابر فتنه گران – ابوسفیان و ... –=== | ||
خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
-امام علیهالسلام- خیلی چند جانبه و جامع سخن گفت. فرمود فتنه که پیدا میشود آدمهای فتنهجو میخواهند آتش فتنه را بالا ببرند و بیشتر کنند ولی اشخاص صالح میخواهند کشتی پیدا کنند که چگونهاین دریای فتنه را سالم طی کنند. تو – ابوسفیان - از طریق منافره و اختلاف و تنافر و ایجاد نفرت میان مسلمین وارد شدی و از طریق تفاخر که او تیم است و تو هاشم هستی. اسلام این تفاخرات را از بین برده، صحبت افتخار به تیم و هاشم نیست. | -امام علیهالسلام- خیلی چند جانبه و جامع سخن گفت. فرمود فتنه که پیدا میشود آدمهای فتنهجو میخواهند آتش فتنه را بالا ببرند و بیشتر کنند ولی اشخاص صالح میخواهند کشتی پیدا کنند که چگونهاین دریای فتنه را سالم طی کنند. تو – ابوسفیان - از طریق منافره و اختلاف و تنافر و ایجاد نفرت میان مسلمین وارد شدی و از طریق تفاخر که او تیم است و تو هاشم هستی. اسلام این تفاخرات را از بین برده، صحبت افتخار به تیم و هاشم نیست. | ||
ولی بعد برای اینکه اصل حقیقت مطلب را هم گفته باشد فرمود: اما مطلب در جای خودش درست است، خلافت حق من است ولی نه به دلیل اینکه من از هاشمم و بنیهاشم باید ارث ببرد، او تیم است و تیم حق ندارد؛ حقانیت تابع این نیست. در عین حال من اگر بال و کمک میداشتم (یعنی تو بال و کمک من نیستی) قیام | ولی بعد برای اینکه اصل حقیقت مطلب را هم گفته باشد فرمود: اما مطلب در جای خودش درست است، خلافت حق من است ولی نه به دلیل اینکه من از هاشمم و بنیهاشم باید ارث ببرد، او تیم است و تیم حق ندارد؛ حقانیت تابع این نیست. در عین حال من اگر بال و کمک میداشتم (یعنی تو بال و کمک من نیستی) قیام میکردم (یعنی تو برو دنبال کارت، من هرگز از تو استمداد نمیکنم). افْلَحَ مَنْ نَهَضَ بِجَناحٍ رستگار شد کسی که بالی دارد و با بال خودش پرواز میکند (یعنی تو که بال من نیستی، تو برو دنبال کارت). | ||
===3- سیره وحدت بخش امام علیهالسلام باحضور در شورای شش نفره جهت انتخاب خلیفه === | ===3- سیره وحدت بخش امام علیهالسلام باحضور در شورای شش نفره جهت انتخاب خلیفه === | ||
خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
قطعاً شما خود میدانید که من از دیگران شایستهتر و احق به خلافت هستم، ولی به خدا سوگند من تسلیم هستم و مخالفتی ندارم، مادامی که امور مسلمانان روبراه باشد و تنها به من ستم شود. و در این کار أجر و فضل خدا و هم پرهیز از آنچه از زر و زیور دنیا در آن اختلاف دارید را مسئلت دارم. | قطعاً شما خود میدانید که من از دیگران شایستهتر و احق به خلافت هستم، ولی به خدا سوگند من تسلیم هستم و مخالفتی ندارم، مادامی که امور مسلمانان روبراه باشد و تنها به من ستم شود. و در این کار أجر و فضل خدا و هم پرهیز از آنچه از زر و زیور دنیا در آن اختلاف دارید را مسئلت دارم. | ||
ابن ابی الحدید میگوید: | ابن ابی الحدید میگوید: | ||
«در داستان شورا چون عباس میدانست که نتیجه چیست، از علی خواست که در جلسه شرکت نکند اما علی با اینکه نظر عباس را از لحاظ نتیجه تأیید | «در داستان شورا چون عباس میدانست که نتیجه چیست، از علی خواست که در جلسه شرکت نکند اما علی با اینکه نظر عباس را از لحاظ نتیجه تأیید میکرد، پیشنهاد را نپذیرفت و عذرش این بود: «انّی اکْرَهُ الْخِلافَ» من اختلاف را دوست نمیدارم. عباس گفت: «اذاً تَری ما تَکْرَهُ» یعنی بنابراین با آنچه دوست نداری مواجه خواهی شد.». | ||
ایشان ذیل خطبه 65 نقل میکند: | ایشان ذیل خطبه 65 نقل میکند: | ||
«یکی از فرزندان ابولهب اشعاری مبتنی بر فضیلت و ذی حق بودن علی و بر ذمّ مخالفانش سرود. علی او را از سرودن این گونه اشعار که در واقع نوعی تحریک و شعار بود نهی کرد و فرمود: «سَلامَةُ الدّینِ احَبُّ الَیْنا مِنْ غَیْرِهِ» برای ما سلامت اسلام و اینکه اساس اسلام باقی بماند از هر چیز دیگر محبوبتر و باارجتر است.». | «یکی از فرزندان ابولهب اشعاری مبتنی بر فضیلت و ذی حق بودن علی و بر ذمّ مخالفانش سرود. علی او را از سرودن این گونه اشعار که در واقع نوعی تحریک و شعار بود نهی کرد و فرمود: «سَلامَةُ الدّینِ احَبُّ الَیْنا مِنْ غَیْرِهِ» برای ما سلامت اسلام و اینکه اساس اسلام باقی بماند از هر چیز دیگر محبوبتر و باارجتر است.». | ||
خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
بعد از مشاوره ابوبکر با جمعی از صحابه در زمینه نبرد با رومیان و تردید او در این تصمیم، از امام یاری خواست. امام علیهالسلام او را تشویق نموده و بدو فرمود: ان فعلت ظفرت: اگر نبرد کنی پیروز خواهی شد. خلیفه از تشویق امام، خوشحال شد و گفت: بشرت بخیر: فال نیکی زدی و به خیر بشارت دادی | بعد از مشاوره ابوبکر با جمعی از صحابه در زمینه نبرد با رومیان و تردید او در این تصمیم، از امام یاری خواست. امام علیهالسلام او را تشویق نموده و بدو فرمود: ان فعلت ظفرت: اگر نبرد کنی پیروز خواهی شد. خلیفه از تشویق امام، خوشحال شد و گفت: بشرت بخیر: فال نیکی زدی و به خیر بشارت دادی | ||
===5- سیره وحدت بخش امام در مشاوره نظامی به عمر در حمله به ایران === | ===5- سیره وحدت بخش امام در مشاوره نظامی به عمر در حمله به ایران === | ||
انگاه که عمر با جمعی از صحابه در حمله به ایران مشاوره نمود بعد از استماع دیدگاه آنان که بیشتر به | انگاه که عمر با جمعی از صحابه در حمله به ایران مشاوره نمود بعد از استماع دیدگاه آنان که بیشتر به جنبههای مادی و کثرت سپاه دشمن و کمی سپاه اسلام تکیه داشتنند امام علیهالسلام دیدگاهشان را اینچنین بیان فرمودند: | ||
پیروزی و شکست این امر (اسلام) بستگی به فزونی نیرو و کمی جمعیت نداشته است، این دین خدا است که آن را پیروز ساخت و سپاه اوست که خود آن را آماده و یاری کرد تا آنکه به آنجا که باید برسند رسید و به هر جا که باید طلوع بکند طلوع کرد، از ناحیه خداوند به ما وعده پیروزی داده شده است، و میدانیم که خداوند به وعده خود جامه عمل پوشانیده و سپاه خویش را یاری خواهد کرد. | پیروزی و شکست این امر (اسلام) بستگی به فزونی نیرو و کمی جمعیت نداشته است، این دین خدا است که آن را پیروز ساخت و سپاه اوست که خود آن را آماده و یاری کرد تا آنکه به آنجا که باید برسند رسید و به هر جا که باید طلوع بکند طلوع کرد، از ناحیه خداوند به ما وعده پیروزی داده شده است، و میدانیم که خداوند به وعده خود جامه عمل پوشانیده و سپاه خویش را یاری خواهد کرد. | ||
امام در ادامه، عمر را که تصمیم بر حضور مستقیم در جنگ داشت اینچنین مورد خطاب قرار داد: | امام در ادامه، عمر را که تصمیم بر حضور مستقیم در جنگ داشت اینچنین مورد خطاب قرار داد: | ||
موقعیت زمامدار، همچون رشته | موقعیت زمامدار، همچون رشته مهرهها است که آنها را گرد آورده به هم پیوند میدهد. اگر رشته از هم بگسلد، مهرهها پراکنده میشوند و سپس هرگز نمیتوان آنها را جمع آوری کرده و از نو نظام بخشید. امروز، اگرچه عرب از نظر تعداد کم است، اما نیروی اسلام فراوان و در پرتو اجتماع و اتحاد و هماهنگی، عزیز و نیرومند است. بنابراین تو (خلیفه) همچون محور سنگ آسیاب، جامعه را به وسیله مسلمانان به گردش در آور و با همکاری آنان در نبرد، آتش جنگ را برای دشمنان شعلهور ساز، زیرا اگر شخصا از این سرزمین خارج شوی، عرب از اطراف و اکناف سر از زیر بار فرمانت بیرون خواهد برد و آنگاه آنچه پشت سرگذاشته ای مهمتر از آن خواهد بود که در پیش رو داری. اگر فردا چشم عجمها بر تو افتد، خواهند گفت: این اساس و ریشه (رهبر) عرب است، اگر ریشه این درخت را قطع کنید، راحت میشوید، و این فکر، آنان را در مبارزه با تو و طمع در نابودی تو حریص تر و سرسخت تر خواهد ساخت. | ||
امام خطاب به عمر که نگران فزونی سپاه دشمن و شکست در جنگ بود فرمود: | امام خطاب به عمر که نگران فزونی سپاه دشمن و شکست در جنگ بود فرمود: | ||
اما اینکه گفتی آنان برای جنگ با مسلمانان آماده میشوند و از این موضوع نگرانی، بدان که خداوند بیش از تو این کار را ناخوش دارد، و او بر تغییر آنچه | اما اینکه گفتی آنان برای جنگ با مسلمانان آماده میشوند و از این موضوع نگرانی، بدان که خداوند بیش از تو این کار را ناخوش دارد، و او بر تغییر آنچه نمیپسندد، تواناتر است. واما اینکه به فزونی تعداد سربازان دشمن اشاره کردی، (بدان که) ما، در گذشته، در نبردها، روی تعداد افراد تکیه نمیکردیم، بلکه بر یاری و کمک خداوندی حساب میکردیم (و پیروز هم میشدیم). | ||
===6-سیره وحدت بخش امام در دفاع از عثمان و مانع شدن از بروز فتنه جدید:=== | ===6-سیره وحدت بخش امام در دفاع از عثمان و مانع شدن از بروز فتنه جدید:=== | ||
یکی از مظاهر اساسی و شگفت اور در سیره سیاسی امام علیهالسلام تلاش ان حضرت در پیشگیری از فتنه جدیدی بود که بعد از قتل عمر بیم وقوع ان میرفت. اعتراض شدید و عمومی مردم مدینه و شهرهای گوناگون به | یکی از مظاهر اساسی و شگفت اور در سیره سیاسی امام علیهالسلام تلاش ان حضرت در پیشگیری از فتنه جدیدی بود که بعد از قتل عمر بیم وقوع ان میرفت. اعتراض شدید و عمومی مردم مدینه و شهرهای گوناگون به سیاستهای تبعیض امیز خلیفه عثمان بحدی بود که قدرت مقابله را از دستگاه خلافت سلب کرده بود. امام علی با دعوت معترضین به ارامش و نصایح خیر خواهانه به عثمان در موافقت با خواستههای مشروع مردمی تلاش مینمود تا مشکلات پیش امده بین مردم و حاکمیت بشکل مسالمت امیز پایان یابد. در این راستا امام تمام تلاشش را در دفاع از عثمان بکار گرفت حتی فرزندانش را به دفاع از عثمان فراخواند. | ||
شدت اهتمام ان حضرت در محافظت از عثمان از این سخن حضرت که:" و الله لقد دفعت عنه حتی خشیت أن أکون آثما؛ : بخدا قسم تا آن حد، از عثمان دفاع کردم که خوف آن را دارم که مرتکب گناه شده باشم" بخوبی استفاده میشود. | شدت اهتمام ان حضرت در محافظت از عثمان از این سخن حضرت که:" و الله لقد دفعت عنه حتی خشیت أن أکون آثما؛ : بخدا قسم تا آن حد، از عثمان دفاع کردم که خوف آن را دارم که مرتکب گناه شده باشم" بخوبی استفاده میشود. | ||
خط ۸۶: | خط ۸۶: | ||
== ب- سیره وحدت بخش امام در دوران خلافت == | == ب- سیره وحدت بخش امام در دوران خلافت == | ||
===1- سیره وحدت بخش امام در برخورد با خوارج و جذب و هدایت آنان :=== | ===1- سیره وحدت بخش امام در برخورد با خوارج و جذب و هدایت آنان :=== | ||
خوارج برغم مواضع افراطی شان در برابر امام علیهالسلام بخصوص تکفیر ان حضرت همچنان مورد عنایت امام بوده و نهایت تلاش در هدایت و جذب آنان توسط امام صورت | خوارج برغم مواضع افراطی شان در برابر امام علیهالسلام بخصوص تکفیر ان حضرت همچنان مورد عنایت امام بوده و نهایت تلاش در هدایت و جذب آنان توسط امام صورت میگرفت. برخورد قاطع امام با اینان زمانی بود که اقدام به ایجاد ناامنی در جامعه نموده و نبرد مسلحانه علیه نظام اسلامی را اغاز کردند. | ||
شیخ عبدالمتعال الصعیدی از اعلام اهل سنت در این زمینه مینویسد: | شیخ عبدالمتعال الصعیدی از اعلام اهل سنت در این زمینه مینویسد: | ||
خط ۹۳: | خط ۹۳: | ||
===2- سیره امام در برابر قاسطین === | ===2- سیره امام در برابر قاسطین === | ||
امام در برابر این جبهه که عنودترین دشمنانش میباشند ضمن | امام در برابر این جبهه که عنودترین دشمنانش میباشند ضمن آگاهی بخشیدن به جامعه اسلامی به بیان مشترکات بین جبهه یاران خویش و جبهه شامیان در نبرد صفین میپردازد. | ||
در نامه 58 امام علیهالسلام ضمن تحلیلی جامع از تقابل دو جبهه نبرد صفین تنها نقطه افتراق این دو جبهه را دیدگاه متفاوت هر یک درقتل عثمان دانسته و میفرماید: | در نامه 58 امام علیهالسلام ضمن تحلیلی جامع از تقابل دو جبهه نبرد صفین تنها نقطه افتراق این دو جبهه را دیدگاه متفاوت هر یک درقتل عثمان دانسته و میفرماید: | ||
در اغاز که با جمعی از شامیان ملاقات کردیم بین ما و آنان جز مساله عثمان اختلافی نبود بدیهی است که پروردگار ما یکی است و پیغمبر ما یکی است و دعوت ما در اسلام یکی است. ما چیزی بیش از شامیان دربارة ایمان به خدا و تصدیق رسولش نداریم، آنها نیز در این خصوص فزونی بر ما ندارند. ما و آنها در همة امور شریک و متحد هستیم، مگر در مورد قتل عثمان که ما از آن بری هستیم، و آنان در حمایت از عثمان کوتاهی کردند. | در اغاز که با جمعی از شامیان ملاقات کردیم بین ما و آنان جز مساله عثمان اختلافی نبود بدیهی است که پروردگار ما یکی است و پیغمبر ما یکی است و دعوت ما در اسلام یکی است. ما چیزی بیش از شامیان دربارة ایمان به خدا و تصدیق رسولش نداریم، آنها نیز در این خصوص فزونی بر ما ندارند. ما و آنها در همة امور شریک و متحد هستیم، مگر در مورد قتل عثمان که ما از آن بری هستیم، و آنان در حمایت از عثمان کوتاهی کردند. | ||
خط ۱۰۰: | خط ۱۰۰: | ||
حرکت نفاق افکنانه اصحاب جمل ان هم بعد از بیعتشان با امام علی علیهالسلام یکی از فرازهای مهم و عبرت اموز تاریخ اسلام است. | حرکت نفاق افکنانه اصحاب جمل ان هم بعد از بیعتشان با امام علی علیهالسلام یکی از فرازهای مهم و عبرت اموز تاریخ اسلام است. | ||
مرحوم علامة شهید مطهری تحت عنوان «اتحاد اسلام» در مقایسه ای بین مواضع وحدت بخش امام علی علیهالسلام بعد از رحلت پیامبرص ان هم برغم غصب حق شان و مواضع | مرحوم علامة شهید مطهری تحت عنوان «اتحاد اسلام» در مقایسه ای بین مواضع وحدت بخش امام علی علیهالسلام بعد از رحلت پیامبرص ان هم برغم غصب حق شان و مواضع تفرقهافکنانه طلحه و زبیردر دوران خلافت بحق امام علی میگوید: | ||
... – امام علیهالسلام - مخصوصا در دوران خلافت خودش آنگاه که طلحه و زبیر نقض بیعت کردند و فتنة داخلی ایجاد نمودند، علی(ع) مکرراً وضع خود را بعد از پیغمبر با اینها مقایسه میکند و میگوید: من بهخاطر پرهیز از تفرق کلمة مسلمین، از حق مسلم خودم چشم پوشیدم و اینان با اینکه به طوع و رغبت بیعت کردند، بیعت خویش را نقض کردند. و پروای ایجاد اختلاف در میان مسلمین را نداشتند. | ... – امام علیهالسلام - مخصوصا در دوران خلافت خودش آنگاه که طلحه و زبیر نقض بیعت کردند و فتنة داخلی ایجاد نمودند، علی(ع) مکرراً وضع خود را بعد از پیغمبر با اینها مقایسه میکند و میگوید: من بهخاطر پرهیز از تفرق کلمة مسلمین، از حق مسلم خودم چشم پوشیدم و اینان با اینکه به طوع و رغبت بیعت کردند، بیعت خویش را نقض کردند. و پروای ایجاد اختلاف در میان مسلمین را نداشتند. | ||
امام در موضع دیگر قبل از حرکت بسوی بصره جهت مقابله با ناکثین میفرماید: ...چه میشود طلحه و زبیر را؟ خوب بود سالی و لااقل چند ماهی صبر میکردند و حکومت مرا میدیدند، آنگاه تصمیم میگرفتند. اما آنان طاقت نیاوردند و علیه من شوریدند و در امری که خداوند حقی برای آنها قرار نداده با من به کشمکش پرداختند.». | امام در موضع دیگر قبل از حرکت بسوی بصره جهت مقابله با ناکثین میفرماید: ...چه میشود طلحه و زبیر را؟ خوب بود سالی و لااقل چند ماهی صبر میکردند و حکومت مرا میدیدند، آنگاه تصمیم میگرفتند. اما آنان طاقت نیاوردند و علیه من شوریدند و در امری که خداوند حقی برای آنها قرار نداده با من به کشمکش پرداختند.». | ||
== ج –سیره وحدت بخش امام در برابر | == ج –سیره وحدت بخش امام در برابر تفرقهافکنان == | ||
. در روایتی امده است: که فردی از یهودیان به ان حضرت از روی شماتت و سرزنش عرضه داشت: | . در روایتی امده است: که فردی از یهودیان به ان حضرت از روی شماتت و سرزنش عرضه داشت: | ||
هنوز پیغمبرتان را به خاک نسپرده بودید (و به اصطلاح هنوز آب غسلش خشک نشده بود) که دربارة او اختلاف کردید!! | هنوز پیغمبرتان را به خاک نسپرده بودید (و به اصطلاح هنوز آب غسلش خشک نشده بود) که دربارة او اختلاف کردید!! | ||
خط ۱۱۴: | خط ۱۱۴: | ||
== د – سیره وحدت بخش امام در فاصله ضربت خوردن تا شهادت == | == د – سیره وحدت بخش امام در فاصله ضربت خوردن تا شهادت == | ||
یکی از فرازهای برجسته در سیره امام علی علیهالسلام توصیه به وحدت و اجتناب از تفرق در فاصله ضربت خوردن تا شهادت است. ساعاتی که امام | یکی از فرازهای برجسته در سیره امام علی علیهالسلام توصیه به وحدت و اجتناب از تفرق در فاصله ضربت خوردن تا شهادت است. ساعاتی که امام آخرینلحظات عمرشریقش را سپری نموده و طبعا در چنین زمان حساس انسانها مهمترین توصیهها و دغدغههای خویش را بیان میکنند. دقت در این بخش ا ز سیره نظری و عملی امام بیانگر افق متعالی نگاه ان بزرگوار نسبت به اهمیت وحدت اسلامیخواهد بود. | ||
دراین قسمت بخشی از این | دراین قسمت بخشی از این توصیهها را که بهنگام شهادت بیان فرمود ه است را بیان میکنیم: | ||
اما وصیت من به شما ان است که از هر نوع شرک به خدا اجتناب نموده و سنت محمد صلی الله علیه و آله را ضایع نکنید و این دو ستون را همواره برپای دارید و این دو چراغ را همواره افروخته نگه دارید. بدانید تا زمانی که متحد بوده و پراکنده نشده اید، کسی شما را نکوهش نخواهد کرد. هر کس از شما باید به قدر طاقتش بکوشد و بر نادانان آسان گیردپروردگاری است بخشاینده و دینی است استوار و درست و پیشوایی است دانا | اما وصیت من به شما ان است که از هر نوع شرک به خدا اجتناب نموده و سنت محمد صلی الله علیه و آله را ضایع نکنید و این دو ستون را همواره برپای دارید و این دو چراغ را همواره افروخته نگه دارید. بدانید تا زمانی که متحد بوده و پراکنده نشده اید، کسی شما را نکوهش نخواهد کرد. هر کس از شما باید به قدر طاقتش بکوشد و بر نادانان آسان گیردپروردگاری است بخشاینده و دینی است استوار و درست و پیشوایی است دانا | ||
در وصیتی دیگر ان حضرت خطاب به امام حسن و امام حسین و همه کسانی پیام حضرت را دریافت میکنند میفرماید: | در وصیتی دیگر ان حضرت خطاب به امام حسن و امام حسین و همه کسانی پیام حضرت را دریافت میکنند میفرماید: | ||
خط ۱۴۱: | خط ۱۴۱: | ||
نتیجه: | نتیجه: | ||
سیره وحدت بخش امام علی علیهالسلام در عصری که امواج فتنهها کیان جامعه نوپای اسلامی را تهدید مینمود برغم | سیره وحدت بخش امام علی علیهالسلام در عصری که امواج فتنهها کیان جامعه نوپای اسلامی را تهدید مینمود برغم سختیهای فراوانی که بر ان حضرت و اهل بیتش هجوم اورد بیانگر جایگاه عظیم این اصل - وحدت و یکپارچگی – در اسلام میباشد. صبر و سکوت 25ساله ان در عصر خلفا و تبیین دلائل ان در عصر خلافت بزرگترین درسی است که امام علیهالسلام با سیره اش به مسلمانان اموخت. او به مسلمانان فهماند که تنها در پرتو وحدت و انسجام اسلامی است که میتوان از شریعت محافظت نموده و زمینه اجرای احکام الهی را فراهم نمود. والسلام | ||
== فهرست منابع:== | == فهرست منابع:== | ||
خط ۱۵۰: | خط ۱۵۰: | ||
ترجمه و تفسیر نهجالبلاغه – محمد تقی جعفری | ترجمه و تفسیر نهجالبلاغه – محمد تقی جعفری | ||
شرح نهجالبلاغه ابن ابی الحدید | شرح نهجالبلاغه ابن ابی الحدید | ||
مجموعه | مجموعه آثار شهید مطهری | ||
بحار الانوار | بحار الانوار | ||
الجمل شیخ مفید | الجمل شیخ مفید | ||
خط ۱۵۸: | خط ۱۵۸: | ||
عیون الحکم و المواعظ | عیون الحکم و المواعظ | ||
[[رده: | [[رده:مقالهها]] | ||
[[رده:وحدت]] | [[رده:وحدت]] |