۸۷٬۷۸۰
ویرایش
نقش وحدت مذاهب اسلامی در انقلاب عراق (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها
نقش وحدت مذاهب اسلامی در انقلاب عراق (مقاله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۳۷
، ۱ فوریهبدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'چشم گیر' به 'چشم‌گیر') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
''' نقش وحدت مذاهب اسلامی در انقلاب عراق''' عنوان مقاله‌ای است که توسط آقایان سجاد دادفر- نورالدین نعمتی در باب نقش علمای [[شیعه]] و [[سنی]] [[عراق]] در مبارزه با استعمار و روشنگری مردم نسبت به سوء‌استفاده و بهره کشی از ملت‌های [[مسلمان]] در منطقه عراق به نگارش در آمده است.<br> | ''' نقش وحدت مذاهب اسلامی در انقلاب عراق''' عنوان مقاله‌ای است که توسط آقایان سجاد دادفر- نورالدین نعمتی در باب نقش علمای [[شیعه]] و [[سنی]] [[عراق]] در مبارزه با استعمار و روشنگری مردم نسبت به سوء‌استفاده و بهره کشی از ملت‌های [[مسلمان]] در منطقه عراق به نگارش در آمده است.<br> | ||
=مقدمه= | =مقدمه= | ||
اجتماع گسترده‌ای از مسلمانان [[شیعه]] و [[اهل سنت]] [[بغداد]] در آیین برگزاری جشن میلاد | اجتماع گسترده‌ای از مسلمانان [[شیعه]] و [[اهل سنت]] [[بغداد]] در آیین برگزاری جشن میلاد پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله، با تأکید بر [[وحدت مسلمانان]] به تظاهرات گسترده‌ای بر ضد اشغالگران دست زدند که [[آیت‌الله سید محمد صدر|آیت‌الله سید محمد صدر]] از علمای شیعه کاظمین و [[شیخ احمد الداوود]] از علمای سنی مذهب [[بغداد]] آن را رهبری می‌کردند. | ||
در سال‌های ۱۹۱۷ در خلال [[جنگ جهانی اول]] که [[انگلیس]] وارد خاک [[عراق]] شد تا بعد از [[جنگ جهانی دوم]] بر اثر ناخرسندی مردم [[عراق]] از دست درازی [[انگلستان|بریتانیا]] به کشورشان، در بیشتر مناطق آن شکل‌های گوناگونی از جنبش‌های سیاسی و نظامی مخالف با اشغال و طرح‌هایش به رهبری نخبگان و گروه‌های وابسته به ایدئولوژی‌ها و سیاست‌های مختلف، پدید آمد<ref> | در سال‌های ۱۹۱۷ در خلال [[جنگ جهانی اول]] که [[انگلیس]] وارد خاک [[عراق]] شد تا بعد از [[جنگ جهانی دوم]] بر اثر ناخرسندی مردم [[عراق]] از دست درازی [[انگلستان|بریتانیا]] به کشورشان، در بیشتر مناطق آن شکل‌های گوناگونی از جنبش‌های سیاسی و نظامی مخالف با اشغال و طرح‌هایش به رهبری نخبگان و گروه‌های وابسته به ایدئولوژی‌ها و سیاست‌های مختلف، پدید آمد<ref> | ||
| خط ۳۲: | خط ۹: | ||
=صدور فتوای میرزای دوم در مورد همه پرسی= | =صدور فتوای میرزای دوم در مورد همه پرسی= | ||
آنچه در این زمان<ref>بعد از فوت آیت‌الله یزدی، مرجعیت وقت شیعه در عراق</ref> [[ | آنچه در این زمان<ref>بعد از فوت آیت‌الله یزدی، مرجعیت وقت شیعه در عراق</ref> [[آیت‌الله‌العظمی میرزا محمدتقی شیرازی|آیت‌الله‌العظمی میرزا محمدتقی شیرازی]] <ref>میرزا محمدتقی شیرازی معروف به میرزای دوم یا میرزای شیرازی</ref> را به رهبری دینی - سیاسی نزد مردم بدل می‌کرد، صدور فتوای شهیر او درباره همه پرسی<ref>قیمومیت انگلیس در عراق</ref> بود. این فتوا، در پاسخ به پرسش گروهی از علمای نجف صادر شد. شماری از علما و رهبران عشایر، در استفتایی از ایشان پرسیدند: «آیا می‌توانیم فرد غیر مسلمانی برای حکومت و سلطنت انتخاب نماییم و یا اینکه وظیفه ماست که فرد مسلمانی برگزینیم؟ این مطلب را برای ما روشن کنید!» <ref>الحسنی، عبدالرزاق (۱۹۹۲)، الثوره، العراقیة الکبرى، چاپ ششم، بغداد، دار الشئون الثقافیة العامه ۷۴</ref>.<br> | ||
آیت‌الله شیرازی در پاسخ، چنین فتوایی صادر کرد: «هیچ مسلمانی حق ندارد، غیر مسلمان را به فرمانروایی و حاکیمت بر مسلمین انتخاب کند. بیستم ربیع الاول برابر با ۱۹۱۹/ ۱ / ۲۳» <ref>همان</ref>. | آیت‌الله شیرازی در پاسخ، چنین فتوایی صادر کرد: «هیچ مسلمانی حق ندارد، غیر مسلمان را به فرمانروایی و حاکیمت بر مسلمین انتخاب کند. بیستم ربیع الاول برابر با ۱۹۱۹/ ۱ / ۲۳» <ref>همان</ref>. | ||
| خط ۴۸: | خط ۲۵: | ||
ویژگی برجسته این دوره، صدور فتوای [[جهاد]] و قاطعیت ایشان درباره ضرورت قیام و انقلاب سراسری بر ضد اشغال گران [[انگلیس]] است. آیت‌الله شیرازی، اوایل مارس، فتوایی صادر کرد که بر پایه آن، کار کردن برای اداره قیمومیت انگلیس بر مسلمانان حرام می‌شد <ref>الکاتب، ۴۶</ref>. هدف این فتوا توسعه دامنه مقاومت و آماده سازی زمینه بریا رویارویی فراگیر با اشغال گران بود؛ چنان که به تحرک تازه‌ای جنبش شیعیان انجامید و به دنبال آن، موجی از استعفا، سراسر منطقه فرات مرکزی و جنوبی را فراگرفت<ref>نفیسی، عبدالله فهد (۱۳۶۴)، نهضت شیعیان در انقلاب اسلامی و عراق، ترجمه کاظم چایچیان، تهران، امیر کبیر۱۱۹</ref> سپس با راهنمایی‌های آیت‌الله شیرازی و حضور شمار فراوانی از علما، رؤسای عشایر و رهبران فرات میانه، نشستی محرمانه در [[نجف]]<ref>اواسط مارس ۱۹۲۰</ref> برگزار شد و بر بسیج عمومی بر ضد اشغال گران و آماده کردن مردم برای مقابله با آنان تأکید کرد. آنگاه به انگیزه تحقق این هدف، شماری از علما، روحانیان و خطیبان به سوی قبایل فرستاده شدند <ref>الحسنی، ۱۶۲</ref>. | ویژگی برجسته این دوره، صدور فتوای [[جهاد]] و قاطعیت ایشان درباره ضرورت قیام و انقلاب سراسری بر ضد اشغال گران [[انگلیس]] است. آیت‌الله شیرازی، اوایل مارس، فتوایی صادر کرد که بر پایه آن، کار کردن برای اداره قیمومیت انگلیس بر مسلمانان حرام می‌شد <ref>الکاتب، ۴۶</ref>. هدف این فتوا توسعه دامنه مقاومت و آماده سازی زمینه بریا رویارویی فراگیر با اشغال گران بود؛ چنان که به تحرک تازه‌ای جنبش شیعیان انجامید و به دنبال آن، موجی از استعفا، سراسر منطقه فرات مرکزی و جنوبی را فراگرفت<ref>نفیسی، عبدالله فهد (۱۳۶۴)، نهضت شیعیان در انقلاب اسلامی و عراق، ترجمه کاظم چایچیان، تهران، امیر کبیر۱۱۹</ref> سپس با راهنمایی‌های آیت‌الله شیرازی و حضور شمار فراوانی از علما، رؤسای عشایر و رهبران فرات میانه، نشستی محرمانه در [[نجف]]<ref>اواسط مارس ۱۹۲۰</ref> برگزار شد و بر بسیج عمومی بر ضد اشغال گران و آماده کردن مردم برای مقابله با آنان تأکید کرد. آنگاه به انگیزه تحقق این هدف، شماری از علما، روحانیان و خطیبان به سوی قبایل فرستاده شدند <ref>الحسنی، ۱۶۲</ref>. | ||
کم تر از دو ماه از برگزاری این نشست گذشت <ref>دهه سوم آوریل ۱۹۲۰</ref> که سلسله نشست‌هایی به همت شماری از رؤسای عشایر و رهبران فرات در [[کربلا]] بر پا شد و شیخ محمدرضا، فرزند آیت‌الله شیرازی آنها را رهبری می‌کرد. هدف این نشست‌ها، | کم تر از دو ماه از برگزاری این نشست گذشت <ref>دهه سوم آوریل ۱۹۲۰</ref> که سلسله نشست‌هایی به همت شماری از رؤسای عشایر و رهبران فرات در [[کربلا]] بر پا شد و شیخ محمدرضا، فرزند آیت‌الله شیرازی آنها را رهبری می‌کرد. هدف این نشست‌ها، زمینه‌سازی برای شرکت بیشتر و برپایی نشست گسترده تر و محرمانه‌ای در نیمه شعبان ۱۳۲۸ <ref>سوم می ۱۹۲۰</ref> در خانه آیت‌الله شیرازی به ریاست ایشان بود <ref>همان، ۱۶۴ -۱۶۳</ref>. حاضران در این نشست، شمار بسیاری از علمای شهیر [[نجف]]، [[کربلا]] و رؤسای عشایر بودند و تصمیم گرفتند زمینه را برای وقوع انقلابی فراگیر بر ضد [[انگلیس]] فراهم کنند؛ نخست خواسته‌های مردم [[عراق]] را در قالبی مسالمت‌آمیز با فرماندهان [[انگلیس|انگلیسی]] در میان آورند و با فرض خودداری آنان از پذیرش، به قیام مسلحانه دست بزنند <ref>الوردی، علی (۱۴۲۵)، لمحات الاجتماعیة من تاریخ العراق الحدیث، چاپ دوم، قم، المکتبه الحیدریه ۱۲۸</ref>. سپس با حضور آیت‌الله شیرازی به قرآن کریم سوگند خوردند که برای پاسخ گویی به ندای دین و میهن خود و پیروی از رهنمودهای امامشان آماده اند<ref>الدراجی، ۸۵.</ref> | ||
=نقش وحدت در تحقق انقلاب بیستم= | =نقش وحدت در تحقق انقلاب بیستم= | ||
| خط ۸۹: | خط ۶۶: | ||
جنبش شیعیان عراق در این مرحله به رویدادی مصیبت بار دچار شد. آیت‌الله شیرازی سوم ذی الحجه ۱۳۳۸ بر اثر کهولت سن درگذشت<ref>فیاض، عبدالله (۱۹۶۳)، الثوره العراقیة الکبرى (سنه۱۹۲۰)، بغداد، مطبعة الارشاد. 7. الکاتب، احمد (۱۹۸۱)، تجربه الثوره الاسلامیه فى العراق (۱۹۲۰ حتی ۱۹۸۰)، تهران، دار القبس الاسلامی ۲۱۰</ref> و مرجعیت اعلی به شیخ الشریعه اصفهانی، مقیم نجف منتقل شد و به دنبال آن مرکز رهبری انقلاب از کربلا به نجف رفت و یاران و مشاوران آیت‌الله شیرازی از این تاریخ به بعد آرام آرام تأثیر خود را در رهبری از دست دادند. ویلسون از این فرصت بهره برد و در نامه‌ای به شیخ الشریعه دراین‌باره تسلیت گفت و مدعی شد همه مردم عراق خواهان استمرار حاکمیت بریتانیا بر عراقند و بهتر است که از شورش‌ها پایان یابند <ref>همان، ۲۱۵ - ۲۱۲</ref>. | جنبش شیعیان عراق در این مرحله به رویدادی مصیبت بار دچار شد. آیت‌الله شیرازی سوم ذی الحجه ۱۳۳۸ بر اثر کهولت سن درگذشت<ref>فیاض، عبدالله (۱۹۶۳)، الثوره العراقیة الکبرى (سنه۱۹۲۰)، بغداد، مطبعة الارشاد. 7. الکاتب، احمد (۱۹۸۱)، تجربه الثوره الاسلامیه فى العراق (۱۹۲۰ حتی ۱۹۸۰)، تهران، دار القبس الاسلامی ۲۱۰</ref> و مرجعیت اعلی به شیخ الشریعه اصفهانی، مقیم نجف منتقل شد و به دنبال آن مرکز رهبری انقلاب از کربلا به نجف رفت و یاران و مشاوران آیت‌الله شیرازی از این تاریخ به بعد آرام آرام تأثیر خود را در رهبری از دست دادند. ویلسون از این فرصت بهره برد و در نامه‌ای به شیخ الشریعه دراین‌باره تسلیت گفت و مدعی شد همه مردم عراق خواهان استمرار حاکمیت بریتانیا بر عراقند و بهتر است که از شورش‌ها پایان یابند <ref>همان، ۲۱۵ - ۲۱۲</ref>. | ||
بنابراین، اختلافی در صفوف انقلابیان افتاد و مشاوران شیخ الشریعه دو دسته شدند؛ کسانی مانند [[شیخ عبدالکریم جزائری]] و [[شیخ جواد جواهری]] به علت سختی اوضاع و تمام شدن امکانات مالی، | بنابراین، اختلافی در صفوف انقلابیان افتاد و مشاوران شیخ الشریعه دو دسته شدند؛ کسانی مانند [[شیخ عبدالکریم جزائری]] و [[شیخ جواد جواهری]] به علت سختی اوضاع و تمام شدن امکانات مالی، پی‌گیری مبارزه را ممکن نمى‌دانستند و کسان دیگری مانند شیخ علی مانع و شیخ باقر شبیبی، بر مبارزه تأکید می‌کردند<ref>الوردی، علی (۱۴۲۵)، لمحات الاجتماعیة من تاریخ العراق الحدیث، چاپ دوم، قم، المکتبه الحیدریه ۳۳۳ - ۳۳۲</ref>. | ||
سرانجام دیدگاه گروه دوم پذیرفته شد و [[شیخ الشریعه]] در نامه خود به [[ویلسون]] به رغم رد پیشنهاد صلح، نوشت که مردم عراق برای به دست آوردن حقوق راستین خود تلاش می‌کنند و این قیام، اغتشاش و شورش به شمار نمی‌رود <ref>الحسنی، عبدالرزاق (۱۹۹۲)، الثوره، العراقیة الکبرى، چاپ ششم، بغداد، دار الشئون الثقافیة العامه ۲۱۹ - ۲۱۷.</ref> شیخ الشریعه در اعلامیه‌ای به مردم عراق، با تسلیت گویی به آنان، خواست که مبارزه شان را برای دفاع از حقوق خود دنبال کنند. <br> | سرانجام دیدگاه گروه دوم پذیرفته شد و [[شیخ الشریعه]] در نامه خود به [[ویلسون]] به رغم رد پیشنهاد صلح، نوشت که مردم عراق برای به دست آوردن حقوق راستین خود تلاش می‌کنند و این قیام، اغتشاش و شورش به شمار نمی‌رود <ref>الحسنی، عبدالرزاق (۱۹۹۲)، الثوره، العراقیة الکبرى، چاپ ششم، بغداد، دار الشئون الثقافیة العامه ۲۱۹ - ۲۱۷.</ref> شیخ الشریعه در اعلامیه‌ای به مردم عراق، با تسلیت گویی به آنان، خواست که مبارزه شان را برای دفاع از حقوق خود دنبال کنند. <br> | ||
| خط ۹۵: | خط ۷۲: | ||
انقلابیان نیز در بیانیه‌ای عمومی و شدید اللحن با پیشنهاد صلح مخالفت کردند، اما آتش اختلاف به صفوف رؤسای [[عشایر]] نیز کشانده شد. از سوی دیگر، پس از درگذشت [[آیت‌الله شیرازی|آیت‌الله شیرازی]] و دور شدن مشاوران وی از صحنه رهبری، ضعف فرماندهی واحد و پراکندگی حرکت‌ها، فزونی گرفت، اما مبارزه مسلحانه باز نایستاد.<br> | انقلابیان نیز در بیانیه‌ای عمومی و شدید اللحن با پیشنهاد صلح مخالفت کردند، اما آتش اختلاف به صفوف رؤسای [[عشایر]] نیز کشانده شد. از سوی دیگر، پس از درگذشت [[آیت‌الله شیرازی|آیت‌الله شیرازی]] و دور شدن مشاوران وی از صحنه رهبری، ضعف فرماندهی واحد و پراکندگی حرکت‌ها، فزونی گرفت، اما مبارزه مسلحانه باز نایستاد.<br> | ||
=پانویس= | == پانویس == | ||
{{پانویس | {{پانویس}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۱۱۹: | خط ۹۶: | ||
class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" | class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" | ||
[[رده: | [[رده:مقاله‌ها]] | ||